32 недела по Педесетница. Недела на Закхеј

НЕДЕЛА НА ЗАКХЕЈ

„Денес дојде спасението на овој дом“

ВО ИМЕТО НА ОТЕЦОТ И СИНОТ И СВЕТИОТ ДУХ!

Богомудрите отци на нашата света Црква направиле и создале еден таков прекрасен богослужбен ред и восхитувачки распоред на читање на евангелски­те четива преку целата календарска година. Денешниот неделен ден во црков­ни­от календар се нарекува Недела која е посветена на богатиот Закхеј. Денеш­ната недела е прва недела која нè потсетува на приближувањето на Великиот Пост. И не случајно денес ние ќе се потсетиме на неговата личност и на нас­та­нот кој се случил во Христово време. Сепак, да обрнеме внимание за што конкретно станува збор.

Закхеј, како што ни сведочи Евангелието, бил богат човек за тогашните прилики, началник на митарите, а митарите, пак, во тоа време биле намразени и презрени од сите евреи. Ако некој бил митар, тоа значи дека таквиот бил угне­тувач и мачител на сопствениот народ, зашто тие собирале данок за римската држава, која била окупатор за евреите. Освен тоа, тие честопати ја злоупотре­бу­вале својата положба, зашто понекогаш знаеле да соберат и многу поголеми суми од утврдените, а се служеле и со сурови и жестоки средства за да дојдат до својата цел. Во очите на намачениот народ, тие биле шпиони и измеќари во корист на крволочните римјани.

По лекувањето на слепиот Вартимеј пред портите на градот Ерихон, Христос влегол во градот во придружба со Своите ученици, но и од голема толпа на народ. Кога жителите на Ерихон слушнале за ваквата посета, излегле по улиците за да Го пречекаат почесниот гостин. Тука некаде бил и грешниот Закхеј, но не меѓу толпата и во гужвата, не затоа што чувству­вал страв, бидејќи никој не можел да му направи ништо, зашто бил штитен од римските закони, туку затоа што чувствувал одговорност дека кон него ќе биде вперен прстот од народот кој имал право да го обвини и да рече: „Што бара овој грешник при Учителот, Кој проповеда милост и ги изобличува сите гревови?“. Но, Закхеј за Христа Господа имал слушнато и нешто друго. Тој знаел дека Хрис­тос е премногу добар и милостив и секогаш наоѓал по некој утешителен збор дури и за најголемите грешници, како него. Овој факт ни сведочи дека Закхеј не бил закоравен грешник, зашто тој не бил задоволен од својата сос­тојба и положба и постојано чувствувал дека неговиот живот е загубен и дека самиот, со свои сили, не може да се врати од патот по кој тргнал. Затоа тој по­са­ку­вал да Го види Христа и, ако е можно, да го привлече Неговиот поглед кон себе, па да биде допрена и грешната душа.

Неговите сограѓани, кога забележале како еден толку голем и угледен чиновник, а притоа и голем богаташ, подобно на немирно дете се искачил на една смоква, биле зачудени и пријатно изненадени. Но, Закхеј не го забе­ле­жу­вал сето тоа, зашто неговиот поглед бил вперен само кон една цел; неговиот жеден поглед бил насочен кон лицето на Спасителот, каде што ја здогледал божествената милост, љубов и сострадателност. И токму во тој момент, кога Спасителот Христос дошол до смоквата, погледнал нагоре, го видел кутриот Закхеј, и му рекол: „Закхеј, слези побргу, зашто денес треба да бидам во твојот дом“(Лука 19: 5). Закхеј се вкочанил од овој потег, зашто тој воопшто не очекувал вакво нешто. Единствено нешто што тој очекувал било да улови еден Христов поглед, кој за него би бил лек за напатената и грешна душа. Но, ете, се случило нешто повеќе…

Бог, на луѓето кои просат нешто од Него, секогаш им дава повеќе, от­кол­ку што очекуваат тие. И во овој случај, Христос не дочекал Закхеј да испушти очајнички повик кон Него, туку Самиот отишол во средба со Него, па дури и се понудил да биде негов гостин. А во богатата и велелепна куќа на Закхеј, каде што секојдневно влегувале гости од високата каста, никој дотогаш не бил пре­че­кан со толку големо внимание, како што бил пречекан Христос. Дури и Закхеј, заедно со своите слуги, имал чест да му послужи на големиот гостин. Токму тогаш Закхеј го слушнал негодувањето од толпата народ: „Отиде во куќата на грешен човек“. Што направил Закхеј кога го слушнал тоа? Се обидел ли да го негира тоа? Се обидел ли да докажува дека не е грешник? Напротив, Закхеј застанал исправен пред Спасителот, целосно носејќи ја својата вина врз својот грб, па храбро и со висок глас исповедал за да го слушнат сите: Да, Госпо­ди, јас сум најголемиот грешник, но грешник, кој во овој миг е подготвен да се кае за сите досегашни гревови, грешник, кој е подготвен половината од својот имот да го раздели на сиромаси, и ако од некого нешто сум зел неспра­вед­ливо, подготвен сум не двократно, не трикратно, туку четворно да го вратам.

Кога пријателите и роднините на Закхеј ги слушнале овие зборови, тие прво помислиле дека погрешно го разбрале. Еден богаташ да ја раздели половината од своето богатство на сиромаси навистина е огромен и несокјдне­вен подвиг. Лесно е за некој, кој има сто денари, да му даде педесет на својот ближен. Но, премногу мачно е за оној богаташ, кој има сто милиони денари, да ги раздаде половината по сиромаси. Но, ете, Закхеј направил нешто многу пове­ќе од тоа. Тој јавно признал, и пред Христа, но и пред целиот насобран народ, дека несправедливо земал пари, но во исто време ветил дека четворно ќе ги врати. Господ Исус Христос, како срцевидец, уште пред да влезе во домот на Закхеј знаел дека кај него ќе се појави покајание. Он до крај ја ислушал неговата исповед и ветувањето дека ќе стане друг човек: од користољубец постанал благодетел, од жестокосрдечен постанал милостив. Затоа Христос рекол дека „Денес дојде спасението на овој дом“, зашто Закхеј го пронашол скапоцениот бисер, кој, според Христовите зборови, е Божјото царство.

Се прашуваме ли која е причината што го натерала Закхеј да го промени начинот на своето живеење? Пред да Го види Христа, тој бил пристрасен кон богатството, жесток и премногу лош кон своите сонарод­ници! Се разбира, тој не се родил како таков, но штом ја добил високата мит­ничка функција, тој веднаш бил презрен, и колку повеќе ја чувствувал омразата од сопствениот народ, толку повеќе станувал жесток и немилосрден. И во една таква состојба на неговата душа, тој остварува средба со Христа Спасителот, средба која значи пресвртница за неговиот живот. А Христос, наместо да употреби сила за да го вразуми, наместо да го бичува или казнува на било каков начин, употребува милост и прошка како лек за неговата душа. Христос, едноставно ја распламтил искрата на совесност и човечност во неговото срце, а тоа било доволно за да се разбуди од гревовниот мрак и да се поврати во својата првобитна состојба и човечка достоинственост. И народната мудрост вели дека „Добриот збор и железни врати отвора“, а Христовиот спасителен збор ги отво­ра најтврдокорните железни врати од човечките срца и ги прави да бидат вис­тин­ски храмови на Светиот Дух, за што ни сведочи и денешниот настан.

Дали и ние постапуваме слично на Спасителот Христос во нашето одне­су­вање кон ближните, без разлика дали знаеме за нив дали се грешни или не? Да­ли умееме да употребиме милост кон нив за да ги омекнеме нивните срца и да ги приближиме кон вечниот живот. Како православни христијани треба да знаеме дека причина на нашето спасение е Божјата љубов, која се пројавува кон нас. И ако сакаме да ги користиме плодовите од тоа спасение, ние треба да го про­ја­ву­ваме истиот вид на љубов и сострадателност кон грешниците, онака, како што тоа го прави и нашиот Бог. Денес е убава можност и ние, како Закхеј, да одлучиме да го промениме начинот на досегашното живеење, па повеќе да не живееме само за себе, туку од она што го имаме да подадеме и на другите, кои имаат потреба од нашата помош; повеќе да не ги осудуваме грешниците, туку со љубов да ги придобиеме за Бога, како што Спасителот го придобил загу­бе­ниот Закхеј, па од несреќен и беден грешник, го претворил во Свој следбеник.

А ние нема да можеме да влеземе во Големиот пост ако не простиме. Во следните денови, кои се подготвителни за влез во светиот и спасителен пост да се потрудиме да се искачиме на духовното дрво, од каде што ќе можеме да ја видиме гревовната состојба на нашата душа, па да го повикаме Спасителот да влезе и кај нас и да ги слушнеме Неговите преслатки зборови: „Денес дојде спасението на овој дом“. Амин!

протоереј Златко Ангелески

*****************************

Закхей – Опростеният грешник

Изглежда, че в древността по-често, отколкото днес, се случвало хора богати и с възможности да предизвикат отрицателно отношение, дори гняв, ако богатството им е неправедно натрупано. Поне така било сред иудеите.

Иудея по времето на Христа била римска провинция. Божият народ, още под силата на Мойсеевия закон и страрозаветните разпоредби, презирал надмощието на езическата империя и очаквал свой цар, свой Спасител. Ето защо всички служители на римската власт били считани за служители на нечестието. Към тях питаели омраза и презрение.

Такива били митарите, сиреч онези, които събирали такси и налози от населението, бирници. Макар и хора състоятелни и на държавна служба, те били считани за грешници, за покварени и недостойни хора.

В Новия Завет думата митар е едва ли не нарицателно за греховност. Да си припомним притчата за митаря и фарисея, където митарят искрено се покаял пред Бога и получил оправдание повече, отколкото заслепения от гордостта си “праведник”, изпълнил буквата на Закона формално.

Евангелският разказ на св. Лука говори за едно историческо събитие от земния живот на Господа, където отново става дума за митар, при това не обикновен, а началник на митарите. Затрогващо и вълнуващо звучи тази история и днес, защото освен пример за покаяние, тя разкрива и жаждата на всяка човешка душа да открие Христа, да се докосне до Него и в Него да намери спасение и покой.

В двора на един православен женски манастир в Иерихон и доднес се съхранява сухият дънер на Закхеевата смоковница. Всеки посетител може да я види и в представите си да възстанови на място евангелската история.

На това дърво преди 2000 години се покачил един малък на ръст и смирен по душа човек, за да види Господа. Но духовният му стремеж бил толкова извисен, че доднес тази по детски спонтанна постъпка остава като пример за толкова християни.

Желанието да видиш Христа не започва ли именно от този още дори неосъзнат порив на истинската и спасителна вяра?

Наистина, само с едно спонтанно желание не се изчерпва всичко, но и то не остава незабелязано. защото Христос не подминал малкия човек, а напротив, прозрял духовния му ръст. И не при другите, които се тълпели наоколо, а при него именно се спрял и пожелал да посети дома му.

Хорските упреци не закъснели. Горделивите сърца не се забавили да дадат оценка: “отби се при грешен човек”. Подобни упреци във всевъзможни разновидности звучат и днес, отправяни към Църквата, към архиереи и свещеници, към Христовите служители. Високомерни и недобронамерени съдници и днес клатят укорително глава: “Направи компромис”, “отстъпи от Закона”, “наруши демокрацията”, “отби се при грешници!”

Но Спасителят е оставил на Църквата повеля – не да страни, не да се дели от заблудените чеда, не да използва фона на чуждите слабости, за да изпъкне със своята непогрешимост, а напротив да присъства със своята святост и да свидетелства за Божията правда навсякъде.

Да влиза с благодат в домовете на всички, които и да не са се покачили нависоко, поне са надигнали глава от суетата на света в желанието си да видят Бога.

Но да видим по-нататък плодовете на духовния стремеж. Когато Христос посетил дома на Закхей, вместо отговор на упреците на тълпата, че грешен човек е удостоен със свято посещение, митарят познал истинската праведност и я потвърдил с добри дела, с покаяние, с милосърдие и справедливост. И наградата не закъсняла: “Днес стана спасението на тоя дом”. Защото няма по отрадна и щедра награда от опрощението на греховете и спасението във вечния живот, както Сам казва Христос: “Син Човеческий дойде да подири и спаси погиналото”.

Да се пренесем замалко в нашето ежедневие и да си спомним ропотите на някои, че свещеници и архиереи на Църквата освещавали банки и офиси, че посещавали неправедни и удостоявали с внимание незаслужили. Вярно, не всички малки на ръст и грешни по дела хора имат духовния порив и вярата на някогашния митар Закхей. Но Православната ни църква, следвайки Господния пример, не се гнуси от съгрешилия, а го зове да получи очистване, опрощение и освещение от изворите на Христовата благодат. Защото вярата не е идеология и християнството не е партия, а единствената политика на Църквата е политиката на вечния живот.

Наближава Великият пост. Време за духовно и телесно очистване, време за покаяние и благодат.

И въпреки че дотогава има още време, св. отци са определили днешното евангелско четиво за митаря Закхей като пръв литургически белег на идващия великопостен период. Защото всеки подвиг има смисъл тогава, когато е предшестван от копнеж за Бога.

Ангел Величков

*******************************************

Иисус Христос и Закхей

Проповед върху неделното евангелско четиво – Лука 19:1-10

Закхей от днешната притча, братя, бил главен митар и, както изглежда, бил привикнал да трупа пари и да ограбва. Както показва човешката история, любовта към парите и алчността са голямо изкушение и ако се заплете човек в мрежите им, много трудно се избавя от тях. В този случай важи тъжната истина, която установиха предците ни: “Лукава природа лесно не се променя” [Древногръцка поговорка]. Не е лесно да се обърне една повредена природа! И Старият Завет ни съветва да не отдаваме сърцето си на богатството: “Кога се увеличава богатството, не привързвайте сърце към него” [Пс. 61:11].

Това не са лесни неща и особено в наше време, когато богатството се отъждествява с преуспялост, с някакво достойнство, с щастие! Няма значение кой си, а какво имаш! Тревогата кара хората да придобиват потребителски блага, движимо и недвижимо имущество, акции и капитали. И дума не се отваря за мярка в нашите нужди, за скромност в живота ни, за малко човечност, малко човеколюбие. Мамонът на алчността и неправдата в нашата епоха на благоденствие се намира в апогея си! Богатите да станат още по-богати! Бедните – още по-бедни! Капиталите да сменят собствениците си и едни да станат новобогаташи, а други – новобедняци! Съществува ли, братя, лечение?

Днешният евангелски откъс ни уверява, че познанството с Иисус Христос доведе алчния и несправедлив Закхей до благословен обрат. Характерно е това, което отбелязва светият евангелист: “Закхей искаше да види Иисус Христос”. И сърцеведецът Господ го забеляза сред множеството и го увери, че ще го посети в дома му. Огромна чест!

Иисус Христос отива у Закхей и тогава Закхей от грабител се превръща в дарител. Раздава всичките богатства, които бил придобил чрез тежкото облагане на стоките с данъци, и вече богатее от присъствието на Божията благодат. Натрупаните богатства връща на онези, от които ги бил заграбил, и самият той се обогатява вече със съкровището, което никога не се променя, т. е. почитта към Бога и любовта към страдащия събрат.

Трудно е посланието на днешното евангелие, братя, но е истинно и изкупително главно и най-вече за нашето бясно общество, което се върти във вихъра на благоденствието и потреблението.

Онова, което подсказва, кое трябва да е централното в нашите нужди и да определя изборите в нашия живот, е любовта към личността на Богочовека Христос и към най-малкия наш брат. Любов, която все ще намери нещичко от нашето нямане и най-вече: ще осигури нещичко от нашия излишък.

Митрополит Апостол Папаконстантину
Превод Бисерка Велинова

**************************************************

Закхей

За да ни подготви за Великия пост, Православната църква ни съобщава за неговото приближаване един месец преди той наистина да започне. Колко трудно е за човека да разбере, че освен привързаност към житейските многобройни занимания същест-вува и грижа за душата, за нашия вътрешен свят. Ако бяхме малко по-сериозни, щяхме да видим колко важна е всъщност грижата за душата. Тогава щяхме да разберем и бавния загадъчен ритъм на църковния живот. Всички знаем какво значение има храната за живота ни. Някои храни са добри и полезни, други са нездравословни. Случва се често да казваме: “Тази храна е твърде тежка” или: “Внимавай с онази.” Така полагаме големи усилия, за да се уверим, че храната, която приемаме, е полезна за нас. Далеч сме от набожното красноречие, когато казваме, че душата също има нужда от храна, че “човек няма да живее само с хляб” (Мат. 4:4). Всеки от нас знае, че има нужда от четене, размисъл, разговор, почивка. Но дори и за тези неща ние се грижим твърде малко. Търсим леко четиво, предпочитаме да бъбрим, вместо да разговаряме, да се забавляваме, вместо да се храним духовно. Не разбираме, че душата ни се раз-болява много по-лесно, отколкото стомахът, и че последиците от една болна душа са много по-опасни. Толкова много време посвещаваме на светските неща и толкова малко на вътрешния живот. Но ето че наближава това време от годината, когато църквата ни призовава да си при-помним за съществуването на вътрешния човек и да се ужасим от факта, че сме го забравили, поради безсмислената суета, в която сме затънали, пилеенето на ценно време, което щедро ни е дадено, и заради небрежието и безредието, в което живеем.

Постът е време за покаяние, а покаянието е преоценка, самовглъбяване, цялостно преобразяване. Покаянието идва, когато с тъга открием своя занемарен, забравен и измърсен “вътрешен” човек. Първото напомняне за поста идва чрез една кратка история от Евангелието за един съвсем непознат човек, “малък на ръст”, чиято работа – началник на митарите, го квалифицирала като алчен, жесток и нечестен.

“След това Иисус влезе в Иерихон и минаваше през него. И, ето, някой си на име Закхей, който беше началник на митарите и богат човек, искаше да види Иисуса, кой е Той, ала не можеше от народа, защото беше малък на ръст; и като се затече напред, покачи се на една смоковница, за да Го види, защото щеше да мине оттам. Иисус като дойде на това място, погледна нагоре, видя го и му каза: “Закхее, слез по-скоро, защото днес трябва да бъда у дома ти.” И той бързо слезе и Го прие с радост. И всички, като видяха това, зароптаха и казваха: “Отби се при грешен човек.” А Закхей застана и рече Господу: “Ето половината от имота си, Господи, давам на сиромаси и ако от някого нещо съм взел несправедливо, ще отплатя четворно.”

Тогава Иисус рече за него: “Днес стана спасение на тоя дом, защото и този е син на Авраама, понеже Син Човеческий дойде да подири и да спаси погиналото.” Закхей искал да види Христос. Той копнеел за това толкова силно, че неговото желание привлякло вниманието на Иисус. Желанието е начало на всяко нещо. Както се казва в Евангелието: “Където е съкровището ви, там ще бъде и сърцето ви.” (Мат. 6:21) Всичко в нашия живот започва от желанието, защото това, което желаем, е онова, което обичаме, което ни привлича отвътре, което ни покорява. Знаем, че Закхей обичал парите, и от неговото признание научаваме, че за да ги получи, той безскрупулно мамел другите. Закхей бил богат и обичал богатите, но дълбоко в себе си открил и друго желание, пожелал нещо различно от всичко досега и този копнеж станал преломен момент в живота му.

Тази евангелска история поставя въпрос към всеки един от нас: Какво обичаш? Какво желаеш? Не фалшиво, а дълбоко в сърцето си. Ти не виждаш през твоя град по твоята улица да минава загадъчен учител, заобиколен от тълпа хора. Но дали наистина е така? Дали няма някакъв тайнствен зов, който те съпътства във всеки момент от живота ти, и не чувстваш ли понякога в дълбочината на душата си копнеж за нещо по-различно от това, което изпълва дните ти от сутрин до вечер. Спри за миг, обърни му внимание, вслушай се в сърцето си, чуй своя вътрешен глас и ще откриеш в себе си същото странно и чудно желание, с което се сблъскал и Закхей и без което никой човек не може да живее. Желанието, от което почти всички се страхуваме и което заглушаваме с шума и суетата на външния свят. “Ето, стоя на вратата и чукам”, се казва в Новия завет (Откр. 3:20). Чувате ли това тихо почукване? То е първата покана на църквата, на Евангелието и на Христос: пожелай нещо друго, поеми глътка въздух от нещо различно. Чист и ведър полъх ще нахлуе и прогони застоялия въздух на безрадостния ти живот. Но в момента, в който спреш да се вслушваш в онзи зов, всичко старо отново ще се върне.

Копнеж. Душа, поемаща дълбоко глътка въздух. Всичко става – вече е станало – различно, ново, изпълнено със смисъл. Малкият човек, чийто поглед е бил устремен към земните желания, сега престава да бъде малък, защото започва неговата слава. Ето го началото, първата стъпка от външното към вътрешното, стъпка към тайнствената родина, към която всички човешки същества несъзнателно се стремят.

Из “Тържество на вярата” от протопрезвитер Александър Шмеман
Превод от английски Весела Митева

***********************************************

Неделя на Закхея. За покаянието

“Син Човечески дойде да подири и да спаси погиналото.” (Лк. 19:10)

“Закхей на сирийски значи “праведен”, “справедлив”. Евангелският Закхей бил грешник, мразен и презиран от своя народ. Той се прехранвал с мръсната професия на бирника, нещо повече – бил началник на митарите и бирниците и хлябът, който ядял горчал от сиромашките сълзи, с които бил напоен. Сърцето му било окаменяло, съвестта, на чийто таен шепот отдавна бил свикнал да не обръща внимание, била сякаш забутана в някой далечен ъгъл на съзнанието, умът му пресмятал колко пари ще паднат оттук или оттам, дори когато се хранел на масата. Всичко това обаче било само по навик – той отдавна не се радвал на своето богатство. Макар че имал блага в изобилие този човек бил нещастен. Той страдал със скръбта на грешника, чувстващ страх и празнота, вършейки своето нечестие, който е обграден от омраза, презрение или лицемерна почит навън, но който се чувства чужденец дори в своя дом. Той чакал нещо да се случи, може би да го застигнат горчивите клетви на бедняците, може би да се обърне върху му собственото му беззаконие (срв. Пс. 93:23). Животът вече му се виждал безмислен. И тогава, докато се носел по водното течение към бездната (срв. Пс. 68:16), чул че Онзи, Който давал очи на слепи, Който бил приятел на блудници и митари като него самия, Който сядал на трапезата на грешници и не се гнусял от тях, Онзи, Който гонел бесове, развързвал грехове и имал думи за вечен живот дошъл в Иерихон. В неговия затънал в грехове Иерихон – град на свещеници, но и град на митари, богат откъм блага, но отчайващо беден откъм истинско богознание и добродетел. Ах, как трепнало тогава измъченото Закхеево сърце, как се изпълнило с копнеж по Непознатия Лекар, как зажадувало за състрадание и утеха! Навярно и той би могъл да зърне светлия лик на този Човек, ако побърза и отиде да Го срещне…

И ето, Закхей е вече там, тълпата е огромна и той ту мярва сред нея така жадуваното Лице, ту Го загубва от поглед. “Измъчиха се очите ми да чакам Бога (мой)” (Пс. 68:4), стене той в сърцето си. Но Закхей трябва, просто трябва на всяка цена да Го види, затова притичва напред, съзира една смоковница и под присмехулни погледи и иронични усмивки се покатерва на нея, пък да става каквото ще. Закхей не се интересува какво ще си помислят хората, не се срамува че постъпва като дете – той, началникът на митарите, и че очите му някак неволно се замрежват от сълзи, които сам не усеща. Онзи Човек се приближава, спира под клоните на смоковницата, вдига поглед нагоре и неочаквано за покатерилия се казва: “Закхее, слез по-скоро, защото днес трябва да бъда у дома ти” (Лк. 19:5). Невярващ Закхей слиза и приема Човека, а до ушите му достига ропота на тълпата: “отби се при грешен човек” (19:7).

Евангелист Лука не предава какво са си казали Началникът на живота и началникът на митарите, но ние знаем как протича изповедта на душата застанала гола пред своя Създател: “Господи, аз съм грешен човек. Ограбвал съм вдовици, глух съм бил за писъка на сираци и риданията на бедните не са трогвали сърцето ми, аз хвърлях зад гърба си техните вопли и чувах единствено звънът на среброто. Но душата ми, Спасителю мой, е преситена от злото, което вършех, “няма мир в моите кости от греховете ми; защото беззаконията превишиха главата ми, като тежко бреме ме притиснаха” (Пс. 37:4-5), затова “ето, половината от имота си, Господи, давам на сиромаси и, ако от някого нещо съм взел несправедливо, ще отплатя четворно” (19:8).

Имало някога в древния Иерусалим порти наречени “Иглени уши”. През тях минавали и хора и камили, но последните трябвало да коленичат за да се проврат, защото тези порти били доста ниски и тесни. Такъв бил пътят, по който минал и Закхей. Път, който фарисеите не могат и до ден днешен да извървят и който си остава все така тесен. Но друг път няма. Та нали Сам Спасителят е казал, че “ако не станете като деца, няма да влезете в царството небесно” (Мат. 18:3), защото богатите мъчно влизат там (срв. Мк. 10:24). Богатият не само на пари, а и на знания, на дарования, на обществено положение, или дори онзи, който си мисли че е богат на добродетели трудно ще се пребори със своето тщеславие и гордост, самомнение и самохвалство. Той никога няма да падне толкова ниско, че да се покатери на някакво си дърво. Но Закхеевата смоковница е всъщност висока, много висока, тя не може да се измери нито с кипарис, нито с кедър ливански, нито дори с онези гигантски стометрови секвои, защото стигнала неизмеримо по-високо, стигнала до самото Небе.

Когато някой дом, храм или сграда бъдат възобновени обикновено на фасадата се слага паметен надпис: “Обновен в тази и тази година”. За обновената душа на Закхея Христос казал: “Днес стана спасение на тоя дом” (Лк. 19:9). Да, днес този човек намери пътя към своя истински, небесен дом, днес той намери своето истинско богатство, днес той се роди за нов живот. Тези, които се мислят за богати ще обеднеят (слав. Пс. 33:11), тези които “пият вода с пълна чаша” (Пс. 72:10), ще ожаднеят, само “ония, които дирят Господа, не са лишени от никое благо” (Пс. 33:11).

Закхей умира мъченически за Името Христово в Рим заедно със св. апостол Петър в 67-ма година. А неговата простичка история неизменно се чете всеки път, когато се освещава нов дом. Тя е евангелското четиво от чинопоследованието в свещеническия Требник. Но този разказ винаги се чете и в предшестващите Великия пост дни, когато скръбната душа отново ще търси Своя Създател и Спасител, за да намери онзи покой и утеха, онази чудна обнова, на която се е радвала и порасналата Закхеева душа. Близо са дните, в които ще запеем : “Душо моя, душо моя, стани, защо спиш! Краят приближава и ще се смутиш. Но стани, за да те пощади Христос Бог, Който е навсякъде и всичко изпълва”. Защото нашият Бог затова и дойде на тази грешна земя, за “да подири и да спаси погиналото” (Лк. 19:10). Амин!

Десислава Главева

**********************************************

Неделя На утренята Ев. Иоан. 21:1-14. На литургията 1Тим. 4:9-15. Ев. Лук. 19:1-10.
Понеделник 1Петр. 2:21-3:9. Ев. Марк. 12:13-17.
Вторник 1Петр. 3:10-22. Ев. Марк. 12:18-27.
Сряда 1Петр. 4:1-11. Ев. Марк. 12:28-37.
Четвъртък 1Петр. 4:12-5:5. Ев. Марк. 12:38-44.
Петък 2Петр. 1:1-10. Ев. Марк. 13:1-8.
Събота 2Тим. 2:11-19. Ев. Лук. 18:2-8.

***********************************************

Недела – на Утрената

1. Потоа пак им се јави Исус на учениците Свои кај Тиверијадското Море. А тоа се случи вака:
2. Беа заедно Симон Петар и Тома, кого го викаа Близнак, и Натанаил од Кана Галилејска, и Заведеевите синови, и двајца други од учениците Негови.
3. Симон Петар им рече: „Ќе одам да ловам риба.” Му рекоа: „И ние ќе дојдеме со тебе.” Тогаш излегоа и веднаш влегоа во кораб, но таа ноќ ништо не уловија.
4. А кога се раздени, застана Исус на брегот, само учениците не Го познаа дека е Исус.
5. Исус им рече: „Деца, имате ли нешто за јадење?” Му одговорија: „Не.”
6. А Он им рече: <Фрлете ја мрежата од десната страна на коработ и ќе најдете!” Ја фрлија, и не можеа веќе да ја извлечат од многу риби. 7. Тогаш ученикот, што го сакаше Исус, му рече на Петра: „Господ е.” А Симон Петар, штом чу дека е Господ, си ја препаша облеката – оти беше необлечен, и се фрли во морето. 8. А другите ученици, влечејќи ја мрежата со риби, дојдоа со кораб, оти не беа далеку од брегот, но само околу двесте лакти. 9. Кога пак излегоа на земјата, видоа накладен оган, и на него ставена риба и леб. 10. Исус им рече: „Донесете од рибите што ги уловивте сега!” 11. А Симон Петар влезе и ја извлече мрежата на земја, полна со крупни риби, на број сто педесет и три; и макар што беа толку многу, мрежата не се скина. 12. Исус им рече: „Дојдете, јадете!” И никој не смееше да Го праша: „Кој си Ти?”, оти гледаа дека е Господ. 13. Се приближи Исус, зеде леб и им даде, исто така и риба. 14. Ова беше веќе третпат како им се јави Исус на учениците Свои, откако воскресна од мртвите.

********

Недела – на Литургијата

9. Тие зборови се верни и достојни за секакво примање,
10. затоа и се трудиме и укори трпиме, оти се надеваме на живиот Бог, Кој е Спасител на сите луѓе, а посебно на верните.
11. Ова препорачувај го и поучувај!
12. Никој нека не ја презира твојата младост, туку на верните да им служиш како пример во словото, животот, љубовта,духот, верата и чистотата!
13. Додека дојдам, занимавај се со читање, со утешување и со поучување!
14. Не занемарувај ја дарбата што е во тебе, и која што ти беше дадена преку пророштво со полагање раце врз тебе од свештенството!
15. Грижи се за тоа, биди во него, та успехот твој да се покаже во сè!

******

1. Потоа влезе Исус во Ерихон и минуваше низ него.
2. И ете, некој човек по име Закхеј, кој беше началник на митниците, и беше богат,
3. сакаше да Го види Исуса, Кој е Он, но не можеше од народот, оти беше низок.
4. Затоа истрча напред и се качи на една смоква за да Го види, бидејќи покрај неа требаше да мине.
5. Исус, пак, кога дојде на тоа место, погледна угоре, го виде и му рече: „Закхеј, слези побргу, зашто денес треба да бидам во твојот дом.”
6. И тој веднаш слезе и Го прими со радост.
7. И сите, кога го видоа тоа, негодуваа и рекоа: „Отиде во куќата на грешен човек.”
8. А Закхеј застана и Му рече на Господа: „Господи, еве половината од својот имот ќе го дадам на сиромаси; и ако сум зел од некого нешто несправедливо, четворно ќе го вратам.”
9. А Исус му рече: „Денес дојде спасението на овој дом, зашто и тој е син Авраамов.
10. Оти, Синот Човечки дојде да го побара и спаси загубеното.”

*******

Понеделник –

21. Бидејќи вие сте за тоа повикани, оти и Христос пострада за нас, оставајќи ни пример, за да врвиме по Неговите стапки:
22. Он не прави грев, ниту, пак, во устата Негова се најде измама;
23. кога на Него хулеа, Он не им одвраќаше со хули; кога страдаше, не заплашуваше, туку се потпираше на Оној, Кој праведно суди.
24. Он сам ги изнесе нашите гревови на дрвото со телото Свое, та за гревовите да умреме, а да живееме за правдата: „преку Неговата рана се исцеливте”.
25. Зашто бевте како овци изгубени, кои немаат пастир, но сега се обрнавте кон Пастирот и Владиката на вашите души.

3. Должности на сопружниците. Тие треба да живеат во љубов и кротост.

1. А така и вие, жените, бидете им покорни на своите мажи, та, ако некои од нив не му се покоруваат на словото, преку поведението на своите жени да се придобијат без услови,
2. кога ќе го видат вашиот чист и богобојазлив живот.
3. Вашата убавина да биде не надворешна, односно во плетењето на косите, китењето со злато или облекување на облеки,
4. туку – внатрешна, во срцето на сокриениот човек, во постојаност и тих дух, што е драгоцено пред Бога.
5. Оти така некогаш се украсуваа и светите жени, кои се надеваа на Бога и им се покоруваа на мажите свои,
6. како што Сара го слушаше Авраама, наречувајќи го господар, Вие сте нејзини чеда; ако правите добро, не плашете се од ништо.
7. Така и вие, мажите, живејте со своите жени разумно, и почитувајте ги како послабо суштество, и како сонаследници на благодатниот живот, за да не се појави препрека во молитвите ваши.
8. А најпосле, бидете сите еднодушни, жалостиви, братољубиви, милосрдни, дружељубиви, понизни;
9. не враќајте зло за зло или хула за хула, туку, напротив: благословувајте, знаејќи дека за тоа сте повикани за да наследите благословение.

********

13. А пратија кај Него од фарисеите и од Иродовците, за да го фатат на збор.
14. Тие дојдоа и Му рекоа: „Учителе, знаеме дека си правичен и дека не се боиш од никого, оти не гледаш кој е кој, туку вистински поучуваш за патот Божји. Треба ли да се дава данок на царот или не? Да даваме ли, или да не даваме?”
15. А Он, знаејќи ја нивната лицемерност, им рече: „Зошто Ме искушувате? Донесете Ми еден динариј да го видам!”
16. И тие донесоа. Па им рече: „Чиј е овој лик и натпис?” Му рекоа: „На царот”
17. Тогаш Исус им одговори и рече: „Подајте го царевото на царот, а Божјото на Бога!” И тие Му се чудеа.

*******

Вторник –

10. Оти, кој го сака животот и сака да види добри денови, +нека го пази јазикот свој од зло, и узните негови да не зборуваат лаги.
11. Нека се клони од зло и нека прави добро, нека бара мир и нека се стреми кон него –
12. бидејќи очите на Господа се обрнати кон праведните, и ушите Негови – кон нивните молитви, а лицето Господово е против оние, кои прават зло, за да ги истреби од земјата.
13. И кој може да ви направи зло, ако правите добро?
14. Но, ако и страдате за правда, блажени сте; +а од страв пред нив не плашете се, ниту, пак да се боите;
15. туку Господа Бога почитувајте го во срцата свои; а бидете секогаш подготвени со кротост и страв за одговор на секого, кој од вас побара сметка за вашата надеж.
16. Имајте добра совест, та со тоа, што ве напаѓаат како злочинци, да се посрамат тие што ве кудат поради добриот ви живот во Христа.
17. Оти, ако ѝ е угодно на Божјата волја, подобро е да страдате, кога вршите добро, отколку – кога вршите лошо,
18. бидејќи и Христос, за да нè приведе кон Бога, еднаш пострада за гревовите наши, праведник за неправедните; вистина, мртов по тело, но оживе духом,
19. со кого, откако слезе, им проповеда и на духовите, кои беа во темнина,
20. и кои некогаш не се покорија, кога Божјата долготрпеливост ги очекуваше, во деновите на Ноја, при правењето на ковчегот, во кој малкумина, односно осум души се избавија од водата.
21. Образот на таа вода – крштавањето, но не отстранувањето на телесната нечистотија, туку ветувањето на Бога – добра совест – нè спасува сега и нас преку воскресението на Исуса Христа,
22. Кој, откако се вознесе на небото, е оддесно на Бога, а Кому Му се покоруваат ангелите, властите и силите.

*******

18. Дојдоа при Него и садукеите, кои велат дека нема воскресение, па Го прашаа, говорејќи:
19. Учителе, Мојсеј ни напиша: »Ако некому умре братот и остави жена, а деца не остави, тогаш брат му нека ја земе жената негова и нека го воздигне потомството на брата си.«
20. Беа седуммина браќа: првиот зеде жена и кога умре, не остави пород.
21. Неа ја зеде вториот брат, и умре, но и тој не остави пород; исто така и третиот.
22. Ја зедоа сите седуммина, и не оставија пород. По нив умре и жената.
23. При воскресението, кога ќе воскреснат, на кого од нив таа ќе биде жена? Оти седуммина ја имаа како жена.”
24. А Исус одговори и рече: „Зар не се лажете, бидејќи не ги познавате ни Писмата, ниту силата Божја?
25. Зашто, кога ќе воскреснат од мртвите ниту ќе се женат, ниту ќе се мажат, а се како ангели на небесата.
26. А за мртвите, дека ќе воскреснат, не сте ли читале во книгата на Мојсеја, како му рече Бог при капината: »Јас сум Бог Авраамов, и Бог Исаков, и Бог Јаковов«?
27. Но Он не е Бог на мртвите, а Бог на живите. Вие, пак, многу се лажете.”

******

Среда –

1. Бидејќи, пак, Христос пострада со телото за нас, тогаш вооружете се вие со таа мисла; оти, кој ќе пострада со телото, престанува да греши,
2. та преостанатото време на животот во телото да не го проживее веќе со човечки похоти, туку според волјата Божја.
3. Зашто доволно е што минатото време на животот го поминавте во вршење волја на незнабошците, живеејќи во нечистотија, во похоти, во пијанство, во прејадување, во препирање и во нечестиво идолопоклонство.
4. Затоа тие и се чудат што не се дружите со нив во тој ист неуреден живот, и хулат на вас.
5. Но тие ќе одговараат пред Оној, Кој е готов да им суди на живите и мртвите.
6. Оти и на мртвите им беше проповедано Евангелието да примат суд како луѓето по телото, а да живеат со духот по Бога.
7. Но близу е крајот на сè. Па бидете мудри и бодри во молитвите.
8. А пред сè, имајте постојана љубов меѓу себе; оти „љубовта покрива многу гревови”.
9. Бидете гостољубиви еден спрема друг без негодување.
10. Служете си еден на друг, секој со дарот што го примил, како добри распоредници на разнообразната Божја благодат.
11. Ако некој говори, нека знае дека зборува Божји зборови; ако некој служи, нека служи според силата, која Бог ја дава, та во сè да се прослави Бог преку Исуса Христа, Чија слава и владеење се вечни.

*****

28. Тогаш пристапи еден од книжниците, кој ги слушаше како се препираат и увиде дека Исус им одговараше добро, па Го запраша: „Која е прва од сите заповеди?”
29. А Исус му одговори: „Прва од сите заповеди е: »Чуј, Израиле! Господ, Бог наш, е еден Господ.
30. Затоа возљуби Го Господа, твојот Бог, со сето свое срце и со сета своја душа, и со сиот свој разум, и со сета своја сила!« Тоа е првата заповед.
31. А втората е слична на неа: »Возљуби го својот ближен како себеси!« Друга заповед, поголема од овие, нема.”
32. Книжникот Му рече: „Добро, Учителе. Право кажа дека Бог е еден, и дека нема друг, освен Него;
33. и дека, да Го љубиш со сето срце, и со сиот разум, и со сета своја душа, и со сета сила, и да го љубиш ближниот свој како себеси е повеќе од сите прилози и жртви.”
34. Исус, пак кога виде дека умно одговори, му рече: „Не си далеку од царството Божјо.” Потоа никој веќе не смееше да Го праша.
35.И кога одговараше Исус, поучувајќи во храмот, рече: „Како зборуваат книжниците дека Христос е син Давидов?
36. Сам, пак, Давид кажа преку Светиот Дух: »Му рече Господ на мојот Господ: седи од
Мојата десна страна, дури не ги положам Твоите непријатели во подножјето на нозете Твои!«
37. И така, сам Давид Го нарече Господ; од каде тогаш да Му е Он син?” И многу народ Го слушаше со сладост.

*******

Четврток –

12. Возљубени, не чудете се на огненото искушение, што ви се праќа поради испитувањето, како нешто ново да ви станува;
13. но, во колку учествувате во страдањата Христови, радувајте се, та кога ќе се јави Неговата слава да се возрадувате и развеселите.
14. А ако не укоруваат за името Христово, блазе вам, оти Духот на славата, Духот Божји почива на вас: тие, значи, на Него хулат, а вие – Го прославувате.
15. Никој, пак, од вас да не страда како убиец, или крадец, или злочинец, ниту како оној што се меша во туѓи работи;
16. но, ако страда како христијанин, да не се срамува, туку да Го прославува Бога за таквото учество.
17. Оти време е да почне судот од Божјиот дом; а ако почне најнапред од нас, тогаш каков ли ќе им биде крајот на оние, кои не му се покоруваат на Божјото Евангелие?
18. И кога праведникот одвај се спасува, тогаш безбожникот и грешникот каде ќе се јават?
19. И така, оние, што страдаат според волјата на Бога, нека Му ги предадат Нему, како на верен Создател, душите свои, правејќи добро.

5. Должностите на црковните старешини. Човекот треба да се понизи, да се надева на Бога и да е буден. Благословение. Поздрави и крај.

1. Оние, кои се меѓу вас свештеници, ги молам јас, кој сум и сам свештеник, и сведок на Христовите страдања и соучесник во славата, што ќе се открие:
2. пасете го Божјото стадо, што го имате, надгледувајќи го не присилно, туку драговолно и според Бога; не заради неправедна корист, туку од добро срце.
3. И не како да управувате со народот, туку давајќи му пример на стадото.
4. А кога ќе се јави Пастироначалникот, ќе добиете +венец на слава што нема да свене.
5. Исто така и вие, помладите, покорувајте им се на свештениците; а сите, пак, покорувајте се еден на друг и здобивајте се со понизност, бидејќи „Бог им се противи на горделивите, а на смирените им дава благодат”.

*******

38. И им рече потоа во Својата поука: „Чувајте се од книжниците, кои сакаат да одат променети и да ги поздравуваат по улиците,
39. и предни седишта во синагогите, и први места на гозбите.
40. Тие, што ги подјадуваат домовите на вдовиците и лицемерно долго се молат, ќе бидат потешко осудени.”
41. Па седна Исус спроти +ковчежето, и гледаше како народот пушта пари во него. Мнозина богати пуштаа многу.
42. И кога дојде една бедна вдовица, пушти две лепти, што прават еден кодрант.
43. А Исус, кога ги повика учениците Свои, им рече: „Вистина, ви велам дека оваа сиромашна вдовица даде повеќе од сите, што пуштија во ковчежето;
44. зашто сите пуштија од својот вишок, а таа од својата сиромаштија даде сè што имаше, целата своја прехрана.”

**********

Петок –

1. Симон Петар, слуга и апостол на Исуса Христа, до оние, на кои преку правдата на нашиот Бог и Спасител Исус Христос им се падна да добијат заедно со нас еднаква вера:
2. благодатта и мирот со познавањето на Бога и Христа Исуса, нашиот Господ, да ви се умножи.
3. Бидејќи Неговата божествена сила ни подари сè, што е потребно за животот и побожноста, а преку познавањето на Оној, Кој нè повика со Својата слава и совршенство,
4. преку кои ни се дарувани многу големи и драгоцени ветувања, та преку нив да станете учесници во Божјата природа, ако се оддалечите од гнилежните похоти на овој свет;
5. затоа, грижејќи се за ова сестрано, принесете кон верата своја добродетел, а кон добродетелта разум,
6. кон разумот воздржување, кон воздржувањето трпение, кон трпеливоста побожност,
7. кон побожноста братољубивост, кон братољубивоста љубов.
8. Оти, ако овие добродетели ги има во вас и се умножуваат, тие нема да ве остават празни, ниту бесплодни во познавањето на нашиот Господ Исус Христос.
9. А при кого ги нема, тој е слеп, кусоглед и заборава дека се очистил од поранешните гревови.
10. Браќа, затоа уште повеќе настојувајте да го зајакнете вашиот позив и избор, оти, ако го вршите тоа, никогаш нема да погрешите,

*******

1. А кога излегуваше од храмот, еден од учениците Негови Му рече: „Учителе, гледај какви
камења и какви згради!”
2. Исус, пак, му одговори и рече: „Ги гледаш ли овие големи згради? Ни камен на камен нема да остане овде, што не ќе биде урнат.”
3. А кога седеше на Елеонската Гора, спроти храмот, Го прашаа насамо Петар, Јаков, Јован и Андреја:
4. Кажи ни, кога ќе биде тоа и кој е знакот, кога ќе се изврши сето тоа?
5. Исус, одговарајќи им, почна да зборува: „Чувајте се да не ве прелаже некој.
6. Оти мнозина ќе дојдат во Мое име, говорејќи дека сум Јас; и ќе прелажат мнозина.
7. А кога ќе чуете за боеви и гласови за војни, не плашете се; зашто сето тоа треба да стане; но тоа уште не е крајот.
8. Ќе се дигне народ против народ, и царство против царство; а на некои места ќе има потреси, и глад, и маки. Тоа е почетокот на болките.

******

Сабота –

11. Верни се зборовите: „Ако со Него сме умреле, со Него и ќе оживееме.
12. Ако трпиме, со Него и ќе царуваме; ако се одречеме, и Он ќе се одрече од нас.
13. Ако не веруваме, Он останува верен, +бидејќи Сам Себеси не може да се одрече.”
14. Ова напомнувај го и сведочи пред Господа за да не се препираат, оти препирките ништо не помагаат, а дури им штетат на оние, што слушаат.
15. Погрижи се пред Бога да се покажеш како достоен и беспрекорно работлив, кој верно го проповеда словото на вистината.
16. А од непристојни и празни зборови клони се, зашто тие ги водат луѓето секогаш кон безбожност.
17. И словото нивно ќе се пренесува како жива рана. Такви се Именеј и Филит,
18. кои отстапија од вистината, говорејќи дека воскресението веќе станало, и со тоа им попречуваат во верата на некои.
19. Но Божјата цврста основа стои непоколебливо, имајќи го овој печат: „Ги позна Господ Своите” и „Да отстапи од неправдата секој, што го произнесува името Господово!”

******

2. И рече: „Во еден град имаше судија, кој од Бога не се плашеше, ниту од луѓето се срамуваше.
3. Во истиот град живееше една вдовица и доаѓаше кај него, велејќи: »Заштити ме од мојот противник!«
4. Но тој за долго време нејќеше. Најпосле си рече во себе: »Иако од Бога не се бојам и од луѓето не се срамувам,
5. но, бидејќи оваа вдовица не ми дава мир, ќе ја заштитам, за да не доаѓа веќе и да не ми додева.«“
6. И рече Господ: „Чујте што зборува несправедливиот судија!
7. Та Бог ли нема да ги заштити Своите избраници, што викаат кон Него дење и ноќе; макар и да забави?
8. Ви велам, ќе ги заштити набргу. Но Синот Човечки, кога ќе дојде, ќе најде ли вера на земјата?”

************************

 

31 недела по Педесетница. Исцелението на јерихонскиот слепец

ТРИЕСЕТ И ПРВА НЕДЕЛА ПО ПЕДЕСЕТНИЦА

„Исусе, Сине Давидов, помилуј ме!“

(Лука 18: 38)

ВО ИМЕТО НА ОТЕЦОТ И СИНОТ И СВЕТИОТ ДУХ!

Светлината како поим отсекогаш го привлекувала вниманието на човекот низ сите времиња и кај сите народи. Затоа таа опфаќа едно големо поглавје во изучувањето на човечката духовност, а култот на светлината зазема значајно место во историјата на религијата.

Колку е тешка и мрачна состојбата на оној човек, кој, по Божја промисла, нема можност да ја здогледа светлината од овој свет и на истата да се радува. Токму таков случај ни беше опишан во денешното Евангелие, кога Спасителот Христос одејќи кон Ерихон, поминал покрај еден слеп човек, кој седел покрај патот и просел. Чувствувајќи дека покрај него поминува Оној, Кој има сила и мртви да воскреснува, слепецот на цел глас извикал: „Исусе, Сине Давидов, помилуј ме!“, со една и единствена желба: „Господи, да прогледам!“. На овој негов искрен и срдечен повик, Семожниот Бог кратко и јасно му одговорил: „Прогледај! Верата твоја те спаси!“.

Штом се најде во опасност, секое живо суштество на земјава бара помош. Малото дете кога покрај себе нема да го здогледа мајчиното лице веднаш почнува да плаче и да ја бара својата закрила. Патникот, кога ќе го загуби вистинскиот правец и ќе тргне во непозната насока, веднаш бара помош и го бара вистинскиот пат. Болниот, кога се наоѓа во ужасни маки, бара помош од било кого, сè со цел да најде утеха за својата болест. Впрочем, секоја од нас бара помош од некого, но најмногу, сите заедно, бараме помош од Бога. А помошта ја бараме затоа што длабоко потонавме во гревот, кој е причина за секое зло што ни се случува, но и за самата смрт, која ни се даде како плата за гревот. И денешниот слеп човек, кој собра храброст да повика кон Господа за помош, ја чувствуваше последицата од гревот, а таа беше неговата слепотија.

Ако го набљудуваме човекот и неговите должности кон Божјиот морален закон, ќе забележиме дека секој човек, а посебно православните, должни се да бидат постојани борци против гревот во себе и надвор од себе. Би било идеално кога секој човек би можел во таа борба да биде апсолутен победник, но реалноста е поинаква. Гревот длабоко навлегол во човечката природа и дејствува без прекин, или преку мислите, или преку зборовите, или преку делата, или, пак, преку сите три активности одеднаш.

На христијанинот не му е дадено во овој свет низ ударите од гревот да помине недопрен. Но, затоа пак, зададено му е против гревот постојано да се бори. Тој во таа борба е војник, па ако биде и ранет, не смее да се предава и засекогаш да крене раце од таа борба. Тоа е она што христијанинот може и мора да направи. Сето останато е дело на Божјата сезнајна правда, на Божјата милост и благодат.

Меѓутоа, многумина од нас, чувствувајќи колку многу се оддалечени од идеалот на праведноста, паѓаат во очај затоа што не можат да излезат пред Бога со чиста душа и да речат: „Еве, Боже, јас својата животна задача целосно ја завршив. Те молам, немој да ја одминеш и заборавиш мојата чистота и праведност“. Кога христијанинот ќе се најде во таква очајна состојба, тогаш очигледно тука лежи гревот на гордоста и надуеноста, па дури и некој вид на уценување на Бога, а тоа е, се разбира, уште еден тежок грев повеќе. Православниот кон Бога никогаш не смее така да се однесува, дури ни потсвесно. Напротив! Во таквите моменти ни е заповедано да ја бараме Божјата помош, истовремено верувајќи дека токму таа ќе ни помогне да се избавиме од тешките ситуации, кои можат нашата душа да ја одведат во вечната темнина. А токму во тие тешки моменти потребно е, подобно на слепиот Вартимеј, и ние да повикаме: „Исусе, Сине Давидов, помилуј ме!“.

Во секој миг од нашиот живот, кога ќе упатиме искрен повик кон Бога, сите треба цврсто да бидеме убедени дека Бог нè слуша и дека ќе ни притекне во помош. Може ли мајката да го заборави своето чедо и да не се смилува на плодот од својата утроба. Но, и да го заборави, Господ Бог никогаш нема да нè заборави, зашто Он е нашиотТворец, нашиот Искупител, нашиот Помошник и Застапник. Било каква несреќа и да не снајде, во било какви искушенија и неволји да паднеме, треба да знаеме дека Бог ни е засолниште и сила, помош и наша ограда. А Господ Бог е верен на Своето ветување, зашто ни рече: „Јас сум со вас до свршетокот на светот“. Слично на нежен родител, Бог се јавува на секој наш повик и го успокојува нашето срце, кога е потресено со жалост. Да се потсетиме само на какви искушенија, на какви жалости и несреќи бил изложен праведниот Јов, но секојпат Господ го чуваше неповреден, зашто Јов само на Господа ја полагаше својата надеж и своето спасение.

Навистина, кога ќе паднеме во жалост, кога поднесуваме некаква несреќа, нашиот јазик честопати го изговара Господовото име. Во тоа тажно лелекање навистина се слушаат повиците упатени кон небото, но тоа не се повици на надеж, туку тоа се жалби и роптања кои сведочат за нашата малодушност. Затоа нашата душа и не може да го слушне смирувачкиот глас од небото: „Не плашете се, Јас сум со вас!“. Зарем малкумина од нас, во моментите на најтешки искушенија, почувствувале моменти кога одеднаш душата постанува мирна, кога срцето почувствува некоја посебна пријатност, исто како ангелот на мирот и блаженството да н# засолнил под своите крилја. Всушност, тогаш Самиот Господ ни се приближил со Својата утеха и ѝ рекол на нашата душа: „Не плаши се, Јас сум со тебе!“.

Колку би биле блажени кога би можеле да ги вреднуваме тие моменти! Тогаш нема да паѓаме под тежината на искушенијата, несреќата и жалоста, туку цврсто би ги поднесувале, со голема надеж дека Господ нема да допушти да бидеме искушувани повеќе, отколку што можеме да поднесеме. Тогаш ние во секоја несреќа би ги виделе премудрите патишта на Промислителот, кои за нас се непознати и нејасни.

Денешниот повик на слепиот Вартимеј треба да допре до срцата на сите нас и истите да ги разбуди од мракот на гревовноста. Прекрасните зборови: „Исусе, Сине Давидов, помилуј ме!“, колку и да се тивко кажани, тие допираат до небото, зашто се кажани од срце и без никакво двоумење. Овие исти зборови почесто треба да ги кажуваме сите ние, зашто денес треба да ја согледаме и својата слепотија, своето потонување во мракот на гревот и сопствената неможност од тој мрак да се избавиме, без Божја помош. Ние сме слепи, зашто повеќе не умееме во себе да го здогледаме Божјиот лик, таа светиња, која Бог ја всадил во нас, а која ние сме должни да ја чуваме како скапоцен бисер преку целиот наш живот. Ако сме способни да ги гледаме гревовите на нашите ближни и истите да ги осудуваме, тогаш да не бидеме слепи за своите гревови, туку најнапред нив да ги видиме и очистиме.

„Исусе, Сине Давидов, помилуј ме!“ –  се зборовите кои не смееме да ги заборавиме. Тие се лекот за нашата слепотија, тие можат да ги отворат нашите духовни очи. Каде и да сме и во било какво искушение да се наоѓаме, веднаш да повикаме кон Господа со зборовите на слепиот Вартимеј, зашто освен нашиот Семожен и Семилостив Бог, друг помошник во жалоста и немаме. Господ Бог ќе нè чува од секое зло и од секое искушение во векови. Амин!

Протоереј Златко Ангелески

**************************************************

НЕДЕЛА ПО БОГОЈАВЛЕНИЕ

„Народот, што седеше во мрак, виде голема светлина, и на оние, што седеа во место на сенка смртна, им изгреа светлина“

(Матеј 4: 16)

ВО ИМЕТО НА ОТЕЦОТ И СИНОТ И СВЕТИОТ ДУХ!

Денес го слушнавме евангелското четиво кое е одредено да се чита во Неделата по Богојавление, во кое што ни се раскажува како Спасителот Христос, по крштевањето на реката Јордан и по 40- дневното искушување во Јорданската пустина, тргнал за Галилеја, во земјата на Завулоновото и Нефталимовото колено, за оттаму да замине на проповед. На прв поглед, можеби овој податок за повеќето од нас звучи како недоволно значаен детаљ од Христовиот живот и податок кој може и да се одмине. Меѓутоа, овој податок нè принудува да размислуваме за многуте старозаветни пророштва, кои го прет­скажуваат доаѓањето на Спасителот, а кои пророштва останале незабележани од избраниот еврејски народ, кој не поверувал во нив, ги отфрлил, погазил, а во исто време и не го прифатил Христос за свој Месија.

Имено, за појавата на Спасителот Христос говореле сите старозаветни пророци. Да се потсетиме само за миг на неколку од нив. Пророкот Михеј во својата книга запишал: „И ти, Витлееме Ефратов, иако си најмал меѓу илјадниците Јудејци, од тебе ќе ни излезе Оној, Кој треба да владее во Израилот и чие потекло е од почетокот, од вечноста“ (Мих. 5: 2); праведниот Мојсеј ги запишал Божјите зборови: „Јас ќе им издигнам пророк од браќата нивни, каков што си ти, ќе ги ставам зборовите Мои во устата Негова и Он ќе им каже сè, што Јас ќе му заповедам; а кој не ќе ги послуша зборовите што ќе говори оној Пророк од Мое име, Јас ќе му се одмаздам“ (5. Мој. 18: 18- 19); а, пак, пророкот Малахија наговестил: „А за вас, кои се боите од името Мое, ќе изгрее сонцето на правдата, исцеление ќе има во зраците негови, и вие ќе излезете и ќе се разиграте како нахранети теленца“ (Малах. 4: 2). Но, пророштвото кое денес го слушнавме во евангелското четиво, кое го запишал евангелистот Матеј, а го искажал пророкот Исаиј, точно и прецизно ни ја одредува суштината на денешниот ден и конкретната ситуација која ја затекнал Христос со Своето излегување на проповед. Имено, пророкот Исаиј прорекол дека: „Земјата Заву­ло­нова и земјата Нефталимова, на пат кон морето, отаде Јордан, е незна­бо­жеч­ка Галилеја. Народот, што седеше во мрак, виде голема светлина и на оние, што седеа во место на сенка смртна, им изгреа светлина“ (Матеј 4: 15- 16).

Токму таква била состојбата кога Спасителот се појавил на земјата и ја започнал Својата проповед. Боговдахновениот пророк јасно го видел благодатното дејство на Христовата проповед, од која срцата на сите кои со вера ја прифаќаат се озаруваат со неискажлива благодатна светлина и се прогонува секаква темнина. Земјата Завулонова и земјата Нефталимова, каде што Господ отишол по Своето крштение, биле во соседство на јазичнички земји, па под нивно влијание прифатиле многу јазичнички обичаи и убедувања. Но, со појавата на Спасителот, овој јазичнички мрак бил расеан и народот здогледал голема светлина.

Но, иако од појавата на Спасителот поминаа две илјади години, иако Неговата спасоносна проповед стигна до секое човечко уво, и денес има луѓе коишто и понатаму седат во мрак и сенка смртна. И денес има луѓе кои не сакаат да ги прифатат најосновните спасителни вистини, упорно се предаваат на заблуди и на секакви пороци. Затоа нивниот живот е исполнет со нечесност и беззаконие. И меѓу нас, кои се нарекуваме дури и православни, има луѓе кои упорно живеат во гревовната смртна сенка, обоготворувајќи го секое бездушно нешто, својот ум, своите способности, па и самите себе. Таквите луѓе, кои сè уште живеат во темнина и кои не сакаат да бидат озарени од Христовата светлина, не можат да го сфатат човечкото достоинство, не знаат какво е неговото назначување во сегашниот живот, а какво во идниот, ниту, пак, го знаат патот како да стигнат до вечниот живот.

Не знаејќи го и не гледајќи го сето тоа, кое му е потребно на човекот како за овој, така и за идниот живот, луѓето упорно живеат како да не поседуваат разумна и бесмртна душа, се предаваат на пороците, не живеат благочестиво, па дури започнуваат да ги оправдуваат страстите и пороците и да ги сметаат за нормални појави. И, на крај, таквата човечка состојба навистина претставува темнина и сенка смртна, зашто нашата душа може да се просветува и да живее единствено преку познавањето на вистинскиот Бог и преку приближувањето кон Него со вера, надеж и љубов.

А евангелската проповед, Христовото учење, е вистинска светлина за нашата душа. Оној, кој со вера ја слуша евангелската наука, тој гледа голема светлина, според зборовите на Писмото. Христовата наука ни открива сè што човекот треба да знае за своето спасение. Тоа ни кажува дека човекот е создаден според Божјиот образ, за да му служи на Бога благочестиво и добродетелно, па на таков начин да достигне вечно спасение во небесните височини.

Свештената историја ни сведочи дека првиот човек згрешил, го навлекол врз себе Божјиот гнев и се подложил на вечна осуда, постанувајќи неспособен да го познае Бога и Неговата света волја. Милосрдниот Господ, пак, најпрво ветил, а потоа и го испратил во светот Својот Единороден Син Исус Христос, за да ги научи луѓето на вистинско познавање на Бога и за нивно спасение преку верата во Него, како Искупител и Спасител на светот. А Христос, пак, со Своето страдање и со крсната смрт, ја докажал Божјата правда и нè измирил нас со Отецот Небесен и на тој начин ни го отворил патот во вечниот живот.

Во книгите на Новиот Завет сè е напишано премногу јасно. Оној, кој со вера го прима тоа учење, тој ја гледа благодатната светлина, го спознава Бог Отец и Господ Исус Христос и Светиот Дух, го гледа своето назначување во вечниот живот, а го гледа и патот кој води кон достигнување на таа цел: тој пат е верата во Христа Исуса и исполнувањето на Неговите заповеди. Следејќи го своето назначение, човекот се труди да се оддалечува од пороците и да се усовршува во добродетелите, исполнувајќи ги заповедите. Оној, кој живее така, тој никогаш не паѓа во заблуда, туку, како при дневна светлина, го гледа патот кон Небесната Татковина и оди по него. При светлината на Христовата наука човекот може јасно да ги разликува слепите патишта, кои водат кон погибел и се труди да се оддалечува од нив, постојано цврсто газејќи по патот, по кој одел Самиот Спасител, повикувајќи ги сите да одат по Него: „Ако некој сака да врви по Мене, нека се одрече од себе, нека го земе својот крст и да оди по Мене“ (Матеј 16: 24).

Сите ние сме удостоени да бидеме просветени со благодатта и светлината на Христовото учење, но и покрај тоа што ги познаваме правилата и нормите за вистински христијански живот, во својот живот ние не покажуваме доволно дека постапуваме според духот на Христовата наука. Ние сме должни да мислиме, чувствуваме, говориме и постапуваме онака, како што мислел, чувствувал, говорел и постапувал Самиот Господ, онака како што ни заповедал во Своето свето Евангелие, за да не можат неверниците и оние кои сè уште живеат во мрак и сенка смртна да нè укорат дека ние не живееме според сопствената вера. Зашто, верата без дела е мртва (Јаков 2: 20). Освен тоа, подеднакво треба да се трудиме својата вера да ја преточиме во добри дела. Ако кај нас се појавува лагата, клеветата, омразата, злото, крадењето, тогаш нашата вера е лажна. Затоа, постојано својата вера да ја потврдуваме преку добрите дела, па на таков начин да го исполниме вечниот Христов завет: „Така треба да свети пред луѓето и вашата светлина, за да ги видат вашите добри дела и да Го прослават вашиот Отец небесен“ (Матеј 5: 16). Амин!

Протоереј Златко Ангелески

*********************************************

Изцелението на слепия Вартимей

(Ев. Марк 10:46-52)

Во имя Отца и Сина и Светаго Духа.

Ние встъпваме днес в подготвителните седмици към Великия пост. От Църквата е положено не през Великия пост да се замисляме над своите грехове, а именно в течение на тези подготвителни седмици: в течение на седмиците на Поста ще бъдем съсредоточени върху силата Божия, която се в немощ извършва; но в течение на настъпващите сега седмици Църквата обръща нашето внимание върху нас самите.

И първото, което тя поставя пред нашите очи, е образът на слепия Вартимей, който седи до йерихонските порти. Както и той – и ние сме слепи; ние не виждаме славата Божия, разлята по цялата земя, сияеща около нас. Ние виждаме само сумрак, понякога само тъмнина. Ние не виждаме и себе си нито в доброто, нито в злото, само в отделни минути провиждаме нещо в себе си.

Когато Христос призовал Йерихонския слепец при Себе си, Той го попитал: какво искаш да ти сторя?.. И той отвърнал: дай ми да прогледам!.. Той съзнавал своята слепота, – ние в по-голямата си част не я осъзнаваме; той съзнавал пленът, и нещастието, и мъката, които тя съставлява, – ние така сме свикнали с нея, че даже повече не я чувстваме.

И ето, ако Христос би застанал пред нас и би казал: какво искаш? – би ли се намерило в нас мъжество от всички дарове на земята да поискаме зрение, виждане, знаейки, че щом прозрем, ще видим не само светлината, нои тъмнината? Ние се страхуваме да прогледаме, боим се да видим себе си, каквито сме, защото встъпваме в това съзерцание без цел и без надежда. Без цел: защото не сме уверени, че онова, което виждаме, можем да го преодолеем, че онова, което ще се открие в нас греховно, тъмно или несъвършено, ние можем да поправим: затова струва ли си да се потапяме в тази тъмнина само за да изпаднем в отчаяние? В отчаяние не само за това, че нашият живот е така тежък и мъчителен, а за това, че и вътре в нас освен тъмнина, разруха, няма нищо.

И тук трябва да си спомним и да държим в паметта си през цялото време думите на Йоан Кронщадски, който в своя дневник говори, че Бог ни открива виждането на нашите недостатъци, на нашето несъвършенство, злото в нас само в мярата на онази вяра и надежда, които Той в нас вижда. Затова всеки път, когато пред нас се разкрива нова дълбочина на нашето падение, всеки път, когато чувстваме с още по-голяма сила, колко сме далеч от Бога, колко сме не примирени със своята съвест, колко ни е трудно с хората, колко далеч сме от онази слава, която ни е предназначена, ние трябва да си спомним: значи, Господ е видял в нас достатъчна мяра вяра и надежда, за да разкрие това пред нас, Господ знае, че ние заедно с Него можем да победим това.

И затова, встъпвайки в тази седмица, през немногото дни до следващата неделя, нека се замислим над самите себе си, нека се молим на Бога, да ни открие Той, дани даде да видим всичко, което можем да видим, без да се съкрушим, без да се скършим. Нека се вглеждаме в нашите дълбини и в нашия живот, в най-повъхностното и в най-дълбокото, за да видим всичко, което трябва да бъде победено, преодоляно, покорено на Бога, с вяра, че с Него – всичко е възможно за нас. Нека кажем и на Него: Господи! Дай ни да прозрем! – и дълбоко да се вгледаме във всичко, което ни открие Бог, с увереността, че Той вече със самото това ни дава победа. Амин.

Митрополит Антоний Сурожский

**************************************************

Светата Църква ни предлага повествованието за изцелението на Йерихонския слепец. Не е нужно дълго да ни се обяснява колко тежък е този недъг за всеки човек. Нали учените са изчислили, че 90% от информацията човек получава чрез органите на зрението, затова, ако човек няма зрение, колко по-беден е неговия живот, колко той е нещастен. И ето такъв слепец стоял край Йерихон и, чул шума на преминаващата тълпа, попитал: „Кой е този, който идва?”. Получил отговор, че това е Христос, той видял в него Божествения Лекар на душите и телата ни и се обърнал към Него с молба за помилване. И когато Господ му обърнал внимание и попитал: „Какво искаш?, този отвърнал: „Да оздравея”. И Господ, виждайки неотстъпчивостта на неговата вяра, защото той гръмко просил, даже викал, така че околните му направили забележка. На всички им се струвало, че неговото поведение излиза зад рамките на приличието. Това желание да получи Божествената милост било така голямо, че той получил просимото. Господ го исцелил, и той тръгнал, славейки Бога и проповядвайки на всички за това чудо, което Господ извършил с него.
Тук ние виждаме, братя и сестри, урок за нас. Този йерихонски слепец е нашият днешен учител. Ние трябва да се научим от него на тази ревност, решителност да молим Господа за разрешение на своите проблеми, недъзи. Ние всички сме зрящи. Но всички сме обложени с душевна слепота, която е грях, защото всеки грях, всяка страст затъмнява нашата душа, помрачава сърцето. Това не са празни думи, братя и сестри, Евангелието ни казва направо: само „чистите по сърце ще видят Бога”. А тези, у които сърцето е помрачено, душата сляпа, не ще видят Бога. Ето целта на нашето битие на земята, да можем после, преминавайки в задгробния живот, да съзерцаваме Бога. И ето у нас това няма да се получи, ако ние тук, в този живот, не очистим нашата съвест, нашата душа, не освободим нашето сърце от греховете. Йерихонският слепец още по време на своя земен живот се сдобил с това прозрение, както виждаме, и телесно, и душевно.
И ето пред нас стои задачата – да живеем така, че да видим Бога още на земята. Защото Светата Църква казва: „Това, което не започне на земята, то, разбира се, не ще започне след смъртта”. То ест, след смъртта ние ще имаме това, което имаме сега приживе. Вижте, какво е вътрешното ни състояние – угнетяващо. У някого има гордост, тщеславие, гняв. У другиго – униние и отчаяние. У някого – плътски похоти бушуват в душата. Ето какво имаме в наличност, в действителност. Ако ние с такава вътрешна нагласа умираме, преминаваме в задгробния живот, това болезнено състояние след предела на смъртта само се усилва. Така за какво виждане на Бога лице в лице може да стане дума? Засега Господ дава възможност да очистим себе си от сквернотата на плътта и духа.
Духовно слепи са също тези, които отричат съществуването на Бога, отричат значимостта на Църквата, нейните устави и тайнства. Слепи са и тези, които вместо в храма ходят в театри. Тези, които вместо Евангелието, свещената Книга, където можем да узнаем Божията воля и да сравним нашето вътрешно състояние с това, което ни проповядва Христос, четат само други книги, те също са вътрешно слепи. И затова днес йерихонският слепец е наш наставник. И нека молим Господа също така неотстъпно и горещо за изцеление на нашата вътрешна слепота и за даруване на възможност вечно да Го съзерцаваме. Амин.

Превод: прот. Йоан Карамихалев

********************************************

В името на Отца и Сина и Светия Дух! Всеки от нас добре знае, че големи и разнообразни са немощите, които ни пречат да вървим след Христос и не дават Царството Божие да бъде вътре в нас. И все пак те са преодолими за Бога, ако ние с вяра се обръщаме към Него.

Днес в Евангелието ние с вас чухме как един слепец седял, просейки милостиня край пътя,по който Христос, идвайки в Иерусалим да посрещне Своите волни страдания, се приближавал към Йерихон.”Като чу да минава покрай него народ,” слепецът „попита: какво е това?” И когато той узнал, че идва Иисус от Назарет,”той завика: Иисусе, Сине Давидов, помилуй ме!” Той Го нарича Син Давидов, т. е. Спасител, Месия, с пълна вяра, с пълна увереност, че Христос има власт да го изцели. И макар „тия, които вървяха напред” да се опитвали да го заставят да замълчи, и малка била надеждата, че Христос ще го чуе в тази тълпа, ”той още по-високо викаше: Сине Давидов, помилуй ме!”. Такава била вярата на този човек и надеждата му на Христа. И ето, Христос, „се спря и заповяда да Му го доведат. И когато оня се приближи до Него, попита го: какво искаш да ти сторя?”

Нима Той не знаел какво иска слепият? Разбира се, знаел. Но било нужно слепият сам добре да разбере какво именно иска и всички да разберат това. За да не помислят иудеите, както казва блажени Теофилакт, че слепецът искал от Него пари, а Христос вместо това го изцелил. Какво значи това: Помилуй ме? Това би могло да означава, че няма какво да яде, че му дават малко милостиня, че животът му е скучен и неинтересен, че у дома му не всичко е наред – с една дума, всичко, което е угодно могли да означават тези думи: Помилуй ме. Както ние с вас, стоейки в храма и повтаряйки: Господи, помилуй, не винаги сами разбираме какво именно искаме от Бога. Ето, слепецът казал: „Господи, да прогледам”. Христос му отговаря: „Прогледай! Твоята вяра те спаси”. И този човек, прогледнал, тръгва след Христос.

Той могъл при желание да облажава самия себе си, да се развлича и да мисли за своята полза, да си устрои приятен живот и да позабрави за Царството Божие. Но не, той тръгва след Христос и тук е отговорът на възможния въпрос, защо именно този слепец се изцелил, а мнозина също така били слепи и умрели. Христос ни е обещал да ни даде това, което не ни достига, за да се спасим, а не това, което ние искаме за своето удобство. Мислел ли слепият за служение на Бога, когато молел да прогледне, или той помислил за това веднага след това – във всеки случай, изцелил се, той веднага тръгнал след Христос.

Господ вижда Сам, за кого изцелението ще е от полза, а за кого не е полезно да бъде изцелен, а да потърпи своята болест. Гледайки как е устроен нашия вътрешен свят, Той дава за полза на всекиго или едното, или другото. Но в края на краищата това зависи от нас и, ако ние ще се молим преди всичко за душевните немощи и за тези грехове, от които е обсебен всеки от нас – Той ще ни изцели, както Сам е казал: „искайте и ще ви се даде, и каквото попросите в Мое име , ще получите”. Така че, ако се изцелим от душевните недъзи, по-лесно ще ни бъде да се справим и с телесните.

Така че, като се обръщаме към Бога по време на богослужение и във всяка молитва, да се постараем в началото сами да разберем за какво се молим. Ако ние се молим, не вярвайки в душата си, че за Него всичко е възможно и че Той ни чува още по-добре, отколкото ние сами чуваме себе си, или ако ние се молим за това, което няма да ни помогне да се спасим – ние не ще получим това, за което се молим, по същата тази Божия милост. От нас с вас зависи каква ще е за нас Божията милост, какво ще получим от Него и какво няма да получим. Нека с вяра да искаме от Бога това, което ще ни приближи към Него. Амин.

Превод: Прот. Йоан Карамихалев

************************************************

Неделя На утренята Ев. Иоан. 20:19-31. На литургията 1Тим. 1:15-17. Ев. Лук. 18:35-43.
Понеделник Иак. 2:14-26. Ев. Марк. 10:46-52.
Вторник Иак. 3:1-10. Ев. Марк. 11:11-23.
Сряда Иак. 3:11-4:6. Ев. Марк. 11:23-26.
Четвъртък Иак. 4:7-5:9. Ев. Марк. 11:27-33.
Петък 1Петр. 1:1-2,10-12; 2:6-10. Ев. Марк. 12:1-12.
Събота 1Сол. 5:14-23. Ев. Лук. 17:3-10.

********************************************************

Недела – на Утрената

19. А вечерта во истиот ден, првиот ден од седмицата, кога вратата, каде што беа учениците Негови собрани, беше затворена поради страв од Јудејците, дојде Исус, застана насреде и им рече: „Мир вам!”
20. И ова како го рече, им ги покажа рацете и нозете и ребрата Свои. Се зарадуваа тогаш учениците, штом Го видоа Господа.
21. А Исус пак им рече: „Мир вам! Како што Ме прати Отецот, така и Јас ве праќам.”
22. И кога им го кажа ова, дувна и им рече: „Примете Дух Свети!
23. На кои ќе им ги простите гревовите, ќе им се простат, а на кои ќе им ги задржите, ќе им се задржат.”
24. А Тома, еден од дванаесетте, наречен Близнак, не беше со нив, кога дојде Исус.
25. Другите ученици му рекоа: „Го видовме Господа.” А тој им рече: „Дури не ги видам раните од клинците на рацете Негови, и не го ставам прстот свој во раните од клинците, и не ја ставам раката своја во ребрата Негови, нема да поверувам.”
26. А по осум дена учениците Негови пак беа собрани, и Тома со нив. Дојде Исус, кога вратата беше заклучена, застана помеѓу нив и рече: „Мир вам!”
27. Потоа му рече на Тома: „Дај го прстот свој овде и види ги рацете Мои; дај ја раката своја и стави ја во ребрата Мои; и не биди неверлив, но верлив!”
28. Одговори Тома и му рече: „Господ мој и Бог мој!”
29. Исус му рече: „Тома, ти поверува, оти Ме виде; блажени се оние, кои не виделе, а
поверувале!”
30. И многу други чудеса изврши Исус пред учениците Свои, што не се запишани во оваа книга.
31. А овие се запишани, за да поверувате дека Исус е Христос, Син Божји, и верувајќи да имате живот во Неговото име.

*******

Недела – на Литургијата

15. Верни се и достојни за секакво примање зборовите, дека Христос Исус дојде во светот да ги спаси грешниците, меѓу кои сум прв јас.
16. Па затоа бев помилуван, за да ја покаже Исус Христос прво на мене сета долготрпеливост, како пример на оние, кои што ќе поверуваат во Него за живот вечен.
17. А на Царот на вековите, на Нераспадливиот, Невидливиот, Единствен премудар Бог – нека е чест и слава во сите векови. Амин!

*******

35. А кога се приближуваше Он до Ерихон, еден слепец седеше крај патот и просеше;
36. и штом чу дека покрај него врви народ, праша: „Што е тоа?”
37. Му кажаа дека минува Исус Назареецот.
38. Тогаш тој извика и рече: „Исусе, Сине Давидов, помилуј ме!”
39. Оние, што одеа напред, го искараа да молчи; но тој уште погласно викаше: „Сине Давидов, помилуј ме!”
40. Исус застана и заповеда да Му го доведат. И кога оној се приближи до Него, го праша,
41. велејќи: „Што сакаш да ти направам?” Тој рече: „Господи, да прогледам!”
42. Тогаш Исус му рече: „Прогледај! Верата твоја те спаси.”
43. И одеднаш прогледа и тргна по Него, славејќи Го Бога. И сиот народ, кога го виде тоа, Му воздаде слава на Бога.

*******

Понеделник –

14. Каква е ползата, браќа мои, ако некој рече дека има вера, а дела нема? Може ли верата да го спаси?
15. Ако некој брат или сестра се голи и немаат што да јадат,
16. па некој од вас им рече: „Одете си со мир, грејте се и наситете се!”, а не им даде што им е потребно за телото – каква полза?
17. И така, верата, ако нема дела, сама по себе е мртва.
18. Но може некој да рече: „ти имаш вера, а јас имам дела.” Покажи ми ја верата своја без дела, а јас ќе ти ја покажам верата своја од моите дела.
19. Ти веруваш дека Бог е еден; добро правиш; но и бесовите веруваат, а треперат.
20. Не сакаш ли да разбереш, о суетни човеку, дека верата без дела е мртва?
21. Нели со дела се оправда Авраам, нашиот татко, откако врз жртвеникот го положи синот свој Исака?
22. Гледаш ли дека верата им помогна на делата негови, и дека преку делата верата стана совршена?
23. И се изврши Писмото, кое вели: „Му поверува Авраам на Бога, и тоа му се прими како оправдание”, и тој се нарече – пријател Божји.
24. Гледате ли дека човекот се оправдува со дела, а не само со вера?
25. А така не се оправда ли со дела и блудницата Раав, откако ги прими извидувачите и ги изведе по друг пат.
26. Оти, како што е телото без дух мртво, така и верата без дела е мртва.

********

46. Потоа пристигнаа во Ерихон. И кога излегуваше Исус од Ерихон со учениците Свои, и со многу народ, Тимеевиот син, Вартимеј, кој беше слеп, седеше покрај патот и просеше.
47. Па, како чу оти е тоа Исус Назареецот, почна да вика и да вели: „Исусе, сине Давидов, помилуј ме!”
48. И мнозина му велеа да молчи, но тој уште повеќе викаше: „Сине Давидов, помилуј ме!”
49. Исус застана и рече да го викнат. И го повикаа слепиот, говорејќи му: „Не бој се, стани, те вика!”
50. Тој, кога ја фрли горната облека, стана и дојде при Исуса.
51. А Исус, одговарајќи му, го запраша: „Што сакаш да ти направам?” Слепиот Му рече: „Да прогледам, Учителе!”
52. Исус му рече: „Оди си, верата твоја те спаси!” И тој веднаш прогледа, па тргна патем по Исуса.

*******

Вторник –

1. Не барајте, браќа мои, мнозина да станувате учители, знаејќи дека поголемо осудување ќе добиеме,
2. оти сите ние многу грешиме. Но оној, кој во зборови не греши, тој е совршен човек, силен да го обузда и целото тело.
3. Ете, и на коњите им клаваме узда, за да ни се покоруваат, и да управуваме со целото нивно тело.
4. Па, ете, и лаѓите, иако се толку големи и силно гонети од бурни ветрови, со мала крмичка се управуваат онаму каде што кормиларот сака;
5. а така и јазикот е мал орган, но големи работи зборува. Ете, мал оган, а колку голема гора запалува;
6. и јазикот е оган, свет полн со неправда; јазикот се наоѓа во таква положба меѓу нашите органи, што го осквернува целото тело и го пали времето на нашиот живот, воспалувајќи се сам од пеколот.
7. Зашто секаков вид ѕверови и птици, лазачи и риби, се скротува и се припитомува од човечкиот род,
8. а јазикот никој не може да го скроти: тој е немирно зло и полн со смртоносен отров.
9. Со него Го благословуваме Бога и Отецот, со него ги колнеме луѓето, создадени според подобието Божјо.
10. Од истата уста излегува и благословот и клетвата. Не треба, браќа мои, тоа така да биде.

******

11. И влезе Исус во Ерусалим, и во храмот; разгледа сè; па, како веќе беше доцна, излезе и отиде со дванаесетте во Витанија.
12. А утредента, кога излегоа од Витанија, Он огладне;
13. и кога оддалеку виде една смоква, покриена со лисја, се приближи, не би ли нашол нешто на неа; но, кога се доближи до неа, не најде ништо освен лисја, оти уште не беше времето за смокви.
14. И кога одговори Исус, ѝ рече: „Отсега никој довека да не вкуси плод од тебе!” И го чуја тоа учениците Негови.
15. И пак дојдоа во Ерусалим. Кога влезе Исус во храмот, почна да ги пади оние, што продаваа и купуваа во храмот, и им ги преврти масите на менувачите и столовите на оние, што продаваа гулаби;
16. и не позволуваше никој преку храмот да пренесе каков и да било сад.
17. И ги поучуваше, велејќи: „Не е ли напишано: »Домот Мој, дом за молитва на сите народи ќе се нарече«; +а вие го направивте како разбојничко гнездо.”
18. И кога го чуја тоа книжниците и првосвештениците, гледаа како да Го погубат, зашто се боеја од Него, оти сиот народ се восхитуваше на Неговото учење.
19. А кога се стемни, Он излезе надвор од градот.
20. Утредента, минувајќи, ја видоа смоквата исушена откорен.
21. И кога се сети, Петар Му рече: „Рави, погледај! Смоквата, што ја проколна, се исушила.”
22. А Исус им одговори и рече:
23. Имајте вера во Бога. Оти, вистина, ви велам, ако некој ѝ рече на оваа планина: »Дигни се и фрли се в море!« и не се посомни во срцето свое, а поверува дека ќе биде како што рекол, ќе му се исполни, што и да каже.

*******

Среда –

11. А тече ли од еден ист извор слатка и горчлива вода?
12. Може ли, браќа мои, смоквата да раѓа маслинки, или лозата смокви? Така, од еден ист извор не може да тече солена и слатка вода.
13. Кој е меѓу вас мудар и умен, нека ги покаже преку своето добро однесување делата свои во кротост и мудрост.
14. Но, ако во срцата свои имате горчлива завист и карање, не фалете се и не лажете против вистината:
15. тоа не е мудрост, која доаѓа одозгора, туку земна, душевна, бесовска;
16. оти, каде што има завист и карање, таму има неслога и сè е лошо.
17. А мудроста, што иде одозгора, е најнапред чиста, а потоа мирна, кротка, покорна, полна со милост и нелицемерна.
18. Плодот, пак, на правдата во мир се сее од миротоворците.

4. Противење на желбите. Потребно е понизување пред Господа. Не треба човек да се надева во световните работи.

1. Од каде се војните и расправиите меѓу вас? Не оттаму ли – од вашите похоти, кои се борат во органите ваши?
2. Пожелувате и немате; убивате и завидувате, и не можете да добиете; се препирате и војувате, а немате, бидејќи не молите.
3. Просите, а не добивате, оти зло барате, за да го трошите во вашите похоти.
4. Прељубодејци и прељубодејки, не знаете ли, дека пријателството од овој свет е непријателство на Бога? Оти, кој сака да му е пријател на светот, му станува непријател на Бога.
5. Или, пак, мислите дека Писмото напразно зборува: „Со ревност го љуби духот, што го вселил во нас.”
6. А дава поголема благодат; затоа е речено: „Бог се противи на горделивете, а на смирените им дава благодат”.

******

23. Имајте вера во Бога. Оти, вистина, ви велам, ако некој ѝ рече на оваа планина: »Дигни се и фрли се в море!« и не се посомни во срцето свое, а поверува дека ќе биде како што рекол, ќе му се исполни, што и да каже.
24. Затоа ви велам: сè што ќе побарате во молитва, верувајте дека ќе го добиете: и ќе ви биде.
25. И кога стоите на молитва, проштавајте, ако имате нешто против некого, па и вашиот небесен Отец да ви ги прости вашите гревови.
26. Ако ли, пак, вие не проштавате, и вашиот небесен Отец нема да ви ги прости гревовите ваши.”

*******

Четврток –

7. Па затоа, покорете Му се на Бога; а противете се на ѓаволот, и тој ќе побегне од вас!
8. Приближете се кон Бога, и Он ќе се приближи кон вас; исчистете ги рацете, грешници, поправете ги срцата свои, непостојани!
9. Бидете нажалени и плачете и ридајте: смевот ваш нека се претвори во плач, а радоста во тага!
10. Понизете се пред Господа, и ќе ве подигне!
11. Не напаѓајте се еден со друг, браќа: оти, кој го напаѓа братот свој или го суди, тој го напаѓа Законот и го суди Законот. А ако, пак, го судиш Законот, тогаш ти не си извршител на Законот, туку судија.
12. Еден е Законодавецот и Судијата, Кој може да спаси и погуби: а ти, кој си, што осудуваш друг?
13. Слушајте сега вие, кои велите: „Денес или утре ќе тргнеме во оној град и таму ќе останеме една година, ќе тргуваме и ќе спечалиме”,
14. вие, кои не знаете што ќе стане утре: оти, што е вашиот живот? Тој е пара, која се појавува за кратко време, па исчезнува.
15. Место да велите: „Ако сака Господ да бидеме живи, ќе направиме тоа и тоа”.
16. А сега се фалите со својата гордост. Секоја таква фалба е лукава.
17. И така, грев е за оној, кој знае да прави добро, а не го прави.

5. За лажливото богатство. Трпеливост спрема браќата. За лесномисленото колнење, за моќта на молитвата и љубовта спрема грешникот.

1. Елате сега вие, богатите: плачете и ридајте за страшните маки, што идат на вас.
2. Богатството ваше изгни, а алиштата ваши молци ги изгризаа.
3. Златото ваше и среброто ви за’рѓа и ‘рѓата нивна ќе биде сведоштво против вас и ќе го изеде телото ваше како оган: сте собрале богатство за последните дни.
4. Ете, платата, што сте ја задржале од работниците, кои работеа на вашите ниви, и извиците на жетварите дојдоа до ушите на Господа Саваот.
5. Се веселевте на земјата и се насладувавте, ги потхранивте срцата ваши како за ден на клање.
6. Осудивте, убивте праведник; и тој не се бранеше.
7. Бидете трпеливи, браќа мои, до доаѓањето на Господа! Ете, земјоделецот чека драгоцен плод од земјата и долго трпи за него, додека не добие дожд, ран или доцен.
8. Па трпете и вие, укрепете ги срцата свои, оти доаѓањето на Господа се приближи.
9. Не оплакувајте се, браќа, еден на друг, та да не бидете осудени: ете, Судијата стои пред вратата.

*******

27. И пак дојдоа во Ерусалим; а кога одеше низ храмот, се приближија до Него првосвештениците и книжниците, и старешините,
28. па Му рекоа: „Со каква власт го правиш тоа, и кој Ти ја дал таа власт, да го правиш
тоа?”
29. Исус им одговори и рече: „Ќе ве прашам и јас за нешто и одговорете Ми; тогаш и Јас ќе ви кажам, со каква власт го вршам тоа.
30. Крштавањето Јованово од небото ли беше, или од луѓето? Одговорете Ми!”
31. А тие се мислеа во себе и велеа: „Ако кажеме,Од небото« – ќе рече: »Па зошто не му поверувавте?«
32. Но, ако кажеме, »Од луѓето«“ – се плашеа од народот; зашто сите го сметаа Јована за вистински пророк.
33. И кога Му одговорија на Исуса, рекоа: „Не знаеме.” А Исус им одговори и рече: „Ни Јас не ви кажувам со каква власт го вршам тоа.”

*******

Петок –

1. Од Петра, апостолот на Исуса Христа, до избраните придојдени, растурени по Понт, Галатија, Кападокија, Азија и Витинија,
2. по провидението на Бога Отецот, преку осветувањето од Духот за послушност и попрскување со крвта на Исуса Христа: да ви се умножи благодатта и мирот!

10. кое го бараа и испитуваа пророците, што прорекоа за вашата благодат.
11. Откако испитаа, во кое или какво време им јавуваше Духот Христов однапред, Кој беше во нив, сведочејќи за Христовите страдања и славата која иде по нив;
12. ним им беше откриено дека тие не за самите себе служат, а за нас со она што ви се јави сега вам преку оние, кои го проповедаа Евангелието од небото преку Светиот Дух, и во кое сакаат да вникнат ангелите.

6. Зашто во Писмото стои напишано: „Еве, на Сион клавам аголен Камен, одбран и скапоцен; и кој верува во Него, нема да се посрами!”
7. Вам, пак, кои верувате, Он ви е чест, а за неверниците – „камен, кого го отфрлија ѕидарите, но кој стана глава на аголот” и „камен за сопнување и камен за соблазнување”,
8. на кој тие се сопнуваат, не покорувајќи му се на словото; за тоа се тие и одредени.
9. Но вие сте род избран, царско свештенство, свет народ, луѓе придобиени, за да ги возвестите совршенствата на Оној, Кој ве повикал од темнина во Својата чудна светлина;
10. вие, кои некогаш не бевте народ, а сега сте народ Божји; кои не бевте помилувани, а сега сте помилувани.

*******

1. И почна да им говори во параболи: „Еден човек насади лозје, и го загради со плот, па ископа бунар и соѕида кула; и, откако им го предаде на лозарите, си отиде.
2. А кога дојде времето, испрати кај лозарите еден слуга, за да го прибере од нив плодот на лозјето.
3. Но тие го фатија слугата, го натепаа и го испратија празен.
4. И пак испрати при нив друг слуга; и нему, со камења, му ја расцепија главата, па го отпуштија посрамен.
5. Испрати и друг; него, пак го убија, и мнозина други, или натепаа, или пак ги убија.
6. Па, како имаше и еден син, кој му беше мил, го испрати најпосле и него при нив, велејќи: »Ќе се засрамат од сина ми.«
7. Но лозарите си рекоа помеѓу себе: »Овој е наследникот! Ајде да го убиеме и наследството ќе биде наше.«
8. И како го фатија, го убија и го исфрлија надвор од лозјето.
9. Што ќе направи, пак, господарот на лозјето? Ќе дојде и ќе ги погуби лозарите, а лозјето ќе го даде на други.
10. Зар не сте читале во Писмото: »Каменот, што го отфрлија ѕидарите, стана глава на аголот:
11. од Господа е тоа, и чудесно е во очите наши!«“
12. И сакаа да Го фатат, но се уплашија од народот, оти разбраа дека за нив ја кажа параболата; и кога Го оставија, си отидоа.

******

Сабота –

14. Браќа, ве молам, поучувајте ги неуредните, утешувајте ги малодушните, поткрепувајте ги слабите и бидете долготрпеливи кон сите.
15. Гледајте, никој никому да не враќа зло за зло; туку секогаш барајте добро еден на друг, и на сите!
16. Радувајте се секогаш!
17. Молете се постојано!
18. Благодарете за сè, оти таква е волјата Божја во Христа Исуса спрема вас!
19. Не гаснете го Духот! Пророштвата не ги унижувајте!
20. Сè испитувајте, за доброто држете сè!
21. Клонете се од секакво зло!
22. А Сам Бог на мирот да ве освети наполно во сè,
23. и целиот ваш дух и душата и телото да се запазат без порок при доаѓањето на нашиот Господ Исус Христос!

******

3. Пазете на себе. Ако згреши против тебе братот твој, скарај го, и ако се покае – прости му.
4. И ако седумпати на ден згреши против тебе и седумпати на ден дојде и ти рече: »Се кајам« – прости му.”
5. И Му рекоа апостолите на Господа: „Засили ја во нас верата!”
6. А Господ им рече: „Кога би имале вера колку синаповото зрно и ѝ речете на оваа црница: »Откорни се и пресади се в море!« и таа би ве послушала.
7. Кој од вас, кога се врати неговиот слуга од поле, орач или овчар, веднаш ќе му рече: »Дојди бргу и седни на трпеза!«
8. Нема ли да му каже: »Приготви ми да вечерам, препаши се и служи ми дури јадам и пијам, а потоа ти јади и пиј!«
9. Зар ќе му благодари на тој слуга, што ја исполнил неговата заповед? Мислам, не.
10. Па така и вие, кога исполните сè, што ви е заповедано, речете: »Ние сме слуги негодни, оти го извршивме она, што бевме должни да го извршиме.«“

**********************************

Бигорски.мк

За значењето на празникот Богојавление

✤✣✤

Историјат на празникот

Поврзаноста на празниците Рождество Христово и Богојавление е воочлива во самата содржина на богослужбените песни. Во стихирите на празникот Рождество Христово наоѓаме мисли и изрази кои се однесуваат на празникот Богојавление, а во Богојавленската служба изрази кои се однесуваат на Рождеството. Тоа се оправдува со фактот дека во почетокот на 6 / 19 јануари се славел еден колективен празник (επιφὰνεια, ϑεοφὰνεια = Богојавление), кој соединувал повеќе настани од Христовиот живот на земјата, односно се празнувало општото Божјо јавување на земјата. Подоцна кога од празникот на 6 јануари се издвоиле останатите спомени (како на пример Рождеството Христово), главниот спомен кој останал да се празнува на овој ден било Крштението на Господ Исус Христос на реката Јордан.

Во историјата на празникот Богојавление можеме да следиме три периоди: првиот е периодот на III век кога Богојавлението е главниот настан кој се празнува на 6 јануари, но е поврзан со повеќе настани од Божјото јавување на земјата; потоа вториот период е IV век, кога Рождеството Христово станува центар на празнувањата во овој ден; и третиот период е крајот од IV век и подоцна, кога споменот на Рождеството Христово се издвојува од Богојавлението.

Празникот Богојавление се нарекува така зашто во мигот на Крштението Христово „се покажа поклонувањето на Света Троица“. Отецот зборуваше од небото за Синот Кој се крштева, Синот Божји се крштеваше од св. Јован и како таков беше посведочен од Бога Отецот, а Светиот Дух Кој слезе во вид на гулаб го потврди гласот на Отецот. Уште се нарекува и „Просвештение“, зашто во древноста во навечерието на празникот, по примерот на Христа се крштевале и со Божјата благодат се просветлувале огласените.

Овој празник започнал да се слави на Истокот уште во III век и тоа особено во Египет. Првото сведоштво за него го наоѓаме кај св. Климент Александриски (215 г.), во неговото дело „Стромата“, каде што вели дека следбениците на гностичкиот еретик Василид уште пред православните започнале да го слават овој празник. Имено, за нив овој празник имал големо значење – нивното учење вели дека Христос бил само обичен човек, а станал Син Божји во мигот на Неговото Крштение. Православните, пак, спротивставувајќи му се на ваквото погрешно учење на гностиците, го востановиле овој празник објавувајќи ја преку него особено силната и длабока смисла на Божјото јавување. До почетокот на IV век Богојавлението веќе се славело насекаде. Неговата самостојност започнува на Истокот, од каде што подоцна е пренесен на Запад.

Според главниот спомен на Богојавление – Крштението Христово, во древноста, во навечерието на празникот се извршувало осветување на водите за крштение и биле крштевани огласените. Исто така особено значајна е традицијата на големото торжество на реката Јордан, во која на полноќ многумина влегувале во водата да се искапат, а ова капење ги очистувало телесните и духовните рани. Според Уставот, во навечерието на празникот и на самиот негов ден се врши осветување на водите. Стихири за богослужбата на овој празник имаме од: Јован монах, Визант, Козма монах, Анатолиј, Патријархот Герман, а каноните ги напишале св. Јован Дамаскин и св. Козма Мајумски.

Специфично за празникот е и тоа што во древноста, Александриските епископи според одредбите на Првиот вселенски собор, секоја година за Богојавление ги испраќале и своите посланија до старешините на црквите во кои бил објавуван датумот на празникот Воскресение за таа година. Старешините потоа им го објавувале тој датум на верните. Тоа го практикувале зашто токму во Александрија цветала астрономската наука. Така, Црквата зачувала многу пасхални посланија од Александриските епископи, меѓу кои се и оние на светите Теофил, Дионисиј, Атанасиј и Кирил Александриски.

Смислата на празникот Богојавление

Христос „на секому му ја даде можноста да ја стекне благодатта на синовството, да го стекне Богојавлението во својот личен живот. Тоа јавување Божјо го сочинува богопознанието, а бидејќи тоа е егзистенцијално собитие, затоа и го предизвикува спасението“ (Јеротеј Влахос).

Собитието на создавањето е едно чудесно таинство во кое Троичниот Бог се јави и го повика човекот од небитие во битие, го создаде според образот на Словото, вдахнувајќи во него живот преку Светиот Дух. Човекот живееше во благодатно заедничарење со Бога, за него небесата беа отворени и од таму тој го слушаше гласот на својот Создател, разговараше со Него сѐ до мигот кога заради неговата непослушност тој ја изгуби благодатта и заедницата со Бога. Како последица на тоа небото се затвори за сиот човечки род, кој сега веќе не можеше да преуспева во духовниот живот, ниту да бива поткрепуван и просветлуван од Божествената благодат. И живеејќи без Бога, валкајќи се, потопувајќи се во нечистата и матна вода на гревот човекот достигна страдање, кое, пак, за своја последица го имаше целосното деформирање на неговата личност.

Но, Божјата љубов и сострадание кон родот човечки е толку голема, што Бог Отецот Го испрати Синот Свој, чиешто доаѓање на земјата имаше за цел да му ја објави на човекот предвечната Божја промисла за него, според која тој е создаден по образ и подобие на Христа, Словото Божјо. И еве, Крштението Христово ни покажува дека Он дојде при нас, го зеде нашиот образ, за да го очисти, просветли и облагодати за ние полесно да дојдеме до Него. Он е Новиот Адам Кој сега повторно го отвора небото, од каде гласот на Отецот ја покажа, ја објави обожената човечка природа примена од Христа. Јавувањето, пак, на Светиот Дух во вид на незлобив и кроток гулаб, го објави крајот на потопот од гревот и почетокот на несфатливата милост Божја кон нас луѓето. И сето ова Бог го направи  за да можеме ние повторно да се искачуваме кон Бога и да стекнеме заедница со Него.

Така, значи Пресвета Троица учествуваше во создавањето на човекот и ете, сега повторно Пресвета Троица учествува во неговото пресоздавање. И тоа покажува една голема богословска тајна: дека единствено човекот, кој е создаден според образот Христов, може да биде посветеник и поклоник на Пресвета Троица. Затоа Црквата овој ден го нарекува и празник на пресоздавањето на човекот, почеток на неговото обожување.

Богојавлението, пак, за нас почнува во крштелниот купел, кој е духовна утроба што нѐ преродува за еден висококвалитетен и достоинствен живот. Ние во крштението се очистуваме, ја отстрануваме Адамовата нечистотија, го измиваме нашиот внатрешен човек. Ја примаме благодатта Божја, го примаме залогот на Духот, но го примаме со можност да се усовршуваме. Според тоа, кога човекот прави гревови, тој ја валка веќе очистената и измиена негова природа. Тогаш благодатта се повлекува од него и тој духовно умира зашто ја губи својата заедница со Бога и можноста што ја примил на крштението. „Секако благодатта не се губи целосно, но во овој случај таа не го врши спасението“ (Ј. Влахос).

Сепак радоста на празникот Богојавление е токму во верата дека сѐ може одново да се измие, очисти, обнови и повторно да се роди. А тоа се случува во мигот кога ние суштински ќе се доближиме до празникот и ќе сфатиме дека очистувајќи се повторно ќе ја привлечеме благодатта Божја во нашиот живот. Колку и да сме извалкани, помрачени и со своите гревови оддалечени од Бога, сепак, во нас не згаснала надежта и жедта за доброто, совршеното и убавото. Тогаш кога ќе одлучиме да живееме во совршена послушност кон Бога, исполнувајќи ја Неговата најголема заповед за љубов кон ближните, тогаш и небото на нашиот внатрешен живот постојано ќе биде отворено и ние слободно ќе разговараме со Бога, Чијашто светлина ќе го озарува целокупното наше битие.

********************************************

Подготвително просветување пред празникот Просвештение

5/18 јануари 2017 лето Господово,
Водокрст.

Во навечерието на Светото Богојавление и на Крштението на Господа Бога и Спасителот наш Исус Христос, во Бигорската Света Обител се отслужи традиционалното бдение спроти Водокрст, на кое и оваа година, на наша голема радост, молитвено присуствуваа и кумовите на крстот од соседните села: Ростуше, Велебрдо, Битуше, Требиште и Јанче.

Ноќта помината во молитва, содржината на празничните читања и песнопенија на Царските Часови и Вечерната, причестувањето со Светите Христови Тајни на Василиевата Литургија, благодатта и избликот на радост од Богојавленскиот водосвет во манастирската фијала – сето тоа духовно ги подготви нашите души за вистинско доживување на празникот на Светлините… А, секако, тука беше и созерцателната беседа на нашиот мил Старец, Архимандрит Партениј, со која уште од почеток го разгоре жарчето на нашата вера:

Слово на Неговото Високопреподобие, Архимандрит Партениј, изговорено во храмот пред почетокот на сеноќното бдение за Водокрст

Возљубени верници, браќа и сестри, добро ни дојдовте вечерва во нашата Света Обител, за да се помолиме заедно на ова карактеристично за нас бдение во навечерието на големиот Господов празник, Богојавление. Особено им се заблагодарувам и им посакувам голем Божји благослов на кумовите на крстот од околните села! Јас навистина усрдно се молам, оваа прекрасна и исклучително значајна традицијата со кумувањето на крстот никогаш да не згасне; но, напротив, Христијаните од реканскиов крај да станат уште посилни во верата, така што да не дозволат овие села некогаш да бидат избришани од споменот на нашата христијанска историја. Зашто, овој Манастир, заедно со жителите на околните села, придонеле несомнено многу за духовното издигнување на нашиот народ. Благодарение токму на нив, и пред сè, на монасите будителите – кои, се разбира, во најголем дел потекнувале од овие села – ние ја имаме и денес се гордееме со т.н. Преродба од 19 век, кога славјаномакедонскиот народ доживеал потполна црковна и народна еманципација.

А до тоа дошло најмногу поради фактот што овие наши предци имале силна вера во Господа; нивна пофалба бил единствено Крстот Господов (сп. Галат. 5,14). Тоа се гледа особено на овој празник на светото Просвештение, празник што со посебно торжество го славеле. Токму на овој ден тие пред сите решително покажувале дека ќе останат верни на Крстот Христов и на вистинската прадедовска вера. Пред сите јавно исповедале дека со крстот ќе живеат, со крстот и ќе умрат. Ете, тоа е значењето на кумството на крстот кое и до ден денес, покрај сите искушенија и страданија што како народ сме ги претрпеле во текот на последново столетие, сепак, преживеало како обичај. Се радувам што и оваа година гледам како Христијаните од околниве сила со искрена ревност се држат до обичајот со кумството на крстот, празнувајќи го молитвено и големиот празник на Крштението Христово.

Празникот Водици има навистина огромно значение, не само за луѓето, туку и за целата природа, зашто и таа се обновува и осветува преку Јорданската теофанија на Триипостасниот Бог. На овој празник, имено, кога на реката Јордан се крштеваше Второто Лице од Божествената Тријада од страна на великиот Пророк и Претеча, Св. Јован Крстител, Троичниот Бог се објави Себеси толку отворено и јасно како никогаш дотогаш. Додека Христос, воплотеното Слово и Син Божји, како човек се крштеваше во водите на Јордан, Бог Светиот Дух застана над него во вид на гулаб, и Бог Отецот се јави преку Својот Божествен глас, сведочејќи: Овој е Мојот возљубен Син, Кој е по Мојата волја! (Матеј 3,17)

На што нè поучува Христовото Крштевање? Истото на што нè поучи и Неговото Рождество. Впрочем, две чудесни добродетели постојано го пратат Христа во Неговиот живот на земјата: крајното смирение и целосното послушание. На Божик видовме дека Синот Божји во крајно смирение и послушание се роди заради нашето спасение, станувајќи и Син Човечки. На денот, пак, на Светото Крштение, Он необлечен влегува во Јорданските води, за да му даде нова духовна облека на човештвото, повторно преку послушание и смирение. На тој начин Он ни постана совршен пример за тоа како можеме да се спасиме и да го достигнеме обожението и соединување со Бога, што е и крајната цел на нашето суштествување; значи, преку смирение и послушание кон Божјата волја, откриена во Неговата света Црква. Ако првиот човек Адам, преку непослушание кон Божјата заповед, отстапи од заедницата со Него и беше соголен од духовната облека со која Господ го беше украсил, тогаш, преку Синот Божји, Кој облекувајќи се во човечко тело ја обожи човечката природа, ние одново се облекуваме во облеката на Божеството. Тоа е и смислата на светата тајна крштение: кога некој се крштева, било дете, или, пак, возрасен кој ја спознал вистинитоста на христијанската вера, па посакал да се крсти и станал огласен, на него, преку крстителната вода, слегува благодатта на Светиот Дух – истата онаа благодат од Крштението Христово што ги осветила Јорданските води. Затоа на големата ектенија при оваа света тајна, ние се молиме: „да се освети оваа вода со силата, дејството и слегувањето на Светиот Дух…, да ѝ се испрати благодатта на избавувањето и благословението Јорданово…, да дојде на оваа вода очистителното дејство на предвечната Троица…, да му биде оваа вода бања на повторното раѓање, за прошка на гревовите и облека на нетление…“ Следствено, на светата тајна крштение, врз крштеваниот слегува благодатта на Светиот Дух, се осветува човечкото тело, се погазува стариот гревовен човек по Адама, а се раѓа нов, внатрешен човек во нашиот Спасител Христос, облечен во нетлена облека. Така, нашиот живот добива духовна смисла на постоењето и предназначение за вечниот живот. Со крштението во Христа ние едноставно се облекуваме во Него, како што и пееме после трикратното потопување: „Вие кои во Христа се крстивте, во Христа се облековте“.

Ова суштинско сотериолошко и обожувачко својство на христијанската вера добро го знаеле нашите предци од овие секогаш несигурни предели, и точно поради тоа успеале да се одржат и во најтешки времиња. Нераскинливо сродени со оваа голема наша Светиња, со овој свет Манастир, тие оставиле богато наследство од нивата високиздигната духовна и културна свест. Показател за тоа се и денешните нивни чеда, коишто, иако не така силно и огнено, сепак, како мали жарчиња во пепелта сведочат за некогаш големиот пламен на верата на нивните претходници. Некои од кумовите што вечерва се тука, можеби и не ја знаат точно духовната содржина на овој древен обичај, ама поради огнената вера на предците, тие денес светат како жарчиња. Потребно е сега жарчињата повторно да се разгорат во силен оган, доколку сакаме добра иднина. Зашто без Христа нема ни добро минато, ни среќна сегашност, ни светла иднина. Он е единственото добро и Творец на доброто; Единствениот Кој почуваше на совршена љубов и ја докажа неа, умирајќи на Крстот од љубов кон човекот. Со Неговото сеславно Воскресение, пак, ѝ ја даде крајната смисла на апсолутната љубов, а со тоа и на човечкиот живот.

Господ да ни ги отвори духовните очи за да го разбереме сето она што Он го направи, и секојдневно го прави за нашето спасение, бдеејќи постојано над нас и закрилувајќи нè кога ние не сме ни свесни за тоа! Да упатиме вечерва молитва кон Него, што повеќе луѓе да се просветат со благодатта од сегашниов празник и огнот на верата да се разгори во срцето на нашиот народ, за да имаме подобра иднина и накрај да станеме наследници на спасението. Деновиве еден човек што неодамна ја посетил Света Гора ми раскажуваше како, кога во манастирот Ватопед запрашал некој монах дали и кога ќе има трета светска војна, монахот мудро му одговорил: „Поважно е прашањето зошто, отколку кога… Затоа што денес не е толку голем проблем гревот во човештвото – него отсекогаш го имало – но, проблем е тоа што луѓето денес го величаат гревот и злото го претставуваат како добро“. И навистина, современата пропаганда и концепт на живеење не ни оставаат простор да си го подобруваме ни сопствениот карактер, сопствената личност, а камоли нашето опкружување. И така, светот станува сè полош и полош. Во минатото, кога во светот и кај нас преовладувала христијанската философија на живот, луѓето, особено Христијаните, знаеле дека треба да се борат со своите страсти и гревовите. Не дека биле безгрешни – човек безгрешен нема – но, знаеле да различат што е добро а што зло, што праведно а што неправедно. Кога ќе паднеле во грев, тие го осудувале гревот во себеси, оттргнувајќи се од злото и стремејќи кон доброто, според зборовите на Божествениот Павле, кој поучува: отстранувајте се од злото, прилепувајте се кон доброто (Рим. 12,9). А денес, за жал, гледаме дека мнозинството луѓе го практикуваат токму обратното: за нив злото станало добро и нешто што заслужува пофалба! Ете, тоа е најстрашниот проблем на нашето совремие и затоа монахот кажал дека тоа е причината што ќе донесе војна во светот. Меѓутоа, ние Христијаните не смееме да губиме надеж, па макар и во колку тешки неприлики да живееме; напротив, треба да се бориме со сите свои сили за доброто да преовладее, а најнапред, како што советува Апостолот, да отфрлиме од себеси секакво бреме и грев, што лесно нè окружува, и со трпеливост да побрзаме кон претстојната борба, имајќи Го пред очи Началникот и Завршителот на верата – Исуса, Кој, поради Неговата идна радост претрпе крст, откако го презре срамот, и седна од десната страна на престолот Божји (Евр. 12,1-2). Во Господа Христа ние имаме таков совршен пример на послушание и смирение, што немаме изговор да не ја исполнуваме волјата Божја. Крајно послушен на Својот Отец, Самиот сакајќи го истото што и Отецот го сака, Синот Божји се понизи Себеси и во неискажливо смирение дојде во светот „заради нас и заради нашето спасение“ (Символ на верата). Да се потрудиме да Го последуваме Христа, исполнувајќи ја Божјата волја и тогаш светот сигурно ќе биде подобар и помирен, затоа што ќе знаеме да се жртвуваме едни за други. Љубовта ќе ни биде водилка, а радоста награда.

Да сте живи, здрави и благословени! Добро бдение и просвештение на сите!

*****************************************

Богојавленско радование

6/19 јануари 2017 лето Господово

Оној што се облекува со светлина како со облека, заради нас прифати да биде како нас, денес се облекува во јорданските води, Самиот Он немајќи потреба од очистување, туку нам преку Себе да ни устрои обновување. О, чудо! Без оган согорува, и без да крши наѕидува, и ги спасува во Него просветлените, Христос Бог и Спасителот на душите наши. (Литијна стихира на празникот)

Денес блеска од небото светлината на Просвештението, а природата се радува чекајќи го своето обновување. И водите брзаат да Го сретнат Христа, примајќи од Него осветување. Оти, како што вели Св. Јован Златоуст, после сјајната зора на Христовото Рождество, денес го гледаме полниот блесок на денот. Господ Светлината на светот, денес се објавува за да ги осветли оние што седат во темнина и смртна сенка. Зашто Оној Кој како дожд слезе на земјата и потече како бистар извор, па се разлеа како моќна река, денес се влева во Јордан за да ги осветли и очисти неговите води. О, чудо над сите чудеса! Како бескрајната Река што го радува градот Божји се потопува во мали води? Го препознаа водите, Го препознаа и се вратија назад. „Што ти стана тебе море, па бегаш, и тебе, Јордане, па назад се враќаш?“ (Псал. 113, 5) Го видовме Создателот во облик на слуга. Ете доаѓа, неугледен, осамен, непокриен, носејќи го на Себе телото човечко како облека, за да го сокрие така достоинството на Своето Божество и да го измами оној што се крие во водите. Му пристапува на Јована без царско достоинство, како обичен човек, уште повеќе, како да е грешен човек и смирено ја наведнува главата да биде крстен од неговата рака. А тој Го одвраќа велејќи: „Ти Кој крштеваш со огнот на Божеството, зошто бараш од мене крштение со вода?“ Кроткиот, пак, Господ одговара: „Крсти Ме, Јоване, за никој да не го презре крштението. Крсти Ме, за да се слушне сведоштвото на Отецот на небесата и Духот Свет да слезе на водите“. О, блажено смирение на нашиот Господ Кој со Своето потопување го освети и очисти сето создание!

И самата природа со своето снежно белило како да ја сведочеше таинствената светлина на овој ден. Сепак, таа чудесна светлина, најсилно ги озари сите присутни на празничната богослужба во новоживописниот ростушки храм на Пресвета Богородица, каде што благодатните зраци на Богојавленската Литургија силно ги пронижаа нивните срца, осенувајќи ги со радоста на Просвештението. Како целата природа да се придружила на громогласното пеење во храмот, кога со радосните стихови на торжествениот тропар се објави Крштението на Господа во Јордан и сведоштвото на Света Троица. И целата природа се радуваше кога верните, облагодатени од небоземната Литургија, со весело расположение се упатија во празнична литија кон мостот, за таму молитвено да земат удел во традиционалното осветување на водите. Обилната снежна покривка и зимска свежина не можеа да ги спречат пријавените кандидати да влезат во студените води и таму да го стекнат благословот на осветувањето. Среде насобраното мнозинство на мостот се слушна Гласот Господов, кој низ устата на Старецот ги повикуваше верните: „Пријдете примете го сите Духот на премудрост, Духот на радост, Духот на страв Божји, на Христа Кој се јави“, и се изврши чинот на осветувањето. А оној што се удостои да го извади од водата крстот ,што нашиот Старец, Архимандрит Партениј го положи во неа, 24-годишниот Душан Чимев од Виница, покрај обилниот благослов, штедро излеан врз него од Господа, беше награден и со пригоден подарок од страна на нашите редовни дарители и големи пријатели на манастирот, општината Маврово-Ростуше и компанијата „Ха-Ем“.

О милостив Господи, Ти Кој денес влезе во Јордан и ги освети водите, освети ги и нашите души, осенувајќи нѐ со благодатта на Просвештението, за да можеме, измиени од гревот, да ти ги принесеме најдобрите плодови на нашите души.

**************************************************************

 

30-та недела по Педесетница. За наследувањето на вечниот живот

НЕДЕЛА ПО РОЖДЕСТВО ХРИСТОВО

(Недела на Светите Богоотци)

„Ирод, кога виде дека мудреците го измамија, се разгневи многу и прати, та ги уби сите младенци во Витлеем и по целата негова околина од две години и помали“

(Матеј 2: 16)

ВО ИМЕТО НА ОТЕЦОТ И СИНОТ И СВЕТИОТ ДУХ!

Веста за раѓањето на Спасителот на светот набргу се раширила по сите страни на Јудејската земја, и минувајќи ги нејзините граници, таа стигнала и во далечните многубожечки краеви, на Исток. Таа стигнала и до ушите на господарот на земјата, царот Ирод, кој за неа разбрал од мудреците, кои дошле од Исток во Ерусалим, за да се поклонат на новородениот Цар и Спасител на светот. Излегувајќи пред Ирод, тие го прашале: „Каде е новородениот Цар Јудејски?“, од кои зборови Ирод се запрепастил, бидејќи се исплашил дека новородениот Цар ќе му ја преземе круната и престолот. Затоа веднаш скроил план како ќе се ослободи од својот ривал, кој сеуште не го познавал. Па така намислил да Го убие веднаш, штом ќе го пронајде.

Карактеристична црта на човечката злоба е таа што, кога човекот е заразен од неа, не расудува и не ги исчекува настаните да се случат до крај. Што го поттикнало Ирод да Го гони Христа? Нормално, веста од непознатите лица дека ќе се роди јудејскиот цар. Потоа мудреците заминале и повеќе не се вратиле. Ако Ирод спокојно размислувал за веста која ја разбрал, тој ќе сфател дека новиот Цар дури и да е таков, каков што тој мислел дека е, нема да се бори со него за власт, зашто, додека порасни, Ирод повеќе нема да биде жив. А, пак, кој ќе биде наследник на Иродовиот престол, тоа апсолутно не зависело од него и од јудејците, туку директно од римскиот цар. Ако не беше заразен од злобата, Ирод самиот ќе земеше да ги прочита пророштвата од Стариот Завет и да види дека новиот Цар ќе биде Божји Син и нема да чезнее за Иродовиот престол, ниту, пак, некоја земна власт ќе може да го попречи во делото, кое Он треба да го изврши.

Какви мерки превзел Ирод за да Го погуби младенецот Христос? Тој измислил еден неверојатен план, зашто уште во свое време Ирод бил познат по својата жестокост и свирепост. Тој свирепо ги убил своите родени браќа и нивните семејства, ја убил дури и својата мајка, а со смртна казна ги казнувал сите оние кои ги сметал за свои противници. Убиството на 14- те илјади невини дечиња било само едно од неговите безбројни престапи. Овој престап е толку многу тежок, зашто убиените не биле ни престапници, ниту, пак, некои кои може­ле да му наштетат на Ирод, но, сепак, тој дал наредба тие да бидат убиени.

Христовата Црква го почитува споменот на уби­ените младенци и ги смета за маченици, иако тие пострадале многу време пред првиот маченик, архиѓаконот Стефан. А, пак, името на Ирод и меѓу христи­ја­ните и меѓу нехристијаните станало синоним на човек – злосторник. И ако не знаевме ништо за неговите останати престапи, доволно ќе беше од Евангелието да знаеме за неговата желба да Го убие невиниот Младенец, како и убиството на невините деца, па да имаме претстава за каква личност станува збор.

А како што спомнавме во почетокот, Ирод не е сам во светот, туку, напротив, Иродовци има многу. Најпрво оние, кои и во денешно време преземаат гонења против Христа и Неговата Црква, а потоа и оние кои ги убиваат телата и душите на невините младенци. Зарем историјата не е сведок за убиствата на илјадници и илјадници христијани почнувајќи од времето на Ирод, Нерон, па сè до гонењата од наше време низ разни земји под притисокот на разните политички убедувања и владеачки системи. Сите тие гонења имаа една цел: да го исфрлат Христовото име од сознанието на луѓето. Но сето тоа беше напразна борба! Како што Ирод во својата безумна жестокост не можел да Го убие младенецот Христос, така и денешните гонители на Христа и на Црквата побргу самите себе ќе се погубат, но Христос ќе пребива во векови.

Но и меѓу нас, кои се нарекуваме православни христијани, има многумина кои напразно го носат тоа име, а по своите дела го подражаваат Ирод. И денес безброј невини деца умираат заради нашите гревови. Некои младенци се убиени уште пред нивното раѓање, од жени кои не сакаат да постанат мајки и одат против природата и против Божјиот закон. Други умираат во најмала возраст, зашто нашето себељубие и среброљубие не дозволува да им се помогне на овие невини суштества во борбата против разните болести. Но, најмногу деца не загинуваат телесно, туку духовно, заради недостиг на домашно воспитување и заради нашите непремислени постапки во текот на животот. Со своите неумесни зборови и со својот грешен начин на живот ние постојано ги соблазнуваме малите деца и ги учиме и воведуваме во грешен и порочен живот, и покрај тоа што Спасителот рекол: „Кој соблазни едно од овие мали, за него е подобро да му се обеси воденички камен на вратот и да потоне во морска длабочина“ (Матеј 18: 6). А какви се тие соблазни, за кои што говори Христос? Еве неколку примери:

Се случува некој да тропне на вратата или да заѕвони на домашното ѕвонче, а родителите му велат на детето: „Оди, кажи му на оној човек дека не сме дома“. На таков и на други слични начини детето се учи да лаже, а таа лоша наука ја учи токму од сопствените родители.

Во други, пак, семејства родителите често се караат, таткото постојано пцуе, а мајката колне, па дури се случува пред своите деца и да се степаат. И што ќе научат таквите деца од своите родители? Ќе научат и тие да пцујат, да пре­­зборуваат на постарите, а со текот на времето ќе станат и професионални разбојници.

Постојат и други поспецифични начини на соблазнување. Има и деца кои се добро воспитани и уште од мали научени на Божји страв. Но, кога ќе влезат во пубертетската возраст, кога ќе се стекнат со своите први другарства, во тие години ќе се појави некој нивни нов другар, или, пак, наставник, кој ќе се обиде да ги убедува дека тие досега живееле во заблуда, дека не постои никаков Бог, дека може да живее потполно слободно и независно од никого, и дека може да извршува секакви престапи, само да внимава да не биде фатен.

Сите тие, родители, другари и наставници, кои ги соблазнуваат малите деца, го продолжуваат делото на Ирод. Навистина, тие не го умртвуваат телото на децата, но прават нешто многу пострашно: ги умртвуваат нивните души. Душите на убиените младенци од страна на Ирод ќе отидат право во рајот при Божјите ангели. Но, душите на соблазнетите деца од наша страна, кои ги прифатиле нашите соблазнителни зборови и започнале да живеат грешен начин на живот, по наша кривица, ќе отидат во вечните маки. Затоа, нивната смрт е потрагична, отколку телесната.

Затоа, да внимаваме што правиме и што зборува­ме, особено, ако околу нас има деца. Да ги слушнеме зборовите на светиот апо­стол Павле, кој нè советува: „Гледајте, колку внимателно треба да постапувате: не како неразуми, туку како мудри“ (Ефес. 5: 15). Мудроста, за која овде говори апостолот, не ја означува мудроста во знаење на многу науки, туку, означува дека треба да бидеме внимателни во своите постапки. Истиот апостол додава и советува: „Блудство и секаква нечистота или, пак, користољубивост дури да не се спомнуваат меѓу вас, како што им прилега на светии, ниту, пак, срамни и празни зборови или смешки, што се неприлични, туку само благодарности“ (Ефес. 5: 3- 4). Овие зборови нека н# поттикнат во понатамошниот живот да си поставиме задача повеќе да не соблазнуваме, туку постојано да ги воспитуваме помалите од нас со убави зборови и дела. Амин!

********************************************

НЕДЕЛА ПРЕД БОГОЈАВЛЕНИЕ

„Покајте се!“

(Матеј 3: 2)

ВО ИМЕТО НА ОТЕЦОТ И СИНОТ И СВЕТИОТ ДУХ!

Денешниот евангелски настан нè води во Јорданската пустината, онаму, каде што непосредно пред доаѓањето на Божјиот Син на земјата живеел и проповедал Неговиот Претеча, светиот Јован Крстител. Оние луѓе, кои навикнале да живеат еден удобен и раскошен живот, со своите мисли не сакаат да се задржат во пустинските предели, каде што живеел Христовиот Претеча, додека, пак, оние другите, кои со својот ум и со својот дух проникнуваат во најголемите тајни и мистични длабочини, за разлика од првите, не сакаат да живеат по господарските палати, туку многу поудобно им е со своите мисли да бидат заедно со светиот Јован во пустината. А токму од пустината, од студената и непрегледна област, одекнувал еден повик, кој бил наменет за сите без исклучок; повик, кој го наговестувал доаѓањето на Спасителот во светот; повик, кој најавувал дека се исполнило времето; повик, кој кратко и јасно гласел: „Покајте се!“.

Денес, кога се наоѓаме во предвечерието на големиот и торжествен празник Богојавление, да размислиме во што се состои успешноста и силата на нашето покајание. Заклучокот би бил едноставен: во Божјата милосрдност, која ние ја просиме во своите молитви од Господа Бога. Зашто, ако Бог ги затвори пред нас дверите на Своето милосрдие, кој ќе ни ги отвори? Ако Господ нè осуди, кој ќе нè заштити? Ако Господ нè порази со Својот праведен гнев, кој ќе нè поштеди и избави?

Што доживува секој од нас во миговите на покајание? Едноставно, во нашите мисли се враќа целиот наш животен век, па ние се потсетуваме колку долго го имаме разгневувано Божјото милосрдие; колку долго го имаме злоупотребувано Божјото долготрпение; колку пати сме останали глуви за судот на својата совест; колку пати сме дале ветување дека ќе отстапиме од своите гревови и дека ќе застанеме на животниот пат според Божјите заповеди, но и колку пати не сме го исполниле тоа ветување! Ете зошто во Неделата пред Богојавление светата Црква повторно нè потсетува на повикот: „Покајте се!“. Доаѓа прекрасниот празник кога Света Троица се јавува, па зарем можеме да бидеме подготвени да го пречекаме овој величенствен настан, а нашите срца да бидат закоравени и да не бидат допрени од громогласниот пустински повик: „Покајте се!“.

Вистинското покајание се состои во откажувањето од гревовите. Оној, кој вистински се кае, треба повеќе никогаш да не се враќа на старите гревови. Вистинското покајание од нас бара промена на самиот наш гревовен живот, бара духовно обновување и преродба. Но, да бидеме свесни дека сето тоа претставува подвиг и напорен труд. Да се соблече од себе стариот човек претставува огромно жртвување. А невидливиот непријател, непријателот на нашето спасение не ги пушта своите жртви без борба. Затоа, нашето сопствено тело секогаш ќе ни биде најтешкиот непријател против желбата за покајание, а да не зборуваме за нашите ближни, кои честопати умеат да бидат и непремостива пречка кон покајанието.

Да се каеме – тоа значи да ги презреме своите гревови, односно, самата помисла на грев треба во нас да поттикнува трепет, ужас и страв од она, кое би го направиле, а кое е во спротивност со Божјите заповеди. Затоа е потребно со сите духовни сили постојано да се бориме со своите гревовни навики. Ако еднаш сме го почувствувале горчливиот вкус од чашата на гревовниот отров, зарем имаме потреба повторно да се доближиме до неа, за повторно да го почувствуваме истиот вкус? Ако еднаш сме ја виделе длабоката гревовна бездна во која паѓа секој грешник, зарем имаме потреба повторно да се доближуваме до нејзиниот раб, каде што можеме само несигурно да чекориме? Зарем имаме потреба од товарање на тешкото гревовно бреме врз своите немоќни плеќи, ако еднаш веќе сме се растеретиле од претешката мачнина?

Вистинското покајание претставува плачење за своите гревови. Пустинскиот повик „Покајте се!“ не би имал никаква смисла, ако нашиот одговор не би бил проткаен со покајнички солзи. Многумина би рекле дека да се плаче и не е толку многу тешко. Би рекле и тоа дека не е тешко да се оттргне од своите очи гревовниот сон и да признаеме дека сме грешници. Но, токму тука се јавува затапувањето на нашата совест, се појавува заспаноста, која не дозволува да се сетиме на мноштвото свои гревови. Токму тогаш лукавиот дух на самооправдување ќе почне да царува во нашето срце, па ние ќе почнеме да бараме начини на себеоправдување и ќе почнеме да си ја олеснуваме својата состојба со лажната надеж дека сите луѓе се грешни. Впрочем, тоа претставува манифестација на нашето осушено срце, кое не е способно ниту солзи да пророни, ниту да заплаче, ниту да се смири. Во тие моменти нашето срце не може да се спореди ниту со срцето на грешниот митник, кој со крајно смирение, плачејќи најпоследен во храмот, низ солзи проговорил: „Боже, биди милостив спрема мене грешниот!“.

Многупати, за време на светите богослужби, црковните псалти заедно со верниот народ, како одговор на свештеничките молитвени прозби, ги изговараат зборовите: „Господи помилуј!“. Оваа куса молитва во нас ги обединува сите воздишки на грешниот човечки дух. Со овие зборови просиме од Господа помош за себе, просиме благодат од Светиот Дух, која нè препородува, зацврстува и нè учи на вистинско покајание. Преку оваа молитва ние ја изразуваме сета надеж на верното срце на помилување, надеж дека Господ ќе ги прими нашите солзи, како што ги примил солзите на блудницата. Во зборовите на оваа куса молитва ние ја вклопуваме сета наша вера во Спасителот Христос, Кој е Извор на љубовта, вера, дека Небесниот Отец со Својата љубов ќе ги покрие нашите согрешенија, па како што во параболата таткото го пресретнал својот блуден син, да веруваме дека и нашиот Небесен Отец ќе н# пресретне во Своите прегратки, кои се преисполнети со љубов.

Да се покаеме, за да не биде одземена од нас силата на Светиот Дух. Да се покаеме, за Бог да нè обнови, очисти и да ги прероди нашите грешни срца, зашто сите ние имаме потреба од Божјата милосрдност и помош. Познато ни е дека силата на Светиот Дух има такво огромно дејство, така што грешниците ги претвора во праведници, гордите во смирени, разбојниците и блудниците ги издигнува до врвот на чистотата и светоста, зашто единствено Светиот Дух има сила да ги прероди и обнови човечките души.

Покајанието е свештен подвиг, кој нè води кон вечното спасение. Затоа светата Црква сака во овие предбогојавленски дни никој да не се отстранува од тој подвиг, никоја да не ја отфрла оваа потреба, која претставува највеличенствено дело во нашиот земен живот – дело на спасение на својата бесмртна душа. Покајните солзи и благодатта од самото покајание ќе нè направат да бидеме чисти и достојни за повторно да се наречеме чеда на својот Небесен Отец. Покајните солзи ќе ѝ дадат мир на нашата душа, па преку достојното причестување со светата Причест, за векови да се соединиме со нашиот Пресладок Господ.

„Покајте се!“ е нашиот животен повик. Нема друг повик, кој може толку блиску да нè доближи до Спасителот. Да се покаеме, зашто не е достојно за христијанинот да живее, а никогаш критички да не погледне во себе и во својата душа. Да се повлечеме во духовна самотија и да не се плашиме од таквата осаменост. Да се повлекуваме што почесто во себе, зашто ништо не е толку величенствено, како умешноста да ги покориме своите слабости. Да се повлекуваме почесто во себе, зашто да се говори сам со себе е почеток на секоја мудрост. Да се повлекуваме во себе, онака, не само како што тоа го правел светиот Јован Крстител, туку и Самиот Господ Исус Христос, Кој честопати одел во самотија. Да го послушаме мудриот повик „Покајте се!“, зашто кој умее вистински да се покае, постанува духовно свеж и препороден, подготвен да принесе достојни плодови од покајанието. Амин!

*********************************************

В името на Отца и Сина и Светия Дух! Скъпи в Христа братя и сестри! Колко често поради греховно лекомислие хората се оказват престъпници по отношение на самите себе си, на съкровищата на своите души. Дивакът, обменящ злато и бисери за стъклени мъниста, наричат глупак. Но как да наречем тези, които за дрънкалките на временните блага отдават блаженото безсмъртие?

Най-важният въпрос на нашето земно битие задал веднаж на Спасителя някакъв иудейски началник: „Учителю благий, какво да сторя, за да наследя живот вечен? (Лк. 18:18). Но отговорът, който Господ дал на този човек, го хвърлил в недоумение и печал.

Иисус Христос, говорейки за наследяването на вечността, започнал с нравствената азбука, дадена на хората още в древните заповеди: не прелюбодействай; не убивай; не кради; не лъжесвидетелствувай; почитай баща си и майка си (Лк. 18:20). Уви, и днес ние виждаме как за мнозина от тези, които се осмеляват да наричат себе си синове на Новия Завет, се оказват непосилни даже тези първични правила за спасение, преподавани още във ветхозаветните времена. Обаче иудейският началник издържал този първи изпит, отговаряйки на Господа: всичко това аз съм опазил от младини (Лк. 18:21).

И тогава Спасителят, гледайки с любов на събеседника, му казал: още едно не ти достига: всичко, което имаш, продай и раздай на бедните, и ще имаш съкровище на небесата, и ела, върви след Мене (Лк. 18:22). Тези думи на Началника на Вечния живот не зарадвали, а опечалили иудейския началник. Той си представил блясъка на златото и среброто в неговите съкровищници, разкошно подредения дом, тучните стада и обширните поля – всичко, което този човек наричал свое. И всичко това той трябвало да раздаде на някакви бедняци, а после да тръгне след странстващия проповедник, да търпи студ, нужда и лишения? Той не можел да се реши на това. С ума си богаташът разбирал, че вечността е по-скъпа и от златото, и от стадата, и от земята, но над сърцето му властвал не Бог, там царувал мамонът, временното богатство.

Душата на иудейския началник се стремила към небесата, но притежанието на земни блага я притискало към земята както тежката камилска гърбица. По-удобно е камила да премине през иглени уши, отколкото богат да влезе в Царството Божие (Лк. 18:25), – казва Господ. Такова твърдение предизвикало у обкръжаващите Го изумление и ужас, и те попитали: Кой може да се спаси? (Лк. 18:26).

Господ предлага на хората да станат Негови наследници, да придобият Вечен живот в Царството Небесно. Земното наследство преминава от баща към син по правото на кръвното родство: синът обикновено и външно прилича на своя баща. А Царството Небесно може да бъде наследявано по правото на духовното родство, синове на вечността стават тези, в които оживява святият образ Божи.

Синът Човечески в цялата пълнота изпълнил дадените Му завети. Той наистина раздал на бедните цялото Си имане – на осакатения от грехопадението, на зацапания с нравствена нечистота, на бедния по разум и любов човешки род Спасителят донесъл Божествената Истина и Божествената Любов. Нямайки в земния живот даже покрив и пристанище, Синът Божи принесъл в Жертва за хората и самия този живот, отдал им Пречистата Своя Кръв и Пречистото Свое Тяло. Неслучайно скоро след беседата с иудейския началник за наследяване на вечността Иисус Христос разказва на апостолите за Своята бъдеща участ: ще Го осъдят на смърт и ще Го предадат на езичниците, и ще Го поругаят , и ще Го бият, и ще Го оплюят, и ще Го убият; и в третия ден ще възкръсне (Мк. 10:33–34). Ето примерът на съвършената Любов, явен от Спасителя на тези, които се стремят да влязат с Него в духовно родство, да наследят Вечния живот в Горното Царство.

Кой може да се спаси, кой може да достигне подобно съвършенство? Никой от обикновените хора, защото Син Човечески бил на земята Единственият Безгрешен, всички останали са подвластни на греха. Със собствените си слаби сили човек не може нито да преодолее първородната нравствена повреда, нито да се противопостави на козните на дявола. Но невъзможното за човеците е възможно за Бога (Лк. 18:27), – казва Спасителят. Вседържителят подава крепка ръка за помощ, Своята спасителна благодат на хората, изкупени от Кръвта на Сина Човечески. Но за придобиване на Божията помощ по пътя към вечността е необходимо човешкото сърце да Го избере за свой Господ, Небесният Отец да бъде в човешката душа единствен Властелин.

Никой не може да служи на двама господари: защото единия ще намрази, а другия ще обикне; или за единия ще се старае, а за другия ще нехае. Не можете да служите на Богу и на мамона (Мат. 6:24), – казва Спасителят. И всеки, който иска да влезе в Царството Небесно, трябва постоянно да се задава въпроса: Божи слуга ли е той или роб на своето земно имущество, на своите удоволствия, на своите пороци и навици?

В призива на Сина Божи да нямат на земята нищо свое и да вървят само след Него внимавали отшелниците, пустинниците, иноците. Това е най-трудният път, пълен със страшни опасности, – да вървят по него могат само смирените и силните духом, защото без мъжество не може да издържат отричането от света, а без смирение е невъзможно да избягнат погубващата душата горделивост. Това е достъпно само за малцина, без особено призвание по-добре и да не се опитваш да встъпваш на монашеското поприще. Всеблагият Господ отворил пътя на спасението за всеки и на всяко място, стига само гърбицата от нечисти страсти да не навежда човека към низостта, блясъкът на светските съблазни да не затъмнява неговото духовно зрение.

Всеки от нас има свой „мамон”, своя „камилска гърбица”: или навикът да сплетничи и осъжда ближните, или преследването на развлечения, или чревоугодие, или просто потапяне в делнични грижи. И на тези нищожни „господари” ние угаждаме, забравяйки за служението на Бога, в тези нищожни неща полагаме своето „съкровище”, пренебрегвайки безсмъртието!

Свещеното Писание не трябва да се тълкува твърде буквално, подобен подход е чужд на духа на учението за Божествената Любов. За живеещите в света, грижещите се за семействата, водещи скромен начин на живот е не само невъзможно, но и няма никаква необходимост да продават своето имущество и да го раздават на бедните – достатъчно е да дават милостиня според възможностите си. Но имуществото на човека не е само в парите и вещите. Спасителят ни призовава да делим с нуждаещите се своето имане – съкровищата на ума и знанията, отзивчивостта към техните беди и грижи и, главното, топлота на сърцето.

Материалното богатство от „иглено ухо”, от непреодолима преграда по пътя на спасението може да се превърне в подкрепа на този добър път, ако притежателят на богатството не робува на мамона, но влага свои средства в благотворителност, ако със своето богатство служи на ближните и Църквата, а с душата – на Господа. Свети Йоан Златоуст казва: „Бързайте преди вашето богатство да изчезне, да го отдадете за съхранение в недрата на бедните, като цена за Небесното Царство. Може би, човешката злоба ще похити богатството у вас; може би, вашите страсти ще го погълнат; в крайна сметка, смъртта рано или късно ще ви раздели от него. Единствено християнската любов ще предпази вашето богатство от всякакви злополуки; тя единствена ще ви направи негови вечни притежатели, тя единствена го полага във вечното светилище, от където никой не може да го похити, и ви дава право да се ползвате от него в лоното на Самия Бог”.

Възлюблени в Господа братя и сестри! Спасителят казва, че никаква жертва, принесена в този свят заради Бога и ближните, не остава без награда в другия свят. Делата на благочестие и в земния живот принасят скъпоценни плодове, тези плодове са спокойствие на съвестта и мир в сърцето. Доброто е самоценно, за щедрия е по-приятно да дарява, отколкото да получава подаръци, най-голямото съкровище за истински обичащия е самата любов. Безкористието на служението, радостта на самопожертването – ето свойствата, по които ще се узнаят наследниците на Горното Царство, последователите на Милосърдния Спасител.

Нека молим Господа, да се удостоим и ние, отглеждайки в себе си кълновете на християнската любов, на свещеното осиновление от Небесния Отец. Бог на мира. Който чрез кръвта на вечния завет въздигна от мъртвите великия Пастир на овците – Господа нашего Иисуса (Христа), нека ни направи съвършени във всяко добро дело, за да изпълните волята Му, като върши у вас, каквото Му е благоугодно, чрез Христа Иисуса; Нему слава вовеки веков! Амин. (Евр. 13:20–21). Амин.

Превод: Прот. Йоан Карамихалев

***********************************************

Неделя На утренята Ев. Иоан. 20:11-18. На литургията Кол. 3:12-16. Ев. Лук. 18:18-27.
Понеделник Евр. 11:17-23:27-31. Ев. Марк. 9:42-10:1.
Вторник Евр. 12:25-26; 13:22-25. Ев. Марк. 10:2-12.
Сряда Иак. 1:1-18. Ев. Марк. 10:11-16.
Четвъртък Иак. 1:19-27. Ев. Марк. 10:17-27.
Петък Иак. 2:1-13. Ев. Марк. 10:23-32.
Събота Кол. 1:3-6. Ев. Лук. 16:10-15.

*************************************************

Недела – на Утрената

11. А Марија стоеше кај гробот однадвор и плачеше. И, плачејќи, се наведна над гробот;
12. и виде два ангела во бели облеки како седат, едниот кај главата, а другиот кај нозете, каде што беше лежало телото Исусово.
13. И тие ѝ рекоа: „Жено, зошто плачеш?” Им одговори: „Го кренале Господа мој и не знам каде Го положиле.”
14. Штом го рече ова, се заврти назад и Го виде Исуса како стои; но не знаеше оти е Исус.
15. Исус ѝ рече: „Жено, зошто плачеш? Кого го бараш?” Таа, мислејќи дека е градинарот, Му рече: „Господине, ако си Го зел Ти, кажи ми каде си Го положил, и јас ќе Го земам.”
16. Исус ѝ рече: „Марија!” Таа се заврти и Му рече: „Равуни” – што значи „Учителе!”
17. И рече Исус: „Не допирај се до Мене, оти уште не сум се вратил при Мојот Отец; туку отиди при браќата Мои и кажи им: се враќам при Својот Отец и вашиот Отец, при Својот Бог и при вашиот Бог.”
18. Дојде Марија Магдалина и им кажа на учениците, дека Го видела Господа и дека тоа ѝ рекол.

*******

Недела – на Литургијата

12. И така, како избраници Божји, свети и возљубени, облечете се во милосрдност, доброта, смиреност, кротост и долготрпеливост;
13. трпете се еден со друг и проштавајте си. Ако некој има поплака на некого, како што Христос ви прости, така и вие направете!
14. А над сето тоа облечете се во љубов, која е врска на совршенството,
15. и мир Божји да владее во срцата ваши, за што сте повикани во едно тело, и бидете благодарни!
16. Словото Христово изобилно нека се всели во нас; во секоја мудрост да се учите и да се советувате еден друг со псалми и химни, и со духовни песни, пеејќи Му на Господа со благодарност во срцата ваши!

******

18. И Го праша еден управник, велејќи: „Учителе добар, што да направам за да наследам живот вечен?”
19. А Исус му рече: „Зошто ме наречуваш добар? Никој не е добар, освен еден Бог.
20. Ги знаеш заповедите: не прељубодејствувај, не убивај, не кради, не сведочи лажно, почитувај ги татка си и мајка си.”
21. А тој рече: „Сето тоа сум го запазил од младоста своја.”
22. Штом го чу тоа, Исус му рече: „Уште едно не ти достига: продај сè што имаш и раздај го на сиромаси, и ќе имаш сокровиште на небото; потоа дојди и врви по Мене!”
23. А тој, кога го чу тоа, се нажали, оти беше многу богат.
24. Штом виде дека тој многу се разжалости, Исус рече: „Колку е тешко во царството Божјо да влезат оние што имаат богатство?
25. Полесно ѝ е на камила да мине низ иглени уши, отколку богат да влезе во царството Божјо.”
26. Оние, што го чуја тоа, рекоа: „Тогаш, кој може да се спаси?”
27. А Он одговори: „Неможното за луѓето е можно за Бога.”

*******

Понеделник –

17. Авраам со вера го принесе како жртва Исака, зашто беше искушуван; и тој, што го доби ветувањето, го принесе својот единороден син,
18. за кого му беше речено: „Потомството од Исака ќе се нарече со твое име”;
19. оти тој мислеше дека е Бог силен и дека мртви може да воскреснува, поради кое го прими како праобраз на воскресението.
20. Со вера Исак го благослови Јакова и Исава за она, што требаше да стане.
21. Со вера Јаков на умирање го благослови секого од синовите на Јосифа и „им се поклони, потпирајќи се на врвот од жезалот свој”.
22. Со вера Јосиф на умирање спомна за излегувањето на синовите Израилеви од Египет и порача за коските свои.
23. Со вера Мојсеј, откако се роди, три месеци беше криен од родителите свои, оти видоа дека детето е убаво, и не се уплашија од царската заповед.

27. Со вера тој го напушти Египет, не плашејќи се од царскиот гнев, зашто веруваше во Оној, Кој не се гледаше, како да Го гледа.
28. Со вера тој направи Пасха и попрскување со крв, та истребувачот на првородените да не се допре до нив.
29. Со вера поминаа преку Црвеното Море како по суво, кое што се обидоа и Египтјаните да го преминат, но се издавија.
30. Преку вера паднаа ѕидовите ерихонски, откако беа опколени цели седум дена.
31. Со вера блудницата Раав не загина заедно со неверниците, откако благонаклоно ги прими извидувачите и ги изведе на друг пат.

*******

42. А кој соблазни едно од овие мали, што веруваат во Мене, за него е подобро да му обесат воденички камен на вратот и да го фрлат в море.
43. И ако те соблазнува раката твоја, отсечи ја; подобро е за тебе без рака да влезеш во животот, отколку да имаш две раце и да отидеш во пеколот, во неизгасливиот оган,
44. каде што нивниот црв не гине, и огнот не изгаснува.
45. И, ако те соблазнува ногата твоја, отсечи ја; подобро е за тебе сакат да влезеш во животот, отколку да ги имаш двете нозе и да бидеш фрлен во геената, во неизгасливиот оган,
46. каде што нивниот црв не гине ни огнот се изгаснува.
47. И, ако окото твое те соблазнува, извади го; подобро е за тебе со едно око да влезеш во царството Божјо отколку да имаш две очи и да бидеш фрлен во геената огнена,
48. каде што нивниот црв не гине, и огнот не изгаснува.
49. Зашто секој со оган ќе се посоли, и секоја жртва со сол ќе се осоли.
50. Солта е добра; но, ако солта биде несолена, со што ќе се осоли? Затоа +имајте сол во себе, и мир имајте помеѓу себе!”

10. За разводот на бракот. Христос ги благословува децата. Богатиот младич. Третото пророкување за страдањата. Синовите Заведееви. Вартимеј.

1. И кога стана Исус оттаму, премина во пределите Јудејски, преку страната што е отаде Јордан. И пак приоѓаше народ кон Него; а Он, по Својот обичај, ги поучуваше.

*******

Вторник –

25. Гледајте да не Го избегавате Оној, Кој зборува. Оти, ако не останаа неказнети оние, што му откажаа да му служат на оној, што зборуваше на земјата, а колку повеќе ние, кои се одвраќаме од Оној, Кој зборува од небесата,
26. Чиј глас тогаш ја потресе земјата, и Кој сега ветува, зборувајќи: „Уште еднаш Јас ќе ја потресам не само земјата, туку и небото”.

22. Ве молам, браќа, трпеливо примете го ова поучно слово: оти накратко и ви напишав и испратив.
23. Знајте дека братот Тимотеј е пуштен, со кого, ако скоро дојде, ќе ве видам.
24. Поздравете ги сите ваши наставници и сите светии! Ве поздравуваат браќата што се од Италија.
25. Благодат со сите вас. Амин!

******

2. И пристапија фарисеите и Го прашаа, искушувајќи Го: „Допуштено ли е да ја остави човек својата жена?”
3. А Он им одговори и рече: „Како ви заповеда Мојсеј?”
4. Тие рекоа: „Мојсеј позволи да се напише разводно писмо и да се отпушти.”
5. Одговори Исус и им рече: „Заради вашето жестоко срце ви ја напишал таа заповед.
6. Во почетокот на светот, пак, Бог ги создаде маж и жена.
7. Затоа човек ќе го остави татка си и мајка си,
8. и ќе се прилепи до жената своја, и обата ќе бидат едно тело; и така, тие веќе не се двајца, а едно тело.
9. А Бог што составил, човек да не разделува.”
10. И во домот, учениците Негови пак Го прашаа за тоа.
11. И им рече: „Кој ќе ја напушти својата жена и се ожени со друга, тој прељубодејствува спрема неа;
12. а и жена, ако го напушти својот маж и се омажи за друг, прељубодејствува.”

******

Среда –

1. Јаков, слугата на Бога и на Господа Исуса Христа, испраќа поздрав до дванаесетте колена, кои живеат растурено.
2. Радувајте се, браќа мои, кога ќе паднете во разни искушенија,
3. знаејќи дека испитувањето на вашата вера создава трпеливост:
4. трпеливоста, пак, нека ви биде совршена работа, за да бидете совршени и целосни, без никаков недостаток.
5. Ако некому од вас не му достига мудрост, нека ја моли од Бога, Кој на сите им дава изобилно и без укор – и ќе му се даде.
6. Но да се моли со вера и никако да не се сомнева; оти оној, кој се сомнева, прилега на морски талас, кого ветрот го издига и растура;
7. таков човек нека не мисли дека ќе добие нешто од Господа.
8. Човек што се двоуми во сите свои патишта е непостојан.

******

11. И им рече: „Кој ќе ја напушти својата жена и се ожени со друга, тој прељубодејствува спрема неа;
12. а и жена, ако го напушти својот маж и се омажи за друг, прељубодејствува.”
13. И донесуваа кај Него деца, за да се допре до нив, но учениците им забрануваа на оние што ги носеа.
14. Кога го виде тоа Исус, негодуваше и рече: „Оставете ги децата да приоѓаат кај Мене и не пречете им, зашто на такви е царството Божјо.
15. Вистина ви велам: кој не го прима царството Божјо како дете, тој нема да влезе во него.”
16. И кога ги прегрна, ги положи рацете врз нив и ги благословуваше.

*****

Четврток –

19. И така, мои возљубени браќа, секој човек нека биде брз во зборувањето, и бавен на гнев,
20. бидејќи човечкиот гнев не ја извршува Божјата правда.
21. Затоа, отфрлувајќи од себеси секаква нечистота и насобрана злоба, со смиреност примете го насаденото слово, кое може да ги спаси душите ваши.
22. Бидете извршители на словото, а не само слушатели, мамејќи се сами себе.
23. Оти, кој го слуша словото а не го извршува, тој прилега на човек, кој го гледа сопственото си лице во огледало;
24. ќе се погледне, па ќе си замине, и веднаш заборава каков бил.
25. Но кој ќе се задлабочи во совршениот Закон на слободата и остане во него, тој, бидејќи е незаборавлив слушател, туку извршител на делото, ќе биде блажен во своето делување.
26. Ако некој од вас мисли дека е благочестив, а не го обуздува јазикот свој, туку го мами срцето свое, неговата благочестивост е суетна.
27. Чиста и непорочна вера пред Бога и Отецот е оваа: да пригледуваш сираци и вдовици во нивните маки и да се пазиш да останеш неосквернет од светот.

*****

17. А кога излегуваше на пат, притрча некој, падна на колена пред Него и Го праша:
„Учителе добар, што треба да направам, за да наследам живот вечен?”
18. Исус му рече: „Зошто ме нарекуваш добар? Никој не е добар, освен единиот Бог!
19. Заповедите ги знаеш: не прељубодејствувај; не кради; не сведочи лажно; не навредувај; почитувај ги татка си и мајка си.”
20. А тој Му одговори и рече: „Учителе, сето тоа сум го запазил од младини.”
21. Кога го погледна Исус, му омиле, па рече: „Едно не ти достига: оди и продај сè што имаш, и раздај го на сиромаси, и ќе имаш сокровиште на небото; дојди и врви по Мене, кога ќе го земеш крстот.”
22. Тој, пак, кога се смути од тие зборови, си отиде нажален, зашто имаше големо богатство.
23. И кога погледна Исус, им рече на учениците Свои: „Колку е тешко за богатите да влезат во царството Божјо!”
24. А учениците се уплашија од зборовите Негови. Но Исус пак им одговори и рече: „Чеда, колку им е тешко на оние, што се надеваат на богатството, да влезат во царството Божјо!
25. Полесно ѝ е на камила да влезе низ иглени уши, отколку на богат – да влезе во царството Божјо.”
26. А тие се чудеа многу и си велеа помеѓу себе: „Тогаш кој може да се спаси?”
27. Кога ги погледна Исус, им рече: „За луѓето тоа не е можно, но не и за Бога; зашто за Бога сè е можно!”

*****

Петок –

1. Браќа мои, држете ја верата во Исуса Христа, нашиот Господ на славата, и не гледајте кој е што.
2. Ако во собрание ваше влезе човек со златен прстен, во светли алишта, а влезе и сиромав со проста облека,
3. па погледате на облечениот во светли алишта и му речете: „Ти седни овде убаво!”, а на сиромашниот му речете: „Ти стој таму!” или „Седни овде, при подножјето мое!”
4. И не размисливте во себе, туку станавте судии на лоши помисли.
5. Послушајте, возљубени браќа мои, не ги избра ли Бог сиромасите од овој свет +да бидат богати во верата и наследници на царството, ветено од Него на оние, кои Го сакаат?
6. А вие го посрамивте сиромавиот. Не се ли тоа богатите што ве мачат и влечат по судови?
7. Не го хулат ли тие вашето добро име, со кое сте се нарекле?
8. Ако, пак, го извршувате царскиот Закон според Писмото: „Возљуби го ближниот како самиот себе” – добро правите.
9. Но, ако гледате на лице, грев правите; и Законот ве изобличува како престапници.
10. Оти, кој го пази целиот Закон, а згреши само во едно, виновен ќе биде за сè.
11. Зашто Оној, Кој рекол: „Не прави прељуба”, рекол и: „Не убивај!” Па затоа, ако не вршиш прељуба, а убиеш, ти ќе станеш престапник на Законот.
12. Зборувајте и постапувајте како оние, што ќе бидат судени според Законот на слободата.
13. Оти судот ќе биде безмилосен спрема оној, кој не покажал милост; милоста во судот се пофалува.

******

23. И кога погледна Исус, им рече на учениците Свои: „Колку е тешко за богатите да влезат во царството Божјо!”
24. А учениците се уплашија од зборовите Негови. Но Исус пак им одговори и рече: „Чеда, колку им е тешко на оние, што се надеваат на богатството, да влезат во царството Божјо!
25. Полесно ѝ е на камила да влезе низ иглени уши, отколку на богат – да влезе во царството Божјо.”
26. А тие се чудеа многу и си велеа помеѓу себе: „Тогаш кој може да се спаси?”
27. Кога ги погледна Исус, им рече: „За луѓето тоа не е можно, но не и за Бога; зашто за Бога сè е можно!”
28. И Петар почна да му говори: „Ете, ние оставивме сè и по Тебе одиме.”
29. А Исус одговори и рече: „Вистина ви велам: нема таков што оставил куќа, или браќа, или сестри, или татко, или мајка, или жена, или деца, или имот, заради Мене и Евангелието,
30. а да не примил, и тоа сега, во ова време, стопати повеќе од куќи, и браќа, и сестри, и татко, и мајка, и деца, и нивје, а во идниот век – и живот вечен.
31. И мнозина први ќе бидат последни, а последните – први.”
32. Кога беа на пат, искачувајќи се за Ерусалим, Исус одеше пред нив, а тие беа уплашени, па, врвејќи по Него, се боеја. И кога ги повика повторно дванаесетте, почна да им зборува за она што ќе се случи со Него.

******

Сабота –

3. Му благодариме на Бога и Отецот на нашиот Господ Исус Христос, молејќи се секогаш за вас,
4. бидејќи чувме за вашата вера во Христа Исуса и за љубовта ваша, која ја имате кон сите светии,
5. поради надеж на она што ви е определено на небесата, за кое порано чувте од вистинското слово на Благовестието,
6. кое што е во вас, како и во целиот свет, и принесува плод и расте, како и меѓу вас од оној ден, кога ја чувте и познавте вистински Божјата благодат.

******

10. Верниот во малку и во многу е верен, а несправедливиот и во многу и во малку е несправедлив.
11. Па така, ако во неправедното богатство не бевте верни, кој ќе ви го довери вистинското?
12. И ако во туѓото не бевте верни, кој ќе ви го даде вашето?
13. Ниеден слуга не може да им служи на двајца господари; зашто, или едниот ќе го замрази, а другиот ќе го засака, или на едниот ќе му угоди, а другиот ќе го презре. Не
можете да служите на Бога и на Мамона.”
14. Сето тоа го слушаа фарисеите, што беа среброљупци, и Му се потсмеваа.
15. И им рече: „Вие се прикажувате пред луѓето за праведни, но Бог ги знае вашите срца; зашто, она што е за луѓето високо, пред Бога е мерзост.

********************************

 

29-та недела по Педесетница. Исцелението на 10-те лепрозни и благодарноста кон Бог. Божиќ.

ДВАЕСЕТ И ДЕВЕТТА НЕДЕЛА ПО ПЕДЕСЕТНИЦА

„Како не се најдоа да се вратат и другите и да Му заблагодарат на Бога, туку само овој туѓинец?“

(Лука 17: 18)

 ВО ИМЕТО НА ОТЕЦОТ И СИНОТ И СВЕТИОТ ДУХ!

Многумина од нас доаѓаат во храмот со единствена цел да се помолат на Бо­га за своите потреби и да испросат од Божјата милост нешта кои се потребни за земниот живот или вечното спасение. Но, ако за момент внимателно ги слуш­­не­ме молитвите кои се читаат за време на светите богослужби, веднаш ќе за­беле­жиме дека светите Отци најпрво и најчесто го славеле Бога и благодаре­ле за Неговите добрини, а дури потоа проселе нешто од Него.

Ние, пак, кои живееме денес, за разлика од христијаните од првите веко­ви, се покажуваме како многу погорделиви и посамоуверени. Денес како де не ги чувствуваме повеќе Божјите добрини кон нас, а сè што сме постигнале и успеале во животот си го припишуваме како лична заслуга, стекнато со своите сопствени сили, или, пак, со помош на своите пријатели. Во една таква ситуаци­ја, на Бога се сеќаваме само во оние моменти, кога на нас ќе навалат несреќите, заш­то тогаш можеме да видиме колку сме бедни и ограничени во своите спо­соб­ности. Затоа зборовите од една црковна молитва „неблагодарни кон Бла­го­де­телот“ се однесуваат кон нас, кои не сакаме да признаеме дека секое добро де­ло доаѓа од Бога.

А човечката неблагодарност кон Бога најдобро е илустрирана во денеш­ни­от евангелски расказ за десетте лепрозни, кога во една прилика Спасителот на пат кон Самарија наближил кон едно село, каде го пресретнале лепрозните и на цел глас повикувале: „Исусе Наставниче, смилуј се!“. Лепрата била ужасна болест. Оние, кои биле заразени од неа добивале струпје, а ко­са­та и сите влакна од телото им паѓале. Целото човечко тело се претворало во една неизлечива рана. Со текот на времето, болеста земала силен замав, ги на­паѓала внатрешните органи и коските, па лепрозниот умирал во страшни ма­ки, бидејќи во тоа време лек за оваа болест не постоел. Од овие причини леп­роз­ните биле изолирани, живееле на перифериите од населените места, со цел да не ги заразат и здравите.

И ете, од една таква страшна и неизлечива болест биле болни десетмина­та, кои дошле да Го молат Исуса да ги излечи. Да размислиме каква новост за нив било сознанието дека се појавил Пророк, Чудотворец, кој може само со еден збор да ги спаси од тешката болест. Откако слушнале за Него, нивниот живот се променил, затоа што кај нив заживеала надежта. И наместо да скитаат по селата просејќи милостиња, сега тие застанале покрај патот, чекајќи го својот избавител. И сите имале единствена желба: да повикаат кон Спасителот на цел глас: „Исусе Наставниче, смилуј се!“ и од Него да добијат лек.

Господ Исус Христос, кога го слушнал нивниот повик, воопшто не застанал да разговара со нив, ниту, пак, се обидел да бара докази за нивната вера, туку едноставно им рекол: „Отидете и покажете им се на настваниците“, зашто според тогашниот Мојсеев закон, ако некој се очисти и оздрави од било каква болест, потребно било да добие сведоштво од страна на свештениците дека е здрав и повторно да заживее во заедница со останатите луѓе. Тогаш десетте лепрозни тргнале кон свештениците и уште по патот почувствувале дека веќе се здрави. Тогаш почнале да се погледнуваат едни со други и да заклучат дека нивната кожа постанала мазна и здрава и дека нивните болки исчезнале.

Но, со каква благодарност кон Бога се исполниле нивните срца?

Ова прашање се поставува зашто сведоци сме дека и слепородениот, и парализираниот, кои Господ Исус Христос ги излекувал, побрзале да заблагода­рат на Бога. Но, што се случило сега. „Еден од нив, кога виде дека е излекуван, се поврати и го прослави Бога гласно; и падна ничкум пред нозете Негови, благодарејќи Му. А тој беше Самарјанин“. Само еден од десетмината се вратил. А останатите побрзале кон своите семејства, кон своите имоти, зашто тие им биле помили. Токму затоа Христос запрашал: „Зар не се излекуваа десетмина? Каде се девтемината? Како не се најдоа да се вратат и другите и да Му заблагодарат на Бога, туку само овој туѓинец?“.

Да им искажуваме благодарност на луѓето кои ни направиле услуги и добрини, тоа е знак на убаво домашно воспитување. Но, да благодариме на Бога за добрините кои ги примаме од Него, тоа е вистинска добродетел. Да ги користиме услугите на ближните, без да искажеме благодарност, тоа е знак на невоспитаност. Невоспитаниот човек зема сè, кое му се нуди, без да искаже било каква благодарност, и мисли, дека сите луѓе нему му се должни и тој треба само да зема, а ништо да не дава. Но, колку и да е чудно, повеќето од нас не се сеќаваат  да искажат благодарност кон Бога, Кој создал сè и Кој ни подарил сè што е за наша корист и за наше спасение! Ние ги користиме сите добрини во светот, како да се наши, како ние да сме ги создале, а забораваме да го впериме погледот кон Бога, Кој создал сè.

Благодарност за некакво направено добро дело денес, навистина, ретко се наоѓа. Многумина благодарноста ја сметаат за товар, а секој товар брзо се симнува од себе. Постојат и луѓе кои не само што се неблагодарни, туку и ги мразат оние кои им помогнале, зашто чувството на добродетелност кај нив предизвикува комплекс на ниска вредност, кој се манифестира во омраза кон оној, кој им направил добро. Славниот римски војсководач и спасител на татковината Манилиј, невин бил осомничен од своите неблагодарни сограѓани и бил изведен пред суд. Револтиран заради ваквата нискост и неблагодарност, тој пред судот ја слекол својата кошула, им ги покажал на своето тело многуте рани и белези, стекнати во разните битки за слава и чест на татковината, па извикал: „Ако не ми верувате мене, верувајте им на овие рани, кои ги стекнав во борба за спас на татковината!“. Овој настан, како и многу други слични на него, покажуваат дека многу повеќе пријателства се губат со добродетелите, отколку да се стекнуваат нови. А Самиот Спасител, Господ Исус Христос, е жив сведок за човечката неблагодарност, зашто и покрај сите добрини кои Он му ги направи на човештвото, сепак, беше изложен на ужасни маки, а потоа и срамно распнат на крстот.

Затоа, денес да се поучиме од настанот со десетмината лепрозни и никогаш да не дозволиме да бидеме слични на оние, кои не заблаго­да­ри­ле на Бога. Ако некому од нас му е направено добро дело, должни сме за тоа да благодариме и така да ја покажеме својата морална сила, бидејќи вистинскиот човек секогаш е благодарен. Само морално некултурните луѓе се неблагодарни и тие единствено ја примаат добродетелта како некое свое право. Неблагодарноста почива само во ниските души, додека во племенитите души таа е отсутна. Искрено и од срце да бидеме благодарни секому, кој ни направил добрини, а особено кон нашиот небесен Отец за сите неизмерно бескрајни добродетели, кои од Него ни доаѓаат на секој чекор од нашиот живот. Да Му бидеме благодарни „за сè во името на Господа Исуса Христа“ (Ефес. 5: 20), бидејќи благодарноста е божествено чувство, додека неблагодарноста е ќерка на гордоста и еден од најтешките гревови што постои. Господ Бог навистина ни вели дека Неговата награда кон нас ќе биде толкава, колку што ќе биде и нашата благодарност кон Него. Затоа да го послушаме и светиот апостол Павле, кој кратко вели: „Бидете благодарни!“.

А да благодариме наутро, кога стануваме, за дочекот на новиот ден; да благодариме за дишењето, за здравјето, па и кога сме болни, зашто тогаш ни се дава можност за познавање на своите гревови и за покајание; да благодариме за секој залак храна, за секоја капка вода, за сонцето, за дождот, за разумот, за семејството, за сè кое што сме и кое го имаме. Да не забораваме да благодариме на Бога особено навечер, пред легнување, за денот кој поминал, и никогаш да не се уподобиме на деветмината наблагодарни лепрозни, кои нашиот Спасител ги излекувал. Амин!

Протоереј Златко Ангелески

*****************************************************

РОЖДЕСТВО ХРИСТОВО – БОЖИК 

„Мудреците… штом влегоа во куќата, Го видоа Младенецот со мајка Му Марија, и паднаа, па Му се поклонија; а кога ги отворија своите ковчежиња, Му принесоа дарови: злато, ливан и измирна“

(Матеј 2: 11) 

ВО ИМЕТО НА ОТЕЦОТ И СИНОТ И СВЕТИОТ ДУХ!

Денешниот празник на Христовото раѓање е еден свечен ден, кога секој вистински верник ја доживува својата исконска врска со изворните вистини и убавини на нашата Православна вера. Денес е ден, кога човечката душа доаѓа во допир со Богомладенецот Христос, допир со небесниот Бог Отец, Кој Го испрати Својот Син во овој свет, но допир и со Животворниот Божји Дух, Кој носи радост во човечките срца. Таа радост е посебна Божикна радост, кога возрасните и децата се исто, кога во секоја душа се повторува Тајната на Богораѓањето во верата, во радоста, во единството на сите генерации, кои се повикани во Божјо синовство.

Како што во наследните гени човекот ги прима „биографиите“ на сите свои предци, така и во јадрото на секоја жива душа, засветлуваат сите вистини, од кои и заради кои постои овој чудесен Божји свет. Животот е скриен, но и откриен продолжеток од Вечноста кон вековите. Затоа Божик не е само памтење на Евангелието, туку и прочитување на вечната Вистина за Небото и за нас.

Големата Тајна на денешниот празник, раката на богонадарениот уметник ја овековечила на светата празнична икона, која денес го благоукрасува нашиот храм. На таа икона можме да ја видиме и Ѕвездата, која ги предводи Мудреците и им го покажува вистинскиот пат до Богомладенецот, тука се стадата заедно со своите кротки овчари, потоа вечерниот оган, а тука е и ѕвезденото небо од зимската палестинска ноќ. Но, над сè и пред сè, тука е онаа величенствена порака од Небото над јаслите од Богомладенецот: „Слава на Бога во висините, а на земјата мир и меѓу луѓето добра волја“ (Лука 2: 14). Доколку не беа напишани Евангелијата, доволно ќе беше да ја запаметиме оваа порака, зашто од неа можеме да изведеме сè што е кажано во светите Евангелија.

Кога мудреците, а заедно со нив и источните народи, Го прифатиле Спасителот Христос за свој Бог и кога Му се поклониле, тие како подарок донесоа злато, ливан и смирна.

Кога Го прифатија Елините, како подарок ја донесоа својата наука и својата философија.

Кога Го прифатија Римјаните, како подарок ја донесоа својата идеја за поредок и организација.

Но, кога нашиот скромен и простосрдечен народ го прифати Богомладенецот Христос за свој Спасител и Искупител, како подарок донесе божикна слама, чист пченичен леб, а пред сè, топло, искрено и за големи нешта способно срце. Ние на нашето Православие можеби му дадовме една наивна надворешна карактеристика, но во сите пресудни моменти умеевме да покажеме дека ја сфативме и усвоивме неговата суштина. И ние умееме да бидеме длабоко човечни, да бидеме херои, да се жртвуваме, и, по примерот на Спасителот, да страдаме за правдата.

Да размислиме длабоко, што, всушност, се случило на денешниот ден. Божик ни најмалку не е обичен, традиционален празник. На денешен ден се случило она, кое во Вселената не се случило ни пред, ни потоа. Се случило нешто, кое не може да се спореди со ништо, ниту, пак, може да се смести и вброи со сите останати настани од светот, кои се случиле во текот на историјата. Се случило нешто, кое не може да се покори на ниту едно правило и ниту на еден закон. Тајната на денешниот ден не може да биде сфатена од она срце, во кое нема љубов, ниту, пак, од оној разум, во кој не пребива Божјата благодат. Денес во мало човечко тело се роди Оној, Кој е причина за секое раѓање. Денес во редот на творбите застана Оној, Кој уште пред времето ги смисли сите творби. За вистинската суштина на денешниот ден, прекрасно говори свети Јован Златоуст: „Она што праотците толку силно го посакуваа, она што пророците го претскажуваа и праведниците сакаа да го видат, токму тоа се случи денес! Бог се јави на земјата во тело и се насели меѓу луѓето. Да се зарадуваме и да се развеселиме! Јован заиграл во мајчината утроба кога Пресвета Дева Марија дошла кај Елисавета, неговата мајка. Зарем ние не треба уште повеќе да ликуваме од радост, гледајќи ја денес не само Марија, туку и својот Господ и својот Спасител!”.

Да влеземе и ние денес со својот дух во Витлеемската пештера и да се поклониме на Богочовекот Христос. Ако со телото реално не можеме да присуствуваме во Витлеем на прекрасниот настан, тогаш, со духот сигурно можеме да се искачиме дури до небото, пред Неговиот вечен престол, онаму, каде што се поклонуваат оние исти ангели, пастири и мудреци, кои некогаш се поклонија во Витлеем. Денес и Богомладенецот Христос, преку Својот Свет Дух слегува во нас, во ризницата на нашето тело и ни носи мир и радост. Ова претставува голема Тајна: како може Бог да се спушти во човечкото тело преку Својот Свет Дух. Па, зарем сите Божји светии и праведници не го почувствувале тоа небо во себе како вистински настан, за што ни оставиле и вечни сведоштва. И сите тие светии и праведници родителски и духовно нè опоменуваат дека треба да ја очистиме пештерата од нашиот живот од секаква нечистотија и неморалност, за да може Богомладенецот Христос да се всели и во нашите духовни пештери, нашите срца, та и ние заедно со ангелските хорови да запееме: „Боже наш, Кој си роден од Дева, слава Ти во векови. Амин!“.

Протоереј Златко Ангелески

***************************************

Проповед в Неделя на прокажените

В днешния евангелски откъс Иисус Христос изцерява десетте прокажени и похвалява признателността на един от тях. При това негодува от останалите девет, които не се върнали да Му благодарят. Изненадва ни някак този факт. Понеже знаем, че Бог ни предлага всичките Си безкрайни благодеяния, просто защото ни обича. Неговите дарове са чисти, спонтанни, подхождащи на божествената Му природа, чиито основни характеристики са даването и любовта.

Но, братя, признаването на благодеянието не носи полза на благодетеля, а на облагодетелствания. Иисус Христос няма нужда от нашата благодарност, за да продължи да твори добри дела за нас. Без друго Той прави да грее слънцето и праща благотворен дъжд и за праведни, и за неправедни [Мат. 5:45]. Самите ние имаме полза, когато осъзнаем Неговите богати милости. Понеже признателността създава връзки на приятелство. Болният става близък с лекаря си, благодари му, че го е излекувал от някоя болест, и чувства сигурност да прибягва пак към него, когато се почувства слаб.

Църквата ни, братя мои, се окачествява като евхаристийно събрание. В светата Литургия събранието на вярващите редува исканията си с благодаренето. Споменаваме пред Бога всичките си житейски проблеми и с увереността, че Той ще даде “всекиму според нуждите” [Деян. 2:45], Му благодарим за Неговите безкрайни явни и тайни благодеяния.

Нашият Господ е тук във всеки момент от живота ни. В трудности, в безизходици, в болести, в различните кризи, но и в радостта и в успехите. Независимо дали Го обичаме или Го игнорираме, Христос стана човек заради нас, разпна се на кръста за нас и възкръсна заради нас. Въпросът е дали ние осъзнаваме тази любов. И единственият начин да покажем, че я осъзнаваме, е в молитвата ни благодарността да предхожда искането.

Апостол Папаконстантину, митрополит на Поляна и Кукуш
Превод Бисерка Велинова

**********************************

Благодарение и славословие

Да благодарим на Господа
На Теб благодарим, Господи…

Ако днес, в епохата на безгранична толерантност, религиозно многообразие и свобода на самоопределението има понятие, което най-точно да съответства на изначалния смисъл и дълбоката същност на християнството такова, каквото ни е предадено от Самия Христос и апостолите, то това е Православието.

И тук няма никакви претенции, няма и следа от религиозна гордост, а въпросът за “погрешимост” и “непогрешимост” дори не се поставя. Този термин, с който сме свикнали толкова, че рядко вникваме в неговия смисъл, не изтъква правоверността, но набляга на славословието като залог за правилно, за право и спасително отношение към Бога.

За разлика от други вярващи, които са избрали, не без горделивост да изтъкват себе си като “правоверни”, прави, безгрешни и т.н., ние предпочитаме да се определим като православни. Защото това определя всички останали норми и критерии за истинност, без да ни дава поводи за самомнение и духовен егоизъм.

Ако вникнем в православните богослужебни текстове, ще открием в тях богатата, древна и богооткровена традиция на Стария Завет в прославата на Бога. Давидовите псалми например са така залегнали в църковните ни служби, че могат да се оприличат с вътък, който светите отци са обогатили с прекрасна духовна бродерия от молитвена поезия.

Но в православното богослужение и в същината на християнството изобщо повече от всякога в религиозната история на човечеството прозвучава единственият верен и истинен тон на Божията прослава – благодарението. Защото всеки химн – и най-тържественият, и най-възвишеният – без благодарение звучи фалшиво; всяка молитва – и най-дълбоката, и най-горещата – без благодарност остава суха и безплодна.

Колкото и да превъзнасят човеците Божията слава, колкото и да викат по площадите “Велик е Бог”, колкото и да принасят жертви, ако сърцата им са неспособни да промълвят от най-съкровената си дълбина “Благодаря” към Твореца и да повторят като свои думите на великия Златоуст: “Слава Богу за всичко”, то напразно е останалото.

Благодарността е в жива връзка с всяка християнска добродетел – със смирението, с любовта, с упованието на Бога. Без нея човекът пребъдва в неведение за Създателя, далеч от Христа. Вярата без благодарност се превръща в егоистично чувство на самодостатъчност, във вяра в себе си. Без благодарността се прекъсва онази спасителна и животворяща връзка между човека и Бога, която с изкупителната си жертва възстановява Спасителят Христос.

Накрая, без благодарност и помощта, която сме получили свише в земния си живот, се оказва лишена от истинския си плод – спасението във вечността.

 

На тези размисли ни навежда днешното евангелско четиво за изцелението на десетте прокажени (за благодарния прокажен самарянин).

“И когато влизаше в едно село, срещнаха Го десет души прокажени, които се спряха отдалеч и с висок глас викаха: Иисусе Наставниче, помилуй ни!
Когато ги видя, рече им: идете, покажете се на свещениците.
И когато отиваха, очистиха се.
А един от тях, като видя, че е изцерен, върна се, прославяйки Бога с висок глас,  и падна ничком пред нозете Му, като Му благодареше: и той беше самарянин.
Тогава Иисус продума и рече: нали десетимата се очистиха? а де са деветте?
Как не се намериха и други да се върнат, за да въздадат Богу слава, освен тоя другородец?
И му рече: стани, иди си: твоята вяра те спаси” Лук.17:11-19.

Не един, не двама – десет били прокажените, намерили чудесно изцеление от Бога. Христос и десетимата изпратил да се покажат на свещениците, та да не остане неизпълнен и Мойсеевият закон.

И те всичките отишли, защото Свещеното Писание свидетелства, че по пътя се излекували. Можем да допуснем, че в изпълнение на “буквата” те принесли и жертви, изрекли и молитви.

Но истинска благодарност изпитал само един, при това презиран от иудеите самарянин. И само той се върнал да отдаде благодарение на Христа, познал в Него Бога и Спасителя.

Не напомня ли тази евангелска случка за древната история с Каин и Авел? Не ни ли връща св. Евангелие към основния, първостепенен въпрос – за благодарността като истинен белег за примирението на човека със Създателя, остро поставен след грехопадението на праотците Адам и Ева?

И Каин, и Авел получили благодеяние от Бога. И на единия, и на другия нивите дали обилен плод, а стадата им се умножили. После и двамата принесли жертва Богу, всеки от своя урожай. Но Сърцеведецът Бог не открил у Каин истинска благодарност и не приел благосклонно жертвата му. А наред с неблагодарността в нечестивата душа виреели ненавист, гордост, завист, злоба и неверие, зреело чудовищно братоубийство.

Както добродетелта, така и грехът от предисторическа древност още текат като подземни води, минават през старозаветните времена, за да бликнат наяве в светлината на Христовото учение. И Христос, заедно със съвършеното богопознание, наред с благодатта, ни дава наставления за искрена и спасителна благодарност към Бога.

Християнството в своята непроменена и православно съхранявана същност е религия на благодарението. То се вплита в славословието, във всяка молитва, в богословски творения, в словесния израз на тайнствата. Затова е съвсем естествено, че св. Литургия, при която се причастяваме с Тялото и Кръвта Христови, често е наричана “благодарение”. Една от най-съкровените молитви в нея, когато невидимо се пресъществяват св. Дарове, гласи: “На Тебе пеем, Теб благословим, на Теб благодарим, Господи…”

 

Връщайки се отново на евангелското четиво, да обърнем внимание на думите, които Спасителят отправя към дошлия да благодари: “Стани, иди си: твоята вяра те спаси”.

От страшната болест били изцерени и останалите девет. Защо тогава за тях не се казва, че са спасени?

Защото телесното спасение се оказва недостатъчно, когато продължава да действа духовната проказа на неблагодарността.

Нашият съвременник днес за изцеление на тялото си с лекота прибягва до всевъзможни средства и лечители. За помощ търси не само лекари, но и знахари, врачки, екстрасенси и какви ли не жреци на нездравата мистика. Постигнал желаното, горещо им благодари и щедро се отплаща – кога със скъпи напитки и подаръци, кога с пари или услуги. Ала в случая целта не оправдава средствата. Човекоугодната благодарност не означава благодарение към Бога, както и телесното изцеление е вредно, ако чрез него сме повредили по-ценното – безсмъртната душа.

А Спасителят ни учи на благодарение духовно, чисто, подплатено с вяра, славословие и християнска любов.

Ангел Величков

***************************************

Проповед в Неделя на десетте прокажени

В името на Отца, Сина и Св. Дух!

Градивно начало в отношенията между хората е благодарността – сърдечната, чиста и постоянна благодарност. Тя се явява като естествен плод, който се откъсва от сърце-то на един човек и се поднася на оня, който е направил съответното благодеяние. Ако за човеците е нор-мално явление, макар и не често, да си благодарят за оказани услуги и помощи при нужди, бедствия и нещастия, то колкото ваевалидно и задължително за хората спрямо Оня, Който ги е дарил, изкупил, обдарил и осветил, т.е. към Господа Иисуса Христа? Ето защо ние трябва да отправяме всесърдечна благодарност най-вече и преди всичко към Бога, понеже това е велика християнска добродетел, завещана от светото Евангелие и намерила пълно приложение в живота на Божиите угодници и светии.

В днес прочетеното свето литургийно Евангелие (Лука 17:12-19) се разказва именно за десетте прокажени и съответно как ние, човеците, страдащи и излекувани, да не забравяме, а да изказваме дълбоката си благодарност към Всеподателя Бога за всичките Му благодеяния към нас!

Веднъж Иисус Христос влязъл в едно село и бил срещнат от десет души прокажени. А проказата е една от най-тежките, труднолечима болест. Като видели Назарееца, Който върши големи и необикновени чудеса, те извикали: “Иисусе Наставниче, помилуй ни!”

Божественият Лечител се смилил над тях и им казал: “Идете, покажете се на свещениците”, с което Той указал за тяхното изцерение и за необходимостта еврейските стареи да се уверят и удостоверят тяхното излекуване. И когато тръгнали, о, какво велико и блажено чудо, те изведнъж и с неизказана радост се почувствали изцерени от тежкото бреме на проказата!

Само един, обаче, от тях се върнал обратно при Него, паднал на колене и със сълзи на очи Му благодарил за възвърнатото здраве. Иисус приел тази спонтанна радост, но попитал: “Нали десетимата се очистиха, а къде са деветте? Как не се намериха и други да се върнат, за да въздадат Богу слава, освен тоя другородец? Стани, иди си, твоята вяра те спаси.”

Братя и сестри,

Проказата е ужасна и труднолечима болест, при която цялото тяло се покрива с гнойни рани и която, както в миналото, така и днес се шири между човеците. С мощното Си Слово и Божествена власт, обаче, Господ Иисус Христос е излекувал в миналото десетте прокажени, но лекува и всички ония, които с дълбока вяра се обръщат към Него за изцерение. Но наред с телесната проказа по света шества и друга една проказа, т.е. греховността, която поразява с не по-малко тежки рани душата, а и тялото на човека. А какво съдържа тя? В днес прочетеното апостолско четиво св. ап. Павел (Кол.3:4-11) изброява следните грехове: бл уд ст в о, не ч истота , ст ра с т, похот, користолюбие, гняв, ярост, злоба, злоречие и сквернословие. Тези грехове обезобразяват човека и го правят духовно прокажен и морално разложен. Оня, който ги извършва, навлича върху себе си Божия гняв. Затова и Апостолът ни съветва да отхвърлим всичко долно и ниско от себе си и да се облечем в новия човек, който се обновява в познанието, по образа на Своя Създател.

Тази духовна проказа на душата се очиства както чрез постоянно пребиваване в мир и покаяние: “Нека в мир и покаяние да изминем останалото време от живота си, от Господа да просим” (просителна ектения от светата Златоустова Литургия), така и в светото тайнство Изповед, когато човек в съкрушение изповядва всичките си грехове и се старае повече да не ги повтаря.

Едва тогава Господ Иисус Христос ще докосне с Божествената Си благодат боледуващите ни души, тела и сърца и ще ни дарува съвършено изцерение. От друга страна и ние по подобие на десетте прокажени трябва постоянно да се обръщаме към нашия Спасител, Церител и Осветител с думите: “Иисусе Наставниче, помилуй ме”. или с така наречаната Иисусова молитва, която ни е препоръчана от светите отци: “Господи Иисусе Христе, Сине Божий, помилуй мене, грешния (грешната)“. Тази именно светоотеческа молитва трябва ежедневно, многократно и проникновено да повтаряме в себе си, докато почувстваме в сърцето си церителната, освещаваща и спасяваща Божествена благодат. И веднъж почувствали тази чудна свръхестествена и небесна благодат, която ни е духовно и телесно изцерение, нека да благодарим “из глубини серца” за тази велика милост на Господа Иисуса Христа, за да се изкачваме по лествицата на религиознонравственото съвършенство. “Бъдете съвършени, както е съвършен и Небесния ваш Отец” (Мат. 5:48).

А днес, Той – Въплътилият Се Син Божий, продължава да пита изцерените от Него люде – а къде са деветте, т.е. всички вие, които получихте от Мен небесна подкрепа и благодатно изцерение? Този Христов въпрос остава без отговор, понеже ние, излекуваните или получилите Божествена помощ, сме неблагодарни и отново сме поели доскорошния си утъпкан път на живота, живот на неблагодарност, живот на греховност. Но нека да знаем, че неблагодарността ни отдалечава от Бога и Той вдига благодатта Си от нас и ние още повече затъваме в мрачните лабиринти на греховете, докато искрената, дълбока благодарност, съпроводена с чисти и святи дела ни доближава и обединява с Твореца. Затова и св. ап. Павел ни съветва: Винаги се радвайте, за всичко благодарете и непрестанно се молете, защото такава е спрямо вас волята Божия. Тълкувайки тези апостолски слова, св. Теофан Затворник казва: “Тези три добродетели определят нашето спасение”.

Нека не мислим обаче, че Бог се нуждае от нашата благодарност, понеже Той е Всесъвършен и Всесвят Дух, Който обладава всичко в пълнота. “Бог е Дух и които Му се покланят трябва да се покланят с дух и истина” (Иоан 4:24), това ни препоръчва бащински и любвеобилно самият Господ Иисус Христос. Чрез това Богопреклонение и Богоблагодарение ние се изявяваме и оставаме до края на живота си словом и делом истински и достойни християни! И тъй, братя и сестри, винаги и всякога дълбоко и всесърдечно да благодарим на Пресветата Троица – Отец, Син и Св. Дух за Неговите безкрайни, не толкова от материален, колкото от духовно-нравствен ха рактер, Божествени благодеяния. Най-висш израз на нашата християнска благодарност е и ще остане през вековете светата Божествена Литургия, която според думите на св. Йоан Кронщадски е непрестанното и най-велико чудо на благодатното Божие царство, по време на която става чудотворното претворяване на предложените дарове от хляб и вино в Тяло и Кръв на Господа Иисуса Христа при умилителното и боговдъхновено песнопение: “На Тебе пеем, Тебе благославяме, на Тебе благодарим, Господи и Те молим, Боже наш!”

И наистина, Тебе прославяме, о, Всесвята, Единосъщна, Животворяща и Божествена Троица, на Тебе благодарим, Господи, Боже наш, от цялото си човешко естество, че Си ни изкупил с Драгоценната Си Кръв и Пречисто Тяло от греха и порока, задето Си ни създал, църковно просветил и осветил чрез благодатта на Пресветия Твой Дух, че ни обдаряваш с неизброимите Си благодеяния и милост и Те молим в смирение и покаяние, вяра, надежда и любов – удостои ни чрез Божествената Си благодат, в християнски дела и възвишени добродетели, да постигнем по молитвите на Св. Богородица и всички светии, спасение на душите си във вечния и Богоблажен живот, за да Ти въздаваме всесърдечна възхвала, слава, чест и поклонение на Тебе – Сладчайшия наш Изкупител, Лечител и Спасител, Господ Иисус Христос, ведно с безначалния Ти Отец и с Пресветия благ и животворящ Твой Дух, сега и през вековете. Амин!

Свещеноиконом Антон Вълчанов,
Неделя 12-та след Неделя подир Въздвижение, 2006 година

**************************************************

Неделя 29 след Петдесетница – Неделя на Десетте прокажени

Неделя На утренята Ев. Иоан. 20:1-10. На литургията Кол. 3:4-11. Ев. Лук. 17:12-19.
Понеделник Евр. 8:7-13. Ев. Марк. 8:11-21.
Вторник Евр. 9:8-10:15-23. Ев. Марк. 8:22-26.
Сряда Евр. 10:1-18. Ев. Марк. 8:30-34.
Четвъртък Евр. 10:35-11:7. Ев. Марк. 9:10-16.
Петък Евр. 11:8:11-16. Ев. Марк. 9:33-41.
Събота Еф. 5:1-8. Ев. Лук. 14:1-11.

******************************************************

Недела – на Утрената

1. Во првиот ден од седмицата Марија Магдалина дојде на гробот рано, уште дури беше темно, и виде дека каменот од гробот е поместен.
2. Тогаш отрча и дојде при Симона Петра и при другиот ученик, кого Исус го љубеше, и им рече: „Го дигнале Господа од гробот и не знам каде Го положиле.”
3. Тогаш излезе Петар и другиот ученик, и појдоа кон гробот.
4. И обајцата трчаа заедно; но другиот ученик отрча побргу од Петра и прв дојде до гробот.
5. И кога се наведна, виде дека лежи само повојот; но не влезе.
6. По него дојде Симон Петар, влезе во гробот и виде дека само повојот стои;
7. а крпата, што Му беше на главата Негова, не стоеше при повојот, туку одделно, свиткана на едно место.
8. Тогаш влезе и другиот ученик, кој прв дојде до гробот, и виде, и поверува,
9. оти уште не го знаеја Писмото, дека Он треба да воскресне од мртвите.
10. Тогаш учениците се вратија дома.

********

Недела – на Литургијата

4. А кога ќе се јави Христос, вашиот живот, тогаш и вие ќе се јавите со Него во слава.
5. Затоа умртвете ги своите земни членови, односно пороците: блудството, нечистотата, сласта, лошата желба, лакомството, кое е идолопоклонство!
6. Поради тие пороци иде гневот Божји врз синовите на непослушноста,
7. меѓу кои некогаш се движевте и вие, кога живеевте го тие пороци.
8. А сега и вие отфрлете сè од себе: гневот, лутината, злобата, хулењето, срамните зборови од својата уста!
9. Не лажете се еден со друг, откако веќе го соблековте стариот човек со неговите дела,
10. и се облековте во новиот, кој се обновува во познанието, според образот на својот Создател,
11. каде што нема ни Елини, ни Јудејци, ни обрезание, ни необрезание, ни варварин, ни скит, ни роб, ни слободен, а сè и во сè е Христос.

*******

12. И кога влегуваше во едно село, Го сретнаа десет лепрозни и застанаа подалеку,
13. па со силен глас повикаа: „Исусе Наставниче, смилуј се!”
14. Штом ги виде, им рече: „Отидете и покажете им се на свештениците!” И тие, одејќи, се очистија.
15. А еден од нив, кога виде дека е излекуван, се поврати и Го прослави Бога гласно;
16. и падна ничкум пред нозете Негови, благодарејќи Му. А тој беше Самарјанин.
17. Исус, пак, одговори и рече: „Зар не се излекуваа десетмина? Каде се деветмината?
18. Како не се најдоа да се вратат и другите и да Му заблагодарат на Бога, туку само овој туѓинец?”
19. И му рече: „Стани, оди си! Твојата вера те спаси!”

********

Понеделник –

7. Оти, ако првиот завет беше без недостаток, тогаш немаше да се бара место за втор.
8. Но укорувајќи ги, вели: „Ете настапуваат деновите, вели Господ, и со домот Израилев и со домот Јудин ќе заклучам нов завет,
9. но завет не таков, каков што заклучив со татковците нивни во денот, кога ги фатив за рака за да ги изведам од земјата Египетска – зашто тие не останаа во Мојот завет и Јас ги изоставив, вели Господ.
10. Но овој е заветот, што ќе му го дадам на домот Израилев по оние дни, вели Господ: ќе ги вложам законите Свои во мислите нивни, и во срцата нивни ќе ги напишам, и ќе бидам нивни Бог, а тие ќе бидат Мој народ.
11. И ниеден нема да го учи својот ближен, и ниеден братот свој: познај Го Господа, зашто сите, од мал до голем меѓу нив, ќе Ме знаат,
12. бидејќи ќе бидам милостив кон нивните неправди, а за гревовите и беззаконијата нивни нема веќе да се сеќавам.”
13. А кога вели „нов”, првиот го направи ветов; а она, што е ветво и остарено, близу е до својот крај.

******

11. И излегоа фарисеите и почнаа да се препираат со Него, па искушувајќи Го, Му побараа чудо од небото.
12. А Он воздивна длабоко и рече: „Зошто овој бара чудо? Вистина ви велам: нема да се даде чудо на овој род.”
13. И кога ги остави, пак влезе во коработ и премина на другата страна.
14. А тие, пак, беа заборавиле да земат леб и во коработ немаа со себе повеќе, освен еден леб.
15. А Он им заповеда и рече: „Внимавајте, чувајте се од квасот фарисејски и од квасот Иродов!”
16. И си размислуваа помеѓу себе, велејќи: „Тоа е што немаме леб.”
17. А Исус, кога ги разбра, им рече: „Што мислите дека немате леб? Зар уште не знаете и не разбирате? Уште ли е скаменето вашето срце?
18. Очи имате, не гледате ли? Уши имате, не слушате ли? И не помните ли?
19. Кога ги раскршив петте лебови, за пет илјади души, колку полни кошеви со парчиња кренавте?” Му рекоа: „Дванаесет.”
20. А седумте – за четири илјади, колку кошници со останати парчиња собравте? Тие одговорија: Седум.
21. И им рече: „Па како тогаш не разбирате?”

******

Вторник –

8. Преку ова Светиот Дух покажуваше дека уште не е отворен патот за Светилиштето, сè додека стои првата Скинија,
9. која е образ на сегашното време, во кое се принесуваат дарови и жртви, кои не можат да го направат совршен по совеста оној што служи,
10. освен во јадењата и пиењата, и во разни миења и телесни обреди, установени до времето на поправањето.

15. Затоа е Он посредник на Новиот завет, та по Неговата смрт, што стана за откуп на престапите од времето на првиот завет, призваните да го добијат ветеното вечно наследство,
16. Оти, каде што има завет, таму е неопходно да следува смртта на заветувачот,
17. бидејќи заветот добива сила само по смртта; тој нема никаква сила додека е заветувачот жив.
18. Поради тоа ни првиот завет не беше утврден без крв.
19. Зашто Мојсеј, откако ги прочита сите заповеди од Законот поред сиот народ, зеде крв телешка и јарешка со вода, и со црвена волна и со исоп ја пороси како самата книга, така и сиот народ,
20. велејќи: „Ова е крвта на заветот, што ви го вети Бог”.
21. Исто така со крв ги попрска и скинијата и сите садови за служење на Бога.
22. И скоро сè според Законот со крв се очисти, и без проливање крв проштевање не станува.
23. И така, образите небесни требаше да се очистат на таков начин, а самото небесно со подобри жртви од овие.

******

22. Потоа дојде во Витсаида; и доведоа при Него слеп и Го молеа да се допре до него.
23. И кога го зеде слепиот за рака, го изведе надвор од селото и, откако плукна на очите негови, ги положи рацете над него, па го праша дали гледа нешто.
24. Тој, кога погледна, рече: „Ги гледам луѓето да врват како дрвја.”
25. Потоа пак ги положи рацете над очите негови и му рече да погледа. И му се поврати
видот и ги гледаше сите јасно.
26. И го испрати во домот негов и му рече: „Не се одбивај в село, ниту раскажувај некому!”

******

Среда –

1. Законот, имајќи ја сенката на идните добра, а не самиот образ на работите, никогаш не може со оние исти жртви, што се принесуваат секоја година, да ги усоврши оние, кои пристапуваат.
2. Инаку, би престанале да се принесуваат, бидејќи оние,што служат, веднаш очистени, не ќе имаат веќе никакво сознавање за гревови.
3. Но со жртвите секоја година се напомнува за гревовите,
4. бидејќи не е можно телешката и јарешката крв да ги премавне гревовите.
5. Поради тоа, влегувајќи во светот, вели: „Жртви и дарови Ти не посака, а телото Ми го приготви.
6. Сепаленици за гревот не Ти се угодни.”
7. Тогаш реков: „Ете, идам, напишано е за Мене во почетокот на книгата, да ја извршам, Боже, волјата Твоја.”
8. Кога погоре рече: „Жртви и дарови и сепаленици за гревот – што се принесуваат според Законот, Ти не посака и не Ти се угодни”,
9. а потоа рече: „Ете, идам, Боже, да ја извршам волјата Твоја”, со тоа Он го премавнува првото, за да го постави второто.
10. Според таа волја сме осветени со приносот на телото на Исуса Христа еднаш засекогаш.
11. И секој свештеник стои секој ден, служејќи и принесувајќи многупати едни и исти жртви, кои што никогаш не можат да ги премавнат гревовите;
12. а Он, принесувајќи само една жртва за гревовите, засекогаш седна оддесно на Бога,
13. очекувајќи понатаму додека непријателите Негови не бидат ставени во подножјето на нозете Негови.
14. Зашто преку едно принесување осветуваните Он ги направи засекогаш совршени.
15. А ни посведочи и Светиот Дух. Оти, откако порано рече:
16. Тоа е заветот, што ќе им го дадам по оние дни, вели Господ: ќе ги вложам законите Свои во срцата нивни, и во мислите нивни ќе ги напишам, Он додава:
17. и за гревовите и беззаконијата нивни нема веќе да се сетам.
18. А каде што има проштавање за нив, таму веќе нема приноси за грев.

*****

30. И им забрани да говорат за Него кому и да било.
31. Па почна да ги учи дека Синот Човечки треба многу да пострада, да биде отфрлен од старешините, првосвештениците и книжниците, и да биде убиен и на третиот ден да воскресне.
32. И говореше за тоа откриено. Но Петар, како Го повлече настрана, почна да Го одвраќа.
33. А Он, кога се заврте и ги погледна учениците Свои, му забрани на Петра да говори и рече: „Бегај од Мене, сатано! Оти не мислиш на она што е Божјо, туку на она што е човечко.”
34. И кога го повика народот и учениците Свои, им рече: „Кој сака да врви по Мене, нека се одрече од себе, и нека го земе крстот свој и нека оди по Мене.

*****

Четврток –

35. И така, не напуштајте ја вашата слобода, за која имате голема награда.
36. Најнапред ви е потребно трпение, па, откако ќе ја исполните волјата Божја, да го добиете ветеното;
37. зашто уште малку, сосема малку и „Оној што иде, ќе дојде и нема да се забави.
38. а праведниот преку верата ќе биде жив; а ако отстапи, нема да Ми биде по волјата Моја”.
39. Ние, пак, не сме од оние, што се отстрануваат за погибел, туку од оние, кои веруваат за спасение на душата.

11. Верата и нејзината сила. Примери на јунаци за вера во Стариот завет.

1. А верата е жива претстава за она, накое се надеваме, и докажување на она, што не се гледа.
2. Преку неа сведоштво добија старите.
3. Преку верата рабираме дека вековите се установени со збор Божји и дека од невидливото произлегло видливото.
4. Со вера Авел Му принесе на Бога подобра жртва, отколку Каин; преку неа тој доби сведоштво дека е праведен, бидејќи Бог посведочи за неговите дарови; +преку неа, иако умрел, уште зборува.
5. Преку вера Енох беше преселен, за да не види смрт; и не се најде, бидејќи Бог го пресели..Зашто пред преселувањето тој доби сведоштво дека Му угодил на Бога.
6. А без вера не е можно да Му се угоди на Бога; бидејќи оние, кои доаѓаат при Бога, треба да веруваат оти Он постои и дека ги наградува оние, што Го бараат.
7. Преку вера Ное, откако доби откровение за она, што уште не се гледаше, со послушност го направи ковчегот, за да го спаси својот дом; преку неа тој го осуди светот и стана наследник на праведноста по вера.

*******

10. И го задржаа тој збор во себе, прашувајќи се еден со друг што значи тоа: „да воскресне од мртвите?”
11. И Го прашаа, велејќи: „А зошто книжниците велат – дека најнапред треба да дојде Илија?”
12. А Он, пак, одговори и рече: „Илија ќе дојде порано и ќе уреди сè, а Синот Човечки, како што е напишано за Него, треба да пострада многу и да биде понизен.
13. Но ви велам: дека и Илија дојде, како што е напишано за него, и му направија што сакаа.”
14. И кога дојде при учениците Свои, виде многу народ околу нив и книжници, кои се препираа со нив.
15. И штом Го виде, сиот народ се исплаши; а кога се приближија, Го поздравуваа.
16. Ги праша книжниците: „Зошто се препирате со нив?”

******

Петок –

8. Со вера Авраам, бидејќи повикан, послуша да појде до местото, што сакаше да го добие во наследство, и тргна, не знаејќи, каде оди.

11. Преку верата и самата Сара – бидејќи неплодна, доби сила да зачне и, покрај возраста нејзина, роди, оти Го сметаше за верен Оној, Кој беше ветил,
12. И поради тоа од еден, и при тоа застарел, се родија толку многу, колку што се +ѕвездите на небото, и колку што е безбројниот песок на морскиот брег.
13. Сите тие умреа со вера, не добивајќи ги ветувањата, а само оддалеку ги видоа и се уверија, и ги поздравија признавајќи дека се гости и придојдени.
14. Бидејќи оние, што така зборуваат, покажуваат дека бараат татковина.
15. И ако ја беа имале на ум онаа татковина, од која беа излегле, ќе имаа време да се вратат.
16. Но сега сакаат подобра, односно небесна; затоа и Бог не се срами за нив да се наречува нивен Бог; +бидејќи им приготвил град.

*****

33. И дојде во Капернаум; и кога беше дома, ги праша: „Што размислувавте меѓу себе патем?”
34. Тие молчеа, зашто патем се препираа помеѓу себе, кој е поголем.
35. Па, како седна, ги повика дванаесетте и им рече: „Која сака да биде прв, нека биде последен од сите, и на сите – слуга!”
36. И кога зеде едно дете, го постави меѓу нив, го прегрна и им рече:
37. Кој прими едно такво дете во Мое име, Мене Ме прима, а кој Ме прима Мене, не Мене Ме прима, туку Оној, Кој Ме пратил.
38. Тогаш Јован Му одговори и рече: „Учителе, видовме еден, кој во Твое име изгонува бесови, а не врви по нас; и му забранивме, оти не оди по нас.”
39. А Исус рече: „Не бранете му, зашто никој, што прави чудо во Мое име, не ќе може наскоро да говори зло за Мене.
40. Зашто, кој не е против вас, тој е со вас.
41. И кој ве напои со чаша вода во Мое име, дека сте Христови, вистина ви велам, нема да ја загуби својата награда.

******

Сабота –

1. И така, угледајте се на Бога, како чеда возљубени,
2. и живејте во љубов, како што и Христос нè засака и Себеси за нас се предаде како принос и жртва на Бога за пријатен мирис.
3. А блудство и секаква нечистота или, пак, користољубивост дури да не се спомнуваат меѓу вас, како што им прилега на светии,
4. ниту, пак, срамни и празни зборови или смешки, што се неприлични, туку само благодарности.
5. Зашто ова треба да го знаете, дека ниеден блудник, или нечист, или користољубец – кој е идолопоклоник, нема дел во царството на Христа и Бога.
6. Никој да не се мами со празни зборови; оти поради овие иде гневот Божји врз синовите на непокорноста;
7. и така, не станувајте нивни соучесници.
8. Вие некогаш бевте темнина, а сега сте светлина во Господа: живеете како +деца на светлината!

******

1. Еднаш во саботен ден влезе кај еден од фарисејските старешини и јадеше леб; а тие пазеа на Него.
2. Одеднаш застана пред Него еден човек, болен од водена болест.
3. И кога одговори Исус, им рече на закониците и фарисеите, велејќи: „Дозволено ли е да се лекува во сабота?”
4. А тие замолкнаа. И како се допре, го излекува и го испрати.
5. Потоа им рече: „Кој од вас, ако му падне в бунар вол или осле, нема да го извади веднаш, и тоа во саботен ден?”
6. Не можеа да Му одговорат на тоа.
7. А кога забележа, како поканетите избираат први места, им кажа парабола и рече:
8. Ако те покани некој на свадба, не седнувај на првото место, за да не влезе некој од гостите со поголема чест од тебе,
9. и, да не дојде оној, што ве поканил и тебе и него, па да рече: »Отстапи го местото на овој!« и тогаш, засрамен ќе седнеш на последното место.
10. Но, кога ќе бидеш поканет, отиди и седни на последното место, та оној, што те поканил, штом дојде, да ти каже: »Пријателе, премести се погоре!« Тогаш ќе имаш чест од гостите, што седат со тебе.
11. Зашто, секој што се издига, ќе биде понизен; а тој што се понизува, ќе биде издигнат.”

************************************************

Бигорски.мк

(Поучни текстови и слова за празникот на Рождеството Христово)

Во навечерието на Рождеството Христово

24 декември / 06 јануари 2017 лето Господово

Пред Твоето раѓање, Господи, ангелските воинства се чудеа, гледајќи ја со треперење Твојата тајна: Како си благоволил да се родиш како дете, Ти Кој си го украсил небото со ѕвезди, и како лежиш во бесловесни јасли, Ти Кој во рака ги држиш сите краишта на земјата. Со таквата Твоја промисла, Христе, се покажа Твоето милосрдие. Голема е Твојата милост, слава Ти.

(тропар од царските часови на претпразненството на Рождество Христово)

Подобно на мудреците и ние верните ја следевме низ Божикниот пост Витлеемската ѕвезда, очекувајќи го моментот кога нејзината нетварна светлина ќе нѐ донесе до пресветото Раѓање на Божествениот Младенец. И сега, стоејќи во предверието на Неговото Рождеството, нашите две Обители на еден прекрасен начин, низ благодатните Царски часови, крунисани од вечерната со торжествената и трогателна Василиева Литургија, беа внесени во празничниот амбиент на тој спасителен настан од Божјиот домострој. Оти оваа посебна богослужба низ одбрани старозаветни текстови – ни ги доближува старозаветните пророштва за доаѓањето на Спасителот, и нѐ подготвува за оној изблик на радост кога заедно со ангелите и пастирите ќе воскликнеме: „Слава на Бога во висините, а на земјата мир, меѓу луѓето добра волја!“

****************************

На родениот Христос да Му принесеме вера, надеж и љубов

25 декември 2016/ 07 јануари 2017 лето Господово

„Небесата и земјата денес се соединуваат во родениот Христос;
денес Бог на земјата слегува и човекот на Небесата се возведува“

Очекувањето на народите се исполни, надежта им се оствари, спасението нивно дојде на земјата! Зашто денес во градот Витлеем Јудејски „Син ни се роди, Младенец ни се даде“ – Оној Кого човештвото со душевен крик Го очекуваше и во Чие доаѓање жедно се надеваше. Великиот Цар на Ангелите во мала пештера се всели, за нас, понижените од гревот, ѓаволот и смртта, во слава Божествена да нè возвеличи; Словото Божјо Пребожествено, доброволно во најголемата беда човечка дојде, за нас, осиромашените од живот и светост, со неизмерно богатство да нè збогати; Оној Кој го носи подобието на Отецот небесен, поради милосрдие од славата Своја се испразни и подобие на слуга зеде, за нас, заробените од тиранијата на неизвесноста и смртта да нè ослободи…

Повторно Витлеемската светлина ја облагороди оваа света ноќ, исполнувајќи ја со тивок мир, благословение и радост! Повторно родениот Богомладенец Христос ги преисполни со благодат нашите срца, давајќи им да вкусат од небесната ангелска радост. И сè во Бигорската Обител беше во духот на таа радост: и божикно украсениот храм, и снежно разубавениот манастирски двор, и бадниковото навестување на Рождеството, и самото доживување негово на целоноќното богослужение… Тука, со голема радост и благодарност, би ги спомнале посебно озарените лица на членовите од ансамблот „Македонија“ од Скопје, кои предводени од нивните раководители, професорите Владимир Јаневски и Тимко Чичаковски, и покрај силните снежни наноси, пожртвувано допатуваа во Бигорски за да ја збогатат бадниковата вечер со нивниот прекрасен настап, што присутните верници ги остави со солзи во очите. Доволна беше само нивната достоинствена појава – сите облечени во македонски народни носии од мијачкиот крај – за да предизвикаат восхит кај сите; а кога, пак, низ звуците на традиционалните народни инструменти, се запеа „Вечниот Бог“, беше тоа едно вистинско благодарење и славење на премилостивиот наш Господ.

Тоа чувство на благодарност и славословие продолжи и се удвои во светиот храм на преблагодатното бдение, а беше потхрането и од вдахновеното слово на нашиот најмил старец, Архимандрит Партениј, кој и овој пат ги сподели со нас своите празнични созерцанија:

Слово на Неговото Високопреподобие, Архимандрит Партениј, за празникот Рождество Христово, изговорено во храмот пред почетокот на сеноќното бдение

Мили мои, денес Оној Кој седи на Херувимите и почива на Серафимите, и Кој со непрестајни славословија е воспеван од Архангелите, Ангелите и од сите небесни чинови, доаѓа на земјата како смирен човек. Синот Божји, Кој вечно се раѓа од Бога Отецот, денес во малиот град Витлеем се роди од Пречистата Дева Марија и стана и Син Човечки. Но, зошто беше потребно тоа сиромаштво и тоа чудесно снисходење? За да го најде и подигне изгубениот и паднат човек, возљубени мои! Да му го врати достоинството на највозвишената Негова творба! Зашто на Бог не Му беше доволно само славословењето од Ангелите на небесата; не можеше Он во полнота да се радува, слушајќи го лелекот од страданијата на возљубениот Му човек на земјата. И, ете, затоа во Божествениот Домострој на Троичниот Бог беше промислено Второто Лице од Светата Троица, Ангелот на Великиот Совет, со крајно смирение и неизмерно послушание кон Бога Отецот и кон Светиот Дух, да се овоплоти и да стане како еден од нас. Затоа, сите земнородни денес треба во духот неизмерно да се радуваме. Бог доаѓа за сите нас! Ете, во Витлеем е! Ете, на земјата е! Во изминатиов период, Црквата Божја, преку рождественската катавасија постојано нè повикаше: „Христос се раѓа – славете Го; Христос доаѓа од небото – пресретнете Го; Христос е на земјата – возносете Го!“ Бог едноставно сака со смирение да Го пречекаме во нашите срца; и откако ќе се всели во нас, да ја обнови нашата првобитна убавина, да го обожи нашето битие, избавувајќи нè од најстрашното зло – смртта, која беше влегла во нашата падната природа преку гревот и непослушанието. Оттука Христос ги одбра смирението и послушноста како против отров за гордоста на непријателот на човечкото спасение. Сега новиот свет во Христа се гради токму преку тие боготкриени добродетели. Во длабоките по значење химни за овој празник, кои, всушност, ги пренесуваат и најпрефинетите нишки на неговото богословие, на вечерната, меѓу другото, слушнавме: „Што да Ти принесеме, Христе, за тоа што заради нас како човек се јави на земјата? Секое Твое создание Ти принесува благодарење: Ангелите – песна; небесата – ѕвезда; мудреците – дарови; пастирите – чудење; земјата – пештера; пустината – јасли, а ние Мајката Дева…“ Колку е сето тоа така прекрасно изразено! И навистина, што друго подостојно и повозвишено би можеле ние луѓето да Му принесеме како дар на Бога, ако не Пречистата Богородица!? Преку Неа, Која стана земска палата на Царот небесен, се исправи целото човештво. Мудреците, пак, од Исток, тројцата просветлени мажи, Му принесоа на Христа материјални дарови: злато, ливан и смирна. Златото Светите Отци го толкуваат како симбол за царската служба што требало да ја изврши Христос како Цар на вековите; ливанот како на Бог на вселената и врховен Првосвештеник; а смирната, во согласност со тогашните погребни обичаи, како на „бесмртен тридневен мртовец“, Кој, помажан со смирна и положен во гробот, на третиот ден ќе засветли победоносно оттаму и ќе му даде на човекот живот вечен. Исто така, според толкувањето на некои свети учители и егзегети на Црквата Божја, даровите на тројцата Мудреци можеме симболично да ги сфатиме и како изобразби на трите главни христијански добродетели: верата, надежта и љубовта, за кои Божествениот Павле вели: А сега остануваат овие три работи: верата, надежта и љубовта; најголема меѓу нив е љубовта (1. Кор. 13,13) Токму овие три највозвишени добродетели ги однеле Мудреците до Витлеемскиот Богомладенец. Со вера тие го примиле Божјото знамение преку сјајната ѕвезда, и со надеж и љубов тргнале по неа, на непознат пат, за да Му се поклонат на вочовечениот Бог. Очигледно е од Евангелието дека оваа ѕвезда не била обична, како и сите други, туку поскоро некоја Божја светлина. Гледаме дека таа се движела пониско и светела посјајно од другите ѕвезди; кога застанувале Мудреците застанувала и таа, и кога било потребно се појавувала, а кога не – се сокривала… Така, кога Мудреците стигнале кај цар Ирод, ѕвездата веќе ја немало, но, штом тие си заминале од царската палата, таа повторно им се појавила за да им го осветлува патот. Накрај ѕвездата силно заблескала, испуштајќи ги своите последни зраци токму над местото каде што се роди Спасителот Христос. Според Св. Јован Златоуст оваа ѕвезда била, всушност, Ангел Господов. Познато е дека Ангелите светат со неизмерен блесок. Тие ја носат во себе Божествената нетварна светлина, истата онаа што кога ја виделе Апостолите на гората Тавор, посакале вечно да останат со Бога. Токму таква светлина се удостоиле да видат и овие тројца Мудреци и, водени од неа, најпосле да Му се поклонат и на Самиот Спасителот, изворот и дарителот на нетварната светлина преку која се обожуваме. Светите Отци на нашата Црква нè учат дека целта на добродетелниот христијански живот и на молитвата, а особено Исусовата, е обожување на нашето битие преку созерцание и причестување со оваа Божествена светлина. Затоа толку настојчиво и нè повикуваат да се трудиме да ја изговараме Исусовата молитва непрестајно, од утро до вечер, а како што вели Св. Јован Златоуст, ако е можно и преку целата ноќ. Се разбира, во смирение и покајание, поткрепена со делата на милосрдието и љубовта. Исто така, и на Светата Литургија, кога, после неопходната подготовка со пост, покајание и исповед, се причестуваме со страшните Христови Тајни, ние особено се исполнуваме со Божествената светлина, несоздадена енергија, која нè обожува и соединува со Бога.

Но, за да се соединиме со Бога, што е крајната цел на нашето суштествување, е потребен, рековме, подвигот на верата, надежта и љубовта. Што направиле мудреците пред да Му се поклонат на новородениот Цар? Најнапред го поднеле подвигот на верата и надежта во Божјото ветување и знамението со необичната ѕвезда. Тие постапиле слично како праотецот Авраам во Стариот Завет, чиишто чеда сме сите ние според верата, кога Господ му рече: Излези од земјата своја, и од родот свој, и од домот на татка си, па појди во земјата што ќе ти ја покажам Јас (Битие 12,1). Авраам не знаел каде е и каква ќе биде таа земја, но тој покажал огромна вера, надеж и послушание кон Бога и се упатил на каде што го водел Господ. И поради тоа послушание, поради неговата голема и силна вера и смирение, Авраам се нарече пријател Божји, и се удостои да разговара и да Го види Триединиот Бог во вид на Тројцата Ангели кај дабот Мамре, и да го прими од Нив ветување за раѓањето на својот син Исак, иако бил во длабока старост (Битие 18,1-16). Така, добро е оваа вечер да се наоружаме со трите врховни добродетели: верата, надежта и љубовта, а, се разбира, особено со љубовта, која ќе продолжи и во вечноста. Љубовта и мирот денес му се од насушна потреба на човештвото. Иако веќе две илјади години насекаде во храмовите Божји се возгласува ангелската песна: „Слава на Бога во висините, на земјата мир, меѓу луѓето добра волја“, сепак, гледаме дека мирот е во голема криза, во опасност, го снемува… Тоа е така затоа што луѓето не го носат во себе и не го бараат, пред сè, Божјиот мир, без кого не е можно да има ни општествен мир. Тука е големата одговорност на нас, Христијаните, кои сме должни да го стекнеме тој вишен мир и да го пренесуваме околу нас. Затоа, да го последуваме примерот на смирените и кротки витлеемски пастири и на просветлените источни Мудреци и, поклонувајќи се вечерва мисловно пред во јасли родениот Христос, да побараме од Него благодат за сите луѓе да Го спознаат. Оти нема ништо поубаво од тоа кога човекот ќе се соедини со својот Татко и Создател; како што нема и ништо посрамно  од тоа човекот да не се труди да се соедини со Бога, Кој заради нас стана дури и човек! Да ги загрееме срцата со огнена љубов за Христа и да Му дозволиме да се роди и во нас! Да не бидеме како заспаниот Витлеем во Божикната ноќ. Зашто таа вечер многу витлеемци и дојденци од други места ја виделе Преблагословената Мајка како бара потслон да Го роди долгоочекуваниот Месија, но никој од нив не ја препознал пребожествената благодат што ги посетила, ниту пак насетил дека во нивниот град ќе се случи толку голем настан, што засекогаш ќе го смени текот на историјата. Туку кој се удостоил да ја слушне ангелската песна и да се поклони на родениот Син Божји? Едноставните и простосрдечни пастири, со срца кротки и полни со љубов. И ете Ангел Господов застана меѓу нив и славата Господова ги осветли; и се уплашија многу. А Ангелот им рече: „Не плашете се! Еве, ви навестувам голема радост, која ќе биде за сите луѓе; зашто денеска ви се роди во градот Давидов Спасител, Кој е Христос Господ (Лука 2,9-11). Колку е убаво: на смирените срца им се открива смирениот Господ! А, замислите, оние кои требало најмногу да се интересираат и да се радуваат за новородениот Цар Израилев, првосвештениците и книжниците, токму тие, помрачени од гордост и жестокосрдечност, не се ни потрудиле да видат што се случува во нивна близина, иако добро ги знаеле сите пророштва. На прашањето од цар Ирод каде треба да се роди Христос, тие дури и му навеле извадок од Светото Писмо: Во Витлеем Јудејски; зашто така е напишано преку пророкот: „И ти, Витлееме, земјо Јудина, по ништо не си помал меѓу владетелствата Јудини; зашто од тебе ќе излезе Водач кој ќе го пасе Мојот народ – Израил“ (Матеј 2,5-6) Просто зачудува како е можно оние кои биле избрани да го поучуваат и подготвуваат народот за доаѓањето на Месијата, да не сакаат ни да појдат и видат што станува во Витлеем и да разберат зошто Ирод толку настојчиво се распрашува за Христа. И мислам дека поголема навреда за Господ беше тоа како се однесуваа првосвештениците и книжниците – служителите Божји, отколку злоделата што го направи безбожниот и развратен Ирод, за кого целиот Израил и пошироко знаеле дека е човек развратник и неверник. Бог да не сочува од таквото лицемерие! Зашто нема ништо погнасно во очите на Господа од лицемерието. Да бегаме од него, а да го следиме примерот на едноставните и кротки пастири и на прекрасните просветлени мудреци, кои со вера, надеж и љубов Му принесоа на Христа злато, ливан и смирна. Да Му ги принесеме и ние на преблагиот Спасител нашата вера, надеж и љубов! Ве молам оваа вечер предадете ги потполно срцата ваши во молитва и созерцание и немојте во себеси да говорите: „Што можам да направам јас самиот? Така што и да бидам малку немарен, ништо не значи тоа; и онака не можам да сменам ништо во овој развратен свет“. Не! Молитвата може и тоа како да го смени светот. Еден човек со својата искрена и пламена молитва може да направи многу.

Да си спомнеме молитвено и за сите луѓе што страдаат и за кои Христос тагува. Бидејќи Он не дојде да нè казни, туку да нè прибере во Неговите татковски прегратки. Он сочувствува со нас и плачи поради нашите гревови; Татко е со неизмерна љубов што нè милува сите. Он и сега доаѓа од висината, од небото до секого од нас! Не дојде само пред две илјади години во Витлеем, туку е присутен и на секоја Литургија, присутен е и во нас.

Да сте благословени! Ви посакувам добра молитва и радост во Рождеството Христово! Господ да ни ја чува Татковината и да ни дарува мир на сите!

********************************

Историјат на празникот Рождество Христово

Рождеството Христово е празник „од кој следат сите други Господови празници: Богојавлението, Преображението, Страдањата, Крстот, Воскресението и Вознесението. Без раѓањето немаше да постои Воскресението, но и без Воскресението немаше да се исполни целта на Божјото Вочовечување. Сите овие Господови настани се единствени. А, ние ги делиме за да ги празнуваме и за да се вдлабочиме во содржината на празниците“ (Јеротеј Влахос).

Еден од најсвечените и втор по големина и важност меѓу дванаесетте големи празници е Рождеството Христово. Познато е дека овој празник започнал да се слави во IV век и тоа на 25 декември / 07 јануари, но всушност самиот ден и месец на раѓањето Христово не се познати. Постојат неколку причини кои ни ја откриваат смислата и значењето на практиката Божик да се слави токму на овој датум, зашто отпрвин, во првите три века, овој празник бил славен заедно со Крштението Господово (Богојавление) на 06 / 19 јануари, за потоа според Божјата промисла да се одвои и да го добие своето вистинско значење и целина.

Практиката Божик да се слави заедно со Богојавление се задржала до IV век заради древниот христијански поглед на човекот, кој не му придавал толку значење на телесното раѓање и телесниот живот, колку што на духовното раѓање (крштението), и на телесната смрт како раѓање за вечен живот. Древните христијани најголемо значење му давале на Воскресението, односно на неделата, потоа на Духовден, како и на празниците на мачениците. Дури и Крштението Христово (επιφάνεια, ϑεοφάνεια = јавување, Богојавление) било празнувано понагласено отколку Неговото Рождество. Кога сме кај Крштението, тоа најпрво почнало да се слави меѓу еретиците гностици, чиешто учење било дека Господ Исус Христос станал Син Божји за време на Неговото Крштение, а дека до тогаш тој бил само обичен човек. Црквата, пак, спротивставувајќи му го своето учење, му ја дала вистинската длабока смисла на овој празник, кој во почетокот претставувал еден колективен празник што го објавувал Христовото јавување на земјата. Така, тој опфаќал повеќе настани од Христовиот живот на земјата во кои се објавува Неговото Божество. Но потоа било сосема природно полека да почнат да се издвојуваат од тоа колективно празнување одделните настани, како на пр. Неговото Раѓање, чудото во Кана Галилејска итн. На тој начин, Божик се одвоил од Богојавление и започнал да се слави на 25 декември, и тоа најпрвин на Запад (Рим, 354 г.), а потоа полека бил воведен и низ сиот православен свет.

Но која е смислата за славењето на Рождеството Христово на 25 декември?

Кога престанале прогоните и мачеништвата започнал повеќе да се цени земниот живот. Од друга страна, пак, 25 декември бил ден кога Римскиот незнабожечки свет го славел празникот на непобедливото сонце. Овој пагански празник бил проследен со голема свеченост, како во царскиот двор, така и меѓу обичниот народ. Се верувало дека на тој ден сонцето прави поголеми кругови и дава посилна топлина и светлина, што се сметало како победа на светлината над темнината – роденден на сонцето. Овој култ во Римската Империја дошол од Источните краишта, од Сирија и Египет.

За време на светиот и благоверен цар Константин Велики празникот на непобедливото сонце добил поинакво значење. Христијаните, чијшто стремеж бил да го христијанизираат незнабожечкиот Римски свет, започнале на истиот ден кога паганите го славеле бесмислениот празник посветен на раѓањето на сонцето, да го прославуваат денот на Раѓањето Христово како ден во кој Христос, вистинското Сонце, влегува во овој свет за да го осветли со духовната светлина. Црквата Христова ги повикала римските пагани да го остават празнувањето на раѓањето на физичкото сонце и да Го прославуваат Божественото Сонце и Неговото доаѓање во светот.

Ситуацијата во источниот дел на Империјата била поинаква. Додека на Запад Божик се славел на 25 декември / 07 јануари, на Исток сѐ уште се негувала практиката тој да се слави заедно со празникот Богојавление на 06 / 19 јануари. Всушност св. Григориј Богослов бил првиот кој во Цариград во 379 година започнал да го слави Рождеството Христово на овие простори.

Се верувало дека споменатиов празник најдоцна бил воведен во Ерусалим. Постои едно предание според кое празникот Рождество Христово во Ерусалимската Црква го вовел епископот Ерусалимски Јувенал (V век). Имено, овој епископ испратил писмо до папата Јулиј I, во кое тој упатува молба да се испитаат книгите од Римските библиотеки и архиви за да се утврди точниот ден на раѓањето на Спасителот, кој тие би можеле да го исползуваат за празнување на Рождеството Христово. Како причина за тоа тој го наведува и следниов податок, со кој се потврдува и Ерусалимската практика да се прави литија до местото каде што се случил тој настан: „Зашто ние не можеме во еден ист ден да стигнеме и на местото на раѓањето (Витлеем), и на местото на крштението (Јордан), бидејќи Витлеем е три милји јужно од Ерусалим, а Јордан 18 милји источно“. Од ова јасно се гледа дека во тоа време во Ерусалим Божик сѐ уште не бил одвоен од Богојавление. Во одговор на тоа барање, папата Јулиј I на Ерусалимјаните им го препорачал 25 декември како датум на кој веќе во сите христијански Цркви се прославува Божик.

Целосната Божикна служба може да се следи од VII или VIII  век, а му припаѓала на еп. Порфириј Успенски, и сега се наоѓа во Публичната библиотека. Понатаму, Божикната служба ја има и во еден Грузиски ракопис од IX  век кој, пак, ја изложува Ерусалимската практика да се прави литија до местото на Раѓањето Христово.

На Рождеството Христово му претходат две недели, една на праотците, а друга на отците, кои Црквата им ги посветила на Христовите предци по тело и воопшто на сите старозаветни праведници. Божик има 5 дена претпразненство и 6 дена попразненство. Специфично за периодот на претпразненство е тоа што Типикот пропишува да се извршува службата на Навечерието на Божик – Царски Часови заедно со Изобразителна, еден или неколку дена пред Рождеството Христово, зависно од тоа во кој ден од неделата тоа ќе се падне. За периодот на попразненство, пак, Црквата избрала да ги опфати спомените на св. првомаченик Стефан, на 2 илјади маченици запалени во Никомидија во 302 г., ден после Христовото Рождество, потоа споменот на оние 14 илјади деца убиени од страна на цар Ирод.

Црковните песни и химни ги напишале повеќе химнографи: Роман Мелод го напишал Великиот кондак на Божик, при што од него е сочуван само еден мал дел во кој спаѓа и познатиот кондак „Дева Днес“; освен него пишувале и Герман Патријарх Цариградски, Анатолиј, св. преп. Касијана, св. Јован Дамаскин, св. Козма Мајумски (го напишал првиот канон на Рождество, во кој првите стихови се земени од Божикната беседа на св. Григориј Богослов), св. Андреј Критски.

***************************

Историјат на Божикниот пост

Вториот повеќедневен пост, чијашто цел е да нѐ подготви за достоен пречек на Христовото Раѓање, е Божикниот пост. Тој ни го претставува Стариот Завет и нѐ потсетува на старозаветните патријарси и праведници, кои во пост и молитва го очекуваа доаѓањето на Спасителот.

Бидејќи Црковниот устав го смета Раѓањето Христово за втора Пасха, и Божик, исто како и Воскресение, има пред себе пост од четириесет дена и се нарекува четириесетница, но „мала четириесетница“. Според должината и значењето на празникот за кој се подготвуваме, Божикниот пост е прв после Воскресенскиот, но според строгоста во однос на храната тој се споредува со апостолскиот пост.

Историјата на овој пост е недоволно јасна, односно сведоштвата дека тој започнал да се практикува уште од древноста се многу ретки. Постои основано мислење дека тој започнал да се практикува уште од V век. Така на пр. според едно сведоштво трите четириесетници се развиле најдоцна до VII век, односно Божикниот пост се практикувал во Антиохија уште во почетокот на VI век и почнувал на 1 декември, а додека, пак во Ерусалим (VI век) тој изнесувал 40 дена. Михаил Скабаланович вели дека првите сведоштва за овој пост ги имаме во Коптскиот календар од VIII  век. Од IX век веќе можеме полесно да ја следиме историјата на постот, а тоа се гледа од каноните на Цариградскиот Патријарх Никифор, од Ипотипосисот и Дијатипосисот од IX век, каде што постојат упатства во однос на храната во четириесетницата, како и од одредбите на Цариградскиот Собор за време на Лука Хрисоверг и царот Манојло Комнен (XII век), кои зборуваат дека постот започнува на 15/27 ноември итн.

Во богослужбените особености на постот спаѓа и спомнувањето на старозаветните пророци, праотци и праведници, особено на пророкот Даниил, кој толку точно го прорече времето на Раѓањето Христово, како и на неговите тројца другари, кои во огнената печка беа праобраз на овој настан.

Особености на Божикниот пост

Типикот пропишува на 6 јануари строг пост, односно постои одредба да се прави таканаречен „сочелник“ (каша од сушени зрна) или коливо. Сето ова има длабоко значење. Имено, коливото се благословува заради спомен на мачениците и светиите, како и во деновите за спомен на упокоените. Во овој случај правењето коливо значи дека пред Раѓањето Христово ние се сеќаваме на Божествениот Младенец, Кој се раѓа за да претрпи страдања и смрт заради искупување на нашите гревови, се раѓа за да умре и Воскресне. Точката во која се сретнуваат овие два спомени, раѓањето и воскресението, е неделата. Затоа, доколку Божик се падне во недела, тогаш на утрената се пеат ирмосите на Велика Сабота: „Волноју морскоју“. Оваа на прв поглед необична мисла, уште во раѓањето и раното детство да се укажува на страдања и распетие, најпрекрасно е изразена во Богородичната иконографија, особено во иконите „Страдална“ и „Умиление“. На првата икона ангелите Му Ги покажуваат оружјата на страдањето на Христос Младенецот, а на другата е Богородица Која Го држи Младенецот Христос, прикажана со натажен изглед заради сеќавањето на смртта на нејзиниот Син. Таа Го привлекува кон себе, а Спасителот како Дете ја чувствува болката и тагата на Неговата Мајка, и ја прегрнува и со љубов ја гледа во очите. Најпосле раѓањето беше заради смртта и воскресението.

Затоа, овој пост е идеална прилика да го направиме првиот чекор. Прегрнувајќи го подвигот на љубовта и молитвата, тоа оружје кое го преобразува нашиот внатрешен човек, да се помириме со Бога и едни со други за да ја привлечеме Божјата благодат во нас. Така ќе располагаме со огромна духовна сила, која ни е многу потребна, доколку сакаме да ги извршуваме добрите дела. Тогаш нашето срце ќе стане благопријатно место за во себе да ги прими мудреците, пастирите, Божјата Мајка – ќе се претвори во место на раѓањето на Христа Младенецот.

Св. Симеон Солунски вели: „Божикниот пост символично го претставува Мојсеевиот пост, кој постејќи 40 дена и 40 ноќи, го прими словото Божјо испишано на камените таблици, а ние постејќи 40 дена, Го примаме Словото на Бога Живиот од Дева, не на камен напишано, туку овоплотено и родено“.

******************************

Толкување на иконата на Рождество Христово

Уметноста на иконописот мора да ги следи потполно одредените строги правила. Тие правила бараат од иконописецот да го потчини своето творештво на свеста и совеста на Црквата, односно да ја држи својата мечта зауздана на таков начин што своето вдахновение секогаш и на секое место ќе го проверува во контекстот на богословието, Светото Писмо и Светото Предание.

Иконописецот знае дека неговиот дар треба да служи на молитвата и мора да ги остави зад себе сите земски грижи^[1]. Овој вид на подвиг е сосема подобен на монашкиот подвиг, кој е пропишан од манастирските устави. Од подвижништвото исходи духовната трезвеност која е неопходна на иконописецот, како би можела неговата работа, т.е. иконата која тој ја иконописал, да го заземе своето место во Литургијата и да ги подражава верните во молитвата. Иконата е Свето Писмо искажано со ликови и бои.

Кој и да началствува, пее или чита во Црквата, секогаш мора да ѝ дава предност на молитвата и да избегнува да дава нагласок на своите лични чувства, мисли и гледишта, како би избегнал привлекување внимание на себе, а на штета на вниманието кое би требало да биде насочено кон самата литургиска уметност.^[2]

Свештеникот, ѓаконот или певецот говори во името на Црквата и не би требало да ја заменува молитвата на Црквата со своите сопствени чувства… Тој мора да овозможи да се слушне Словото Божјо онака како што е наменето за сите.Таквиот вид самоодрекување му овозможува на певецот (или иконописецот) да го открие најбогатиот и најкреативниот аспект на својата личност. Бог му враќа стократно. Со подвигот се достига творечката слобода и слободата на заедничарењето.^[3] Ако зрното пченично, што паднало на земја, не умре, останува само; а ако умре – ќе донесе голем плод. (Јн. 12, 24).

Во тој контекст, да ја погледнеме иконата на Рождеството Христово. Таа веднаш нѐ измирува со празникот Божик и прави да ја заборавиме возбудата што го придружува. Во неа владее таков мир, таква хармонија; сѐ е во празник, односно во радост. Ѕвездите блескаат во небесата, карпите се отвораат за да Го пречекаат својот Создател, животните се смирени, пастирите ја споделуваат својата радост со ангелите, мудреците весело брзаат да ја пронајдат Вистината што им ја откри ѕвездата. Сѐ се капе во светлина, една светлина со посебен сјај, онаа за која што зборува свети Лука: Ангелот Господов им се јави и славата Господова ги осветли (Лк. 2, 9).

Дева денес Надсуштествениот Го раѓа
и земјата пештера на Непристапниот принесува
Ангелите со пастирите Го славословат,
Мудреците пак, со ѕвездата патуваат,
зашто заради нас се роди
Мало Дете, Предвечниот Бог!
(Кондак на Празникот)

Поетот, Роман Мелод, и анонимниот иконописец наоѓаат заедничко вдахновение, истиот извор што го црпат од Евангелието.

Освен бањањето на Детето, подробност карактеристична за едно раѓање, и неизбежната зафатеност околу едно новороденче, иконографот е мошне верен на духот на Евангелието. Ако повторно ги прочитаме двата раскази за Рождеството, на Матеј и на Лука, ќе ги најдеме сите елементи обединети во боите на дрвото. Да направиме споредба помеѓу Евангелието и иконата (Мт. 1, 18-25).

Најнапред сомневањето на Јосифа во девственоста на Марија и божественото потекло на Исуса. Во долниот дел на иконата Јосиф седи замислен, главата во рацете, искушуван од демонот на сомнението, под видот на еден стар пастир. Свети Јосиф нема да биде единствениот кој во историјата на човештвото се посомневал во оваа тајна, преголема за човековиот разум. Свети Јован Златоуст вели: Вочовечувањето не може да се испита. Научив молкум да го почитувам Неговото раѓање, без чудни испитувања и бесполезни расправии. Зашто, за сѐ што се однесува на Бога, не треба да се настојува на природниот происход на работите, но да се верува во силата на Оној Кој управува со сѐ.^[4] Јосиф намерно е насликан надвор од пештерата, за да не би некој да помисли, да не даде Бог, дека тој имал какво било учество во зачнувањето и раѓањето. По епизодата со Јосифа, кому еден ангел му ја открива вистината за човечката и Божјата природа соединета во Исуса, Матеј мошне бргу минува на самото раѓање во Витлеем и подробно го раскажува поклонувањето на мудреците (Мт. 2, 1-12).

На иконата ги гледаме овие личности од високо положение, како Го бараат Царот Јудејски. Тропарот на празникот ја развива темата за мудреците:

Раѓањето Твое, Христе Боже наш,
го осветли светот со светлината на знаењето,
зашто во неа служителите на ѕвездите,
од ѕвездата се учеа да Ти се поклонуваат
Тебе, Сонце на правдата
и да Те познаат, Истоку од висините,
Господи, слава Ти!

Мудреците ги претставуваат учителите на старата наука. Уште од времето на Мојсеја, на непријателите на Израилот им било навестено пророштвото дека Месијата ќе им биде откриен на народите. Пророкот Валаам, кој не бил Израилец, но Го почитувал вистинскиот Бог, прорекол: Гледам, ќе излезе Ѕвезда од Јакова и ќе се подигне жезол од Израил (Броеви 24, 17). Свети Симеон Богопримец во Храмот ќе рече: Очите мои Го видоа Твоето Спасение што си го приготвил пред лицето на сите народи, светлина за просвета на јазичниците и слава на Твојот народ Израилот (Лк. 2, 30-32). Важно е во наше време да се потсетиме дека Бог не го изменил својот однос кон луѓето што не веруваат. Ако христијаните го примиле од Израил месијанското наследство, ако во личноста на Христа Го признаваат Синот Божји, тоа не значи дека треба да Го затворат и љубоморно да Го пазат во кругот на Црквата, туку треба Неговата слава да ја пронесат низ целиот свет.

Мудреците се поучувани од ѕвездите и, благодарение на една ѕвезда, тие тргнуваат на пат во потрага по еден Цар кој штотуку се родил, а наоѓаат Дете легнато на слама. Тие сакаа да Му оддадат чест на Царот Јудејски, но кога Го најдоа Детето, тие беа исполнети со голема радост и честа ја заменија со поклонување. Тогаш тие понудија дарови: златото за Царот, темјанот за Бога, смирната за жртвата и погребот на смртниот Човек. Овие учени, дојдени од Исток, ја нашле самата Вистина, онаа која отсекогаш ја барале во ѕвездите. Сега тие Го познаваат Сонцето на Правдата, Исток од висините, Оној Кој доаѓа од небото. Но ова небо не е она што е створено во првиот ден од Создавањето, на кое ѕвездите се менуваат. Тие ѕвезди на мудреците можеа да им дадат само делумно познавање. Сонцето на Правдата е несоздадено, Светлината на Познанието Го открива Бога, Исток од висините што го запознаваат мудреците е Словото Кое во почетокот беше со Бога, Кое беше Бог (Јн. 1, 1), пред сите векови. Односно, Оној Кој е пред времето и пред создадената твар.

Можеме да направиме споредба меѓу барањето на мудреците и откровението на пастирите, раскажано од свети Лука (Лк. 2, 1-19). На учените им биле потребни долги истражувања за да дојдат до Бога. А пастирите, Радосната вест ја примиле од ангел, без посредништво или подготовка.

Евангелистот го изложува раѓањето на Исуса надвор од населените места, во полето; близината на пастирите сведочи дека настанот се одигрува во чиста природа. Но, ќе речете, раскажувачот не ја споменува пештерата, зборува само за јаслите. Јаслите претпоставуваат штала, бидејќи таму се хранат животните, а пастирите се служеле со пештери за да ги сместат своите стада, како и самите да се засолнат.

Евангелистот не ги споменува ни магарето, ни волот. Логиката го дополнува расказот: за да патува, Јосиф имал магаре, а јаслите биле полни со сено за да се хранат животните. Овде волот потсетува на присуството на животни. Но, животните не се претставени на иконата од грижа за веродостојност, бидејќи секогаш и во сите земји Божикната иконографија се повикува на пророштвото од Исаија: Волот го познава својот господар и магарето јаслите на својот господар, а Израилот не знае, Мојот народ ништо не разбира (Ис. 1, 3).

Пред пештерата, Богородица лежи во вообичаената положба на родилка. Нејзината силуета е монументална, таа зазема голем простор во композицијата на иконата; тоа ја изразува важноста на Дева во тајната на воплотувањето: Марија, со раѓањето на нејзиниот Син, станува Мајка Божја – Богородица. Но често човек се чуди, зошто Марија Му го свртува грбот на Детето? Таа со сожалување го гледа Јосифа кој се сомнева, а преку него и целото човештво кое е потонато во мракот на незнаењето. Нејзината рака се чини Го покажува Новородениот и со овој гест таа го води секој човек кон Синот Божји. Таа Го родила за спасение на човечкиот род, за да ја открие големата слава на Бога. Нејзината радост е надминување на мајчинската гордост, која е сосема природно чувство, но сепак премногу човечко. Раката на Богородица во исто време е насочена кон детето и ставена на нејзините гради; зар со овој дискретен гест иконописецот не сакал да направи алузија на зборовите од свети Лука: А Марија грижливо ги пазеше сите овие спомени и ги слагаше во своето срце (Лк. 2, 19)?

Целата сликовна композиција е сместена во пештерата кон која се сосредоточува сѐ. Тоа е како една спирала чија средишна точка би била оваа темна дупка од која блеска Светлината. Исус е во дното на пештерата, како да произлегува од самата земја. Оваа слика ни ја дава вистинската смисла на Воплотувањето. Кога Адам бил создаден, бил земен од земјата, а денес – вториот Адам – Христос, повторно го создава човекот во Својата личност. Синот Божји, во дното на пештерата, ја зел нашата човечка природа: Он е роден од земјата и пак ќе се врати во земјата, при Неговиот погреб – Првиот човек е земен од земја; вториот човек е Господ од небото… И како што го носиме образот на земниот, така ќе го носиме и образот на Небесниот (1Кор. 15, 47-49).

Ако Христос слегол од небото на земјата, а подоцна и во адот, тоа го направил за да воскреснеме и ние со Него! Со празникот Божик, нѐ обзема голема радост, како мудреците и пастирите; ништо не може да ни ја одземе оваа радост, заштоБог е со нас, што на еврејски се вели: ЕМАНУИЛ!

[1] Вся́кое ны́нѣ житéйское, отложи́мъ попечéнїе – од Херувимската песна на Божествената Литургија

[2] Н. Лоски, Размислувања за литургиската музика (на француски јазик),Contacts 113, 1981, стр. 51-62

[3] Исто

[4] Слово за Рождеството Христово

**************************************

Монах Григориј (Круг)

За иконата на Рождеството Христово

Светот до Овоплотувањето на Бога Словото наликуваше на изорана, наѓубрена и од влага натопена нива, која брза за да го прими семето на вечниот живот за да може да го зачне идниот век.

Навуходоносор во сон ја виде таинствената слика на Раѓањето Христово, за која пророчко објаснување даде пророкот Даниил. Каменот што без ничија помош се стркала од планината и го уништи идолскиот кип е образ на Раѓањето Христово. И обично, на иконата на Рождеството Христово, Спасителот како да наликува на тој камен што се стркала и ја уништи човечката гордост во вид на идол. Христос обично е изобразен на самата средина на иконата, повиен во пелени и многу малечок. Често Спасителот е изобразен како многу мал во однос на другите ликови на иконата, но Он истовремено има и господарско, царско место. Димензиите на ликот на Мајката Божја се поголеми во однос на другите ликови, со што е изразено исполнувањето на пророштвото што Навуходоносор го виде во својот сон, а кое Даниил го протолкува. Сликата на планината и на каменот кој сам се стркала од неа, е пророчка визија за приснодевството на Мајката Божја.

Во тоа смалување на Спасителот, Кој покорно ги прифаќа пелените и животинските јасли, е тајната на исцелението на човечкиот род од смртниот грев на гордоста што сатаната го внесе во „ушите Евини“. Целата човечка големина родена од вознесувањето на паднатиот сатана, со Рождеството Христово ја изгуби својата привидна неискажлива слава. Се исполни пророштвото за кое се пее во песната на Мајката Божја: „Ги симна силните од престолите и ги воздигна смирените“. Иконата на Раѓањето Христово е одраз на неминливата слава на Христовото доброволно снисходење, и сите нејзини црти, целото нејзино устројство зборува за тоа. Таа икона како да е печат на празникот со кој се изразува неговата основна смисла. Се изразува славата на доброволното вочовечување на Спасителот, славата на Неговото снисходење.

Се смета дека и канонот со кој цар Давид го победи надмениот поради својата сила Филистеец Голијат, е исто така прототип на поразување на гордоста со раѓањето Христово.

Сведоштвото за Богомладенецот Христос, Кој лежи во пештерата во прегратките на земјата, го наоѓаме и во Евангелието во зборовите на Самиот Спасител, во приказната за синаповото семе и Царството Небесно. Фрлено на земјата, семето синапово, иако најмало од сите семиња, станува големо растение и може да се каже дека Христос – Овоплотувањето на Царството Небесно, живиот Ерусалим, како синапово зрно фрлено во црните прегратки на земјата, се роди во темните прегратки на пештерата. И со самото тоа што Мајката Божја Го родила не некаде на земјата, туку во пештерата под земја, прегратките на земјата станале осветени и посолени, и во нив се зачнал еден нов дотогаш непостоечки живот. На иконите на Рождество пештерата обично е многу едноставна, нема обиди да се прикажат детали, да се прикаже светлина; тоа е обично една црна јама, како отворена уста на земјата, чиешто црнило со ништо не е ублажено. И како таква таа е спротивставена на светлината на Спасителот, на венецот што Му ја овенчува главата и на белината на пелените во кои Богомајката Го повила.

Земјата на иконата Рождество не е ни мазна, ни рамна; таа е целата во движење, полна со издигнувања, испакнатини и вдлабнатини. Нејзиното движење потсетува на морските бранови. Таа ридеста и брановита земја не зборува само за околината Витлеемска, туку има еден сосема поинаква, многу повоопштена и подлабока смисла. Земјата си го препознала денот кога ќе биде посетена. Таа Му одговорила на Христа така што целата оживеала, се раздвижила, почнала како тесто да расте, бидејќи во себе го почувствувала квасецот на вечниот живот. Земјата околу пештерата, брановидна и набрана, не е пуста, таа е исполнета со движењето на возбуда и радост. На иконите Рождество обично се изобразуваат и ангели, и мудреците и пастирите. Ангелите како први сведоци и благовесници на Рождеството Христово, мудреците и пастирите, пак, го претставуваат човечкиот род кој е повикан да се поклони на Христа. Мудреците и пастрите не прават еден хор и тие меѓусебно доста се разликуваат. Пастирите се претставници на одбраниот Јудејски народ кои на небото, кога тоа се отворило, здогледале мноштво ангели и ја слушнале нивната песна со која тие Го славеле Бога. Тие биле повикани да се поклонат на Христа во име на целиот Јудејски народ. Нив благовештението им го донеле самите ангели. Мудреците, пак, се претставници на паганскиот свет. И тоа на нивниот врв. Тие успеваат да ја достигнат смислата на Рождеството Христово. Но патот до тоа не е едноставен, туку дури и многу тежок, многу сложен пат; на поклонение кај Христа тие не доаѓаат од некаде блиску, туку од далеку, според Преданието на Православната Црква, од Персија, и патот кој го поминале раководени од ѕвездата бил долг и тежок. Не ги водел глас на ангел туку ѕвезда, иако тоа не било сосема едноставно. Св. Јован Златоуст вели дека ѕвездата што ги донела царевите во Витлеем не била обична ѕвезда, туку тоа бил ангел кој зрачел со светлина слично на ѕвезда; тој ги донел источните цареви на поклонение.

Пастирите и источните цареви на различни начини го слушнале благовештението, поминале различни патишта, а ги обединил и поврзал во едно Христос Емануил, Кому дошле да Му се поклонат; тие се обединети како два ѕида и поврзани со еден аголен камен на којшто почива единството на целата градба и без кој тие два ѕида никогаш не би можеле да се спојат, ниту би ја имало таа градба. Таа мисла многу јасно се гледа на иконите на Рождеството Христово.

Мудреците кои одат на поклонение прават една засебна група, не мешајќи се со пастирите. Пастирите стојат одвоено и ги слушаат ангелите. Во горниот дел на иконата веднаш на пештерата прикажана е ѕвездата која ги води царевите на поклонение на Христос. Ѕвездата не е прикажана едноставно, таа како да е предодредена да застане над пештерата; таа не е некоја самостојна појава, туку како да се раѓа од небесата прикажани при самиот врв на иконата. Символот на Витлеемската ѕвезда не е сочуван само на иконите на Рождество, туку се чува и во црковните обреди. При крајот на проскомидијата, на дискосот се става „ѕвездичка“ над агнецот изваден од просфората и положен на дискосот. Ѕвездичката е символ на ѕвездата што заблескала над Богомладенецот Христос во јаслите. И свеќникот којшто на Бадник се изнесува и се става на средината од храмот е исто така символ на Божикната Ѕвезда. Се смета дека ѕвездата има такво значење за празникот на Рождество Христово, бидејќи таа е неговиот таинствен праобраз, за што наоѓаме сведоштво во Откровението: „Јас сум потомок и род Давидов, сјајна Ѕвезда Деница“ (Откр. 22, 16).

На иконата Рождество Христово Свршеникот Јосиф е обично прикажан во длабока тага, измачен од сомнежи, бидејќи не може да ја сфати тајната на Рождеството од Дева. Пред него е лошиот дух во лик на старец – пастир, кој сака да му внесе немир. За многу икони на Рождество карактеристично е Мајката Божја да не е со лицето свртена кон Спасителот, туку кон Јосиф Свршеникот; на нејзиното лице се гледа голема тага и жалост. Како Мајката Божја да сака со својата сила да му помогне на Свршеникот Јосиф и таа нејзина загриженост веќе зборува за службата на Мајката Божја како Царица Небеска, како Застапничка на човечкиот род, Онаа што на себе ќе ја понесе тагата на целиот род човечки.

Спроти Рождеството Христово стариот свет бил под неприкосновена власт на Цезар. Со светот господарел Цезар Август. Власта на Римската Империја била организирана како власт на едно многу надворешно одржувачко и обединувачко начело. Иако едвај видливо, во светот сепак постоело уште едно обединувачко начело – Еврејството, кое било расеано. Како тенка златна мрежа тоа пронижувало и соединувало многу народи. Како безброј канали за наводнување тоа ја прекрило земјата и преку тие канали потекла водата на апостолската благовест.

*********************************

За Божикните каланди и пештера

Вечниот Бог слезе и во Дева се всели: свет, свет, свет си и пресвет Господи. Царот на сите и Господ, дојде Адам да го преобрази: свет, свет, свет си и пресвет Господи…

Ова е една од бројните Божикни песни, кои се пееле во деновите на празнувањето на Рождеството Христово и се нарекувале „каланди“. Самиот збор ’кάλαντα‘ (грч.), ’каланъди‘ (ст.сл.), доаѓа од византиското ’кαλένδες‘ (календес), кое, пак, происходи од латинското ’кalendae‘ (календае), што кај старите Римјани го означувало првиот ден од месецот. Римјаните го презеле овој збор од Хелените и тој е етимолошки поврзан со старогрчкиот глагол ’καλέω‘ (калео), што во превод значи ’викам, повикувам, нарекувам‘. Зборови оформени од овој корен се појавиле и кај словенските народи, така што од старословенското ’каланъди‘, кај нас денес се зачувала формата ’коледа‘ или ’коледе‘, кај Русите ’коляда́, колядка‘, кај Бугарите ’коледа, колада, коленда‘, кај Србите ’коледа‘, кај Словенците ’kolednica‘, кај Чесите ’koleda‘ и тн. Коледето било стар народен обичај на празнувања, веселби и панаѓури во чест на доаѓањето на новата година, или, пак, на некој друг поголем празник. Но во православното Ромејско Царство, христијанската светоотечка мисла ја вознела науката за човекот до божествени височини и на тој начин празнувањата добиле нова смисла. Светите отци и учители на Црквата, вдахновени од Светиот Дух, мудро ги обмислиле христијанските празници и ги украсиле со неизмерна богољубива и човекољубива длабочина и значење. Тогаш старите коледарски песни им го отстапиле местото на побожните христијански песни и химни, во кои се славел Единиот вистински Бог. Каландите во Византија, со текот на времето добиле облик на празнувања ограничени на деновите помеѓу Божик и Богојавление и се состоеле од милосрдна дејност на собирање подароци за сиромашните семејства, проследена со похвални и благодарствени песни во чест на воплотувањето на Спасителот Господ Исус Христос – Единствениот Човекољубец.

Пеејќи ги Божикните каланди, верниците, особено најмладите, го објавувале насекаде со радосно ликување Рождеството Христово, славејќи ја побожно Богомајката и нејзината света Рожба. Божикната небесна радост, луѓето ја изразувале на разни начини. Некаде се изработувало украсено бротче, кое ја претставувало Црквата Христова и со него се одело од дом во дом, каде што домаќините принесувале во бротчето разни дарови. На други места Христовото Рождество се објавувало со ѕвезда, која ја означувала Витлеемската ѕвезда што ги водела тројцата Мудреци до Богомладенецот. Овој обичај и денес е запазен во Крушево, а во Струга, пак, се носела и пештера и ѕвезда.

Но, можеби, највпечатливо пред Бадник било во Битола и Охрид. Таму најмладите, се разбира, со помош на повозрасните, со особена љубов и радост правеле мала пештера, која ја симболизирала Витлеемската пештера, и собрани во дружини ја носеле од куќа во куќа, тропајќи со дрвено чеканче по вратите и со песна им возвестувале на сите за воплотувањето на Божјото Слово. Битола и Охрид, кои некогаш биле примери за христијанската соборност и каде што, поради многубројните цркви и манастири, животот прилегал на вистинска заедница, со особена ревност се негувала оваа убава традиција. Можеби и затоа тие беа единствените градови во Македонија каде ваквото навестување на Божик се задржало и до наши дни, макар и само како бледа сенка на некогашното торжество. За слава Божја, од пред неколку години беше возобновена оваа прекрасна Божикна манифестација, и тоа не само во Битола и Охрид, туку и во други градови од нашата земја, каде што може да се види како многу дечињата, собрани во своите маалa, носат импровизирани пештери, т.н. ’спилеони‘, украсени со икони на Рождеството, свеќички, кандила… Самиот збор ’спилеон‘ сведочи за старото, византиско потекло на оваа традиција, бидејќи доаѓа од старогрчкиот збор ’τό σπήλαιον‘, што во превод значи ’пештера‘. Но, за жал, поради губењето на ревноста и врските со преданието, се изгубила духовната димензија и на ова славење, кое произлегувало од светопреданиското православно наследство, и освен што било израз на радосната Божикна атмосфера, ги поттикнувало жителите и кон вистинско христијанско милосрдие – вредните домаќинки правеле посни колачиња во вид на бебе, како симбол на Богомладенецот, а некои имале обичај да подаруваат и парички, кои подоцна се разделувале на сиромашните семејства и на храмовите Божји. Освен тропарот и кондакот на Рождеството Христово, во Битола и Охрид се пееле и многубројни народни каланди, од кои некои се зачувале и до денес. Во продолжение наведуваме две од нив:

Иде ѕвезда јаснаја, јаснаја, 

Показуе краснаја, краснаја,

цар Ирод смушташесја, смушташесја, 

Ерусалим жаљашесја, жаљашесја, 

на колена падоха, падоха, 

Христу Богу мољаха, мољаха...¹

 

Разбуди се, разбуди се, домаќине, не спиј ти, 

зашто Христос во Витлеем денес се роди, денес се роди; 

Ангелите со свирките свиреа, свиреа, 

весел глас по цели свет разнесоа, разнесоа…²

Појавата на Божикната пештера (на старословенски: врътъпъ, ’вертеп‘) и обичаите поврзани со неа, се многу древни и потекнуваат уште од времето на раното Христијанство³. Рускиот истражувач Борис Голдовски пишува дека во V век, во времето на римскиот епископ Сикст Трети, во храмовите се правеле панорами налик на Рождественските јасли: „Отците на Црквата разумно расудиле дека кон срцата на простите луѓе, што не знаеле ни староеврејски, ни старогрчки, ниту латински, имало непосреден и достапен пат – илустрација на библиските настани. Панорамата во тоа време ја претставувала Витлеемската пештера (вертеп), во која се наоѓале јасли со кукла-младенец. Над јаслите се надвиснувале бик и осле, покрај легнатата Богомајка и замислениот Јосиф“⁴. Со текот на времето, Божикните пештери зеле силен замав ширум христијанскиот свет, источен и западен. Кај словенски народи се развиле дури и цели театарски претстави, чија сцена била токму Божикната пештера. Пред верниот народ се одвивала Рождественската драма: Раѓањето на Богомладенецот од Дева Марија, поклонувањето на пастирите и мудреците, гневот на Ирод, клањето на Витлеемските младенци, смртта на Ирод и конечната победа Христова. Најнапред, претставата започнувала со хорско пеење:

За пеење време и за молитва час, 

Христе родени, спаси нè сите нас!…

Потоа на „сцената“ се појавувала кукла-клисар и се обраќала кон публиката:

Станете од сон и добро направете, 

Раѓањето на Христа насекаде да го возвестите; 

Ова вам, луѓе, радосно ви го велам, 

Благословете: ќе појдам и ќе ѕвонам.

По тие зборови, тој одел кон камбанчето што висело покрај пештерата, и заѕвонувал. Веднаш штом заѕвонел, се палела свеќа и блеснувала Витлеемската ѕвезда што го осветлувала легнатиот Богомладенец. Хорот пеел:

Бог од Дева се раѓа, 

Со небото земјата ја исполнува, 

Треперат архангели, 

Му служат Нему сите ангели.

И навистина, во пештерата се појавувале два ангела со свеќички во рацете. Тие се поклонувале кон јаслите и на заминување повикувале:

Станете и славете Го насекаде, 

Да дознаат за Него и луѓето наоколу…

Во продолжение се одигрувала целата драма за Рождеството Христово⁵. Вакви слични претстави со Божикната пештера биле широко распространети во Русија, Украина, Белорусија, Полска…, а на Балканот во Македонија, Бугарија, Србија и Хрватска. Во нашата земја, со феноменот на вертепите посебно се занимавала фолклористот проф. д-р Катерина Петровска-Кузмановска⁶. Пишувајќи за оваа тематика, професорката, меѓу другото, нагласува:

„Во Македонија е позната Вертепската игра во својата подоцнежна варијанта каде што учесниците се живи актери… Таа се изведувала во некои поголеми градови во Р. Македонија: Скопје, Охрид, Битола, Струга. Обичајот Вертеп и песните што се пееле за нив траеле подолго во граѓанската средина; токму тука векот им е продолжен преку граѓанската лирика во смисла на утврдување и чување на божиќните ритуали и обреди‘⁷. За постоењето на оваа игра и нејзината изведба во рамките на Божиќните празнувања потврда наоѓаме во еден нотиран зборник во црквата „Св. Димитрија“ во Скопје, кадешто постои драмски текст со наслов ’Вертеп‘ или ’Ѕвезда‘… Во изведбата учествувале и играле групи од по десеттина деца. Вертепот (куќичка што ја носеле изведувачите, направена од сандаче покриено со хартија во боја, од едната страна отворено, а внатре украсено со слама и лелејка. Во него биле сместени ликовите на Пресвета Богородица, свети Јован Крстител, овци, овчари итн.), за време на изведбата се ставал на маса или друго поиздигнато место за го гледаат сите. Вертепот се изведувал во црквите пред верниците, а подоцна тој се изведувал по домовите, кафеаните и други места каде што во тоа време, односно околу Божиќ се собирал народот. Најпрвин се пеел тропарот ’Рождество Твое‘, а потоа се изведувала драмата со постојани монолози и дијалози, особено на тројцата кралеви, по што настапувал овчарот и другите учесници, од кои двајца ја носеле куќичката (т.е. пештерата – б.н.), а другите пееле или ги изведувале дијалозите, со поделени улоги меѓу себе и со определен текст, кој според податоците што ги имаме е во стихови. Текстовите што ги говореле, всушност, претставувале три слики: во првата се раскажува библиската историја за постанокот на светот, во втората се предава ликот на кралот Ирод, а третата го претставува доаѓањето на трите кралеви од Исток. Учесниците во изведбата биле облечени во соодветни облеки и носеле реквизити.

Во Битола и Охрид, спроти Божиќ група момчиња ја носеле Исусовата куќичка (т.е. Витлеемската пештера – б.н.) и оделе по куќите пеејќи религиозни песни или изведувајќи драмска игра во врска со раѓањето на Исус. Најчесто била пеена песната (т.е. кондакот на празникот – б.н.) „Дева днес пресуштественаго раждает…“ Во Скопје се пееле следните стихови: „На колена паднавме/Христа Бога молевме/тие нам ни рекоа/дека Христос се родил“. Во Охрид и Струга е забележан малку поинаков обред наречен ’Со ѕвезда‘, за време на кој учесниците носеле ѕвезда направена од картон и соодветно украсена ја ставала на долг стап или, пак, во некои случаи, се носела во сито, во кое имало икона со Христовото раѓање. Стиховите што се исполнувале во текот на оваа игра, носат и карактеристики од црковнословенскиот јазик, со примеси од локалните говори на исполнителите“⁸.

За древноста на обичајот да се пеат Божикни каланди спроти празникот на Рождеството Христово, во Македонија сведочи и Зборникот на браќата Миладинови, во кој е запишана и следнава песна:

Христосово Рожање

 Збила ми се Божја Мајка, Марија, 

 Никој ми се по крај неа не згоди 

 Згодила се Аламанка девојка, 

 Сопасала свилен појас от себе, 

 Го повила Риста Бога малего⁹.

Друга попозната коледарска песна од нашите простори е таа за тројцата мудреци:

Три цареви од Персија појдоа 

водени од сјајна ѕвезда небесна 

водени од сјајна ѕвезда Деница. 

Ми дојдоа во град Витлеем Јудејски, 

Го најдоа Исус Христос во ајерот. 

Го најдоа Исус Христос во ајерот, 

во прегратка на Мајка Му Марија. 

И на Христос тие Му се поклонија, 

темјан, злато и ливанто Му подарија.

Сите овие Божикни манифестации, кои во потполност биле христијански и црковни, без елементи на паганизам и пренагласена театралност, се јавувале своевиден израз на длабоката побожност на народот, но, притоа, во никој случај не ги заменувале богослуженијата, односно не претставувале некакво централно торжество за одбележувањето на Рождеството Христово; напротив, тие само повикувале на литургиско соборно празнување во храмовите Божји.

Во денешно време, световното живеење надвор од Бога остави трага и врз славењето на христијанските празници. Наместо пост и воздржување – гозби и прејадувања. Неопаганизмот зазема сѐ поголем размер во духот на новото време. Дури и христијанските обичаи се облекле во примитивно руво, губејќи ја својата вистинска суштина. Имено, поради непочитувањето на постот, воведувањето на нехристијански коледарски песни и некои други пагански елементи, Бадник во потполност ја загубил својата христијанска смисла. Впрочем и самиот збор ’бадник‘ води потекло од старословенскиот глагол ’бъдѣти‘ што во превод на современ македонски значи ’бдеам, стојам буден, не спијам, бодар сум, стојам со напрегнато внимание‘¹⁰. Следствено, Бадникова вечер буквално значи ’вечер во која се бдее‘¹¹. Затоа нашиот христољубив народ го дочекувал раѓањето на Богомладенецот Христос собран по црквите и манастирите на сеноќно бдение, проследено со молитвословија и срдечни благодарења. Оттука, сметаме дека навистина е банална и непотребна тенденцијата на некои новинари и медиуми да даваат преголем нагласок на тоа како, со враќањето на древните православни обичаи и манифестации поврзани со празнувањето на Рождеството Христово, ќе бидат истиснати наводно „традиционалните“ коледарски песни, од типот: „Коледе леде, паднало греде, утепало деде…“ и слични примитивни и бесмислени зборореди во рима, што немаат никаква поврзаност со празникот. Всушност, воскреснувањето и обновувањето на старите и суштински православни празнични обичаи, значи  и возвишување на човечкиот дух и негова подготовка за достоен пречек на раѓањето на Витлеемскиот Богомладенец, единствениот вистински Спасителот на светот; значи и продолжување на апостолската мисија за постојана и предана проповед на вистинските и вечни вредности, кои произлегуваат од Христовото Евангелие и Светот Предание, а од кои верниот народот со текот на времињата, поради разни причини се одделил.

1. 1.Запишано според пеењето на баба Нада Христова од Битола.
2. 2.Запишано од м-р Виктор Недески, според пеењето на баба Фила (Филипина Момироска) од Охрид.
3. 3.Андрей Кулаков,Вертеп, „Живая история: журнал“ Государственный центральный музей современной истории России, № 7, 2015, 16.
4. 4.Б. П. Голдовский,Очерк истории вертепа в России, „Традиционная культура: журнал“, № 4, Москва 2003, 8.
5. 5.Исто, 10.
6. 6.Катерина Петровска-Кузмановска,Вертепот во македонската и во украинската традиција, „Украинско-македонски научен зборник“, број 5, Киев 2011, 130-135.
7. 7.Внатрешен навод според: Миодраг Матицки,Вертепите како особен вид граѓанска поезија, „Спектар“, бр. 9, Институт за македонска литература, Скопје 1987, 195.
8. 8.Катерина Петровска-Кузмановска,Цит. дело, 133-134.
9. 9.Зборник на народни песни собрани од браќата Миладиновци, Загреб 1861, 32.
10. 10.Этимологический словарь славянских языков, выпуск 3, Москва 1976, 109, 112-113.
11. 11.Български етимологичен речник, Том I (А – З), София 1971, 38.

************************************

Јован Златоуст, Патријарх Константинополски

Слово за Рождеството на нашиот Спасител Исус Христос

Гледам необична и чудесна тајна. Ги слушам пастирите кои не свират напразно, но пеат небесна химна. Ангелите пеат, архангелите воспеваат, херувимите песнословат, серафимите славословат и сите празнуваат, гледајќи Го Бога на земјата и човекот на небесата. Вишниот долу од снисходење, а долниот горе по човекољубие. Денес Витлеем приличи на небото. Зашто, наместо ѕвезди, ги прими ангелите кои пеат, а наместо сонце, неописливо го смести Сонцето на правдата. И не прашувај како, зашто каде што сака Бог, се победува природниот чин. Зашто посака, смогна, слезе и го спаси човекот. Сите Му служат на Бога во ова дело. Денес ОНОЈ КОЈ Е се раѓа, и ОНОЈ КОЈ Е станува она што не беше. ОНОЈ КОЈ Е Бог, станува Човек, не отстапувајќи од Божеството. Ниту преку отстапување од Божеството стана човек, ниту пак, преку напредок, од човек стана Бог. Бивајќи Бог Слово, бестрастно стана плот, оставајќи ја Својата природа непроменета.

Бидејќи сите се веселат од радост, и јас сакам да се веселам, сакам да играм, сакам да торжествувам. Но, играм без да свирам гитара, без да носам гранки од бршлен, без да држам флејта, без да палам ламби, но наместо музички инструменти, ги носам пелените Христови. Зашто тие ми се надеж, тие ми се живот, тие ми се спасение, тие ми се флејта, тие ми се гитара. Затоа и доаѓам нив носејќи ги, та преку нивната сила да добијам крепко слово и да речам, заедно со ангелите: „слава на Бога во височините,“ а со пастирите: „на земјата мир, меѓу луѓето добра волја.“ Денес, Оној Кој неизречиво се роди од Отца, од Дева се раѓа, за мене неискажливо. Но, тогаш по природа се роди предвечно од Отца, како што знае Родителот. Денес пак, повторно натприродно се роди, на начин каков што знае благодатта на Светиот Дух. И горното Негово раѓање е вистинско, и долното раѓање е нелажно, и навистина Бог од Бога се роди, и навистина Истиот како човек од Дева се роди. Горе од Единствениот, Единствен Единороден, а долу Единствен од единствена Дева, Истиот е Единороден. Зашто, како што е нечесно да се замисли мајка при горното раѓање, така е хулно да претпоставиме дека има татко при долното раѓање. Отецот роди без да се намали Неговата Божествена природа, и Дева неизменливо се породи. Ниту Бог се намали кога роди, зашто богоподобно роди, ниту Дева претрпе промена кога се породи, зашто натприродно се породи. Ниту небесното раѓање може да се објасни, ниту вочовечувањето може да се испита. Тоа дека денес Дева Го роди го знам. Тоа дека предвечно од Отецот се роди – верувам. И научив молкум да го почитувам Неговото раѓање, без чудни испитувања и бесполезни расправии. Зашто, за сѐ што се однесува на Бога, не треба да се настојува на природниот происход на работите, но да се верува во силата на Оној Кој управува со сѐ. Што има понормално од тоа мажена жена да роди? Но, исто така, што има почудно од тоа да роди дете девица, без маж, и да остане девица? Затоа, можеме да го истражуваме тоа што станува согласно природните закони. Но, тоа што станува на начин натприроден, да го почитуваме молкум. Не зашто е опасно, но зашто е необјасниво.

Како што умешниот мајстор, наоѓајќи корисна граѓа, прави прекрасен сад, така и Христос, наоѓајќи ги свети телото и душата на Дева, си украси Себе Си одушевен храм и на начин на кој сакаше, создаде човек во Дева, се облече во него (уште од зачнувањето) и денес доаѓа, без да се срами од човечката природа. Зашто не го чувствуваше како навреда тоа што го носи сопственото дело, додека пак, на тварта ѝ се дарува најголема слава, зашто стана облека на Творецот. Но, што да кажам, што да проговорам? Зашто ме восхитува чудото. Старецот на деновите стана дете, Оној Кој седи на висок и возвишен престол се полага во јасли, недопирливиот, едноставниот, несложениот и бестелесниот со раце човечки се повива. Оној Кој ги крши оковите на гревот, со пелени се повива, зашто тоа го сака. Зашто сака бесчестието да го направи чест, неславноста да ја облече со слава и земајќи ја грубоста, да ја покаже доблест. Затоа и го зема моето тело, за да Го примам и јас Неговото Слово. И, Оној Кој го зема моето тело, ми Го дава Својот Дух, та давајќи и земајќи да ми се даде ризницата на животот. Но, што да кажам, што да проговорам? „Ете, Дева ќе зачне во утробата“ – повеќе не го кажуваме како да ќе се случи, но се восхитуваме како на она што веќе стана стварност.

На Ова Слово Божјо и Син на Дева, Кој го отвори патот во место непроодно, слава Му вознесуваме, со Отецот и Светиот Дух во вечни векови. Амин.

************************************

Николај, Митрополит на Месогеја и Лавреотика

Вистинското значење на Рождеството Христово

Се наоѓаме пред овој голем празник, празникот на Рождеството Христово, којуште е наречен од отците Митрополија на добродетелите, значи еден одделен празник. Тоа е зашто е еден многу убав празник, но и многу велик и значаен, поради силната порака што ја носи. Сите го знаеме начинот на кој го празнуваме, во главно според западниот модел: со многу украси, светилки, со колачи, со размена на подароци, со украсување на градовите, улиците, домовите, со елката и така натаму. Сите овие работи претставуваат дел од едно празнување кое ни доаѓа од запад, без тоа да значи дека не постоело своевидно празнување и торжествен характер во учествувањето во овој празник и кај нас, на исток.

Навистина е еден многу убав празник, еден празник кој се нарекува празник на љубовта, значи празник во кој можеме и ние луѓето да размениме чувства на солидарност, нега и грижа еден за друг, добрина, тоа што општо го нарекуваме љубов. Така, во вакви денови и во нашата Црква настанува едно општо движење на механизмите на љубовта – да им се најдеме на сиромасите, страдалниците, но и истовремено еден кон друг да ја покажеме сопствената општествена врска. Затоа и разменуваме подароци и одиме на гости.

Исто така е еден празник кој се обидува да ни даде надеж и длабоко очекување на мирот. Пораката на ангелите за време на ноќта на Рождеството Господово, ноќта на Божественото вочовечување е една порака на мир: Слава на Бога во височините и на земјата мир – на земјата да дојде мир и да остане. Со голема болка, секој од нас гледа дека овој мир не постои ниту во нашите домови, ниту во нашите општества, ниту, нормално, во вселената, во овој свет, ниту, за жал, во нашите срца. Но, токму овој мир го претставува потребното и за општествениот и за личниот живот и усовршување. Навистина, неговата порака е толку убава: љубов, радост, мир, слава на Бога. Но, постои опасност да празнуваме без да го разбираме длабокото значење. Да го живееме празнувањето и да не го познаваме празникот.

Би сакал, и чувствувам дека е крајна потреба, да кажам два-три збора за тоа кое е длабокото значење на празникот. Што значи Рождество Христово? Значи дека Бог доаѓа и станува човек. Ова толку просто, како впечаток, е многу тешко да го прифати нашата душа, како всушност станува и, нормално, тоа да го разбере нашиот ум. Затоа и Црквата го нарекува тајна непозната и преславна. И самиот збор тајна би бил доволен, но ги става и овие два збора – непозната, значи невообичаена тајна и преславна, која е необјаснива, која е неприкосновена, една тајна која точно го повикува секого од нас да не ѝ пристапуваме со борбениот напор на разбирањето – ќе биде неуспешно. Но, треба да се прими со благословената положба на смиреното застанување пред неа. Доаѓа Бог и станува Човек. Ова се крие позади три збора: зборот се вместува, зборот севовременува и зборот се вочовечува. Значи, доаѓа Бог и влегува во историјата, во времето, во просторот, во вселената, во овој свет што Самиот го создаде и станува Човек, давајќи ѝ чест, се облекува во човечката природа, во она што сме ние. Ова, ќе сфати секој, е многу големо. Големо за нас како дар и големо и од страната на Бога како кеноза (привремено отстапување од божествената слава заради вочовечувањето), како празнење, како израз на снисходење, како приказ на бескрајната љубов на Бога кон човекот – дека не го задржува Божеството за Себе Си, но доаѓа и го дели со нас, со секој еден од нас. Вели апостолот Павле: Бог се јави во тело; дека конечно, Бог, за кого рече Мојсеј дека не може човек да Го види и да биде жив, Тој истиот Бог, избира и влегува во историјата, живее меѓу луѓето, им го проповеда настанот на спасението и со нив ги живее малкуте години на Неговото земно пребивање, ветен дека ќе остане со нив до свршетокот на векот. Да остане со нас! И, ете, Јас сум со вас во сите денови на вашиот живот, до свршетокот на векот. Навистина, значи, доаѓа Господ и го започнува целиот овој Негов влез во историјата со оваа неразбирлива, несфатлива за нас тајна.

Бог, за Кого користиме зборови многу деликатни и ретки, за да го опишат Неговото величие. Зборот дека е надсуштествен, дека е непристапен, дека е недостижен, дека е необјаснив… Зборови кои ги користат нашите теолози и химнографи во прекрасните богослужби на нашата света Црква. Навистина, Бог не може да се сфати, не може се собере во нашиот ум, не се толкува од вештите и паметни луѓе, зашто надминува сè. И не е причесен по Неговата суштина, надсуштествен е, не се учествува во Неговата суштина, како што велат мудрите и свети отци наши, но е причесен преку Неговите нетварни енергии, восприемчив.

Влегува, значи, Бог во историјата, во лицето на Христа, второто Лице на Светата Троица, Синот и Словото Божјо и се облекува во човечката природа. Ова едноставно, преку вера го прифаќаме, секој од нас и благодарно стоиме пред Бога, славејќи Го за големиот благослов на Неговата љубов. Но, не е доволно само тоа, важно е како доаѓа, начинот на кој доаѓа. Тој има два елементи: првиот е елементот на знакот – доаѓа од Дева, на еден начин на кој никој друг човек не дошол. Доаѓа од девствена утроба. Ова е знакот – Ете, Девица ќе зачне и ќе роди Син и ќе Му го дадат името Еммануил, што значи: со нас е Бог. Доаѓа, значи, Бог на овој чудесен начин, знакот на Неговиот влез во овој живот. Има и еден друг елемент: иако доаѓа да се јави, се крие. Незабележан си се родил во пештера, ќе чуеме, но небото на сите Те објави, како уста, од ѕвездата предвестен Спасителу. Дојде Господи во овој свет на еден начин кој беше сокриен, ни избега. Иако доаѓаш да се јавиш, во суштина ни го покажуваш Твоето крајно смирение преку Твојата сиромаштија. Не можат ниту да Ти се посомневаат дека си Бог. Се раѓаш во јасли, среде една пештера. И што правиш на овој начин? Ни го отвораш патот на нашето спасение, кој е пат на смирено прифаќање на Твојата кеноза. Доаѓа Бог најнапред во светот за да ни го даде дарот на спасението и, како второ, доаѓа на овој начин за да ни го покаже нашиот правец, нашиот пат.

Повторно ќе позајмам нешто од убавите тропари на нашата Црква. Вели:Христос се раѓа да го подигне порано паднатиот образ. Доаѓа Христос во овој свет за да го воскресне нашиот образ, нашето подобие, кое беше паднато поради прародителскиот грев. Доаѓа да ни покаже дека нашиот пат е враќањето кон ова благословено минато на целта на нашето создавање. Ова е првото. Некаде на друго место, вели апостолот Павле дека кога ќе се јави Христос, вашиот живот, тогаш и вие ќе се јавите со Него во слава. Дека јавувањето на Христа не е само Негово докажување на Неговото Божество, но истовремено е еден пат на нашата слава во Неговото име. Ќе го поврзам ова со познатото, кое обично се наведува во книгите на светиот Атанасиј Велики, кој вели дека Бог станува човек за Адама бог да го направи. За човекот, кој се претставува со лицето и името на Адама, да го направи бог. Оваа е и точната цел на многу големиот празник – доаѓа Бог во историјата, се облекува во човечката природа, за да ја прослави и со славата на човечката природа да се прослави секој еден од нас. Големата порака на Господовото доаѓање се крие околу двете имиња кои се наведуваат во Светото Писмо – името Исус, што значи Спасител и името Еммануил, што значи со нас е Бог. Голема работа е да го живее човек присуството Божјо.

Често имаме некоја мака во нас: Каде е Бог? Нè заборавил Бог. Не Го гледаме. Ја имаме маката зашто ние сме Го заборавиле, зашто ние сме си ги заслепиле очите. Но, доаѓа овој ден, големиот празник на Рождеството Христово, за да го даде на секого од нас, возљубени браќа, чувството на Божјото присуство. Неприсуството Божјо е една голема несреќа и искушение. Негирањето на Бога е пекол. Чувството, пак на Божјото присуство е еден вистински рај. Тоа се обидуваме да го живееме и ние – Царството Божјо, рајот, уште од овој свет, во оваа прегратка, која се нарекува Црква.

Овие денови, преку химнографијата на Црквата, преку теолошко и духовно длабоките богослужби, преку нашето учество во светите тајни на Црквата, исповедани и очистени, со голема љубов и очекување на нашата средба со Христа, сме повикани пораката на Рождеството Христово и Божјото вочовечување да ја преобразиме од видение во искуство и стварност на нашиот живот.

Живееме, треба да се каже ова, во еден особено тежок период. Сите сме со стегната душа и со запрен здив, без светска надеж, во еден живот кој изнесува лошотија, дивост, не се потсетува никој на ништо од ова што претходно го кажавме. Доаѓа Црквата и ни вели: Кои од вас сте сиромаси, излезете од вашата сиромаштија. Кои меѓу вас сте страдални, заборавете ја вашата мака.Во Акатистот читаме: Необично раѓање гледајќи, да отстапиме од светот и умот свој кон Небесата да го издигнеме. Врз основа на овој настан, на Божественото вочовечување, на чудесниот и најтаинствен, необичниот и невообичаен настан на Господовото раѓање од Дева, да се отстраниме од светот и светското, пренесувајќи го нашиот ум на Небесата.

И вели славикот на Рождеството Христово, дека на овој начин ќе купиме, ќе стекнеме, повеќе отколку со пари што се купува, богатство на православно богословие. Наместо годинешното Рождество да биде празник на кој ќе сме зафатени и угушени со даноци и економски прашања, конечно да биде наш влез во духовниот свет на православното богословие и наше богатство во Христа. Желба и молитва на Црквата е оваа нејзина порака за која зборувавме да стане дел од нас, наш живот, вдахновение и наше секојдневие. Тогаш навистина и ние ќе живееме со нас е Бог, разберете народи и покорете се, зашто со нас е Бог.Чувството на Божјата присутност ќе ја претставува најголемата наша утеха за да се управуваме во овој живот, но истовремено ќе биде и показател на нашиот пат, нашиот правец, кои не се ништо друго освен патот на обожувањето.

************************************

КОН БОГОМЛАДЕНЕЦОТ ЗА БОЖИК

Во оваа света ноќ, Богомладенецу, ја чувствуваме Вистината на Твоето Богораѓање.  Низ нашите души и нивниот кревок сад, струи тајната на Твоето сместување во колевката. Преку верата Те гледаме повиен во пелени, со љубов се приближуваме до Твојата колевка, со надеж пристапуваме до Тебе, за да се соединиме со Тебе. Ти затоа дојде во светот, за да ни дадеш живот во изобилие.

Нашиот живот без Тебе, Сине Божји, се претвора во пекол на земјава. Без Твојата љубов сè е празно, сè е лажно, сè е измама. Вдлабочени во светот на времето меѓу двете вечности, само во Тебе наоѓаме тврдина и патоказ кон целта. Без заедница со Тебе се губиме бедно во времето, на кое Ти единствено му даваш полнота. Времето се движи или кон Тебе или кон ништожност. Ти на сè што постои даваш содржина и смисла. Исполни нè денес и нас со Себе, Сине Божји, кога по Твојата милост доживуваме восхит од Твоето присуство.

Денес Те чувствуваме во душите како во Твојата колевка. Песната, која ангелите ја пееја на витлеемското небо и пастирите долу, претставува вечна тема на Твоето Богораѓање. Истата песна ја пејат и денес нашите чувства во допирот на душата со Исконот. Во Твојата Тајна го достигнуваме небото, зашто Ти постана човек, за ние да постанеме слични на Бога. Нашата денешна радост е радост од Твојата близина, од допирот со Тебе, Сине Божји Единороден.

Вековите минуваат, а човечките очи секогаш Те бараат. Сè што постои од Тебе добило суштина. Видовитите очи затоа секаде Те гледаат. Сè на свој начин е симбол на Тебе, Слово Божјо, Логико на вечноста и времето. Ти си невидлива мета на мудреците, скриена вистина на истражувачите и откриена радост на Твоите проповедници. Ти си во сè и пред сè како ден од очите до видикот. Охрабри нè да Те видиме во Вечноста низ завесата на тварите, во која Ти си ја внесол тајната на нејзиното постоење. Сè што постои ја зрачи тајната за себе и за Тебе, зашто преку Тебе постана сè што постана.

Кога сме со Тебе, Господи, лесно ги премостуваме сите несогласности, сите нерамнини и сите спротивставености меѓу нас и Вечноста. твојата полнота ги отстранува сите оскудности и ги издигнува живите души до совршенство на Божји деца. Нè издигнуваш до котата, од која се гледа смислата, целта и мерката на сите творби. Во Твоето отсуство победува несогласноста, спротивставеностите раскинуваат, а убавината и смислата на творбите се повлекува пред човечкиот ум, за нечистите срца да не ја осквернуваат Светињата. Од нечистите срца ја чуваш тајната на симболите, од кои е испреден овој свет со Твојата тајна во Себе. Во Тебе ништо не почнува и ништо не завршува, зашто Ти си од вечноста, Сине Божји Единороден. Погледни нè и нас, скудните, долеј во нас од Твојот Дух, кој додава живот во душите, кои со умртвени со грев.

Светлината од Твојата вистина, Господи, се разденува и во срцето и во умот човечки. И најсјајната светлина, која допира до нашите очи, не е ништо друго, туку блед симбол на светлината која зрачи од Тебе и ги осветлува сите, кои доаѓаат во светот. Што сме ние, ако не здив на животворниот Дух, кој е вдахнат во кршливиот сад од прашина. Помогни ни, Сине Божји, токму тој кршлив сад од прашина да не постане, уште за време на нашиот живот, жива гробница на умртвената душа. Денес, на денот на Твоето раѓање, покажи ја милоста кон нас слабите. Издигни нè нас, да можеме да Те славиме силно, подобно на Твоите светии.

Кога чувствуваме желба за Тебе, животворна струја протекува низ секоја жива душа. Ретки се оние, кои денес не мислат на Тебе, кои не ја посакуваат Твојата близина. И онаму, каде што е бледо сеќавањето за Тебе, каде што верата е слаба, денес струи светлината на Твојата вистина, се чувствува Твојата близина. Не нè забораваш ни тогаш, кога сме на беспаќе и крстопат. И најзакоравениот грев денес се засрамува од Твојата близина. Твоето око нè следи и Твојата љубов постојано нè повикува.

Преку Твоите светии нè увери дека и човекот, слично на бестелесните, во моментите на вдахновеност, може да ја здогледа возвишената вистина и суштината на нештата. Ти им помагаш на Твоите светии да можат низ завесата од творбите, која законот на траењето во гревот ја направил да биде непробојна, да Те здогледаат Тебе и суштината на светот, кој си го створил. Кога сме со Тебе, се издигнуваме со умот и срцето во Царството на духот, па тогаш сè околу нас ни изгледа како драперија на бескрајната бина, на која Божјиот Дух преку Тебе ја изведува големата Драма на животот. Денес, на денот на Твоето раѓање, се чувствуваме како вратени во прегратките на Небесниот Отец. Помогни ни, Господи, што почесто да ја доживуваме возвишената вистина и убавината на Божјото Царство, кое е надеж за овој грешен свет и минливоста.

Слободата, која ни ја подари од љубов, и нашиот грев нè замотаа во сплетот од сили во овој свет. Од тој сплет тешко ни е да Ти се придружиме. Гревот нè турна длабоко под нивото на вечноста, па нашата историја ја испишува минливоста исполнета со страдања и жалости на битието под гревот. Потребна ни е Твојата помош и помошта на Твоите светии, за повторно да се издигнеме  до висините, од кои се гледаш Ти и целата Вистина на Твоето Богораѓање. Денот на Твоето раѓање е и ден на Твојата милост, во која вечноста и времето се допираат не само во Тебе, туку и во нас, кои од грев сме омалаксани. Помогни ни, Господи, да ја засакаме неминливата слава, та сè што го заслепува духот за вистината, да престани да биди предмет на нашата љубов и на нашите желби. Издигни нè макар само денес до висините, од кои се наѕира Царството на Света Троица. Од таа позиција Те здогледаа пророците и Те доживеаја духоносците. Помогни ни и нам денес да се приближиме до висината, од која се гледа Твојата Тајна.

Ако бевме никнати од земјата, небото никогаш немаше да биде тема и желба на нашиот дух. Ако сета наша тајна беше во времето, никогаш немаше да тежнееме кон вечното, ниту некогаш би чувствувале потреба за Твојата близина. Нашата тајна е во вечноста, па затоа Те бараме и затоа ја чувствуваме возвишеноста и убавината на Твоите јасли. Некој блажен немир нè исполнува денес, како што ги исполнува птиците, кога ќе го почувствуваат здивот на новите предели, во кои ги очекува нов живот. И ние денес како да ги чувствуваме и духовно како да ги гледаме Твоите нови предели, во кои Ти им делиш пребивалишта на Своите светии. Поткрепи го, Господи, во нас овој денешен блажен немир, па постојано да Те бараме, да тежнееме за Твоето царство и секогаш да го чувствуваме Твоето присуство, како што детето го чувствува присуството на својот родител.

Поттикнати од Твојата Тајна, Господи, тежнееме за слобода на Божјите деца. Ти така си посакал, само чедноста и смиреноста во овој свет да го носат печатот на убавината повеќе, отколку сите останати добродетели и квалитети. Задоволи ја нашата желба за чистота и совршенство. Лишени од чедноста и смиреноста, често Те поместуваме од нашите срца, кои се исполнети со жалосно маловерие и сомнеж, која нè лишува од благодатта. Помогни ни, Богомладенче, со чисто срце да Те посакаме, зашто чедноста и смиреноста се најблиски до Тебе. Твојата близина вдахновува и оспособува за љубов која се принесува, која сè од себе и сама себе се принесува на твојот олтар.

Сета сила на духот ја трошиме по патиштата до среќата, која не ја наоѓаме, и до задоволствата, кои ни дошле преку глава. Ако еден ден, сите пустини со човечката рака се претворат плодни полиња, и ако сите штали се заменат со палати, повторно страдањата и жалостите ќе го следат човекот. Нема таков леб, ни такво богатство, Господи, кое може да ја задоволи душата, ако е лишена од Твојата благодат. Радосниците на духот, кои први си ги нарекол дека се Твое мало стадо, немале ништо надворешно, на кое човекот би можел да им позавиди. Сепак, тие биле најсреќните луѓе, кои оделе по оваа земја на гревот. Тие Те имале Тебе во срцата – најголемото богатство за кое може да се залепи човечкото срце. Збогати нè и нас, Сине Божји, кои сме претоварени и заробени со творбите, а осиромашени со духот и вистината. Денес ни е потребна Твојата помош. Зашто, преобличениот свет од човечката рака почна да паѓа како проклетство на неговата глава. Умираме заститени со творбите, а гладни со духот. Помогни ни секогаш да бидеме со Тебе. И покрај Твоите јасли, и на Гората, и на Голгота, и во Вечноста.

**********************************************

Епископ стобиски Давид: На оние, кои знаат што празнуваат, честито Рождество Христово!

Длабоко сум убеден дека читателите, кои не се христијани, во нивната несомнена и не еднаш покажана широчина, нема да ми забележат дека овојпат, просторот ќе го исползувам за кусо обраќање, со едноставен збор кон христијаните, по повод големиот празник на Рождеството Христово.

Парафразирам една црковна изрека: животот без суштински празници е како многу долг пат без саглам гостилница! Овдешниот христијанин изгледа духовно исцрпен од инертни празнувања по меани, и тоа на обични реминисценции, кои не содржат длабока смисла и кои дополнително го инфицираат неговиот живот со нагласена монотонија. Ежедневноста го убива поетскиот порив и човекот престанува да се игра, да се восхитува и да истражува кој стои зад сликата! Таквиот христијанин, и на Божјото овоплотување му пристапува соодветно површно, без задлабочување во тоа што дејствително се збива! Следствено, гледаме мноштво христијани, како, во нивната здодевност и обичност, се обидуваат Рождеството Христово да го преименуваат во „празник на семејната трпеза“ и слично! А, не е тоа! Згора на сѐ, празнувањето надвор од соборноста на црквата, т.е во расколот, одново се покажува само како стерилна имитација, фолклор лишен од суштината!

Богот на христијаните е Троица, Отец, Син и Дух Свети, зашто кога би бил Единица би немал кого да љуби во вечноста и со тоа би бил најголемиот егоист и самотник на сите времиња, та следствено, и најздодевниот. Бездруго, не станува збор за три бога, туку за еден Бог, за една суштина, а три личности. Не е целосно прецизна, но блиска илустрација за реченото, би била следнава: вжештената топка на сонцето нека биде Отецот; зракот кој се допира до човекот, Синот; а, светлината што се распространува насекаде, Светиот Дух. Очебијно, вжештената топка, зракот и светлината немаат различна суштина. Една е суштината, а три се личностите.

Имајќи го предвид горепосоченото, секој христијанин е повикан да си го постави егзистенцијалното прашање: што претставува Рождеството Христово за мене, денес? Или, со други зборови: зошто Бог постана човек? И, кое е значењето на тоа што некогаш се случило, за актуелниов миг во кој живеам?

Празнувајќи го Рождеството Христово, ние влегуваме во најскапоцената гостилница, во митрополијата на празниците, и во суштина, го празнуваме вочовечувањето на Синот со кое се премости онтолошката провалија, која дотогаш постоеше помеѓу Бога и човекот. Празнувајќи го Рождеството Христово, литургиски и во соборноста на црквата, христијаните не се сеќаваат само на нешто што се случило во минатото, туку и денес преку причеста учествуваат во проникнувањето на трулежното со нетрулежното, на распадливото со нераспадливото. Така, доколку сака, човекот, и самиот, денес го добива шармот на нетрулежноста! Христос, со неговото овоплотување, во неговата личност го соедини создаденото со несоздаденото, човекот со Бога. Со неговото вочовечување, Христос нѐ соедини со него, создавајќи едно ново човештво. Ние преку нашето крштение учествуваме во овоплотувањето, Духот Свети се населува во нас, се накалемуваме на божествената природа Христова, та умирајќи низ секојдневните искушенија со кои се соочуваме, секогаш воскреснуваме со Христа, за нов почеток!

Оној, што вселената не го собира, се собира себе во утробата на новата Ева. Неограничениот Бог, се „ограничува“ себе во човековата природа, која ја зема од Богородица. Го поставивме прашањето: зошто го прави тоа? Одговорот е недвосмислен: заради неговиот копнеж личносно да заедничари со човекот! Отците велат дека Господ се самопреведува на нашиот јазик, за да можеме да го разбереме трансцедентното, неразбирливото. Бог се вочовечи, за ние да се обожиме, вели светиот Атанасиј Велики. Обожението значи човекот да стане по енергии, тоа што е Бог по суштина. Според светиот Никола Кавасила, во Божјото вочовечување и човековото обожение се открива „лудата“ љубов Божја за човекот.

Предвечниот Бог, денес станува отрок! Не прашуваме како, оти веруваме така како што исповедаме во црковната поезија: „кога ќе посака Бог, се победува поредокот на природата“! Штом веруваме дека Бог е семоќен, тогаш не му го оспоруваме овоплотувањето, бидејќи така би ја оспорувале и неговата семоќ и би го ставиле во калапот на законите на природата, оној што не подлежи на нив.

Според светиот Максим Исповедник, Бог и го создаде светот за да стане човек и да заедничари со човекот. Следствено, суштинската димензија на празникот, конечно, не е во јадењето и пиењето, туку попрво во преобразувањето, заради остварување на целта на христијанскиот живот, а тоа е, рековме: обожението! Оттука дополнително зачудуваат новоизмислените обичаи, кои ги гледаме во сѐ уште непризнатата МПЦ, особено пред храмот „Св. Климент Охридски“, за Бадник, но и за други празници, обичаи кои немаат ништо заедничко со христијанството и претставуваат примитивизам и навреда за човековата интелигенција. Затоа и игуменот Кирил Пејчиновиќ Тетоец ги повикува христијаните да не ги поминуваат непристојно празниците и ако не можат да ги празнуваат како што треба, тогаш барем да не ги претвораат во беззаконие.

На оние, кои знаат што празнуваат, честито Рождество Христово!

**************************************

С МОЛИТВАТА КЪМ ГОСПОДА ИДВА И СТРЕМЕЖЪТ ЗА ПОКАЯНИЕ

Автор: Христо Димитров

Неделя след Свето Богоявление

„А на всеки един от нас

благодатта е дадена

по мярката на дара Христов.“

(Еф.4:7)

Братя и сестри,

Това, че благодатта е дар – е недвусмислено вярно. И това, че ни е дадена по мярка – също е така. На всеки според възможностите, тъй щото е казано: „Комуто много е поверено, от него повече ще се изисква.“ (Лук.12:48). Но какво ще рече това? Каква е тази мярка, според която благодатта е дадена?

Всеки един от нас притежава таланти, дарби. Как ние ще ги употребим – вече зависи от нас, понеже притежаваме дар – свободната воля. Но най-големия талант, който всеки един вярващ в Христа Спасителя и изповядващ Неговото име е редно да развива в себе си – това е вътрешното молитвено състояние. А с молитвата към Господа идва и стремежът за покаяние. Понеже Сам Господ Бог Иисус Христос говори и казва: „Покайте се, защото се приближи царството небесно.“ (Мат.4:17).

Покаянието, обаче, далеч не е само по време на тайнството Изповед. Покаянието е редно да извършваме всеки ден. Защото всеки ден все нещо ще навредим на този или онзи. С лоша дума, мисъл или действие. А това е така, понеже… ами, понеже ние искаме. Искаме да притежаваме, искаме ние да сме прави, а не човекът срещу нас… А какво ни пречи наместо многото слова, които сме готови да изречем, само и само да се покажем, че ние сме правите… какво ни пречи наместо това простичко да кажем: извинявай! Не бях прав! И това, което ни пречи е чувството за собствена значимост, високомерието, егоизма. Докато мислим как да имаме изгода от думите ни, мислите или действията ни, дотогава и ще се намираме в най-долните места на земята. Но на тази земя, която е вътре в нас. И тя ще е безводна и пуста дотогава,… докато не се покаем. А започнем ли да правим това – да се поправяме, а не да се оправдаваме, тогава ще ни се изясни смисълът от думите на Св. Ап. Павел, който казва: „Докле всинца достигнем до единство на вярата и на познаването Сина Божий, до състояние на мъж съвършен, до пълната възраст на Христовото съвършенство.“ (Еф.4:13). И тогава тези слова ще са валидни и за нас. И повече дори. Тогава самите ние ще можем да свидетелстваме „За усъвършенствуване на светиите в делото на служението, в съзиждане на тялото Христово.“ (Еф.4:12).

А каква е тази мярка, според която е дадена благодатта на всеки един от нас? Отговорът е: мярката е сърцето човешко. Тъй щото Господ Бог Иисус Христос Е сърцеведец и Той знае дали сме добри или имаме користни намерения, дали сме лицемери или чисти по сърце… И ето го блаженството наяве: „Блажени чистите по сърце, защото те ще видят Бога.“ (Мат.5:8). И ако нашите думи, мисли и действия са съобразени с Господните заповеди, тогава сякаш ще можем да разберем собствената ни мярка според дара Христов. Тогава земята вътре в нас вече не ще е безвидна и пуста. И тя не ще е такава повече именно чрез покаянието, чрез поправянето. И то е, което ще изправи сърцето ни. Тъй щото като че само преди часове беше, когато чухме думите: „Гласът на викащия в пустинята говори: пригответе пътя на Господа, прави правете пътеките Му.“ (Марк.1:3). А тези пътеки ние можем да изправим именно като се покаем.

Братя и сестри,

Това е един от най-важните таланти, които човек истински притежава. Покаянието. За което Господа и Спаса нашего Иисуса Христа говори и казва: „Който дохожда при Мене, няма да го изпъдя вън.“ (Иоан.6:37). И ако ние истински се покаем, ако от сърце се поправяме… тогава ще разпознаем вътре в себе си мярката на дара Христов. (Еф.4:7). Тогава ние ще сме този народ, за когото се казва: „Народът, който седеше в мрак, видя голяма светлина, и за ония, които седяха в страна и сянка смъртна, изгря светлина.“ (Мат.4:16).

Амин.

*******************************************************************

На всяко нещо ще му дойде времето

Нашият Христос казва, че „този, който подобно на птичките и враните на небето, на дечицата и цветенцата се довери на Господа, ще види Неговия покров и обич. Ще му дам от всичко: и храна, и вода, и красота, и украшения; и ще намери благата на целия свят. Аз ще му ги дам.” Ти обаче не проявяваш търпение да видиш тези чудеса, а какво правиш? Постоянно се тревожиш. И Господ казва: „За да видиш това, което обещах, съблечи от себе си дрехите, които носиш и съсипват твоето лице. Аз искам да те разкрася, но как да те разкрася, когато ти отиваш и поставяш на лицето си твоите изкуствени украшения, човешките? Махни от себе си тревогата, за да ти дам хубаво мирно, тихо, спокойно лице. Свали от себе си тревогата, несигурността и паниката, които те правят грозен и карат лицето ти да старее, и дойде да облечеш, дойди да си сложиш Моята дреха.” Христовият мир, вярата в Христовата сила, упованието в Христовите думи. И след това знаеш ли какво да направиш? Простри се спокойно и чакай търпеливо Христовата благодат, която ще дойде да те промени. Стани такъв, какъвто Бог те иска и след това легни, спи и чакай. Довери се на Бога и остави всичко на Бога. Проявявайки търпение, ще виждаш всеки ден Бог да прави нещо в твоя живот. Всеки ден, когато се събуждаш, ще констатираш, че си по-близо до щастието. Ако погледнеш на всичко това логически, ще кажеш, че това, което Бог казва, няма да те направи щастлив, а напротив, то те оставя да висиш в празното пространство. Обаче. Това, което мислиш, че е висене в празното пространство, е най-сигурното движение на щастие. Бъди сигурен, че това, което мислиш, че е празно пространство, точно то ще доведе до изпълване на сърцето ти; ще видиш как животът ти ще се промени. „Не прави нищо – казва Христос, – за да отмъстиш на врага си. Остави, аз ще поема това. Аз ще направя каквото трябва. Ти прави само едно нещо. Какво? Обичай врага си. И когато го обичаш, сякаш сипваш жар върху главата му.” „Ама – ще кажеш, – аз искам да видя отмъщението. Искам да видя, че се намесваш, Господи. Да видя ред, справедливост в живота ми.” И Господ казва: „Да, ще го направя. Ще те оправдая. Остави обаче нещата. И когато дойде време, ще помогна. Искам обаче да помогна и на тази душа да разбере грешката си. Ти обаче прояви търпение. Остави Аз да те оправдая, а не ти.”

Господ казва да се молим: „Насъщния ни хляб дай ни днес.” „Господи, само за днес? А утре? Какво ще стане утре?” Остави утре. Днес не сме ли живи? Прояви търпение и ще видиш, че и утре ще почувстваш Христовата сила, отново ще видиш Неговия покров. Без да мислиш какво ще стане вдругиден, какво ще стане догодина, какво ще стане, когато навършиш 60 и 70 години. Остави нещата да се движат на самотек. В живота е необходимо търпение. Логиката ти казва: „Направи всичко сега. Бързай, движи се, търчи, върви по застрахователни компании, прави инвестиции сега, губиш контрола над живота си.” И Господ казва: „Не. Не се паникьосвай! Изчакай. Научи се да чакаш!”

Научи ли този урок на търпението в живота си? Помисли. Кога стана на 20 години от 18, кога стигна 40 и сега си на 85 и 90 години. Как минаха годините. И тогава, когато беше млад, казваше: „Хайде да порасна. Кога ще порасна, как ще се търкулне животът ми?” Видя ли как се търкулва животът? Бързо се търкулва. Какво е нужно? Да чакаме. Трябва да приемаме всеки ден спокойно, както Господ ни го дава. И на всяко нещо ще му дойде времето. Достатъчно е да проявяваш това търпение, да очакваш да дойде царството Божие, да очакваш Бог да устрои нещата, както Той иска.

Някои хора се уморяват в живота си. От мъките на живота и понеже не могат да чакат повече, стигат дотам да кажат „по-добре да умра”. Казват ми го и някои на изповед: „Отче, казах го няколко пъти: „Нека умра, Боже мой, животът ми дотегна, искам да се отърва, искам да мирясам!” Тази смърт обаче, която очакваш, не е добра смърт. И светците искали да умрат, но те гледали на края не като на избавление, а като на наслаждение. Те искали да умрат не от омраза към живота, а от копнеж по истински живот; за да бъдат близо до Христос. Не като избавяне от някакво мъчение, а за да живеят тайната – тайната на Бога по-пълно. Не за да се избавят от нещо, а за да се променят от нещо и Някого. От Бога. За да се преобразят от царството Божие. Светците искали да си тръгнат от тоя свят и били нетърпеливи, но именно защото възлюбили силно Бога и казвали: „Ах, Господи, вземи ме до Теб!” Казва го и св. ап. Павел: „Желая да се освободя и да бъда с Христа.” „Искам да умра. Не мога да остана повече в живота. Искам да си тръгна. Искам да си тръгна от този свят. Нямам търпение.” Но не го казвали, както ние го казваме. Ние го казваме, бидейки изморени и апатични, понеже не се радваме на Божиите дарове и ни дотяга животът. Не, брате мой. В този живот ще се изморим. Ще минем през много неща. Повече, наистина, ще бъдат скърбите в живота. Повече ще бъдат сълзите и въздишките. Разходите, болестите, тревогите са повече от усмивките и щастието. Зная го. И ти го казваш и всички го живеем. Заслужава си обаче да водиш тази борба. Всичко това, през което минаваш сега с търпение, ти приготвя рая. „Страданията на сегашното време не са нищо в сравнение с оная слава, която ще се яви в нас”. Това, през което сега минаваме, с търпението, което проявяваме, е нищо пред това, което ни очаква. Очаква ни прекрасен свят на щастие и радост близо до Бога. Всички светци, които са видели рая, казват: „Леле, Боже мой, ако знаех какво щастие ме очаква тук, никога нямаше да протестирам в живота! Постоянно бих проявявал търпение и бих чакал, само и само да живея това превъзходно състояние, което сега живея!” Затова прояви търпение. За да се насладиш на изпълненото с щастие царство Божие.

Някой друг път ще кажем защо си заслужава да проявяваме търпение, защото трябва да проявяваме търпение и за някои поводи и някои мисли, които ще направят търпението по-силно в сърцето ни. Защото много пъти идваш и казваш, плачейки: „Не издържам повече. Не мога повече. Не издържам мъжа си, който се напива. Не издържам жена си, която не ме оставя на мира и постоянно ми крещи. Не издържам детето си, което не ме слуша. Не издържам преподавателя, който ме е нарочил. Не мога едно, не мога друго. Не издържам, нямам търпение в живота. Умори се нервната ми система. Разболях се.” Обаче. Можем още малко да проявим търпение. И когато Господ види, че сме на предела на силите си и вече не издържаме, ще стане нещо и ще се намери решение. Днес във всеки случай проявихте голямо търпение. Изморих ви малко с тези неща, но темата за търпение е такава, че наистина е необходимо търпение и за да го живееш, и за да говориш за него и да слушаш за него.

Атеистът и старицата

В 12 през нощта се почука на вратата на свещеническата къща. Беше една старица, която търсеше свещеника, за да причасти един смъртно болен. Духовникът се приготви и бързо излезе с нея. Двамата стигнаха до една бедняшка къща.

Старицата отвори вратата и въведе свещеника в една стая. Той се озова насаме с болния. Когато го видя, човекът започна с жестове да му показва вратата, при което крещеше:

– Махай се оттук! Кой те покани? Аз съм атеист и такъв ще си умра!

Свещеникът буквално загуби ума и дума.

– Но аз не дойдох сам, извика ме старицата.

– Коя старица? Не познавам никаква старица!

Докато стоеше до леглото му, свещеникът видя над главата му една фотография на жената, която го извика и му каза:

– Ето тази жена ме извика!

– Коя, тази ли?! Знаеш ли какво говориш, отче? Това е майка ми, която почина преди години.

За един момент и двамата се вцепениха и уплашиха. Болният започна да плаче и след като се поуспокои, поиска да се изповяда. След това се причасти.

И от небето майка му се грижеше за него, да му покаже пътя на спасението…

превод от гръцки източник:http://www.agioritikovima.gr/

Духовни наставления на стареца Арсений Пещерник и Исихаст за молитвата

Когато някои миряни се интересували от Иисусовата молитва, старецът Арсений обикновено ги питал: „Имате ли духовник? Изповядвате ли се? Ходите ли в храма, молите ли се в къщи? Постите ли в сряда и петък? Редовно ли се причастявате?“ Ако посетителите били семейни хора, добавял: „Спазвате ли въздържание с жена си по време на постите, възкресните дни, празниците? Толкова ли деца имате, колкото ви е дал Бог? Имате ли любов към враговете и приятелите? Ако вие така постъпвате, тогава можем да побеседваме за умната молитва. Ако ли пък не, то няма да има и умна молитва. И няма да си губим времето.“ Източник: Православие ру

Ако си такъв, какъвто Бог те иска, ще притегляш хората

Светците казват, че един от основните проблеми, които имаме, е забравянето. Освен чисто битовите неща, които трябва да свършим, ние забравяме и много други неща. Аз например вкъщи съм купил четири пакета сол, защото когато отида в магазина, си мисля, че може да е свършила и купувам. Така съм напълнил шкафа със сол. Забравям какво имам да правя и какво правя, но в пространството на духовния живот забравяме това, на което Христос ни учи. Резултатът от това е, че по време на изкушение ни обхваща паника, защото то ни се стоварва изненадващо и внезапно.

Светците казват, че всеки път, когато се чувстваме зле, независимо дали поради тревога или притеснение, или се сриваме, или ни обзема меланхолия или ни обхваща паника, със сигурност нещо сме забравили. Не е възможно в този час да си в съприкосновение с Бога, с Неговото учение и истини, с чувство в душата, а дори и само като мисъл. Не е възможно да се чувстваш толкова отпаднал. В момента, когато се чувстваме зле, нещо сме забравили. Добре е да си припомним това нещо. Затова служим постоянно света Литургия, затова постоянно четем, затова се молим постоянно, затова по време на св. Литургия свещениците казват: „пак и пак…”, отново и отново. Защо? Защото съм човек. Както казват някои – хубаво ги говориш тези неща и докато говориш, всичко е наред, но когато свършиш, започва пак същото – забравих думите ти. Отново чакам да те чуя и после пак забравям.

Коя е целта ни? Да дойде един момент в живота – ще е добре да не сме на 95 или 100 години, добре е все пак да е в тоя живот, в който тези истини ще намерят пространство в нас, ще започнат да доминират и ще бъдат основният елемент в нашия живот. Да ги почувстваме и те да ни напояват, за да живеем по-радостни и утешени. Една забравена истина е, че доказателство за духовен живот не са думите, а радостта, която се излъчва от нас. Можем да говорим много за Христос, но когато някой живее близо до нас, тогава вижда дали това, което казваме, ни е преобразило. Затова много често вкъщи се караме, притискаме другите, говорим им разни неща, припомняме им, но с това, което казваме, не докосваме сърцето им, защото не помним, че първото нещо, с което трябва да свидетелствам за Христос, е моят личен живот, а не думите. Думи в нашата епоха има много. Хората не се убеждават, защото казват – добре говорите, но не живеете това, което казвате. Затова и Христос казва: „по това ще познаят всички, че сте Мои ученици, ако имате любов помежду си” (Ин. 13:35). Тоест не от това, което говорите, макар че и то е необходимо, но не е достатъчно, защото не убеждава. Следователно основна истина, която забравяме, е, че приоритет в духовния живот трябва да се отдаде на това доколко нещата, които говорим, преобразяват самите нас. Прави ли те щастлив това, в което вярваш, успокоява ли те, умиротворява ли те твоята вяра? Живей това, което казва Христос и остави хората на спокойствие и на мира.

Обикновено ние създаваме напрежение вкъщи, в околните, на работа, в семейството, уж за да им помогнем заради Христос… А в действителност избиваме собственото си напрежение и неудовлетвореност, нашите лични емоционални, психологични и духовни проблеми. Човекът, който има покой в себе си, е умиротворен. Иска всички да се спасят, има благото безпокойство, за което говори старецът Паисий. Това благо безпокойство не го подлудява, той спи спокойно, защото поверява живота на хората на Бога.

На Света Гора това ми го каза един монах от „Света Анна” през в 1986 г. – аз тогава бях малък и мислех, че ако вярваш в Бога, това задължително ще има за последица да говориш, да търчиш, да променяш хората насила, с добро и със зло. Питах се тогава за този монах: той какво ще прави тук, цял живот ще стои в планината? Струваше ми се много любопитно и странно. Имах малко детска дързост и го попитах:

– Отче, какво правиш тук? С какво ще помогнеш на обществото?

– Аз ще оставя хората на спокойствие, това ще е моят принос, няма да дразня и безпокоя хората с моите страсти, няма да ги оковавам с моя натиск, с моя характер, ще стоя тук, да придобия мир и покой.

След това ме попита:

– Можеш ли да обгърнеш нозете на Христос и да се преобразиш? Това искам да постигна!

Накрая ми каза: „Можеш ли да станеш свети мощи, това ще е твоят принос.” Направи живота си такъв, че ти да бъдеш, какъвто трябва да бъдеш, а остави хората да те усетят. Св. Нектарий Егински къде е сега в неделя сутрин и какво прави? Стои там, легнал е, там са неговите мощи. Корабите отиват и се връщат в Егина, посещават светеца, той е свят и притегля хората. Ако си такъв, какъвто Бог те иска, ще притегляш хората, ще идват другите да те намират, без самият ти да ги притискаш, да упражняваш натиск, това е изконна духовна истина, която не сме разбрали.

Много пъти нашата прекомерна екстровертност крие наши лични недостатъци и проблеми. Жени, които крещят постоянно на мъжете си, проповядват, поправят, желаят да сложат всички в ред. И жени, и мъже, всички страдат от това, което показва, че самите те на първо място не са достигнали мир и не са се уталожили. Спокойният човек оставя спокойствие у всички. Другият ще се спаси, но не от тебе. Ако ти не го убедиш, друг ще го стори, ей така внезапно, докато не очаква. Ще отиде на някакво поклонение, ще намери брошурка на входа, незначителни на пръв поглед неща и ще си каже: виж тук нещо Бог ми казва! Не ти ще го промениш. Ти се успокой. Велико нещо е да помним, че най-важното в духовния живот е ние да придобием мир и спокойствие, нека не забравяме това.

Когато избухвам, само и единствено аз имам проблем в себе си. Никой не ми е виновен. Никой. От това си патят много жени, които се омъжват, и ми казват:

– Аз, отче, се омъжих!

Когато я питам как е въпросният мъж, тя ми отвръща:

– Добре е… Не е много, както аз го искам, но ще го оправя. Лека-полека ще го променя.

И това е мечтата на живота й. Жени се, за да го оправи. И мъжът казва същото на приятелите си: не е както трябва, но ще я поправя. Единият се опитва да поправи другия, първият дърпа насам, вторият натам. Така се карат до дълбоки старини и никой не казва: аз трябва да оправя себе си. Не се ожених за жена си, за да се правя на мисионер, да я поправя насила. Основните елементи на личността не се променят, примерно – една жена, която има голям инат, упорство, характерът й е такъв, леко ще омекне, но няма да стане ангел. Това са практически неща. На теория може да вярваш, че може да стане ангел. Но съм изслушал много изповеди и съм разбрал, че не ставаме ангели по отношение на основните си съставни елементи. Родителите с времето омекват, стават по-благи, но не се променят коренно. Освен, когато остарееш напълно. Казах на една госпожа:

– Виждам, че си напреднала в духовния живот, че си много спокойна, не се караш.

– Е, какво да правя, отче, как да се скарам – нямам сили, остарях, и той не може, има и захар, има и чене, като го махне, не може да говори…

Това са истини, които изглеждат шеговити, но ако потърсиш по-дълбоко, те крият много сериозни проблеми в нашия духовен живот. Затова се фокусирайте върху себе си. Когато си Божий човек, не искаш да убедиш никого, а убеждава твоят живот и пример. Това, че в сряда и петък ще постиш, без при това да безпокоиш другия, който не пости. Убеждава това, че в неделя сутрин ти ще отидеш на църква, без да се връщаш вкъщи намръщен заради това, че другият не е отишъл. Убеждава това, че ще отидеш на беседа и ще се върнеш с мир, свобода и спокойствие. А не да казваш: трябваше и ти да дойдеш, да чуеш какво казаха за тебе! Всичко казано беше за теб! Тоест идваш на беседата с цел да промениш другия. С цел да създадеш смут, напрежение и другият съответно чувства това.

Много ни харесва да четем жития на светиите, но какво вземаме от тях? И преподобният старец Порфирий казва това: не говори постоянно на детето, защото ще влезе само в ухото, по-добре го кажи на Бога, Той да го вложи в сърцето на детето. Да го промени по мек начин. А ние говорим, говорим и положението все си остава същото. Защото ние не се променяме. Истинското себепознание е, когато разбера, че всички хора дълбоко в себе си търсят нещо хубаво и красиво. Това също го забравяме – че не съществува лош човек, не съществува такъв, който да е грешен по природа. Нашето сътворение е преплетено с любовта на Бога, с Неговата благодат. С прошката, която сме получили в кръщението, със светото миро, със светото Причастие, чрез което се опрощават нашите грехове. Когато виждаш някой човек и имаш вътрешно напрежение и искаш да се скараш, помни, че този човек страда. Един светогорец казваше: когато виждаш, че някой те напада и има агресия към тебе, обижда те, или говори рязко, в себе си не приготвяй оръжията, за да воюваш с него, а си казвай: колко страда този човек в момента, нещо го притеснява, наскърбява, нещо го измъчва. Колкото повече вика, кара се, толкова повече страда и се мъчи. Той повече се терзае от теб. Който съгрешава, е жаден.

Човек не знае къде да намери Христос и започва да върши грехове. Колкото по-жаден за грях човек видиш и колкото повече се потапя в наркотици, пороци, беззакония, да знаеш, че той не е лош човек – това са виждали всички светци. Но ние го забравяме, клеймим хората като добри и лоши, праведни и грешни. В същото време виждаме Христос, че е постоянно с тези лошите, виждаме Го да яде, да ходи, да говори и да ги обича, а другите да се скандализират. Тоест ние – „добрите”. Когато Му казали: защо отиваш при тях, не виждаш ли, че са лоши, Той отвърнал: „не съм дошъл да призова праведници, а грешници към покаяние” (Мт. 9:13). Тези хора всъщност дълбоко в себе си не обичат, Господ ги изобличава. Като отишъл в дома на Симон, Той Му казал: ти не ми даде целование, докато блудницата Му целувала нозете. Тази греховна душа… Греховна в своята повърхност и дела, тя проявявала любов. А ти показваше само порядъчност, самооправдание, удовлетворение. Казваш си: аз съм наред, не съм като другите, като своето дете, което има срязани панталони и обици, и татуировки, което съм длъжен да поуча и поправя. Но зад всички тези външни неща виждай другия печат, който е от Бога. Не гледай татуировката – зад нея се крие душа, която жадува да отпечата в себе си любовта, която не е получила. Но когато стане скандалът, ние забравяме това. Говорим сякаш сме врагове и вкъщи има лагери.

Някои жени го казват: всички са се обърнали срещу мен, всички воюват с мене. Аз я питам: къде живееш, в Афганистан? Как така всички воюват срещу тебе? Това е твоят дом, семейство, деца. Но тя говори с агресивни, нападателни термини, термини от войната. В тази къща – казва тя – са си наумили да ме подлудят! Кои са те? Мъжът ми, децата ми… Не разбира, че връзката е връзка на съвместно пътуване. Всички отиваме заедно да постигнем целта, която е радостта и покоят на душата и единството на сърцата и телата, когато става въпрос за съпрузи. Ако това не се постига, цари само напрежение.

Как да придобия смирение?

Този, който притежава смирение, подражава на Самия Христос. Такъв човек никога не излиза извън себе си, никого не осъжда и не се превъзнася. Никога не жадува за власт, избягва човешката слава. Не се кара по никакъв повод.

Когато разговаря не е дързък и винаги изслушва чуждите съвети. Избягва красивите дрехи, външният му вид е прост и скромен.

Човек, който безропотно понася всички унижения и пренебрежения, получава голяма полза. Затова не скърби, а напротив, радвай се, че страдаш. Чрез това ти придобиваш драгоценно смирение, което те спасява.

Смирих се, и Той ме спаси (Пс. 114:5 църк.) Добре е да държим тези думи винаги в паметта си.

Не си струва да се огорчаваш, когато те осъждат. Скръбта по този повод означава, че имаш тщеславие. Този, който желае да се спаси, трябва да заобича хорското презрение, защото то носи смирение. А смирението освобождава човека от много изкушения.

Никога не ревнувай, не завиждай, не се стреми към слава, не търси високи длъжности. Старай се винаги да живееш незабележимо. По-добре светът да не те познава, защото той въвежда в съблазън. Със своите тщеславни речи и пусти подстрекателства той ни мами и ни нанася духовна вреда.

Твоята цел е да придобиеш смирение. Да си по-долу от всички. Да считаш, че не правиш нищо, достойно за своето спасение. Трябва да молиш Бога да те спаси по своето благоутробие.

Смирението, послушанието и постът раждат страха Божий, а той е начало на истинската мъдрост.

Всичко, което правиш, върши със смирение, за да не пострадаш от своите благи дела. Не мисли, че по-голяма награда ще получи само този, който се труди много. Човек, който има благо произволение и заедно с това смирение, даже да няма възможност да направи много нещо и да не е изкусен в нещо, се спасява.

Смирението се достига чрез самоукорение, т. е. убеденост в това, че по същество ти не вършиш нищо добро. Горко на този, който счита прегрешенията си за незначителни. Той непременно ще падне в по-тежък грях.

Човекът, който със смирение понася цялото отправено към него осъждане, се приближава до съвършенство. От него се възхищават даже Ангелите, защото няма по-труднодостижима и по-велика добродетел от смирението.

Нищетата, скръбта и презрението са венци за монаха. Когато той търпи безропотно грубости, клевети и презрение, с лекота се освобождава от лошите помисли.

Достойно за похвала е осъзнаването на своята немощност пред Бога. Това е познание на самия себе си. „Плача и се съкрушавам – казва св. Симеон Нови Богослов, – когато светлината ме озарява, и виждам своята нищета и познавам къде се намирам.” Когато човек познае своята духовна бедност и осъзнае в действителност на какво ниво се намира, тогава в душата му просиява Христовата светлина, и той започва да плаче (разказвайки това, старецът се развълнува и заплака).

Ако друг човек те нарече егоист, нека това не те опечалява и огорчава. Помисли така: „Може би съм такъв и сам не го разбирам.” Така или иначе ние не бива да зависим от чуждото мнение. Нека всеки да гледа в своята съвест и да се ръководи от словата на опитни и знаещи приятели, а преди всичко, да моли прошка от своя духовник. На основата на всичко това да изгражда своя духовен път.

Пишеш, че не ти се отдава да се бориш. Знаеш ли защо става така? Защото нямаш достатъчно смирение. Мислиш си, че можеш да достигнеш това само със свои сили. Но когато се смириш и кажеш: „Със силата на Христа, с помощта на Богородица и молитвите на стареца ще достигна желаното”, бъди уверен, че ще сполучиш.

Разбира се, аз нямам такава молитвена сила, но ти, когато ти се смириш и кажеш: „С молитвата на стареца всичко мога”, тогава по твоето смирение Божията благодат ще започне да действа и всичко ще се получи.

Бог гледа на „смирените и съкрушените” (Ис. 66:2). Но за да дойдат кротостта, спокойствието и смирението е необходим труд. Този труд се възнаграждава. За да придобиеш смирение, на мен ми се струва, че не са нужни многочислени поклони и послушания, а преди всичко твоите помисли трябва да се спуснат надолу, до самата земя. В тебе няма да има страх да не паднеш, защото ще си вече долу. А и да паднеш, щом си долу, няма да пострадаш.

Според мен, макар аз да чета малко и да не правя нещо особено, смирението е най-краткият път към спасението на човека. Авва Исая казва: „Научи езика си да моли за прошка, и смирението ще дойде при тебе.” Научи се да казваш „Прости ми” даже и в началото това да е несъзнателно, постепенно ще привикнеш не само да произнасяш тези думи, но и да ги почувстваш в сърцето си.

Светците учат, че колкото е голямо твоето благоразположение, когато молиш за прошка (с други думи смирението) – толкова и Бог ще просвети другия, за да бъде достигнато желаното примирие между вас. Когато се съкрушаваш и казваш: “Аз съм виновен, но не го осъзнавам”, скоро действително можеш да кажеш: „Да, аз действително съм виновен.” Когато убедиш себе си, че наистина си виновен, другият човек също ще промени своето отношение към тебе.

Настойчиво моли Бога да те дари с дара на самоукорението и смирението.

Моли Бога да ти даде умение да виждаш само твоите прегрешения и да не забелязваш греховете на другите. “Дай ми да виждам своите грехове и да не осъждам брата си”, казва св. Ефрем Сирин.

Смиреният човек счита себе си за най-долен от всички. Затова обича всички, на всички прощава и най-главното – никого не осъжда.

източник: пемтусия

Благодари на Бога за изкушенията

Един човек, не знаейки как да се справи с неочаквано връхлетелите го големи проблеми отишъл при отец Порфирий. По човешки изглеждало, че проблемите му са неразрешими и той проливал горчиви сълзи. „Слушай какво ще ти кажа, детето ми – казал му старецът, – Бог допуска малко изкушение, натоварил те е с малък проблем, едно затруднение… А ти, вместо да се радваш за оказаното ти доверие, стоиш със скръстени ръце и скърбиш. Кажи: „Христе мой, да бъде Твоята света воля. След като така си отсъдил или се е случило в резултат на моята слабост, и го допускаш, нека бъде Твоята света воля…Благодаря Ти, Боже мой.” В своите болести и страдания ние забравяме за благодарността към Бог.

Някога живяло едно момче. То било много стеснително и слабо. Връстниците му постоянно го обиждали. Затова често било тъжно и наскърбено, а като се завръщало вкъщи от училище, започвало да плаче. Майка му починала и за проблемите си то разказвало на баба си, дълбоко вярваща жена. „Не скърби, детето ми – казвала му тя, – но благодари на Бог за тези скърби и за всичко.” Минали години и момчето разбрало смисъла на наставленията, защото добрите думи попадат в душата, не изчезват, а остават там завинаги. Постепенно, подобно на добрите семена, покълват, растат и принасят плод.”

Обикни изкушенията

– Грижи се само за едно – казваше ми отец Порфирий – да очистваш ума си от помисли, защото твоята прекомерна чувствителност те потиска и ти носи скръб. Гони ги надалеч, избавяй се от тях. Обикни идващите изкушения. Тогава няма да се разстройваш и да скърбиш. Обикни всички братя като себе си. Обичай отец игумена. Отначало стареца, а после Христа.

– Как мога да обичам трудностите и изкушенията?

– Това е дълъг разговор. Има различни начини. Ако Христос дойде в сърцето ти, ще го изпълни със

Своята любов. Тогава и едно, и друго, и трето …всичко ще изчезне…Ще остане само любовта. Над всичко е Любовта. Из “Избрани съвети”

Най-голямата болест са „левите“ помисли

– Отче, когато трябва да уредя някой проблем, се тревожа и не мога да заспя.

– При теб основният проблем са множеството помисли. Ако нямаше толкова многобройни помисли, би могла да дадеш много повече от себе си както в послушанието си, така и в духовните занимания. Чуй един начин да избягваш многото помисли: Когато ти дойде наум нещо, което трябва да свършиш в утрешния ден, ти кажи на помисъла си: „Тази работа не е за днес, ще мисля за нея утре.“ Също когато трябва да вземеш някакво решение, не се измъчвай от мисълта, че трябва да намериш най-доброто решение и поради това постоянно да отлагаш. Избери една от възможностите и продължавай. След това остави Господ да се погрижи за останалото. Старай се да избягваш педантизма, за да не ти се замайва главата. Направи любочестно каквото можеш и действай с простота и с голямо доверие в Бога. Когато възлагаме на него бъдещето и надеждите си, сякаш Го задължаваме да ни помогне. И здрав да е човек, ако има много помисли, става негоден. Ако някой боледува и се мъчи, тогава има оправдание да се притеснява. Но когато човек е здрав, а се омотава и страда от „леви“ помисли, тогава е за връзване! Хем нищо му няма, хем се измъчва от помислите си!

В наше време най-голямата болест са суетните помисли на светските хора. Може човек всичко да има, но когато няма добри помисли, тогава се измъчва, защото не възприема нещата по духовен начин. Например някой тръгва на път, двигателят на автомобила му претърпява лека повреда и той пристига с малко закъснение. Ако има добри помисли, ще си каже: „Сигурно добрият Бог допусна тази пречка, защото можеше да претърпя някоя катастрофа, ако не бях закъснял. Боже мой, как да Ти се отблагодаря за това?“ И така прославя Бога. А ако няма добри помисли и не реагира по духовен начин, ще започне да обвинява Бога и да ругае: „Ето, щях да отида навреме, а закъснях – всичко стана наопаки! А и този Бог…“.

Човек получава помощ, когато посреща с „десни“ помисли всичко, което му се случва. А когато работи в „лява“ посока, тогава се измъчва, съсипва се, полудява. Помня преди години на път от Уранополи за Солун се качихме на един камион, където вместо седалки имаше някакви дъски. Вътре беше голям хаос: чанти, портокали, риба, празни вмирисани кафези от риба, деца от Атониадата – едни седнали, други прави, а също и монаси, цивилни… Един мирянин седна до мен. Беше пълен и понеже му беше тясно, започна да роптае: „Що за положение е това!…“ По-встрани седеше един монах, който, бедният, беше затрупан отвсякъде с празни кафези и само главата му се виждаше. Междувременно, понеже камионът се друсаше по черния коларски път, струпаните кафези падаха върху него и той се опитваше да ги бута с ръце наляво и надясно, за да не го удрят по главата. Показах монаха на онзи, който викаше, понеже беше малко притиснат: „Виж онзи в какво състояние се намира, а ти се оплакваш.“ След това се обърнах към монаха: „Как си, отче?“ А той с усмивка ми отвърна: „Дядо, тук е по-добре от ада!“ Ето: единият се измъчваше, макар че седеше, а другият се радваше, макар че кафезите почти го затрупваха. А имаше два часа път, не беше близо. Умът на светския човек се въртеше около мисълта, колко удобно щеше да му е, ако пътуваше с автобус и от това му идеше да се пръсне от мъка. А монахът размишляваше за страданията, които би имал в ада и чувстваше радост. Мислеше: „След два часа пристигаме и ще слезем от камиона, а горките души, които са в ада, се измъчват вечно. Слава Тебе Боже, тук съм по-добре.“

– Отче, на какво се дължи разликата в доверието, например на двама послушници към техния старец?

– На помисъла. Човек може да има развален помисъл за каквото и да било и за когото и да било. Ако човек няма добри помисли и в действията си не се освободи от своето „аз“, т.е. ако действа с някаква корист, тогава не могат да му помогнат дори и светиите. Не само да има свят старец или свята старица, не само свети Антоний да има за старец, но дори и всички светии не могат да му помогнат. И Сам Бог не може да помогне на такъв човек, макар и много да иска. Когато някой обича себе си, т.е., когато има себелюбие, тълкува всичко така, както на него му харесва. Затова едни тълкуват нещата според греховното си устроение, други – така, както им отърва и постепенно техните безразсъдни тълкувания стават като че естествени. Тогава както и да се държиш с тях, те се скандализират.

Има други хора – ако им обърнеш малко внимание, ако им кажеш една добра дума, летят от радост. Ако не им окажеш внимание, извънредно се огорчават и отиват в другата крайност под въздействието на изкусителя. Например виждат някое действие на другия и казват: „Сигурно еди-кое си нещо е така.“ И после вече са сигурни, че е именно така. Или виждат, че човекът отсреща има сериозна физиономия и започват да мислят, че той има нещо против тях, а той може да е сериозен, защото го занимава някакъв въпрос. Преди време при мен дойде един човек и ми каза: „Защо еди-кой си преди ми говореше, а сега не ми говори? Да не би да е затова, че веднъж му направих забележка?“. Казвам му: „Може просто да не те е забелязал, или да е имал някой болен близък и е мислел как да намери лекар, или да намери валута, за да замине за чужбина и т.н.“. И наистина, другият човек имаше болен близък и покрай това един куп грижи, а този се беше огорчил, че не се е спрял да приказва е него и беше напълнил ума си с помисли.

Из “Духовна борба: Слова Том 3″ Славянобългарски манастир, СВ. ВМЧК ГЕОРГИ ЗОГРАФ”

По-добре Христов „хулиган”, отколкото „добро дете” на дявола

Няма да отидем в рая, понеже не съгрешаваме. Внимавайте, единственият безгрешен е Христос и никой друг. Няма да отидем в рая, понеже не вършим грехове. Докато умрем, докато затворим очи, ще съгрешаваме. Ще отидем в рая, понеже се борим да станем такива, каквито Христос ни иска, и тази борба ще ни спаси. Дали ще съумеем да победим изкушението към някой грях или не, не зависи от нас, а от Божията благодат…

Трябва да се запитаме ще изпрати ли Бог Своята благодат? Тогава ще съумеем да не се гневим, да не блудстваме, да не крадем и т.н. Ако Бог не изпрати благодатта Си, няма да успеем да се преборим сами. Това не означава, че не сме такива, каквито Христос ни иска. Водим битка, борим се. Ние виждаме греховете си и мислим, че ако спрем да ги вършим, няма да съгрешаваме… с ума ли? С очите? С ушите?…

Не трябва да ни обхваща отчаяние и да казваме: „Все падам в капана на един и същи грях, значи нищо не постигам, значи… не правя нищо!” Правим изключително много, изповядваме се, смиряваме се, покайваме се… Това ще ни спаси, не добродетелта, която сме постигнали. Добродетели има и дяволът. Веднъж постигнах нещо добро и отидох да кажа на стареца. Като ме видя… бях начинаещ… веднага ме усети и преди да успея да пророня и дума, ми каза:

– Защо да се хвалим ние, момчето ми, защо да се гордеем? Понеже постим? Повече от дявола никога няма да постим, защото той никога не яде. Той е по-голям постник от нас. Понеже бдим и спим малко? Повече от него няма да бдим, защото той никога не спи. Въздържаме се, оставаме девствени заради Христовата любов? Имаме тази добродетел? Но по-девствени от дявола никога няма да станем, защото той и да иска плътски удоволствия, не може, защото няма тяло.

Не можех да повярвам! Колкото добродетели и да имаме, добродетелите, които дяволът има, никога няма да ги придобием. Спасили ли са го неговите добродетели? Не. Толкова ще спасят и нас. Какво искам да кажа с това? Че не трябва да бъдем добродетелни ли? Не. Ще се борим да придобием добродетели. Християнинът е добродетелен, но добродетелният не е непременно християнин. Хора с добродетели се намират и сред будистите, и сред индусите, и сред юдеите, и сред протестантите. Но тези добродетели сами по себе си не са спасителни. Спасява ни покаянието и това да бъдем смирени. В ума си да имаме смирение. Не само да казваме някакви празни думи:„Какъв съм аз, нищо не съм!” и да се правим на окаяни, за да ни отвръщат: „Не, не, ти си добродетелен, имаш и тази добродетел, и тази…”. И правейки се на смирени, да караме другия да ни възхвалява. Истинското състояние на смирение е не просто да говорим смирени думи, а да имаме смиреномъдрие, да имаме смирен дух и да не се мислим за по-висши от другите, защото в ума ни става всяко зло.

Ако падаме отново и отново, не бива да се отчайваме. Има го свещеника, има го епитрахила, съществува покаянието… Това ще ни спаси, нищо друго. Ще ни спаси покаянието и смирението. От тях трепери дяволът. Той има толкова добродетели, но една добродетел му е липсвала – смирението, и това породило целия ад, това донесло разрухата.

Именно за да покаже силата на смирението, както е казано в Писанието, Христос свел небесата, слязъл и смирил Себе Си, послушен до смърт. Смирил се дотам, че приел да Го убият. Това смирение ни е нужно, за да се спасим. И много пъти внимаваме да не паднем в някой грях, но Бог нарочно ни оставя да паднем, за да се смирим. И докато ние плачем за греха, който сме извършили, Бог ни увенчава за смирението, което сме придобили и за борбата, която сме водили. Затова никога не трябва да се отчайвате. Ще си поставите като правило да не съгрешавате повторно – „Няма вече да се гневя, няма да правя това или онова…”, но оттам нататък казвайте: „Господи, Иисусе Христе, помилуй ме!” И свеждаш глава под епитрахила на свещеника. Какво наистина сме придобили ще разберем, когато дойде време да застанем пред Бога. Човекът има една, а Бог друга мяра.

Никога не трябва да се отчайвате. Това, че не сте постигнали нещо, не означава, че сте се провалили. Никой грях не е по-голям от Божията любов, няма грях, който ще я победи. Ще се изповядвате, ще се причастявате, само не се отдалечавайте от Църквата. По-добре да си грешен в Църквата, отколкото добродетелен извън нея. По-добре Христов „хулиган”, отколкото „добро дете” на дявола. Ще ни спасят не нашите добрини, а това каква любов имаме за Христос и каква борба водим за Него.

Веднъж един отец беше заспал по време на службата. Манастирският живот е малко суров, душата може да се стреми към висините, но понякога тялото не може да я следва. Та отецът се унесе и когато свърши службата, докато стояхме отвън и чакахме да ни извикат за трапезата, един друг отец, за да го подразни, му каза на шега:

– Геронда, заспахте вътре, видях, че спяхте!

А той му отвърна:

– По-добре заспал в Ноевия ковчег, отколкото буден отвън!

По-добре да те спаси Христос, макар и да си заспал в Църквата, отколкото да си буден отвън, в потопа. Покаянието ще ни спаси, не нещо друго. Затова трябва постоянно да се покайваме. Защо? Защото съгрешаваме постоянно и не бива да се привързваме към греховете, които правим. Авва Доротей казва, че може дори само с поглед да нараниш някого и да съгрешиш. Е, какво да правим, да се затворим в една дупка и да не мърдаме, очаквайки да умрем?

Още щом отворите очите си сутрин, казвайте: „Господи, Иисусе Христе, помилуй ме!” и„Слава Богу!” И така ще отидете в рая, бъдете сигурни. Защото човекът, който казва„Господи, Иисусе Христе, помилуй ме!” и показва, че иска да бъде с Христос, няма да съгреши с волята си, ще съгреши въпреки волята си. Както свети апостол Павел казва:„… в членовете си виждам друг закон, който воюва против закона на моя ум и ме прави пленник на греховния закон, що е в членовете ми… Кой ще ме избави от тялото на тая смърт?” (Рим. 7:23-25) И тъй, когато виждаме как свети апостол Павел не може да победи греха – той, който мъртви е възкресявал, ние ли ще го победим? Не. Тогава как ще се спасим? Казвайки: „Господи, Иисусе Христе, помилуй ме!” и чрез смирението.

Много пъти, когато искаме нещо, Бог не ни го дава само и само за да продължим да се молим, и когато накрая ни се даде това, за което сме се молили, всъщност сме получили по-голяма полза от самата молитва, която сме отправяли, отколкото от това, което сме придобили. Затова Бог понякога се забавя да ни даде това, за което многократно Го молим. Често Той ни поставя в трудни ситуации или ни изпраща страдания, например болести, с които сме възпрепятствани да съгрешаваме. Ако тогава се намираме в друго положение, щяхме да сме доволни и щяхме да можем да съгрешаваме. Затова никой не е доволен там, където се намира…

превод: Константин Константинов

Егоистът не понася да чака

„Твърдо се уповавах на Господа, и Той се наклони към мене и чу моите вопли.” С търпение проявих търпение. Очаквам Господа. Нужно е търпение, за да проявиш търпение. Странно съчетание, така, както е написано и както звучи- с търпение проявявам търпение. Да очакваш твоя човек, твоя съпруг, който си е тръгнал, детето ти, което се възпротивява и тръгва. Всичко това изисква търпение. Днес вдига бунт, да. Протестира и възразява. И какво ти казва твоят духовник? Какво да ти каже. Отиваш и казваш „Отче, намерете някакво решение!” Е, какво решение да ти каже човекът. Впрочем какво искаш да ти каже? „Моли се и имай търпение!” „И кога, отче, ще се промени детето ми?” „Не зная кога. Ти обаче ще чакаш.” „Ама, отче, то не ми отдава значение. Говоря му и ме обижда. Говоря му и ме хули. Как ще проявявам търпение? Как ще издържа това? Как ще го понеса? Ама довчера за това мое дете бях над всички и всичко. И сега не иска да говорим. Не иска да му давам съвети, не иска да ме пита, не иска нищо.” „И знаете ли какво си спомням?” – ми каза една майка. „Спомням си, отче, когато детенцето ми беше малко и веднъж трябваше да отида да изгледам някакъв театър със съпруга ми или да видим някой хубав филм. Трябваше да оставим детенцето ни на сестра ми да го гледа една вечер. Тогава моето мъниче не искаше да се отдели от мене. Не искаше да ходи, не можеше да издържи, не седеше без мене. И това детенце, което не можеше без мене, сега не ме иска. Иска всички други, неговите приятели, познати, но мене не ме иска. А някога не можеше без мене. Предпочита да отсъства от нас, от вкъщи, часове и дни наред. За него радост е да отсъства, да се махне, да отиде другаде. И аз, отче, как ще издържа? Как ще проявя търпение докато детето ми се върне обратно? Очаквам да чуя ключа във вратата вечер, да дойде, да се успокоя, да мога да заспя. И казвам: хайде да се върне! Хайде да се върне! Гледам часовника и минава 23.30, минава 00.00, минава 00.30, минава 02.30, минава 03.00. Веднъж се върна в 04. 30 часа сутринта. И аз чаках, чаках, чаках. Безкрайно търпение. Какво ще правя? Какво да правя? Не мога повече.” Какво да правиш? Да чакаш. „Как да чакам?” С вяра. Само с вяра. Ако вярваш в Христос, ще чакаш. Ако не вярваш в Христос, не можеш да чакаш. Защото само човекът, който се уповава на Божията намеса и помощ, чака. Другият постъпва по човешки и казва: „Ще направя моите постъпки. Аз ще се заема.” Ти обаче, който си пробвал всичко и си се разочаровал, след толкова грешки, които си направил, сега казваш, „Ех, нищо не става. Пробвах всичко. Търчах, крещях, биех, хулех, говорех рязко, хванах го за яката, зашлевих му шамар, заключих го, направих много. И знаеш ли какво постигнах с всичко това? Отчаях се. Отчаях се от себе си. Отчаях се от моите възпитателни методи, от моите техники, от моите тактики, отчаях се от моите думи. Отчаях се от себе си. Какво да правя?”

Знаеш ли какво мога да ти кажа, ако си се отчаял? Ти си блажен. Защото си постигнал нещо, за което другите доста ще почакат, докато го разберат. Кое? Това, че човекът сам по себе си представлява пълно (откровено) отчаяние. Да си се отчаял като родител е привилегия. Внимавай какво ще кажа, нека го обясня: когато се отчаеш от себе си, това е най-плодотворният и подходящ момент да възложиш надеждата си на Бога. Хубаво е да се отчайваш от себе си. Тогава се обръщаш към Бога.

Свети Никодим Светогорец смята, че необходима и основна предпоставка, за да възлюбиш Христос, да се облегнеш на Бога и да повярваш в Него, е първо да се отчаеш от себе си. Какво ще рече това? Да кажеш: „Аз не мога да успея сам, нито мога сам да помогна на другия. Не мога сам да помогна на детето ми. Загубил съм надежда.” И какво да правя след това? Да започнеш да се надяваш. На кого? На Христос.

Да се надяваш на Христос. Не на себе си. В себе си вярваше толкова години и не постигна нищо правилно. На себе си се облягаше толкова време и я оплеска. Разчиташе на твоите сили и с шум и трясък се провали. За щастие, ти разбра това. Сега дойде часът да повярваш в Христос. Дойде часът да повярваш в твоята сила. „Ама”, казваш, „аз вярвам в Христос”. Да, казваш, че вярваш, теоретично, но толкова години какво направи? Остáви Христос в ъгъла. „Ама, как Го оставих в ъгъла?” На практика Го остави в ъгъла. Теоретично вярваше в Него, но какво искаше? Искаше сам да успееш във всички твои житейски въпроси. Ти да извикаш, ти да накажеш детето. Ти да го контролираш. Ти да го разследваш. Ти да вземаш решение за всички въпроси. Мислиш, че управляваш всичко: жена си, детето си, мъжа си, работата си. И имаш огромен егоизъм. Този егоизъм не ти дари търпението. Сега обаче дойде час да оставиш всички твои въпроси в ръцете на Христос. Не в твоите ръце. Защото твоите ръце държат всичкия гняв, ярост и целия океан на егоизма. Но я погледни ръцете на Христос колко по-различни са от твоите собствени ръце! Ръцете на Христос са продупчени и окървавени. Те са продупчени от гвоздеите, които сме поставили. Ръцете на Христос са продупчени и именно затова през тях може да се плъзне всеки порок, но и попиват всеки грях, всяка страст и огорчение, защото Христос „взема греха на света”. Тези ръце оставят детето ти да диша. И ако детето ти погледне през тези продупчени ръце, ще види само любов, любов и любов. И уважение. Разбра ли го? Сега, когато го разбра, чакай. Чакай и ще видиш чудото. Прояви търпение. Сега, когато след толкова търпение разбра и схвана смисъла на търпението, на издръжливостта, на смирението, чакай. Всички тези неща – търпение, издръжливост, смирение – вървят заедно. Защото, за да чакаш, трябва да имаш смирение. Егоистът не понася да чака. Докато смиреният чака и казва „Бог си знае. Бог има Своите собствени ритми. Детето ми ще се промени не когато искам аз, а когато то само иска и когато Бог иска. Тогава ще се промени детето ми.”

Видя ли какво ми каза? „Искам да се промени детето ми. Да го видя, пък ако ще да умра!” Не знам дали ще го видиш променено преди да умреш. Може да го видиш след като умреш. Бог може да иска да проявиш такова търпение, че да не съумееш да го видиш променено, както ти го искаш. Господ обаче ще го види и ще го видиш и ти оттам, където ще бъдеш, във вечния живот. Необходимо е обаче голямо търпение. Трябва да очакваш отговор на молитвата, която едва вчера отправи. Помоли ли се вчера? Ще чакаш. Кога? Не се безпокой. Когато стрелата на твоята молитва стигне до сърцето на Бога, прободе го и окървави от любов, тогава ще видиш резултата. Кога отправи стрелата на молитвата? Вчера. Тогава почакай. Тя пътува. Никоя молитва не е напразна. Никоя молитва не остава без отговор. Необходимо е обаче търпение. Трябва да чакаш.

Определени хора очакват да видят резултат на момента. Сега се молиш и искаш утре да видиш резултат. Може и това да стане. Но когато вземеш броеницата в ръката си, не очаквай веднага плодове. Мнозина отиват на Света Гора с броеница в ръка и искат да видят Бога с едно бдение, което ще направят. Искат да видят нетварната светлина с молитва за една нощ. Не става така. Необходимо е голямо търпение, необходимо е голямо очакване и да казваш „Господи, когато Ти искаш. Аз ще чакам. Твърдо се уповавах на Господа, и Той се наклони към мене и чу моите вопли”. Господ ми обърна внимание, погледна ме, чу ме, но първо трябва да почакам. Хубаво е да очакваш Бога и да проявяваш търпение в тези божествени въпроси.

Знаеш ли св. Амон колко време чакал докато се освободи от гнева? Той всеки ден молил Бога за това. И знаеш ли колко чакал? Осем години. През всички тези години продължавал да се гневи, но се борил отново и отново, молил се, и отново и отново проявявал търпение. На осмата година Господ дошъл и го освободил. Я си представи той да се беше отчаял на седмата година и да беше казал „Е, няма да продължа. Не мога повече. Една, две, четири, пет, шест, седем години търпение. Е, нищо не става.” Обаче. Той потърпял още една година, стигнал до осмата и дошло неговото освобождаване и избавяне. След това сърцето му станало толкова спокойно, че никога не се разгневил повторно през живота си. Ти гневиш ли се? Гневиш се. И аз се гневя малко. Не толкова много, но и аз се гневя. И тъй, искаш ли и ти да живееш това чудо? Тогава от днес започни да се молиш с търпение. Моли Бога да ти отнеме гнева. Моли това на всяка св. Литургия. И не ми казвай: „Какво да правя в Църквата?” Ето. Това да правиш. Ако се гневиш, ходи всяка неделя и моли Бога да ти отнеме гнева. И само заради това да ходиш на Църква, ще имаш сериозна причина да ходиш в Божия храм. И да казваш „Господи, дари ми кротост, спокойствие; да не избухвам; да не ме гледат децата и да треперят, да не ме гледа жена ми вкъщи, да я притеснявам и да създавам този тежък климат с мои викове, гняв и нерви. Господи, отнеми ми гнева!” Зная, че ти се помоли за това. Колко пъти? „Е, колко пъти да се моля за това.” Много. Св. Амон – осем години. Ти колко години се моли? Колко дълго казва на Господ „Избави ме, Господи, от тази страст.” От гнева, яростта, блудството, пиянството, пушенето, грабежа, лъжата, любопитството. Каквото и да имаш, моли Бога и след това прояви търпение. И знаеш ли защо трябва и ти да проявяваш търпение, както правил св. Амон и всеки един светец? Защото Този, Когото чакаш търпеливо, не е някой случаен, а светият Бог, Който никога не е изрекъл лъжа, а остава верен на Своите обещания и любов. Бог ще дойде в даден момент, ще ти помогне, и ти ще станеш спокоен като овчица, никога няма да се разгневиш повторно, никога няма да пиеш повторно, никога няма да пушиш повторно, ще се избавиш от твоите страсти и ще станеш нов човек. Необходимо е търпение и молитва. Очаквай и твоята спътница да се промени към по-добро. Не бързай. Не искай всички неща да станат още днес и рязко по-добри. Жена ти не е натрупала всички грешки които има за един месец. Това са грешки на цял един живот. Това е характерът, който се очертал, затова се казва характер. Характерът се е очертава в нас още от детските години. Не можем в един миг да променим тези неща. Някои съпрузи си поставят краен срок „ ако не се разберем до една година, ще се разделим!” Ама седни, бре, детето ми! Как ще се разделиш. Чакай, прояви търпение. „Какво търпение, отче?” Ама характерът е такъв. Променя ли се така лесно? Почакай.

Сещам се за един човек, който пазеше диета. Лекарят му казваше, че най-дълбоките слоеве мазнина (тлъстина) се топят много по-трудно. Ако пазиш диета, сваляш последните килограми много по-трудно, отколкото първите. Знаеш ли защо? Защото този слой мазнина (тлъстина) съществува в нас десетилетия наред. И с диетата правим именно това: обръщаме се назад и тръгваме да изгорим старите слоеве мазнина (тлъстина). Например, някой днес тежи 90 кг и иска да свали теглото си на 80 кг. 80 кг обаче е тежал преди доста години. Изминало е време, откакто за последен път е бил 80 кг. Качил е тегло, станал е 90 кг, 95 кг, килограмите му са се увеличили. За да стане отново 80 кг, той трябва да изгори тази мазнина (тлъстина), да се върне назад и да стигне до времето, когато е бил 80 кг. Трудно изчезва тази мазнина (тлъстина).

Така е и с нашата душа. Тя е натрупала мазнина (тлъстина). Страстите са създали такова наслояване в нас, което не изчезва лесно.

Трябва да проявяваш търпение към твоя човек. Да намериш място в сърцето на другия, да го оставяш да мисли, да решава, дори да си тръгне за малко, ако иска; тропосно (със своето поведение). И по място (топика), ако не издържа по друг начин. Да, остави го да си тръгне. Да отиде да отседне малко при майка си, при баща си, или и ти да заминеш; да отидеш някъде за малко сам. Да помислиш, да се успокоиш, да не бързаш. Не можеш да настояваш за любовта на другия и да казваш „ще се държиш добре с мене, ще ме зачиташ!” Това не става с натиск. Това става със свобода. Затова дай на човека си време, пространство, търпение.

Каза ми го и се трогнах: „Отче, остави ме девойката, която обичам, а бяхме сгодени толкова години. И аз какво да правя? Много я исках. Но знаех, че не може да претендираш за любов. Не мога да претендирам за любовта, да кажа на някоя жена „обичай ме насила, понеже аз го искам!”. И знаете ли какво направих? Оставих я да си тръгне. И сега седя и чакам. Търпя, обичайки. Търпя, болейки. Търпя, молейки се.”

Най-точната реакция. И ще видиш, другият ще се промени. Ако Бог иска и ако любовта, която проявяваш, е истинска; и ако твоето търпение е пълно с любов, тогава ще видиш, че човекът, който си тръгва от теб (жена ти, детето ти, съпругът ти), никъде другаде няма да намери толкова сладка любов като твоята. И ще се върне обратно. Ще отиде където иска, може да опита различни други неща, но няма да намери такава топлина, нито такова качество любов. Ще намери сурогати, фалшиви думи, користна и случайна любов; и пак ще се върне при тебе. Стига само когато се върне да те намери да чакаш. Ще чакаш ли?

Колко хубаво било, когато Одисей се върнал и намерил Пенелопа да го чака! Какво трогване! Помислете си Одисей да беше намерил Пенелопа омъжена с някой от кандидатите, които дебнели и търсели възможност да я вземат за съпруга. Пенелопа чакала; но и Одисей чакал. Той проявил търпение в това голямо пътуване и неговото търпение и любов били възнаградени. Защото било точно това: търпение, пълно с любов.

Блудният син също се върнал. Баща му го очаквал. Той проявил търпение. Той го гледал от прозореца как идва и от очите му струяла любов и носталгия; и доброта; и огромно търпение. И видял чудото.

Трудно е, брате мой, да проявяваме търпение. Нашата епоха е забързана и всички ни казват „Сега. Тук и сега.” Диетични центрове, изучаване на чужди езици, ускорени групи тук и там, всички ни обещават бързи резултати. Всички кухненски уреди са бързи, за две минути. Микровълнова фурна. Една минута и яденето е готово. Всичко, каквото правим в живота, има скорост. Всичко става бързо и светкавично. Идва Бог и ни казва „Знаеш ли нещо? Всичко това добре правиш, че го правиш бързо. Улесняват живота ти. Но душата отново иска дори днес, след толкова векове, своите ритми. Както тогава, когато те създадох, детето ми. Това не се е променило”.

Обработката на душата изисква търпение. Трябва да очакваш обещанията на Бога, за да видиш как се осъществяват. Бог е обещал много неща. И това, което е обещал, ще стане. Бог ни е казал например, че „блажени сте, ако плачете. Защото ще се разсмеете. Който плаче в този живот, ще се смее”. Изчакай. Нека ти обясня. Христос не е имал предвид сълзите, които проля вчера заради твоите нерви. Разбираш това, вярвам. Защото мнозина плачем и от нерви, когато крещим на другия и се сърдим. Той не е имал предвид тези сълзи. А ако плачеш смирено, ако плачеш понеже си онеправдан. Плакал ли си някога, бидейки онеправдан? Не защото си сърдит, твоят егоизъм е засегнат и твоят инат те е обхванал, понеже не е било по твоята. Не. Да плачеш понеже откровено са те онеправдали; онеправдан за истината. Плакал ли си някога, бидейки оклеветен? Зная някой, който плакал, бидейки оклеветен: св. Нектарий Егински. Колко ли е плакал в тази стаичка там в Атина, когато слушал толкова коментари за себе си. Той не бил безчувствен. Той нямал камък в гърдите си. Сърце имал. И със сигурност е плакал. Онеправдан, оклеветен; и чакал, и чакал. И видял справедливостта да тържествува. Кога? Докато бил жив, за съжаление, отчасти видял това. Господ обаче го оправдал напълно, макар и след смъртта му. Църквата в Александрия поискала прошка за клеветите срещу св. Нектарий и за начина, по който се отнесли с него. Светецът чакал толкова години и Бог го оправдал. Естествено, докато бил жив, хората не му дали тази сладка чаша на оправданието, а го напоявали с горчивина. С изключение на църковните хора, простите души. Обикновените вярващи винаги го обичали. Св. Нектарий обаче проявявал търпение. Затова и мнозина го наричали „Светецът на търпението, на търпеливостта”, защото изчаквал и не протестирал. И ти изчакай и ще видиш, че един ден сълзите ти ще се превърнат в диаманти, които блестят.

Господ е казал „Който Ме следва, още сега ще почувства рая в себе си. Аз ще Му се явя, и цялата Света Троица ще дойде и ще влезе в сърцето му. Който Ме обича, още в този свят.” И ти казваш „Къде е това? Аз не чувствам Бога.” Проявяваш ли обаче търпение? Подвизаваш ли се търпеливо? Колко? Нужно е много. Дни? Месеци. Месеци? Години, десетилетия. Направи място в себе си и остави Христос да влезе. Направи място, остави стабилно място за Христос и не сменяй постоянно пейзажа в сърцето си.

Когато някой става монах на Света Гора, един хубав подарък, който някои му правят, е икона на света Ипомони (от гр. ез. υπομονή – търпение). Защото в живота на монаха е необходимо търпение. Целият негов цял живот е едно огромно търпение. Живот е достатъчно монотонен: всеки ден служба, всеки ден събуждане в килията, утринна служба, правило, (молитва с) броеница, поклони. Хубаво е, разбира се, има и разнообразие, но има и монотонност в определени неща. И какво е нужно? Много търпение. В последованието на монашеското пострижение се казва „Придобий търпение”. Необходимо е да придобиеш огромно търпение.

 

Любовта не е чувство, любовта е сила

Иеромонах Пантелеймон-Шушня е роден в Тимишоара, Румъния. Завършил е Факултета за изящни изкуства в Западния университет (Universitatii de Vest) в родния си град.

Днес той служи в Манастира Оаша (Manastirea Oasa), в подножието на планината Шуряну, близо до град Сибиу. Иеромонах Пантелеймон е великолепен иконописец и фотограф, но и изключителен събеседник, чиито слова са напоени с благодат…

* * *

Защо ни е така необходима голямата любов? Как да я намерим и да не я изгубим? Защо любовта преминава? Какво да направиш, ако не отговарят на твоите чувства? Как да преживееш мъката от несподелената любов? И въобще, съществува ли неразделна любов? Как, посвещавайки живота си на другия, да не изгубиш себе си?

Пътят към вашия манастир е утъпкан от стотици млади хора, идващи да се изповядат. Чувствате ли, според техните откровения, че у тях нещо се изменило по отношение на любовта?

– Бих казал, че ние, монасите, много по-добре познаваме хората, отколкото те познават себе си. Защото ги виждаме не повърхностно, а отвътре. Затова моето мнение е следното: у днешните младежи има огромен духовен потенциал, но те нямат компас. Младите хора, преди всичко, не знаят какво всъщност е любовта. Бъркат я с влюбването. И не умеят да я изживяват. Те гледат различни филми и живеят по шаблон. Всички мечтаят за голямата любов, като на кино. Наготово, с безупречен партньор, който би ги разбирал, каквото и да се случи. И не разбират защо с тях това не се получава.

Любовта от книгите и от филмите е утопия, в реалния живот тя не съществува. Това се усеща у всички, които идват да се изповядат – това е непрестанно търсене, желание да изпиташ дълбока, съвършена любов.

Защо имаме такава силна потребност да се реализираме в голямата любов?

– Търсейки любовта, в действителност ти търсиш Бога. Дори да не си даваш сметка за това. Дори и да не си примерен християнин, но всеки път, когато обичаш и си обичан, ти по някакъв удивителен начин усещаш, че там, в любовта, е истината. Ти търсиш Любовта цял живот, тя ти е необходима и дори когато се затвориш, сякаш повече я няма у теб, ти безусловно я усещаш, чувстваш, че сякаш всичко вече е казано, но въпреки това отново започваш отначало. Привлича те и през цялото време се стремиш да я достигнеш, защото чувстваш, че там са пълнотата и щастието.

Любовта е основата на нашето съществуване. Бог е любов и всичко на този свят жадува за любов. Бог е създал всичко по Свой образ и подобие, по Свой образец, образец на Троичните отношения. Ние сме създадени като хора, за да участваме в радостта на отношенията си в Бог и с Бог. За да изпитваме любов. За да бъдем заедно. Затова и се казва: Раят – това е общение с всички, а адът – невъзможността повече да обичаш.

Макар и Бог да е в нас, ние все пак чувстваме, че без друг до себе си сме несъвършени, незавършени. Нужен ли е друг, за да бъдем щастливи?

– Бог е създал хората незавършени именно заради това, за да се нуждаят един от друг. Ако Той ни беше създал съвършени, то ние бихме си били самодостатъчни. Разбира се, има хора, които дават повече, и хора, които дават по-малко, но не трябва да се спираме само на отношенията си с един човек, трябва да се научим да обичаме всички хора, да заслужим плода от отношенията с всеки, не само от партньора си в живота. Всеки човек е потенциален дар за нас, с който можем да се обогатим.

Ние мечтаем – почти всички – за голямата любов, която да продължи цял живот. И все пак реалността показва, че любовта умира и то по-често, отколкото ни се иска да вярваме. Защо угасва любовта?

– Тя умира, защото в това уравнение няма Бог. А това означава, че ние няма с какво да се презареждаме, да възраждаме нашата любов. Без Бог няма начало, генериращо любов. Човекът е ограничено същество. А благодатта го прави безкрайно дълбок. Благодатта е от Бога. Свети Йоан Златоуст казвал, че непреображените отношения дегенерират. Тях ги потребяват.

Без благодатта човек е паднал. Същото е и с любовта – угасва, ако не получава отговор. Ако ти я насочиш към Бог и хората, тя получава отговор от безкрайността на Бога. Ако я насочиш към себе си, към тялото си, към материята, тя ще се изразходва, защото тези неща са ограничени. Затова е необходима венчаването. Венчаването – това е свързване на двама с трети: с Бога, Който е безкраен.

За съжаление, това че се венчаваш в църква, не ти гарантира пълно щастие…

– Трябва да се научим да виждаме Бога в другия. Не трябва да се отнасяме към човека като към нещо вече завършено. Всяка личност е безкраен източник, но не е застрахована от неуспехи.

Чрез любовта, с Божията помощ, ние можем да преодолеем неуспехите, за да може другият да даде ход на своята същност, вложил целия си нравствен и духовен потенциал, както и потенциала на своята любов. Затова всеки човек е много повече от това, което виждаме.

Любовта идва и активизира в другия неща, за които той дори не е имал и понятие, че ги има у него.

Ти се нуждаеш от другия, който би ти дал мярката. В отношенията между двама души човек постоянно се развива. И вече не може да се насити, да скучае, да превърне това съжителство в рутина. Защото всеки провокира другия да се развива. Всеки разцъфтява като цветна пъпка, след това като цвете, и това цъфтене е безкрайно.

Много хора сякаш са неспособни на дълбоки чувства. Това е така, защото те, на свой ред, не са били обичани, за да разцъфтят. Обаче всичко това е невъзможно без Бога. И без усилията на всеки да активира в другия Неговия потенциал, Божествената благодат. Трябва да обичаме – с Бог в себе си – Бога в другия.

Как трябва да обичаме, тогава? Къде грешим, защо през цялото време ни се налага да започваме отначало?

– Ние не умеем да отдаваме себе си. Ние нямаме навика на себеотдаването. Съвременното общество учи хората да обръщат внимание най-вече на своите желания, да обичат преди всичко себе си, да се стремят към собствената си реализация. И любовта по такъв начин се превръща в някакъв аксесоар, способстващ тяхното собствено щастие. „Аз имам кариера, дом, храна и своя любима!” Обаче ние не обичаме истински, ако не се опитваме да излезем от себе си и не започнем да се упражняваме в отдадеността, да тренираме своята сила да обичаме.

Да обичаш, означава да гравитираш като планета около самореализацията на другия. Да мислиш как да помогнеш на другия, как да го посрещнеш, как да го успокоиш, как да го защитиш от трудностите, как да му доставиш радост, как да му приготвиш вкусна храна, когато е уморен. Трябва да се учим да живеем с другия и за другия.

Любовта означава много действия, много постъпки. Намеренията, мислите сами по себе си не означават нищо, ако липсват действия. Светът е пълен с намерения. Извършвайки различни постъпки, ти проверяваш самия себе си – можеш ли да обичаш истински… Това е Любовта – да даваш, дори когато целият си изчерпан, когато не са ти останали никакви сили. Да нямаш никакви оправдания затова, че да даваш.

Когато ти даваш от онези неща, които имаш в излишък, когато ти е добре и ти е лесно да даваш – това не струва нищо. А когато вече не можеш, но все пак искаш да направиш нещо за другия, в теб избухва енергия, за която дори и не си предполагал. Получаваш сила от Бога и правиш повече от това, което си мислил, че можеш да направиш.

Отдавайки себе си, когато вече не можеш, тогава ти действително се свързваш с другия и му даваш възможност и той да се разкрие, и на свой ред да дава. В любовта трябва да даряваме това, което нямаме в излишък. И тогава, както в Евангелието, това нищо се преобразява, и хлябът, и рибата, стигат за всички.
Бъдни Вечер в манастира Оаша

Докога можеш да отдаваш себе си, така че съвсем да не се превърнеш в нула?

– Самоотдаването е доброволна постъпка, това не е зависимост от другия, не е робство. От теб не се изисква да я извършваш. Чрез самоотдаването аз не се самоунищожавам, а намирам себе си отново и се обогатявам чрез битието на другия. А само притежавайки – аз се самоликвидирам. На някои хора им е по-удобно да позволят да ги притежават. Така е при много от съвременните жени, които стигат до там, че позволяват да бъдат поробени. Мъжете им се отнасят зле с тях, те страдат, но се боят да изберат друг път, предпочитайки сигурността. Те изпитват абсурдното страдание, което дори не е спасително. Това е някаква разновидност на леността. Те се отказват от отговорността за своите решения и предпочитат само да изпълняват. Но по този начин тези жени никога няма да се развият, да еволюират.

Не всички имат необикновена любов. Това ли е нашата вина? Да изпитаме голямата любов – от нас ли зависи или тя е дар от Бога?

– У Бог има ясна посока за всеки. Съвпадения няма. Да срещнеш конкретен човек, това зависи от волята Божия. Но това, това как реагираме на тази среща, зависи от нас. Всеки човек, когото срещаме по пътя си, е дар от Бога, и ние всеки път трябва да се питаме: „Защо ми е отсъдил Бог да срещна този човек? Какво мога да направя с тези отношения? Какво трябва да разбера? Каква полза да имам?”

Но не бива да бъркаме влюбването с любовта. Когато Бог ти изпрати влюбването, това още не означава, че Той те изпратил и голямата Любов. Влюбването е задатък от Бога. Ако ти го изразходваш неразумно, то вече никога няма да достигнеш до истинската Любов.

Възможно е първоначално любовта да не ти се стори голяма, но ако работиш върху нея, тя все повече ще нараства. Любовта – това не е чувство, а сила. Бог не е плът, и все пак нарича Себе си Любов. И така – любовта не е плът!

Разбира се, и тази – плътската, влиза в любовта, но като цяло тя не е се отнася към нея. Любовта, това е огромната сила на човека, получена свише, сила, която всеки по отделно трябва да освободи и да култивира. Аз казвам „да освободи”, защото преди всичко ние обичаме себе си, и тогава любовта е затворена в нас, тя се движи в кръг. Тази любов е егоистична, тя е обърната към себе си, вместо да бъде свободна и да не търси нищо в замяна.

Истинската любов винаги ли е свободна?

– Да, истинската любов утвърждава свободата на другия. Не се опитва да го овладее. Но тук се допуска най-голямата грешка – когато единият се опитва да промени другия, да го преобрази по свой вкус. Когато обичаш, трябва да излезеш от себе си в смисъл да се постараеш да почувстваш другия, да разбереш другия, да видиш света през неговите очи. Ако ти ограничиш неговата свобода, у него ще се задейства инстинктът му за самосъхранение. И той ще се затвори в себе си. Ще се пази от теб, ще се почувства, като че го стъпкват.

В отношенията трябва да има равновесие между сближаването и дистанцираността. Трябва да се съхранява тайната пътека. Не бива да се завираме във всички ъгълчета в душата на другия, да се мачкат цветята с багер. Грубостта и наглостта ще унищожат тайната на другия.

Този опит за излизане от себе си понякога е болезнен: това означава да напуснеш безопасната позиция, да излезеш от комфорта на собствения си способ на съществуване, да приемеш способа на съществуване на другия. Но само така ти ще можеш да разшириш, да обогатиш и да преобразуваш любовта в път на познанието. Ако ти останеш в себе си, то ще останеш много беден. Още повече, в някакъв момент ще се окаже, че си се отвърнал от себе си и се превръщаш в самотник.

Трябва ли тогава да увеличаваме толерантността в любовта?

– Ние трябва да се упражняваме в различността, а не в толерантността. Толерантността е някакъв вид снизходителност към това, което не ти допада: ти предполагаш, че другия има някакви недостатъци, които великодушно обгръщаш с внимание. Т.е. толерантността предполага гордост. Между другото, в любовта на теб не ти е дадено правото да смяташ, че твоят способ на съществуване е по-добър от този на другия, ти не трябва да изискваш от другия да се променя, а трябва да изискваш от себе си да търпиш и подкрепяш другия.

В любовта не трябва да се грижиш за собственото си благо – ти трябва да отдаваш себе си в служба на другия, твоята грижа трябва да бъде неговото развитие като личност. Неговата цел не е да те украсява, не да прави така, че да се чувстваш по-красив и по-добър. Правилно изживяната любов, във всеки случай променя всичко около себе си към по-добро. Това, че аз напълно отдавам себе си, че съм жертващ се, подбужда и другия да поправи себе си, да се осъзнае, да се промени към по-добро.

Архимандрит Теофил (Переян) казва, че любовта никога не пресмята и, че любовта винаги пресмята. Как да разберем това? Нали тя никога не пресмята, какво дава, за привлече вниманието на другия: „Ето виж, колко аз направих за теб, а сега и ти дай за мен също толкова”. И в същото време постоянно пресмята, колко получава, за да може да даде повече. Тази любов е истинска.

Понякога, колкото и да правиш за другия, той остава безразличен и не дава за теб нито късче любов. Как да разберем, кой заслужава толкова, че да му дадеш всичко от себе си?

– В естествения ред на нещата: не влизай в отношения, докато не си уверен в тях. Потенциалът на чувствата, любовта трябва да бъде пазена, докато не намериш човека, с когото действително да сте сходни, с когото ще подхождате един към друг преди всичко духовно, а не плътски.

Когато нормалният човек срещне друг нормален човек и жертва себе си докрай, той ще „победи” другия с любовта си, дори другият да обича по-малко. Любовта на единия, със своята устойчивост, може да спаси любовта на другия. Зная много случаи на чудесно възстановени отношения, които доскоро са били на границата на разпада, а след това са ставали по-здрави и по-дълбоки отпреди. Хората трябва да се научат да ценят кризите.

Тук обаче има и уловка. Ако ти се спреш на човека, рискуваш да загубиш всичко. Но ако винаги в твоя ум е Бог, то наоколо ще намериш достатъчно хора, заслужаващи да им отдадеш всичко, без да се страхуваш, че ще изгубиш. Нито един човек, сам по себе си, не заслужава да му отдадеш всичко. Затова този човек не е крайна реалност, но Бог, Който е в него – Е. Всъщност чрез човека, ние даряваме себе си с Бог.

А в какво е смисълът на семейния живот?

– Отношенията, семейният живот са само рамка, в която ние проявяваме себе си, усъвършенстваме се. Ние се упражняваме в любовта, в способността да излезем от себе си, за да станем прозрачни, за да може Бог да прояви Себе си в нас в пълна сила, а достигнем ли до взаимопроникването един в друг, ние ще можем да обичаме още повече. Само ако се упражняваме в откритост, ще се превърнем в съдинка, която може да поеме многократно повече отколкото другия. И тогава аз, с неговото посредничество, ще мога да обичам всички хора и цялата природа, ще мога да вместя в сърцето си
цялото Боже творение.

Съществуват ли души – като друга половинка? Хора, с които всичко се случва много по-лесно?

– Съществуват, но те са малко. Не съществува само един-единствен човек, с когото ти е съдено да бъдеш заедно. На света има и други, с които вие бихте си подхождали много добре. Това, че си срещнал един от тях, и по неведом начин, любовта ви се е изчерпала, не означава, че за цял живот ще останеш сам. Така, както и това, че се си срещнал душа – твоята друга половинка, не гарантира, че любовта ви ще бъде продължителна. Ако хората не вървят един към друг, любовта е невъзможна. Съвпадението на половинките е само искра. Тя не гарантира, че чувствата ще са вечни. Ти не заслужаваш онова, заради което не си се потрудил! (Смее се.)

Обратното, често се случва, че именно тази любов се изчерпва по-бързо, защото там всичко е наред и никой не полага никакви усилия. Постига се някаква удовлетвореност, доколкото другият отговаря на моите потребности, а аз – на неговите, и тогава всеки обича себе си, с посредничеството на другия.

Така се раждат ревността и чувството за собственост?

– Ревността – това е любов към себе си с посредничеството на другия. Ако ти си ревнив, то ти не обичаш другия истински, а смяташ, че имаш права над него, но на които някой посяга. Боиш се, сякаш всеки момент някой ще дойде и ще ти го отнеме, но никой няма право да „конфискува” другия от теб! Това е порочна любов с ревност и страдание, която заслепява човека и го лишава от разсъдък – демонична любов. Тя по своему омагьосва, тя е много емоционална, обладана е от извънреден еротизъм, но причинява неимоверно много страдания, и обезценява личността. Ти смяташ, че си пожертвал себе си, страдайки, но всъщност ти си объркан, обзет си от гняв и от страх.

Истинската любов, Божествената, утвърждава, а не разрушава. Тя е като ясно небе. В нея няма тревожност и мъгли.

Днес все повече хора избират свободната форма на любов. Вече не се женят, а понякога дори не живеят заедно, но въпреки това се обичат и живеят в хармония. Грешно ли е да се постъпва така?

– Любовта, която не предполага отговорност и жертва, не е истинска. Тази любов е конюнктурна, незряла. В действителност, в този случаи хората не достигат до любовта, а остават на фазата на влюбването. Ако нещата не стигнат до венчавка, това означава, че Бог е бил изключен от уравнението. Без Божествената благодат човек е краен и неговата любов ще продължи само известно време. Избралите този път искат такава любов, в която нищо не трябва да се изгуби, а само да се печели. Те искат да вземат нещо, нещо, което се получава лесно, и остава винаги свободно, дотогава, докато се появи нещо по-привлекателно.

Когато имаш нещастна любов, ти често мислиш, че би могъл да намериш някого, който ще те обича повече, ще те разбира по-добре…

– Този възглед е следствие от техничарски начин на мислене. „Продуктът остарява нравствено в този момент, когато излезе по-добра версия” (Смее се.) Т.е. той излиза от употреба. Но хората не излизат от употреба, те постоянно се развиват. Необходимо е съществуващите отношения да бъдат усъвършенствани, за да станат по-дълбоки. И дори да се появят възможности за по-добри отношения, дори да познаваме хора, които ни се струват по-подходящи, ние не трябва да изоставяме другия. Не е необходимо да започваме хиляди пъти, защото така никога няма да стигнем до края.

Ти не можеш до безкрайност да преправяш себе си по образец на другите жени или мъже, защото ти ще се износиш като някакъв детайл, ще изгубиш своята форма. Смяташ, че когато имаш много любовни отношения, придобиваш опит, че обогатяваш своя начин на съществуване, но в действителност ти изгубваш себе си и вече не знаеш кой си всъщност. В любовта, в работата си,
е важно да бъдем постоянни.

Не можеш три години да бъдеш лекар, след това три години да бъдеш актьор, а след още три години да започнеш да тренираш, за да станеш футболист. Трябва да вървиш напред. Затова безизходицата, в която си попаднал в отношенията си с другите, най-напред е твоя и тогава на другите. Бог е определил тази безизходица за теб, за да превъзмогнеш себе си, за да еволюираш. Като измениш на човека до теб, ти бягаш от себе си, бягаш от своето усъвършенстване. Същото препятствие ще се появи отново, но в друг вид, независимо кой е до теб.

Защо верността е така важна? Аз познавам хора, които казват, че обичат своите партньори, въпреки че от време на време им изневеряват, но твърдят, че това няма никакво значение, тъй като в тези връзки не става въпрос за чувства.

– Те заблуждават себе си. Това е много лошо – да използваш другите за своите плътски потребности. Реално погледнато, ти използваш себе си. Ти си в застой. Без вярност ти не можеш да достигнеш до по-дълбоки нива в общуването. Човек може да се развива само чрез верността. Между другото, ако ти си позволиш някакви алтернативи, това означава, че ти не си в състояние да преодолееш заграждението, а просто искаш да го заобиколиш.

Ако ти се отказваш от алтернативите, тогава ти вече не се колебаеш, преодоляваш кризата и виждаш какъв потенциал има и в теб, и в другия. И ти си получил повече, станал си по-богат, отколкото си бил преди. Достигнал си друго ниво на любовта – тази любов е пречистена и много дълбока, а не се отнася само да някаква плътска привързаност, влюбеност.

Малкото усилие означава малко развитие, това означава да бягаш от самореализацията си. Вижте, нищо не се случва без жертва, без Принципа на Кръста. Жертвата на Кръста е прозорец към Възкресението. На нас не ни се дава нищо, ако ние нищо не жертваме.

И в любовта също е жертва. Ти жертваш своето „аз”, за да приближиш към себе си „аз”-а на другия. Това е отказване от себе си. Жертвата придава дълбочина на всякакви отношения. Тя скрепява любовта.

Да се влюбиш е лесно, но да обичаш е трудно. Бягаш ли от Кръста – бягаш от Възкресението, бягаш от радостта, бягаш от истинската любов! Без Кръст не бива. Без Кръст пътят е лек, удобен. Но като не умеем да страдаме с радост, да изпълваме страданието със смисъл, в действителност ние бягаме от живота. И всичко, което получаваме е „втора ръка” – second hand. Всичко, което чувстваме е бледо.

Игуменът на манастира Оаша архимандрит Юстин (Мирон) и иеромонах Пантелеймон (Шушня)

Защо любовните страдания са едни от най-болезнените?

– Защото човек, когато обича, разкрива себе си и става дълбок. И тогава той получава удари направо в сърцевината на своето същество.

Ако любовта му е била заедно с Бога, но другият все пак си отиде, Бог не остава в дълг. Той идва и запълва тази празнина, защото ти не си обичал само този, който си е отишъл, но и Бога в него. Ти можеш да бъдеш наистина разбит след раздялата, но само ако у теб не го е имало Бог.

Понякога, след голяма любов, у нас не ни остава дух да вървим нататък, да разкриваме своята душа отново. Как да излекуваме раните, нанесени от любовните страдания?

– Отец Теофил (Переян) казва, че страданието е голяма тайна. Ти можеш да си я обясниш теоретически детайлно, но сърцето ти продължава да боли, а всеки външен съвет си остава все така външен. Само Бог може да заличи такива рани, ако сметне за необходимо.

Все пак някои рани така и не трябва да бъдат заличавани. Понякога се случва, че твоето сърце може да понесе безкрайно много открити рани. Способността на човека да страда е много голяма. Не е необходимо да искаме раната да се затвори напълно, за да забравим всичко. Несполуките в любовта не бива да ни унищожават емоционално. Ти можеш да поддържаш други отношения и с рана в сърцето. По някакъв начин Бог ти дава сила да обичаш отново. Трябва да се върви напред, да имаш смелостта да се разкриеш отново, да приемаш [рани] отново. Не трябва да спираш.

На някои хора сякаш им е дадено само да страдат, цял живот…

– Трябва да се разбере, че това е като игра между теб и Бог. В страданията всъщност се крие любовта на Бог към теб. И тогава ти намираш смисъл във всяко страдание. Без Бог всичко завършва абсурдно. И най-малкото страдание те удря през краката. Ти вече не разбираш нищо и стигаш дотам, че започваш да мислиш за края. А с Бог и най-голямото страдание е изпълнено със смисъл и винаги е съпроводено с радост. Никога не бива да се забравя, че Бог те обича и те изпитва.

Изпитва те, защото иска да ти даде нещо. Но на някаква цена! Трябва да заслужиш този дар, трябва да се издигнеш на ниво, на което ще можеш да приемеш Неговия дар. На следващото ниво на играта. Във всеки случай, дарът е много по-голям от страданието, през което преминаваш, за да го достигнеш.

Бог не може да ни дава безпрепятствено, защото тогава би ни задушил със Своята любов, ще раздели нашето същество, няма да ни позволи да разцъфтим. Бог, когато ни обича, ни изкушава… Защото иска да извлече от нас чистата ни същност.

Какво да направим, за да бъдем щастливи?

– Трябва да търсим истината на любовта, да я търсим с всички сили. Не трябва да я търсим на повърхността, а да се отдадем напълно, на всички хора и, чрез тях, на Бог. Да се отдаваме през целия си живот. Истинското щастие съществува. Тук, на земята.

Щастието не е нещо различно, то е като път, по който вървим напред. Само във величината, в която умеем да даваме, ние и ще получим. Защото Бог понякога ни измъчва, но и дава свръхмерно. Играе с нас, провокира ни да търсим голямото, да искаме за себе си голямото, да се случва нещо голямо.

Щастието, това не е даденост, не е лека печалба, не е вкаменелост, която изведнъж се стоварва върху теб. Статичното щастие би ни смазало със своята страшна скука. Щастието се заработва, то трябва да се заслужи – всекидневно. Щастието е постоянно изкачване, динамика, която през цялото време се адаптира към нашите потребности. Щастието е усъвършенстване, развитие.

* * * Източник

За коварната страст, която може да те побърка

– Как да не се предадеш, да не изпаднеш в депресия от нарастващите предизвикателства на времето и невъзможността да им отговориш? Как съвременният човек да не се побърка от постоянния натиск?

– На езика на светите отци депресията се нарича униние. Тъгата е разновидност на унинието. Тя може да бъде светла – носеща радост, полезна, когато човек тъгува заради своите грехове, лоши постъпки – в резултат на нея се появява покаянието. Но има и неразумна тъга – когато човек е изгубил нещо (например, положението, което е заемал) или е загубил близки хора – и затова тъгува и се тревожи твърде много. Ако той не пресече веднага тази страст, следва хроничната ѝ форма – унинието, когато целият живот става мъка: всичко изглежда сиво и дори това, което преди е носело утеха – музиката, приятелите, не е способно да го зарадва.

– Това е опасно състояние, защото намирайки се в него, човек върши много глупости – понякога непоправими.

– И най- страшното е, че той предава това състояние и на другите. Без да искаме, ние се заразяваме с лоши неща един от друг. А когато се намираме сред радостни хора, ставаме весели, ставаме оптимисти.

Важно е да го разбираме и да не задържаме тази страст в себе си, защото тя не само оказва влияние върху нашето настроение, а ни разрушава физически отвътре. В резултат на унинието се появяват различни болести, нарушават се отношенията с близките. Освен това униващият човек трудно се настройва на вълните на молитвата.

Това е една от най-коварните страсти. Тя може да се появява и без видими причини. Например, започва да измъчва някои хора с еднообразие и да подтиква към всевъзможни развлечения. В резултат човек губи много скъпоценно време напразно, вместо да се заеме с полезен труд. Особено това се наблюдава сега, когато активно се разпространява интернетът и свързаните с него неограничени възможности. Ако човек няма вяра и страх Божий, той губи не само много време, но и директно, често без да осъзнава това, разрушава себе си, като влиза в нецеломъдрени сайтове. А ако в това блато попадне един християнин, той може напълно да забрави за своето християнско призвание, за отговорността си пред Бога, и да погуби себе си.

– Кои са първите признаци на унинието? Апатията, липсата на интерес към живота, към хубавото… Как да не пропуснем самото начало на болестта?

– Обикновено хората, изпаднали в униние, казват: ”Всичко е лошо,всичко е безнадеждно, навсякъде са само крадци и лъжци”. Това са първите признаци.

Свети пророк и псалмопевец Давид също пише в един псалом, че всичко е лошо, че не вижда нито един праведник наоколо: Развратиха се човеците, извършиха гнусни дела; няма кой да прави добро (Пс. 13). Но Давид е разсъждавал така не поради униние, а защото в светлината на Божественото е виждал несъвършенството на околните. Той е гледал „ отгоре ‘’, а ние се опитваме да гледаме на света „отдолу ‘’, от кулата на болестното ни състояние, на душевното късогледство.

– Нима, когато всичко е лошо, проблемите са само в човека? Този, който в сърцето си има небе, вижда всичко по-различно, безоблачно. Но когато се редуват неприятности, проблеми в работата, с децата… Това е повод да се разстроиш.

– Почти няма човек, който да не се разстрои в такава ситуация. Но е важно веднага да събереш сили, да се концентрираш, за да преодолееш това изкушение. – Как?

– Ние, християните, имаме най-надеждното средство за всички проблеми – това е молитвата. Дори ако в състояние на тъга и униние изобщо не искаме да се молим, много е важно да накараме себе си да го направим. Дори въпреки себе си.

– Дори едно „ Господи, помилуй”, ако не можем повече?

– Разбира се. Освен това, ако не искаш сам да се молиш, поне помоли за това други хора. И тогава постепенно състоянието на униние ще премине. Има такава народна поговорка: „Молитвата и трудът всичко ще преодолеят” (Молитва и труд все перетрут” –рус.). Освен молитвата е важно да накараме себе си да извършваме някаква полезна дейност. Унинието обикновено се засилва тогава, когато човек не е зает с нищо. Не случайно преподобни Йоан Лествичник поставя знак за равенство между унинието и леността.

– Какво се случва по време на молитвата?

– Човек възстановява загубената връзка с Източника на живота – Бога, Който е благодат, любов, радост. И тогава, каквито и скърби да връхлитат върху него, дори и най-тежки, на смъртно легло, вярата и молитвата му помагат не само да не губи бодростта на духа, а дори да се радва.

източник: списание “Амвон” храм св. Атанасий гр. Варна

Душеполезни поучения от св.Серафим, Софийски чудотворец

За да можеш успешно да се бориш срещу злото, трябва да имаш ред в мислите си. Това се постига с повече мълчание, усамотение и молитва.

Винаги имай на ум и помни, че всяка дума от твоите уста е от значение и затова не се пали, за да не станеш предател на самия себе си. Затваряй устата и езика си, за да не навличаш страдания на близките и на себе си. Бъди благ и кротък с всички и тогава всяка твоя грешка те ще покриват с думите: “Абе, той е добър“.

Срещу враговете си се въоръжи с добро. Не си позволявай при никакъв случай да ги осъждаш.

Радостта не е волно чувство. Тя е съразмерна на стремежа ти да си в контакт с Бога и усещане на Неговите блага. Радостта е дар от Бога.

Когато те подпитват или рязко и нескромно ти поставят въпрос, за да те провокират, веднага ги парирай със „Защо питате?!”

Когато те подбуждат против някого, като ти казват: “Той е направил това или е казал за тебе онова”, или когато някой започне да те гневи и предизвиква, не бързай като някакъв глупав петел да се биеш, защото може да излезеш с окървавен гребен, от който да изтече кръвта ти и да умреш.

Когато получиш радост, смири се и знай, че тя води след себе си скърби, срещу които трябва да се бориш, а не да униваш.

Запечатай в ума си, че само с една неуместна думичка можеш да прогониш благодатта, а след това с много молитви ще трябва отново да я придобиваш. Усетиш ли, че почваш да говориш нещо нередно, кажи, че мисълта ти се е отплеснала и спри.

Самото ти излизане от къщи вече те поставя във връзка с много бесове и затова бъди внимателен, не шавай много напред-назад, излизай само при най-наложителни нужди и то с голямо самообладание и молитва.

Точно когато най-много ти се иска да кажеш нещо или когато те предизвикват и усещаш, че започваш да се разгневяваш или възбуждаш, тъкмо тогава се въоръжи с търпеливо мълчание или със задължително бягство, ако насреща ти е възпламеняващ мил образ. Мълчанието и бягството са ни дадени точно за тези случаи. Всеки може да си мълчи, когато е спокоен и необезпокояван. Печелившото мълчание е онова, което се проявява точно тогава, когато ти се предоставя случай да говориш.

Изкушенията се дават, за да се преодоляват, а не да падаш пред тях. Но за тая цел е нужно веднага, щом се появи изкушение, особено ако е свързано с гняв или блуд, да осъзнаеш своята немощ и усърдно да попросиш помощ от Бога с думите: “Господи, немощен съм, затова прояви в мен силата Си, защото без Твоята подкрепа не мога да устоя.”

Мълчанието е просто и затова в него е силата и победата. Силата върви с отговорността. Нека се дразнят по-често от мълчанието ти, отколкото от думите ти. И често повтаряй: “Моля! Простете!“

Обидите, които отправяш към другите, които и да са те, въртят се, въртят се и пак върху твоята глава падат. Отговори, когато те засегнат, но кротко, учтиво и с достойнство, без непристойни обиди и крясъци, които само издават слабостта ти. За да имаш нещо общо с Родения в яслите, трябва да търпиш спокойно униженията.

Денят зависи от вечерта, т.е. от предварително извършената за следващия ден молитва, откъдето следва ранно лягане, спокоен сън и навременно ставане на следващия ден.

Блудният бяс се обуздава, като се избягват поводите за него, т.е. като се въздържаш от пресищане, многословие и особено от съдене /злодумство/.

Внимавай в отношенията си с кръстените, не лукавствувай, защото техният ангел-пазител, когото са получили при кръщението, научава от твоя ангел-пазител за недобрите ти настроения към тях и ги предупреждава.

Изправен ли си пред много фронтове, захвани се с единия от тях и така ще видиш как да се оправиш и с другите.

Не проклинай, не осъждай дори дявола, защото ще попаднеш под ударите на собствените си проклятия и осъждания, защото и в тебе самия има много от дяволските черти.

Когато се наложи да се защищаваш, не пиши цели доклади. Отбранявай се само по конкретния случай и не зачеквай други въпроси. Дръж се човешки с всички. Не обръщай внимание на хорските приказки и клюки. Не напускай мястото си или работата си и се опитвай там да си пробиваш пътя.

Бог и ти – друг няма. Каквото сам си направиш, това ще бъде. Стане ли нещо, не обвинявай другите и не ги съди, но само себе си дръж отговорен и ще си в покой и на земята, и на небето.

Първото условие за всеки възход е смирението, т.е. да почувствуваш безсилието си и цялото си упование да възложиш на Бога.

Бог обича смелите и смирените.

Вижда ли ти се нещо тягостно и безизходно? Униваш ли? Отчайваш ли се? Или обстоятелствата ти се виждат непреодолими? Знай, че при всички тези случаи насреща е дяволът и поради тази причина веднага започвай да повтаряш многократно молитвата:“Господи Иисусе Христе, помилвай ме!“

Срещу злото трябва да се излиза с добро. Но не с половинчати средства и половинчато добро, не с нещо малко по-добро от злото, а с пълно, безрезервно добро. Само тогава има шанс да победиш злото с добро.

Уловиш ли се в непристойни и греховни мисли, веднага ги отстрани с молитва и не допускай да се стига до чувства, думи и дела. Ти не можеш да спреш ветровете, които духат, но се скрий на завет.

Щастлив ще си, ако всяко сполетяло те нещастие считаш за воля Божия, насочена към твое и за близките ти добро. И в ада да те пратят, и там се дръж за Бога. Три са степените на спасението: 1. Да не грешиш. 2. Сгрешил си – разкайвай се. 3. Зле се каеш – тогава търпи идещите скърби.

Не участвувай в никакви клевети, доноси и злословия. Прикривай врага си – само тогава и Бог ще те прикрива. Хубаво и здраво запомни нещо кардинално, а то е, че докато не запушиш устата си и не престанеш да осъждаш и обиждаш, винаги ще бъдеш неблагоуспешен. Със сигурност знай, че при каквато и да е обида и закачка или каквото и да е зло, идещо към теб от другите, кроткото и християнско държание е единственият отговор, при който ще има най-малко сътресение и вреда за тебе и близките ти!!! Запомни, това е нещо основно и животоспасяващо!

За да не изпадаш в блуд и гняв, по-ценното и от поста дори е мълчанието и то не въобще да не говориш, а да задържиш езика си от осъждане и злоречие. Запомни хиляда пъти, че нашият най-смъртоносен враг и злокачествен тумор, от който трябва да се освободим на всяка цена, е злословието, осъждането, многото приказки – това е, което ни разяжда и води към сигурна гибел.

Не скитосвай и не обикаляй от църква на църква, от манастир на манастир, от град в град и от държава в държава, защото благочестието не е в това. Стой на мястото си и там води битката с тъмните сили. Не се разпилявай.

По-добре не говори за нещата, които възбуждат страстите.

Човешката душа е като непревземаема крепост. Ключовете за нея Бог е поверил на самите нас. Ние сме тези, които с послушанието си към бесовете предаваме тези ключове в ръцете на злите, за да ни погубят.

Които съдиш и обвиняваш, вземаш върху себе си вината им.

Най-печелившата инвестиция, най-изгодният влог е добродетелта и милостинята.

Бог към нищо не благоволи така, както към премахването на прилепналата към душата гордост. Както и да се променят отношенията и обстоятелствата спрямо теб, душата ти трябва да си остава в еднакво непроменено просто и добродетелно разположение и състояние.

Когато дяволът не може да те провали по верови въпроси, подбужда те към осъждане, блуд, гняв, за да те залови в нравствен грях.

За всяко добро дяволът е направил фалшив дубликат, който трябва да умееш да разпознаваш.

Гневът не произтича от болест, а от гордост. За да не се предаваш на раздразнителност и гняв, не трябва да бързаш. Много внимавай над себе си да не оскърбиш някого с презрение.

Ако приемаш хората в Божие име, то всички ще бъдат добри към теб.

Когато те нападне мрачно настроение, не забравяй да укоряваш себе си, като помниш колко си виновен пред Бога. Осъзнай, че не си достоен за нещо по-добро и веднага ще получиш облекчение от мрачните, неприятни помисли. Почувствуваш ли се неспокоен, повтаряй често: “Търси мир.“

В света не съществуват дреболии. Всичко в света има своя цена и последствия.

Голямото добро и зло започват винаги от малкото и незабележимото.

Не забравяй, че разбойникът тридесет години разбойничил и като се покаял, влязъл в Рая, а Юда цял живот бил при Господа, но накрая Го предал.

Хвалят ли те, не говори нищо, наведи глава и очи и мълчи или пък посочи причината – Божието дарование.

Вниманието ни трябва да е насочено към нашия вътрешен живот, така че да не забелязваме това, което става около нас. Тогава няма да осъждаме. От неправдите тук много да не се огорчаваме и да се отнасяме към тях равнодушно. Правдата не живее на нашата земя. Ние очакваме ново небе и нова земя, където обитава правдата. Не се огорчавай, ако хората не те ценят и са несправедливи. Ти работиш заради Бога, а не заради хората. На другите оказвай милост, а към себе си бъди строг. За другите няма да отговаряш, затова следи не тях, а себе си, защото само за себе си ще отговаряш.

Който си мисли, че има добродетел, я загубва.

Мъдър е онзи, който у всички вижда хубавото, а у себе си – лошото. Глупавият у всички вижда лошото, а себе си счита за най-достоен.

Като се събудиш, кажи: “Слава на Тебе, Боже!” и не си припомняй сънищата си.

Когато работиш, казвай си: “Господи помилуй!”

В църква не говори, от такава привичка идват скърби.

Когато се молиш усърдно, внимавай – ще последват изкушения.

С хората, особено тези, които не са от твоя пол, не трябва да се отнасяш свободно, за да не служиш за съблазън.

Гредата, която имаш в окото си, когато съдиш другите, е гордостта – нея трябва преди всичко да извадиш. Гордият се лекува от Бога с вътрешни скърби, а смиреният търпи всичко, което иде от хората, като си казва, че е достоен за това. Бъди към всички почтителен, но не ласкателен. Поклони се и бързо си отиди. Гледай в земята, защото в нея ще отидеш. Смирението изисква да отстъпваш на другите, като се покоряваш и на по-младите, като считаш себе си за най-лош. Който отстъпва, той повече придобива. Смирявай се и всичките ти дела ще потръгнат. Ако някой ти се сърди, попитай го за причината. Ако някой ти е гневен, угаждай му. Мълчи пред всички и ще те обичат всички.

Ако те нападнат хулни мисли по отношение на Бог и светите неща или осъждаш, укорявай себе си в гордост, а на мислите си не обръщай никакво внимание.

За да запазиш в себе си страха от Бога, изпълнявай заповедите Му, като Го молиш Той да ти помага в това.

Бог обича трудовете.

Докато сме на земята, никъде не можем да минем без скърби.

Живот за Бога – това е нашето земно призвание.

За да се чуват молитвите ти, първо се помоли за враговете си, та и Бог да ти помогне, въпреки че с твоите грехове си станал Негов враг. Второ, протягай ръце към нуждаещите се и според силите си задоволявай ги, защото само така ще можеш да достигнеш висотата на милостивия Бог. Трето, не забравяй да помолиш Бог да усили вярата ти. След това необходимо е да си смирен, та към тази низина да могат да се стекат Божиите блага.

Почти винаги, когато сме в добро физическо и духовно състояние, стават сривове. Това е, защото се самозабравяме. Изпускаме позицията на предпазливост и въздържане. Успехите най-лесно се губят в момента на спечелването им. Древните подвижници са учили да се придържаме към един умерен, но постоянен режим на хранене и поведение. Бъди много внимателен, именно когато се чувствуваш най-добре поради някакъв свой успех. Плодовете на многото ти усилия могат да бъдат изгубени за миг нехайство.

Христос изисква да бъдем като децата. Детето се чувствува уверено, когато се държи за ръката на баща си. У него няма и следа от съмнение, че добрият татко ще му даде, каквото то поиска. Когато се молим на Бог, трябва да имаме същата детска жива вяра по отношение на нашия Небесен Отец. Това е едно от условията молитвите ни да бъдат чути. То е дар от Бога и затова преди да се помолиш за каквато и да било нужда, първо измоли Бог да те избави от неверието и да усили вярата ти.

*******************************************************

Слава на Бог за се!

 

 

28-та недела по Педесетница. За повиканите и избраните

ДВАЕСЕТ И ОСМА НЕДЕЛА ПО ПЕДЕСЕТНИЦА

„Дојдете, оти сè е веќе готово“

 (Лука 14, 17)

ВО ИМЕТО НА ОТЕЦОТ И СИНОТ И СВЕТИОТ ДУХ!

Кога луѓето пловат по разбрануваното животно море носени единствено од своите телесни похоти; кога скалило по скалило слегуваат до дното на жи­во­тот раководени од страстите и пороците; кога секојдневно мечтаат за земните сла­дострастија и за умножување на своите распадливи богатства, единствено нешто кое може да ги избави од оваа погубителна состојба е Христовиот повик и допир.

Имено, таков повик и денес упатува Спасителот до сите нас, кога во про­чи­таното Евангелие го слушнавме свечениот повик за на вечера, повик, кој со ис­тата јачина две илјади години допира до нашите уши, а кој гласи: „Дојдете, оти сè е веќе готово!“ (Лука 14: 17). Овој повик за влез во Царството небесно е по­вик со вечна утеха, вечна надеж дека Спасителот никогаш не нè заборавил и де­ка Он постојано промислува за нас и нашето спасение. Овој повик е доказ дека вра­тите на Царството небесно се секогаш отворени за секој еден кој ќе пројави ис­крено покајание, кој ќе пролее очистителни солзи за своите гревови и кој ис­крено ќе побара да влезе во тоа Царство, но само ако го исповеда името Хрис­тово во целата Негова чистота, онака, како што учи Православната Црква.

Зошто овој повик е толку многу привлечен за нашата душа? И зошто нашата душа, сакале ние или не, постојано тежнее за вечната вистина, за соединување со Бога и за влез во Царството небесно?

Одговорот на овие прашања е премногу едноставен. Бог проникнува и во најскриените делови на нашата душа, во секое нејзино делче кое е исполнето и со згрутчена крв од гревовното ѓубре. Затоа Неговиот повик за нашата душа претставува нејзино обновување и воскресение. Тој повик во нашето срце ја разбудува ненаситната глад, неизгасливата жед, па ние со сласт ги примаме Неговите зборови, кои влегуваат во нашето срце, како капки од небесен дожд кои изобилно паѓаат врз сувата почва. Слушајќи го повикот за влез во Царството небесно, потребно е да заборавиме за телесната храна, за пиењето, за сите наши телесни потреби, па да ги преиспитаме сите наши активности и да дадеме правилен суд дали нивниот стремеж е влез во Царството небесно и средба со Господа.

Овој Христов повик низ целата вселена се слуша две илјади години. И с# додека трае светов и веков овој повик ќе ги трезнее душите и срцата на сите оние кои заталкуваат од тесниот пат и тргнуваат по широкиот пат кој води во вечната погибел. Светата Црква секогаш ќе ги повикува луѓето да влезат во Царството небесно, кое се открива во срцето на секој вистински христијанин и носи мир, спокој и неискажлива радост. И светиот апостол Павле, кога неумор­но насекаде го ширел Божјото Слово, на сите им нагласувал дека Царството Божјо е „правда и мир и радост во Светиот Дух“ (Рим. 14: 17). Според тоа, Царството Божјо, кое се вселува во нашите срца и каде што сите ние треба да се најдеме по нашиот земен живот, е праведен живот, согласно Божјиот закон; тоа е мир и спокој за човечката совест, каква што може да даде само Господ; тоа е тивка радост зашто преку него Го познаваме Господа, веруваме во Него, одиме по Него, Го носиме во себе; тоа е плод на мирна совест, сопатник на секој еден кој живее со Христа и во Христа.

Тоа Царство Божјо кон кое нè повикува денес Спасите­лот, е толку многу блиску до нас! Потребно е само да ги отвориме вратите на своето срце, да го прифатиме Неговиот повик, па да постанеме наследници на тоа Царство. Па и Самиот Господ сака тоа Царство да постане достоинство за секое верно срце.

А, за да влеземе во Царството Божјо, а во исто време тоа да слезе во нашето грешно срце, па тоа срце да почне да живее со Христа, потребно е, пред сè, да го посакуваме. Како? Онака, како што направил блудниот син: тој посакал да се врати под покривот на родителскиот дом – и се вратил! Каква радост доживеал во прегратките на својот татко! Каква радост и нас нè очекува кога би посакале да го прифатиме повикот и да влеземе во Царството на нашиот Бог? Сите наши срца треба да посакаат засекогаш да се соединат со Господа. Зашто Господ наједноставно нè вика: Дојдете! Значи, не исклучува никого, не е направена ни најмала селекција на одбрани гости, или, пак, почесни поканети; не се презрени ниту сиромашните, ниту бедните, ниту болните, ниту бездетните; не се понижени ниту гладните, ниту жедните, ниту натажените. Апсолутно сите се повикани да влезат во Царството небесно со еден едноставен збор: Дојдете!

За жал, Самиот Господ ни сведочи дека многумина не го прифаќаат овој повик, како тогаш, кога Он живеел на земјава, така и сега, кога овој повик се упатува од светата Црква. Господ нè повикува да го поделиме со Него својот живот, вечниот, небесен живот и вечната радост. А ние говориме: Да, Господи, ќе дојдеме, но ќе дојдеме тогаш кога ќе завршиме со своите земни обврски. Ќе дојдеме тогаш, кога ќе престанеме да се радуваме на своите земни достигнувања и кога ќе се наситиме со своите богатства. А бидејќи таа наситка, очигледно, не­ма крај, тогаш, Господи, прашање е кога и дали некогаш ќе дојдеме! Впро­чем, во својата занесеност во служењето на гревот, Твојот повик Господи нека­ко како да ни пречи, зашто претставува разбудување на нашата совест, а тоа значи дека ние ќе треба да се самоосудуваме за своите постапки, а тоа не ни оди во прилог, оти луѓето нè почитуваат вакви какви што сме: заглавени до гуша во грев и скаменети во своите срца. Затоа Твојот повик, Господи, и денес не е добрдедојден меѓу нас.

Но, во секое срце се крие љубов, зашто таа е всадена ушто со нашето создавање. Токму Христовиот повик треба да ја распламти таа љубов. Нашите срца се тесни, а треба да бидат широки, широки, за да можат да ги прегрнат и оние кои ги љубиме и оние кои ни се непријатели, да ги прегрнеме со жртвена љубов која не знае за граници. Но, ние не сме такви. А не се ни трудиме да постанеме такви. А животот си врви, и ние си врвиме покрај животот, зашто не сме способни да го живееме животот како што треба. Колку убаво Господ ни вели: Барајте го најнапред Царството небесно. Не ни вели: сè друго ќе ви биде одземено, напротив, сè друго ќе ви биде придодадено, само ако вие умеете да го живеете животот како што треба, ако умеете она што Јас ви го давам да го користите како што треба и ако го слушнете мојот повик: Дојдете! и се отповикате на него.

Во својата гревовна закоравеност, сеуште не можеме да сфатиме дека Спасителот Христос прими човечка плот и дојде на земјава за да ни даде живот, и тоа живот во изобилство, таа сета земја да постане наша татковина, а не само некое нејзино мало парченце; секое дело, секоја творба и секоја патека да постане наша, а не само некое малечко и безначајно нешто, кое ние можеме да го направиме во нашиот краткотраен живот. Прифаќајќи го Христовиот повик за влез во Царството небесно, треба да знаеме дека на крајот од нашиот животен пат нè очекуваат преслатките Христови зборови: „Радувајте се и веселете се, зашто голема е вашата награда на небесата“ (Матеј 5: 12). Овие зборови се прекрасна гаранција дека на крајот на нашиот животен пат нè очекува вечен живот со Христа во постојано општење со својот Пресладок Господ. Токму кон ова ветување денес нè повикува Спасителот.

Затоа, секое наше срце нека биде предадено на Господа. Со Христа да живееме до крајот на нашите дни, со Христа да влеземе во вечниот живот, и со Него, според Неговата милост, да пребиваме во бесконечни векови. Амин!

Протоереј Златко Ангелески

****************************************************

НЕДЕЛА ПРЕД РОЖДЕСТВО ХРИСТОВО

(Недела на Светите Отци)

(Неделниот ден од 18-24 декември според Јулијанскиот календар)

„Голема е тајната на побожноста: Бог се јави во плот…“

(1. Тим. 3: 16)

ВО ИМЕТО НА ОТЕЦОТ И СИНОТ И СВЕТИОТ ДУХ!

Во предвечерието на Христовото Рождество, кога сите ние го оче­куваме воплотувањето на Синот Божји, колку трогателно и кол­ку внимиателно све­та­та Црква си спомнува за сите оние, кои го при­нес­ле своето тело и својот живот за да се роди нашиот Спасител.

Денес е празник на Господовите претци. Секој од нас во свое­то тело, во својата душа го носи сето минато на човечкиот род. И Хрис­тос, Кој се при­соеди­нил кон човештвото, не се појавил како нов чо­век, како нова Божја твор­ба. Он ја примил Својата човечност од ил­ја­дагодишната историја на човечкиот род. Во Неговото тело, во Не­говото човештво живееле сите оние, кои живееле и низ историјата до Неговата појава.

А секоја година во неделата пред Христо­во­то Рождест­во, на литургијата се чита делот од Евангелието според Ма­теј, кој се нарекува „Книга за родството на Исуса Христа“. Мно­гу­ми­на од нас си го имаат поставено прашањето: па зарем има потреба од читањето на толку многу имиња и дали тие, воопшто, нешто зна­чат за нас и нашето духовно усовршување? Но, ако подлабоко раз­мис­лиме за суштината на денешниот ден, лесно ќе сфатиме дека на­вис­тина богомудра е одлуката на светите отци, кои одлучиле токму денес да се чита овој евангелски фрагмент.

Пред сè, треба да знаеме дека сите тие личности кои се спо­м­ну­ваат се семејството на Господа Исуса Христа, каде што Он припаѓа по Своето човеш­тво. Сите тие се Негови роднини. И тоа е доволно за тие имиња да бидат значајни за нас: Христос е една крв со нив, Хрис­тос е член на тоа семејство. За Божјата Мајка секој еден од нив може да рече дека таа е родена во тоа семејство; таа е ќерка на нашиот род; но, исто така, и за Христа секој од нив може да рече дека и Он е ро­ден во нашето семејство, зашто Он е наш Бог, наш Спасител, при­сус­тво на Самиот Бог Отец меѓу нас.

Освен тоа, некои имиња од овој ро­до­слов се истак­нуваат по својата специфичност и значајност. Имено, меѓу нив има имиња на светии, подвижници по дух, но има и имиња на грешници кои историјата ги запишала на своите страници.

Светиите можат да нè научат што значи верата за нас: таа не е само обично и просто умствено убедување или некаков поглед на све­тот, туку целос­на доверба кон Бога, неограничена верност кон Него и подготвеност целиот свој живот да го жртвуваме за она, кое Нему Му е мило и за она што Он е. Во „Книгата за родството“ се спомнува пра­­ведниот Авраам, чија вера била подло­же­на на натчовечки ис­ку­ше­­нија. Само за миг да помислиме колку е тешко да се откажеме за­ра­­ди Бога од нешто што привидно е „наше“. Но, на Авраам му била пред­­јавена потребата да го принесе како крвна жртва своето соп­с­т­ве­но чедо, но тој не посомневал во Бога! А што направил Исак? Тој се потчинил на Божјата волја без никакво спротивставување, во со­вр­ш­ена и верна послушност кон својот татко, а преку него и кон Бога.

Исто така, денес можеме да се потсетиме и на борбата на Ја­ков со Анге­лот во ноќта, слично на нашата борба во гревовниот мрак, во мракот на сом­неж, во мракот кој нè окружува од сите стра­ни. Нашата борба има за цел да ја сочува нашата вера за да не ја за­гу­би својата вистинитост и да остане чиста и неизвалкана до крајот на векот.

Но, можеме да се поучиме и од оние, кои во историјата влегле и нам ни се познати како грешници. Тие биле кршливи по дух и кај нив, во еден одреден период, не постоела волја и желба да се спро­тив­ста­ват на телесните страсни потреби. Сепак, и тие имале вера во Бо­га, но искушенијата кои врз нив надоаѓале биле посилни да ги от­трг­нат од Божјата близина, па лесно паѓале во мрежите и стапиците на лу­кавиот. Еден од таквите грешници е славниот и прочуен цар Давид. Во моментот кога сфатил колку многу длабоко е пропаднат во гре­вов­ната јама, во еден од своите псалми извикал: Од длабочината на сво­јата душа повикав кон Тебе, Господи! Од длабочината на оча­ја­ние­то, од длабочината на срамот, од длабочината на оттуѓувањето од Бога, од најмрачни­те длабочини на својата душа тој со повици го ба­рал Бога и Божјата близина. Цар Давид не се обидел да се крие од Бога, не се обидел ниту да бега од Бога, туку, напротив, трчал кон Него со очајнички крик на човек кој се кае за своите гревови. Ете, со таква конкретна реалност во Светото Писмо се истакнуваат и други мажи и жени, кои историјата ги запамтила како грешници, како блудни­ца­та Раав и многу, многу други.

И сега, кога ги знаеме примерите од старозаветните правед­ни­ци, да си го поставиме прашањето: кога ние врвиме низ најмрачните ни­зини од својот живот, кога сме завиткани со гревовен мрак кој про­дира длабоко во нас – се обраќаме ли и ние кон Бога од длабочината на тој мрак со зборовите: Кон Тебе, Господи, повикувам! Кон Тебе е на­сочен крикот на мојата душа… Да, Господи, јас сум во мрак, но Ти си мој Бог. Ти си мој Бог, Кој си ги создал и светлината и темнината: Ти пребиваш и во темнината, како што пребиваш и во заслепувач­ка­та светлина; Ти си и во адот, но Ти си и на Престолот. Затоа, каде и да сум јас, секогаш од длабочината на моето срце слободно можам да по­викам кон Тебе и да Те најдам. Да Те најдам и да се избавам од по­гу­бителниот мрак, па да тргнам по спасителниот пат кој води до Тебе и Твоето Царство.

Што уште треба да запаметиме од се­ќа­ва­њето на сите овие имиња. Иако за многумина од нас тие се само ими­ња за кои и по нешто знаеме од историјата на Светото Писмо, а за некои и ништо не знаеме, сепак, тие се конкретни луѓе, мажи и же­ни, подобни на нас по нежноста, по надежта, по непостојаната волја, по осакатената љубов… Тие луѓе се конкретни и реални, па затоа нив­ните имиња треба да ги читаме со чувство, зашто, иако нам не ни се познати, сепак, тие го составуваат Христовото семејство, кое, исто така, е конкретно и реално, и не обрнувајќи толку многу внимание на нив­ниот начин на живот, тие, во крајна мера, припаѓаат на Бога.

Секогаш да си спомнуваме за нивните имиња со страв Божји и благодарна мисла, зашто тие имиња низ илјадагодишната историја ја ткаеле плотта и човеш­твото Христово. Но, да си спомнуваме и за си­те наши претци, знајни и незнајни, за сите оние, за кои се радува нашето срце, а и за оние, од кои се срами нашата суета – да ги спом­ниме сите со желба и надеж дека и Господ Бог ќе ги спомне сите нив во Царството на светиите.

Во нас и со нас постојано живее и минатото. Со Својата појава Христос го осветил целото минато и сиот свој родослов. Сите, без ос­та­ток, постанале свои, роднини на Бога, роднини во самата најсилна смисла на тој збор. Сите ние можеме преку својот живот, труд, под­виг, стремеж кон Бога, носталгија кон Бога, борба за Бога, за Не­го­ва­та победа во нас, да го осмислиме и оправдаме сето минато на на­ши­от род и да го принесеме како дар пред Бога, па постану­вајќи и ние Негови роднини, да ги исправиме грешките на оние кои живееле пред нас и да го обелиме нивното лице пред праведниот Суд.

Колку е сето тоа убаво и блажено и колку може сето тоа да ги вдахновува нашите животи! Зашто ние не живееме само за себе, ние не живееме ниту само за своите ближни, ниту само за оние кои ги љу­би­ме, ниту само за оние кои ни се непријатели – ние живееме за сето човештво, а преку него за судбината на сета вселена. Нека е слава на Бога кој ни дал толку многу и Кој до последен миг го чека нашето обраќање и покајание. Амин!

*************************************************

Дваесет и осма недела по Педесетница (на Св. Отци)

„ЗАР НЕ СЕ ИЗЛЕКУВАА ДЕСЕТМИНА? КАДЕ СЕ ДЕВЕТМИНАТА?“

(Лука 17, 12-19)

Дваесет и деветта недела по Педесетница (на Св. Отци)

Едно детенце од шест години, што не прозборело ни збор дотогаш, конечно проговорило за време на појадокот: „Мамо, тостот ти гори“. Неговата вчудовидена мајка се израдувала, го гушнала и го прашала: „Сине, зошто не зборуваше досега“. Синчето одговорило: „Па, досега сѐ беше во ред“ (Досега немав забелешки).

Во сите нас постои склоност да проговориме само за критика или за поплака или за молитвено застапништво пред Бога кога работите ќе тргнат на лошо, а да молчиме кога сѐ е во ред. Ова е истакнато во чудото со исцелувањето на десетмината лепрозни, како што е напишано кај св.Лука.

Десетте лепрозни

„И кога влегуваше во едно село, Го сретнаа десет лепрозни и застанаа подалеку, па со силен глас повикаа: >>Исусе Наставниче, смилувај се!<<“ Лепрата била една од најмизерните и најбезнадежните болести на тоа време. Тоа било секојдневно умирање. Секој ден дел од тебе умирал. Денес може да ти умре прст, утре стапало, па ќе ти отпадне рака или уво. Човек постепено станувал купче чиросани смрдливи израстоци. Бидејќи била заразна, лепрозниот бил изолиран од општеството. Додека патувал, морал да вика: „Поган, поган“ за да не му се приближуваат луѓето. Затоа десетте лепрозни „застанаа подалеку“ кога Го повикаа Исуса. Не им било дозволено да се приближат. Друг симптом на лепрата било тоа што гласот станувал едвај чујно рапаво шепотење. На овие лепрозни сигурно бил потребен огромен физички напор за да извикаат доволно гласно за да ги чуе Исус. Затоа тие „со силен глас повикаа“ кога го викаа Исус. Нема посмрдлива, погрозна, поодвратна или побезнадежна болест од лепрата.

Евангелското четиво вели дека имало десет лепрозни. Не ни кажува како се собрале тие десетмина заедно. Може да биле колонија што живеела заедно за да се тешат и крепат во бедата, или можеби се собрале во група за да Му остават впечаток на Исус со својата беда и да му Го омекнат срцето кон нив. Имало барем еден Самарјанин во групата. Останатите биле Евреи. Да не биле болни од лепра, немало да бидат заедно. Била потребна лепра за да го премости јазот меѓу Евреите и Самарјаните, кои се мразеле едни со други. Да не била нивната заедничка несреќа, тие луѓе воопшто немало да се состанат. Колку е чудно што често се потребни страданија и маки за да ни текне дека сите сме чеда на Единиот Бог.

Дошле со вера

„Со силен глас повикаа: >>Исусе Наставниче, смилуј се!<<“ Зборовиве укажуваат дека тие дошле кај Исус со вера. Го нарекле Исус „Наставник“ (Учител), што значи дека верувале дека Тој е Оној што имал необична сила. Може чуле за Неговото исцелување на лепрозниот (Марко 1, 40-45). Ако Исус можел да го исцели него, зошто не и нив? Затоа дошле велејќи: „Исусе Наставниче, смилуј се!“ Колку е голема силата на верата. „Сѐ е можно за оној што верува“, рекол Исус. Единственото ограничување за силата Божја во нашите животи е ограничувањето на нашата вера.

Отидете кај свештениците

Исус не ги исцелил десетте лепрозни веднаш. Му било угодно да им ја испита верата. Не секогаш правел така. Лепрозниот што дошол кај Него претходниот пат го исцелувал веднаш. Но понекогаш нашата вера има потреба од усовршување. Затоа ги натерал лепрозните да одат по патот на послушанието.

„Отидете и покажете им се на свештениците“, им рекол. Исус не само што ја испитувал нивната вера, туку и го почитувал упатството на Еврејскиот закон што велело дека секој лепрозен што ќе се исцелел од својата болест морал да оди кај свештеникот во Храмот за да обезбеди уверение за исцелувањето. Дури тогаш му било дозволено да му се врати на своето семејство и во својот град.

„Одете“, рекол Исус. А сепак, зошто да отидат? Се погледнале едни со други. Не биле исцелени. Уште биле лепрозни. Раните, чировите, отворените дупки, прстите и ушите и рацете уште им недостигале. Како можеле да отидат кај свештениците со таков изглед? Сепак отишле. Тргнале со вера. Понекогаш Бог ни ги услишува молитвите под услов да ја примениме нашата вера. Наместо да се откажат разочарани, овие десетмина направиле како што Исус им заповедал. И ете!, чудото се случило! „И тие, одејќи, се очистија“.

Можеме да ја замислиме неописливата радост што ја почувствувале кога сфатиле дека се исцелени. Човек би помислил дека веднаш би побрзале назад кај Исуса да Му заблагодарат што ги спасил од таа ужасна болест. Но, тоа е страшниот дел од приказната. Само еден од десетмината се вратил за да Му заблагодари. „А еден од нив, кога виде дека е излекуван, се поврати и го прослави Бога гласно; и падна ничкум пред нозете Негови, благодарејќи Му. А тој беше Самарјанин. Исус, пак, одговори и рече: >>Зар не се излекуваа десетмина? Каде се деветмината?<<“

Човековата неблагодарност

Што е почудесно од ненадејното исцелување од лепра? А овие десетмина биле излекувани истовремено. Заедно страдале, заедно се молеле, заедно биле исцелени, заедно оделе со радост. Односно, сите освен еден. Сите отишле кај Христа за исцелување, а само еден се вратил да Го прослави.

Карактеристично за човекот!

Колку брзо Му се обраќаме на Бога кога сме во неволја „Господи помилуј…“ А колку бавно велиме, кога сонцето свети: „Благословувај го, душо моја, Господа, и не заборавај ги сите Негови добрини.“

Се раскажува за еден капелан од Првата Светска војна што имал должност да ги цензорира писмата што војниците ги праќале дома. Ноќта пред да ги нападнат германските редови, стотици мажи пишале писма дома. Кога битката завршила, повторно пишале дома раскажувајќи за настанот. Капеланот морал да ги прочита и цензорира сите тие писма.

Писмо напишано пред битката обично било вакво: „Мила мамо, ќе одиме во напад изутрина и мислам на дома и на тебе, Му се заколнав на Бога дека ако преживеам утре, ќе станам подобар човек“. Некои други напишале: „Мислам дека ќе станам свештеник“.

Но после битката, тонот на писмата сосема се сменил. Пишувајќи му на еден пријател од друга регимента, истиот оној што го напишал првото писмо напишал: „Мил Џо, можеш да земеш отсуство? Последниот пат кога бевме во Париз си поминавме лудо, нели? Штотуку поминав низ пекол на фронтот. Во секој момент бевме близу до смртта. Ако можеш да земеш отсуство да се најдеме во Париз, ќе излеземе во град!“ Пред битката: „Боже, помогни ми да го преживеам утрешниот ден“, а после битката: „Добро, преживеав, Боже, така што веќе не ми требаш“.

Искажи ја!

„Зар не се излекуваа десетмина? Каде се деветмината?“

Исус очекувал другите деветмина да се вратат и барем да Му се заблагодарат. Зошто не дошле? Можеби заборавиле. Можеби биле премногу возбудени, премногу одушевени за да мислат на нешто друго освен на одново даденото здравје. Можеби некои од нив брзале да се вратат дома кај своите семејства. Можеби биле благодарни, но едноставно не го искажале тоа. Проблемот кај повеќето од нас не е тоа што не чувствуваме љубов за луѓето, често чувствуваме многу, но ретко го искажуваме она што го чувствуваме.

Една од највпечатливите беседи е онаа изговорена од еден поштар по завршувањето на Божиќната треска. Еден пријател му изразил сочувство поради маката на поштарот натоварен со планини пошта. На тоа поштарот одговорил: „Ова не е најтешкото, туку тоа што во поштата има огромни купови неиспорачана пошта без исправна адреса.“ Подароци и пораки на неиспорачана љубов!

Колку многу подароци и пораки на љубовта имаме што можат да им донесат радост на луѓето? Но им носат ли? Се испорачуваат ли некогаш? Се искажуваат ли воопшто? „Зар не се излекуваа десетмина? Каде се деветмината?“

Опсегот на Православното христијанство

Навистина, каде се деветмината? Деветмината што биле излекувани, простени, окрепени, исцелени, на кои им бил даден нов живот и обновена надежта? Веројатно се тука во црквава меѓу нас, зашто уште не сме се научиле да Му благодариме или да Го славиме Бога гласно. Светот е мрачен – ние сме мрачни. Светот е без надеж – ние сме без надеж. Светот е паднат – ние сме паднати. Можеме да издржиме исповед или две-три прозби „Господи, помилуј“, но големо славословие – песна на пофалбата – тоа ни паѓа тешко!

Сепак, доминантна тема во нашата Православна христијанска вера е славословието и пофалбата. На секоја Литургија на Православната Црква ѝ претходи пеење на големото Славословие за да се одреди гласот на целата Литургија, која е целосна Евхаристија – благодарност и славење. „Слава на Отецот, и на Синот, и на Светиот Дух…“ „Благословено е Царството на Бога Отецот…Синот… и Светиот Дух.“ Тоа е главна тема во Православното поколение, исто како што било доминантен мотив кај раните Христијани. Што наоѓаме во Новиот завет? Несреќи, демони, страдања, распнување –  а сепак, секогаш со славословие, зашто Христос го зеде најлошото од човекот и го победи. „Во светот ќе имате маки, но радувајте се, зашто Јас го победив светот“, вели Исус. Не Распнувањето, туку Воскресението го има последниот збор! Не смртта, туку животот! Чудно ли е тогаш што благодарењето, величањето и славословието не се само доминантна тема, туку и самиот живот на еден христијанин?

„Зар не се излекуваа десетмина? Каде се деветмината?“ Зар не беа десетмина спасени од тиранијата на гревот, стравот, вината, анксиозноста и смртта? Каде се деветмината? Зар дозволиле стравот и песимизмот да им го замолкнат величањето и благодарењето? Нека се вратат како едниот. Имаат голема причина да Го величаат Бога со силен глас и да Му благодарат.

Молитва

Благословувај го, душо моја, Господа, и целата моја внатрешност да го благословува Неговото свето име. Благословувај го, душо моја, Господа и не заборавај ги сите негови добрини, на Оној, Кој ги очистува сите твои беззаконија, Кој ги исцелува сите твои болести, Кој ги зеде на себе нашите гревови во Своето тело, Кој стана од мртвите за да ја уништи смртта, Кој секојдневно не овенчува со благост и милост, Кој и понатаму нѐ преисполнува со дарови за кои ни оддалеку не сме заслужни – благословувај го Господа. И душо моја, претвори го овој невратлив долг на Бога во усрдна служба во полза на оние на кои им треба нашата помош и за љубовта на Христа, нашиот Спасител и Исцелител.

Бигорски.

*************************************************

В името на Отца и Сина и Светия Дух! Ние с вас чухме в евангелското четиво, как в дома на един от фарисейските началници някой от насядалите край трапезата Му казал: блажен е, който вкуси хляб в Царството Божие!

И Христос отговаря с притча: един човек приготвил голяма вечеря и поканил мнозина, и когато настъпило времето за вечерята, изпратил слугата си да каже на поканените: елате, защото вече всичко е готово.

Ясно е, че под образа на човек в тази притча се изявява Бог. Ние с вас помним, че в Свещеното Писание на Бога се дават имена, подобни на действията, които той извършва. Някъде е казано, че Бог е поглъщащ огън, на други места Той се нарича лъв и мечка. Това е, когато става дума за наказания. Но наказания настъпват тогава, когато ние превръщаме човеколюбието Божие в повод за собствената си погибел. Тогава и се явяват скърби, призвани да ни отрезвят. А дотогава Господ постъпва като любящ баща, като грижовен стопанин на дома. И в такива случаи в Писанието Той се уподобява на човек, както това е видно и от днешната притча.

Голямата вечеря, която той приготвил, не е нищо друго, освен християнството. По-точно, християнският духовен живот, т. е. този път, по който трябва да върви човек, наричащ се вярващ в Христа, за да получи духовни плодове, заради които Господ ни едал вярата. Защо именно вечеря? Понеже духовният живот носи в себе си с нищо несравнима радост. В нея има и скърби, но радостта никой няма да ни отнеме, освен ако ние самите не си я отнемем.

Времето за вечеря настъпило в този момент, когато Господ Иисус Христос излязъл на проповед и продължава до днес.

А кой е този слуга, който бил пратен да призове поканените? Сам Господ Иисус Христос е този слуга. Помните ли какво казва апостол Павел – понизи Самия Себе Си, прие образ на раб, уподоби се на човеци и по вид стана като човек (Филип. 2:7)? Приел образ на раб – и тръгнал да зове всички на пир. Той казва: всичко вече е готово, т. е. не е нужно нищо да измисляте, откривате и изобретявате – ето пътя, вървете по него, и ще отидете там , където трябва.

И започнали, сякаш се наговорили, да се извиняват.

Първият му казал: купих земя, и трябва отида да я нагледам; моля те, извини ме. Светите отци покрай прекия смисъл виждат тук и намек за светската мъдрост. Полето символизира тварния свят. И тези, които твърде много са привързани към този свят, не желаят да мислят за свръхестественото и затова не търсят спасение. А ние ще добавим, че такива са хората, които жертват християнския духовен живот заради своята градина, заради строителство или ремонт.

Другият казал: аз си купих пет чифта волове и ще отида да ги изпробвам; моля те, извини ме. Във воловете се разпознава образа на човек привързан към земните дела. Случва се, че за нас е по-леко да отместим планини от светски дела, отколкото десет минути да постоим на молитва. И ние казваме: „Бих се радвал да се моля, но кога? А покупките? А срещите? А пътуванията? А увлеченията и развлеченията?” Или, например, мнозина са готови да забравят за всичко при покупка на нов автомобил, макар и старият да им е служил не зле.

Третият казал: аз се ожених и затова не мога да дойда. Това е любител на удоволствията, както плътски, така и душевни. Пък и заради самата женитба много народ е обърнал гръб на Христос. Особено ако тази женитба е била свързана с предателството на единия съпруг, за да спечели другия. Или ако човек така е привързан към семейството, че не може да мисли за никакъв духовен живот.

Така или иначе, всички покани били отклонени.

Всъщност, купената земя не би станала по-лоша, ако стопанинът я нагледа на следващия ден. И воловете можело да изпробва друг път. И можело отиде на пира заедно с жена си. Но им се искало да си направят приятното без Бога и то още сега. Хората повече от всичко на света обичали самите себе си и своите удоволствия, затова не смогнали да се заставят да дойдат на пира.

И, завърнал се, този слуга донесъл за това на своя господар. Тогава, разгневил се, стопанинът на дома му казал: иди по-скоро на улиците и кръстопътищата на града и доведи тук нищите, сакатите, хромите и слепите. Ясно е, че става дума за хора, които се оказали малко подходящи за този пир. Ако се опитаме да разберем духовно тяхната нищета и болести, тогава ние ще видим, че Господ зове към духовен живот и хора явно порочни и имащи различни душевни немощи, и тези, които по-рано никога не са живели според вярата и не знаят как се прави това.

И казал слугата: господарю, изпълнено е, както ти заповяда и има още място. Господарят казал на слугата: излез по пътищата и плетищата и убеди, колкото хора намериш, да дойдат, за да се напълни дома ми. Защото, казвам ви: никой от поканените няма да вкуси от вечерята ми. Понеже мнозина са звани, а малцина – избрани. Местата в Царството Небесно стигат за всички. И Господ, по един или друг начин, кани там всеки. Но тези хора, които са били призовани, а те не са дошли, сами не са поискали да отидат, и те получават според вярата си, по-точно – според нейното отсъствие. От друга страна, тези, които Господ нарекъл избрани, не били заети, т. е. те видели, че в техния живот липсва най-главното. И те се почувствали пред Бога нищи, сакати, хроми и слепи – затова и не се бавили, когато и не се бавили, когато Той ги поканил. Ето защо и Господ казва: Блажени нищите духом, защото тяхно е Царството Небесно (Мат. 5:3). Нищи духом – това са тези, които чувстват себе си такива.

Мнозина Господ призовава да тръгнат след Него, но не всички отиват. Най-напред, не искали да тръгнат след Него юдейските началници, книжниците и свещениците, а с тях и всички, които ги слушали. Затова пък тръгнали хора безкнижни и прости. След това се отказали да тръгнат езическите мъдреци, царе и чиновници, затова пък тръгнали хора от най-различни съсловия от езическата Римска империя. После се отказали да вървят след Христос всевъзможните еретици. Отказали се, ако се гледа на дела, а не на думи. Затова пък след Него тръгнали хора от други народи и страни, където преди името Христово не било и чуто. И накрая не тръгнали след Христос мнозина и мнозина наши съвременници, мнозина от които, в последните двадесет години, пребивавали в Църквата, помотали се тук и си тръгнали, така да се каже, „с празни ръце”. Затова пък дошли вместо тях тези от нашите роднини, познати и непознати, от които ние най-малко сме очаквали това.

Но такова е свойството на този пир, че ни канят на него всеки ден. И ако днес ние сме дошли, а утре кажем – „аз си купих земя, волове и се ожених, – моля Те, извини ме”, ще бъдем тези звани, които не поискали да бъдат избрани. На първо място е любовта към Бога, а вече на второ – всичко останало.

Времето за вечерята за нас е настъпило и всичко вече е готово. Ние сме получили вече покана, когато сме повярвали. Остава само да положим усилие, за да отидем на нея. Амин.

Превод: Прот. Йоан Карамихалев

********************************************

Неделя На утренята Ев. Лук. 24:36-53. На литургията Кол. 1:12-18. Ев. Лук. 14:16-24.
Понеделник Евр. 3:5-11:17-19. Ев. Лук. 20:27-44.
Вторник Евр. 4:1-13. Ев. Лк 21:12-19.
Сряда Евр. 5:11-6:8. Ев. Лук. 21:5-7:10-11:20-24.
Четвъртък Евр. 7:1-6. Ев. Лук. 21:28-33.
Петък Евр. 7:18-25. Ев. Лук. 21:37-22:8.
Събота Еф. 2:11-13. Ев. Лук. 13:18-29.

*********************************************

Недела – на Утрената

36. Додека тие уште зборуваа за тоа, Сам Исус застана среде нив и им рече: „Мир вам!”
37. А тие, така збунети и уплашени, помислија оти гледаат дух.
38. Но Он им рече: „Што се плашите и зошто такви мисли влегуваат во срцата ваши?
39. Видете ги рацете Мои и нозете Мои: Јас сум Истиот; допрете се до Мене и гледајте; зашто духот нема тело и коски, а, како што гледате, Јас имам.”
40. А кога го рече тоа, им ги покажа рацете и нозете.
41. Но, додека тие од радост уште не веруваа и се чудеа, Он им рече: „Имате ли овде нешто за јадење?”
42. Тие Му дадоа парче риба печена и мед со саќе.
43. И кога зеде, јадеше пред нив.
44. Па им рече: „Ете, тоа е она за што ви зборував уште додека бев со вас, оти треба да се исполни сè што е напишано за Мене во Законот Мојсеев и кај Пророците, и во Псалмите.”
45. Тогаш им го отвори умот за да ги разбираат Писмата,
46. и им рече: „Така е напишано и така требаше да пострада Христос и да воскресне од мртвите на третиот ден,
47. и да биде проповедано во Неговото име и покајание и проштавање на гревовите кај сите народи, почнувајќи од Ерусалим;
48. а вие сте сведоци за ова.
49. И ете, Јас ќе го испратам врз вас ветувањето од Мојот Отец; а вие останете во градот Ерусалим, дури не се облечете во сила одозгора.”
50. И ги изведе надвор во Витанија, па кога ги подигна рацете, ги благослови.
51. И кога ги благословуваше, се оддели од нив и се вознесе на небото;
52. тие Му се поклонија и се вратија во Ерусалим со голема радост.
53. И беа постојано во храмот, каде што Го прославуваа и благословуваа Бога. Амин!

********

Недела – на Литургијата

12. благодарејќи Му на Бога и Отецот, Кој нè направи способни да учествуваме во наследството на светитите во светлината;
13. нè избави од власта на темнината и нè доведе во царството на Својот возљубен Син,
14. во Кого имаме откуп преку крвта Негова и опростување на гревовите,
15. и Кој е образ на невидливиот Бог, првороден пред секоја твар;
16. бидејќи преку Него е создадено сè што е на небесата и што е на земјата, видливо и невидливо; било престоли, било господства, било началства, било власти – сè е преку Него и за Него создадено.
17. Он е пред сè, и сè преку Него се држи.
18. И Он е глава на телото, односно на Црквата; Он е почеток, +првороден меѓу мртвите, за да има првенство во сè.

******

16. А Он му одговори: „Еден човек приготви голема вечера и покани мнозина;
17. и кога беше време за вечера, го прати слугата свој да им каже на поканетите: »Дојдете, оти сè е готово!«
18. И почнаа сите, како договорени, да откажуваат; првиот му рече: »Купив нива и ќе треба да одам да ја видам; те молам, извини ме!«
19. Вториот рече: »Купив пет чифта волови и одам да ги пробам; те молам – извини ме!«
20. Третиот рече: »Се оженив и затоа не можам да дојдам«
21. Кога се врати слугата, му го кажа тоа на својот господар. Тогаш се расрди домаќинот на куќата и му рече на својот слуга: »Отиди бргу по раскрсниците и улиците градски и доведи ги тука бедните, слабите, хромите и слепите!«
22. И рече слугата: »Господаре, направив како што ми заповеда и уште има место.«
23. И му рече господарот на слугата: »Излези по патиштата и оградите и убеди ги да дојдат, за да се наполни мојот дом!«
24. Зашто, ви велам: никој од поканетите нема да вкуси од вечерата Моја. Оти мнозина се поканети, но малкумина се избрани.”

*******

Понеделник –

5. И Мојсеј Му беше верен како слуга на целиот Негов дом, за да го посведочи она, што имаше да се соопшти.
6. А Христос, како Син, е во Својот дом: Негов дом, пак, сме ние, само ако слободата и надежта, со кои се фалиме, ги запазиме до крај.
7. Поради тоа, како што вели Светиот Дух: „Денес, кога ќе го чуете гласот Негов,
8. да не ги ожесточите срцата свои, како кога се прогневивте во денот на искушувањето во пустината,
9. каде што татковците ваши Ме искушаа, Ме испитаа и ги видоа делата Мои преку четириесетте години.
10. Затоа се расрдив на тој род и реков: секогаш се заблудуваа во срцата свои и не ги познаа патиштата Мои.
11. Затоа се заколнав во Својот гнев дека нема да влезат во Мојот покој”.

17. Против кои негодува Он четириесет години? Нели против оние, што погрешија и чии коски останаа во пустината?
18. А на кои им се заколнал дека нема да влезат во Неговиот спокој, ако не на оние, што не сакаа да веруваат?
19. И така, гледаме дека тие не можат да влезат поради неверието.

*****

27. Тогаш пристапија некои од садукеите, што тврдат дека нема воскресение, па Го прашаа, велејќи:
28. Учителе, Мојсеј ни напиша: ако некој оженет умре без деца, брат му да ја земе неговата жена, и да го подигне потомството на брата си.
29. Имаше седум браќа и првиот, откако се ожени, умре без деца;
30. жена му ја зеде вториот, но и тој умре без деца;
31. ја зеде и третиот, а така исто и сите седуммина и умреа без деца;
32. по сите нив, умре и жената.
33. При воскресението, пак, на кого од нив таа ќе му биде жена, бидејќи со седуммината живеела?
34. Им одговори Исус и рече: „Синовите од овој век се женат и мажат;
35. но оние, што ќе се удостојат да го добијат оној свет и воскресението од мртвите, ниту ќе се женат, ниту ќе се мажат,
36. и да умрат веќе не можат, оти се еднакви со ангелите и, бидејќи се синови на воскресението, тие се синови Божји.
37. А дека мртвите ќе воскреснат, тоа го посведочи и Мојсеј при капината, кога Го
нарече Господа – Бог Авраамов, Бог Исаков и Бог Јаковов.
38. А Бог не е Бог на мртвите, туку на живите, оти во Него се сите живи.”
39. На тоа, некои од книжниците, рекоа: „Учителе, добро рече!”
40. И не смееја повеќе за ништо да Го прашаат. А Он им рече:
41. Како, пак, велат дека Христос е син Давидов?
42. Та и сам Давид вели во книгата на псалмите: »Му рече Господ на Мојот Господ: седи од Мојата десна страна,
43. дури не ги положам непријателите Твои во подножјето на нозете Твои!«
44. И така, Давид, значи, Го нарече Господ. Како тогаш да му е Он син?

********

Вторник –

1. Да се страхуваме пак, да не би, додека уште ние е оставено ветувањето за влегување во Неговиот спокој, некој од вас да задоцни.
2. Оти и нам ни се соопшти, како и ним. Но словото, што го беа чуле, не им донесе полза, бидејќи оние, што го беа чуле, не поверуваа.
3. А ние, кои поверувавме, влегуваме во Неговиот спокој, како што рекол Он: „Затоа се заколнав во гневот Свој дека тие не ќе влезат во Мојот спокој”, иако Неговите дела беа извршени уште од создавањето на светот.
4. Оти негде за седмиот ден е речено вака: „И во седмиот ден Бог се одмори од сите Свои дела”.
5. И на тоа место пак: „Не ќе влезат во спокојот Мој”.
6. И така, бидејќи се предостави на некои да влезат во Него, а на оние, на кои им беше порано соопштено, не влегоа поради непослушноста;
7. пак определи едно „денес”, велејќи преку Давида, по толку време, како што е речено погоре: „Денес, кога ќе го чуете гласот Негов, не стврднувајте ги срцата ваши”.
8. Зашто, ако Исус Навин ги беше успокоил, Бог немаше да зборува веќе потоа за друг ден.
9. Но, за народот Божји сè уште останува почивката саботна.
10. Оти, кој ќе влезе во спокојот Негов, тој ќе се одмора од делата свои, како и Бог од Своите.
11. И така, да се погрижиме да влеземе во оној спокој, та да не би некој да падне во слична непослушност.
12. Зашто, словото Божјо е живо и дејствува и е поостро од секаков меч со две острици; и навлегува до разделување на душата и духот, до зглобовите и мозокот, и ги проценува мислите и намерите на срцето.
13. И нема создание сокриено за Него, туку сè е голо и откриено за очите на Оној, пред Кого ние ќе одговараме.

******

12. А пред сето тоа ќе стават раце на вас и ќе ве изгонат, предавајќи ве на синагогите и затворите, и ќе ве водат пред цареви и управници, заради Моето име.
13. И тоа ќе ви биде вам за сведоштво.
14. И така, ставете си при срце да не размислувате однапред што ќе одговарате,
15. зашто Јас ќе ви дадам уста и мудрост, на која не ќе можат да ѝ противречат ниту да ѝ се противстават сите ваши противници.
16. Ќе бидете предадени исто така и од родители, и од браќа и од роднини, и од пријатели, а некои од вас ќе бидат убиени;
17. и ќе бидете намразени од сите, заради Моето име.
18. Но, ни влакно од главата ваша нема да загине;
19. со трпение спасувајте си ги душите.

******

Среда –

11. За ова би имале многу да ви зборуваме, што е и тешко да се толкува, бидејќи станавте немоќни за слушање.
12. Зашто, иако според годините вие требаше веќе да бидете учители, вие сè уште имате потреба да ве учат – кои се првите начала на словото Божјо, и дојдовте до таква состојба, што имате потреба од млеко, а не од тврда храна.
13. Секој, што се храни со млеко, не е опитен во словото на правдата, бидејќи е младенец;
14. а тврдата храна е за совршените, кои благодарејќи на навиката, имаат чувства и се научени да разликуваат добро и зло.

6. Потребно е чување од отпадништво во верата и да се има постојаност како и надеж во Заветот.

1. Затоа да го оставиме почетокот на Христовото учење и да се стремиме кон совршенство, да не полагаме пак основа на покајанието од мртви дела и на верата во Бога,
2. на науката за крштавањето, за возлагањето раце, за воскресението на мртвите и за вечниот суд.
3. И ова ќе го направиме, ако позволи Бог.
4. Зашто оние, кои веднаш се просветија, вкусија од небесниот дар, станаа учесници на Светиот Дух.
5. И, откако вкусија од добриот збор Божји и од силите на идниот век,
6. отпаднаа – не е можно пак да бидат обновени за покајание, кога повторно во себеси го распнуваат Синот Божји и Го хулат.
7. Оти земја, кога го впива дождот, што често паѓа на неа, и раѓа плод добар за оние што ја обработуваат, од Бога добива благослов;
8. а онаа, што дава трње и боцки, таа е непотребна и близу е до проклетството, кое завршува со изгорување.

********

5. И кога некои зборуваа за храмот, дека е украсен со убави камења и ветени дарови, Он им рече:
6. Ќе дојдат дни и од сето ова што го гледате нема да остане ни камен, што не ќе биде урнат.
7. И Го прашаа, говорејќи: „Учителе, а кога ќе биде тоа и каков е знакот, дека ќе стане тоа?”

10. Тогаш им рече: „Ќе се крене народ против народ, и царство против царство;
11. а на некои места ќе има и големи потреси, и глад и помор; ќе има стравотии и големи знаци на небото.

20. А кога ќе го видите Ерусалим опколен од војски, знајте – дека се приближило неговото запустување.
21. Тогаш, оние што се наоѓаат во Јудеја, нека бегаат во планините; и кои се во градот, да излезат од него; а кои се по околните места, нека не влегуваат во него,
22. зашто тоа се дните на одмазда, за да се изврши сè што е напишано.
23. Но тешко на бремените и доилките во тие дни: зашто голема мака ќе биде на земјата, и гнев врз овој народ;
24. и ќе паднат од сечилото на мечот, и ќе бидат одведени во плен по сите народи; а Ерусалим ќе го газат незнабошци, сè додека не се свршат времињата на незнабошците.

******

Четврток –

1. Оти тој Мелхиседек беше цар Салимски, свештеник на Севишниот Бог, кој што го пресретна Авраама, кога се враќаше од борбата со царевите, и го благослови.
2. кому и Авраам му даде десеток од сè, и кој по значењето на името негово е прво цар на правдата, а потоа и цар на Салим, односно цар на мирот,
3. без татко, без мајка, без род, немаше ни почеток на дните, ниту крај на животот и, по таков начин, е уподобен на Синот Божји, и останува вечен свештеник.
4. Гледате ли колку е голем оној, кому патријархот Авраам му даде десеток од најдобриот плен!
5. Оние од Левиевите синови, што примаат свештенство, имаат заповед да земаат по Законот десеток од народот, односно од браќата свои, иако и тие произлегле од бедрата Авраамови.
6. Но тој, кој не му припаѓаше на нашиот род, зеде десеток од Авраама и го благослови оној, што имаше ветувања.

******

28. А кога ќе почне тоа да станува, исправете се и подигнете ги главите свои, зашто се приближува вашето спасение.”
29. Им кажа парабола: „Погледајте ја смоквата и сите дрвја;
30. кога ќе видите дека потеруваат, сами знаете оти летото е веќе близу.
31. Па така, кога ќе видите дека станува ова, знајте оти се приближи царството Божјо.
32. Вистина ви велам, нема да премине овој род, дури сето тоа не се исполни.
33. Небото и земјата ќе преминат, но зборовите Мои нема да преминат.

******

Петок –

18. А, пак, одменувањето на поранешната заповед се изврши поради тоа, што таа беше слаба и бесполезна,
19. оти Законот ништо не доведува до совршенство; а се воведе подобра надеж, преку која се приближуваме до Бога.
20. И тоа не без клетва.
21. Оти оние беа станале свештеници без клетва, а Он – со клетва, преку Оној, Кој Му рече: „Се заколна Господ и нема да се раскае: Ти си вечен свештеник по чинот Мелхиседеков”.
22. Затоа на толку подобар Завет стана залог Исус.
23. А тие беа многу свештеници, зашто смртта не им даваше да остане само еден;
24. а Он, бидејќи Сам, пребива вечно, има свештенство што нема да мине на друг.
25. Затоа Он и може и за вечно да ги спаси оние, што преку Него доаѓаат кон Бога, бидејќи е секогаш жив за да се моли за нив.

*******

37. Дење проповедаше Он во храмот, а ноќе излегуваше и ноќеваше во гората, наречена Елеонска.
38. И сиот народ доаѓаше наутро при Него во храмот, за да Го слуша.

22. Предавство. Пасхалното јагне и вечерата. Суетата кај учениците. Страдањето на Исуса во Елеонската Гора. Фаќањето. Петровото одречување. Страдањето на Исуса пред Кајафа.

1. Се приближуваше празникот Бесквасници, наречен Пасха;
2. а првосвештениците и книжниците гледаа како да Го погубат, оти се плашеа од народот.
3. И влезе сатаната во Јуда, наречен Искариот, еден од бројот на дванаесетте.
4. И кога отиде, се договори со првосвештениците и началниците, како да им Го предаде.
5. Тие се зарадуваа и се согласија да му дадат сребреници.
6. И тој вети, и бараше погодно време, да им Го предаде тајно од народот.
7. И дојде денот Бесквасници, кога требаше да се заколе пасхалното јагне;
8. па ги испрати Исус Петра и Јована и им рече: „Отидете и пригответе ни пасха, за да јадеме!”

******

Сабота –

11. Затоа помнете, вие, кои некогаш по тело бевте иноверци, и наречени необрезани од така наречените обрезани со телесно обрезание, правено со раце,
12. дека во она време бевте без Христа, отстранети од општеството на Израилот, без право на учество во заветите на ветеното, без надеж и безбожници во светот;
13. но сега, во Христа Исуса, вие, кои некогаш бевте далеку, станавте блиски преку крвта Христова.

*****

18. А Он рече: „На што прилега царството Божјо и со што да го споредам?
19. Тоа е како синапово зрно, што го зема човек и го посадува во градината своја, каде што израстува и станува големо дрво; па и птиците небески си прават гнезда на неговите
гранки.”
20. И пак рече: „Со што да го споредам царството Божјо?
21. Тоа прилега на квас што го зема жена и го става во три мери брашно, додека скисне сето.”
22. И минеше низ градови и села и поучуваше, патувајќи кон Ерусалим.
23. Некој, пак, Му рече: „Господи, малку ли се оние што ќе се спасат?” А Он рече:
24. Потрудете се да влезете низ тесната врата; зашто ви велам: мнозина ќе сакаат да влезат и не ќе можат.
25. Кога ќе стане домаќинот и ќе ја затвори вратата на куќата, а вие, стоејќи однадвор, ќе почнете да чукате и да викате: »Господи, Господи, отвори ни!« Он ќе ви одговори и рече: »Не ве знам од каде сте.«
26. Тогаш ќе почнете да зборувате: »Ние јадевме пред Тебе и пиевме; и по нашите улици Ти поучуваше.«
27. А Он ќе рече: »Ви велам, не ве познавам од каде сте; отстапете од Мене сите што вршите неправда!«
28. Таму ќе биде плач и крцкање со заби, кога ќе ги видите Авраама, Исака и Јакова, и сите пророци во царството Божјо, а себе – истерани надвор.
29. И ќе дојдат од исток и запад, и север и југ, и ќе седнат на трпезата во царството Божјо.

*********************************

Нешто околу Новата Година: христијанска или секуларна?

Нова Година! Што, всушност, празнуваме на 31 декември / 1 јануари? И што значи тоа граѓанска, односно секуларна Нова Година? Тоа е моментот кога сите ние, сиот свет влегува во следното новолетие, т. е. започнува Новата Година. Зборуваме за граѓанско празнување, не за црковно. Па и таканаречената „Василица“, 1 јануари, Нова Година по Јулијанскиот календар, чиешто предание е поврзано со Св. Василиј Велики (бидејќи на истиот ден се празнува овој светец), заедно со Обрезанието Господово, меѓу народот е позната и како „Стара Нова Година“, но во самата богослужба на празникот нема никакви сведоштва и молитви во однос на Новата Година. Тоа, пак, ни докажува дека кај православните народи Новата Година не се празнувала на 1 јануари. Но доколку Црквата го одбележува и одобрува граѓанското новолетие, тоа го прави поради фактот што таа постои во општеството и секое општествено прославување ги опфаќа нејзините верни членови.

Но ајде да видиме како стојат работите?

За оние кои не знаат, а веројатно поголемиот дел од нашиот народ воопшто не знае, и Црквата си има свое празнување на Новата Година, но тоа се случува во сосема поинаква атмосфера и на сосема друг датум. А тој датум е  1 / 14 септември.

Уште во древноста, мeсeцoт сeптeмври кај Eврeитe бил пoчeтoк на нoвата граѓанска гoдина (II Мoј. 23, 16). Тоа бил мeсeц на собирањe плoдoви и принeсувањe жртви на благoдарнoст кон Бoга. За врeмe на oва празнувањe Гoспoд Исус влeгoл вo синагoгата вo Назарeт, ја oтвoрил книгата на прoрoкoт Исаија и ги прoчитал збoрoвитe: „Духoт на Гoспoда Бoга e врз Мeнe заштo Гoспoд Мe пoмаза за да им благoвeстувам на бeднитe, Мe испрати да лeкувам сoкрушeни пo срцe, да им прoпoвeдам на зарoбeнитe и на затвoрeницитe – oтвoрањe на тeмницата, да ја прoпoвeдам благoпријатната Гoспoдoва гoдина и дeнoт за oдмазда на нашиoт Бoг; да ги утeшам ситe oниe штo тагуваат“ (Иса. 61, 1-2).

Подоцна, пак, за време на царот Диоклецијан, за секоја нова година се користел зборот индикт. Овој збор – индикт или indiction = објава, првично значел годишен данок во производи, којшто бил воведен токму од страна на овој цар. Големината на данокот се определувала врз основа на пописот на населението којшто се спроведувал секои 15 години. Индикт се нарекувал како самиот 15 годишен временски интервал, така и секоја година во неговите рамки. Почетокот на годината се паѓал на 1 септември, кога се собирал родот и се плаќал данокот.

Подоцна, Првиот Всeлeнски сoбoр oпрeдeлил и цркoвната гoдина да пoчнува на 1 сeптeмври. Важно е да се одбележи и дека IV век бил златен период на Црквата. Тогаш престанале мачеништвата, Христијаните можеле слободно да ги практикуваат своите богослуженија, но Црквата не можела да ги заборави храбрите подвизи на мачениците за верата. Верниот народ чувствувал огромна потреба да ги сочува овие спомени, заради што во овој период започнал да се составува црковниот календар. Во спомен на мачениците претходната историска епоха била наречена „Ера на Диоклецијан“ или „Ера на мачениците“.

Дoлгo врeмe вo христијанскиoт свeт и граѓанската, и цркoвната гoдина биле одбележувани на 1 септември. Подоцна граѓанската Нова Година била пренесена на 1 јануари, и тоа најпрвин на Запад, во Европа. Историските факти зборуваат за можни причини поради кои Западниот свет ја преместил традицијата на празнување на Нова Година од 1 септември на 1 јануари. Оваа традиција била поврзана со римскиот пагански свет. Имено, според Јулијанскиот календар за почеток на Новата Година бил сметан 1 ден од месец јануари. Во време на римското паганско општество, Римјаните го славеле богот Јанус (според кој е добиено и името на месецот јануари) и главниот ден Saturnalia, а исто така од времето на царевите и почетокот на Новата Година. Овој ден паганите го поминувале со особена свеченост и веселие. Пријателите едни на други си испраќале подароци, кои ги нарекувале Strenae, а во чест на богот Strena или Strenie, приредувале гозби, ноќите ги поминувале во песни, игри и театарски претстави. Ваквите забави траеле повеќе денови. Со ослободувањето на христијанството и воспоставувањето на неговите традиции, биле забранети сите учества на овие пагански собири. Во VII век, со доаѓањето на паганите од Фландрија и Холандија, повторно се направиле обиди да се воспостави традицијата на ваков начин да се прославува Новата Година на 1 јануари. Но повторно за кратко време била потисната, за во 1582 година, кога бил воведен Григоријанскиот календар, Западот конечно да донесе одлука почетокот на Новата Година да го одбележува на 1 јануари.

На Истокот, пак, ситуацијата била поинаква. Во Русија, сѐ до времето на владеење на царот Петар Велики, и црковниот и граѓанскиот календар започнувале на 1 септември. Поведен од својот интерес за западниот начин на живот, Петар тргнал на пат за Европа со намера што е можно подобро да се запознае со обичаите на западните земји, а со цел да ги примени во својата, според него, „заостаната“ земја. Така, Петар прифатил Новата Година да се слави на 1 јануари. Нова Година бил световен празник и на славење се пристапувало после Рождеството Христово, кое до револуцијата од 1917 година се паѓало на 25 декември. Со револуцијата била спроведена уште една календарска реформа: наместо Јулијанскиот бил прифатен Григоријанскиот календар (нов стил), така што празнувањето на Новата Година почнало да се паѓа непосредно пред Божик, кој со оваа реформа започнал да се слави на 7 јануари. Затоа кај луѓето коишто ја пазеле духовната традиција се појавила недоумица: Како да се празнува Новата Година и дали воопшто да се празнува? Одговорот на ова прашање е веќе друга тема.

Кога сме кај календарите, добро е да појасниме дека денес постојат два: еден древен, таканаречениот Јулијански календар, кој бил изработен во 46 г. пред Христа од страна на александрискиот астроном Созиген, а на иницијатива на римскиот владетел Гај Јулиј Цезар, според кого и го добил името. Овој календар бил прифатен од страна на Црквата во IV век со извесни измени. Но, Јулијанскиот календар не е сосема точен: тој се разликува за 11 минути и 14 секунди од вистинската сончева (тропска) година. Оваа разлика за 400 години се искачила на 3 дена, 2 часа, 53 минути и 20 секунди, а пак, во 1700 година изнесувала цели 10 дена. Денес таа изнесува 13 дена.

Подоцнежниот календар е Григоријанскиот, изработен по указ на папата Григориј кон крајот на XVI век. Имено, веќе во средниот век, тогашните научници ја воочиле неправилноста на Јулијанскиот календар. Па така, на иницијатива на споменатиот папа, во 1576 година била формирана посебна комисија од астрономи и математичари која имала за цел да спроведе реформа на Јулијанскиот календар. Во врска со ова комисијата предложила и конкретни мерки за реформа на календарот. Тие биле прифатени од страна на папата на 24 февруари 1582 година со издавање на посебна папска була со споменатите мерки. Тогаш, меѓу другото, било утврдено секоја година пролетната рамнодневница да биде фиксирана на 21 март. Понатаму, со цел да се изедначи дотогашната разлика меѓу јулијанската и реалната (тропска) година, која во 1582 година изнесувала 10 дена, со папската була било решено, во таа година 5 октомври да се смета како 15 октомври.

Овој календар стана примарен во католичка Европа. Потоа, од практични причини постепено почнаа да го примаат и другите народи, и денес се користи на глобално ниво.

За жал, од иста причина, сите празници веќе одамна се преведени на Григоријанскиот календар. Малкумина од новите генерации знаат дека 14 јануари, познат по така нареченото празнување на „Стара Нова Година“, е всушност 1 јануари (овој датум може да се воочи и во самата богослужба), токму поради тие 13 вишок денови кои Григоријанскиот календар ги избришал од годината. Многу често во Православниот свет се прави една грешка поради неупатеност и незнаење. Имено, Обрезанието Господово кое се празнува на 14 јануари заедно со оддавањето почит на Св. Василиј Велики, се смета за почеток на новата црковна година („Василица“). Кога би се вратиле назад 13 денови, односно оние денови кои реформите на календарот ги избришал, тогаш овој празник би се паднал на 1 јануари и би се поклопил со датумот на граѓанската Нова Година, со која Црквата и нема баш некоја врска. Но бидејќи Црквата постои и опстојува во општеството, а не надвор од него, таа ја почитува важноста на граѓанската Нова Година, за која повторно ќе нагласиме дека не е, и не може да биде црковен или христијански празник.

Црквата ја празнува својата Нова Година, но на друг датум и во сосема поинаква атмосфера. Радосна атмосфера, ама духовна и торжествена радост. За христијанинот Новата Година е празник кој според Црковниот термин се одбележува на 1 / 14 септември. И тогаш не се практикуваат забави. Секоја Нова Година започнува со возгласот: „Благословено е Царството на Отецот, и Синот, и Светиот Дух, сега, секогаш и во сите векови. Амин“. Тој празник постои во нашиот месецослов и се нарекува „Почеток на Новото Лето“.

Бигорски

*************************************

Голема е тајната на побожноста:

Бог се јави во плот,

посведочен беше од Духот,

се покажа на ангелите,

беше проповедан на народите,

светот Му поверува, и се вознесе во слава!

(1 Тимотеј 3:16)

 Возљубени духовни чеда,

Да се сплотиме сите во радост и веселба на празникот на Рождеството Христово, денот во кој ни се откри Tајната над тајните приготвена од пред сите векови за спасение на човечкиот род. Оној, Кој по природа е вечен и Творец на целото создание, врз себе зеде обличје на човек. Несоздадениот се изедначи со Своето создание, за созданието да го подигне кон Себе. Како родител кој прави сè на своите деца да им помогне да го достигнат врвот на своите потенцијали, така и Бог ја отклони пречката која нè ограничува, и не престанува да нè издига до полнотата на нашите можности. Тајната на Воплотувањето, стана непрестан извор на благодат за сите нас. И така, денес, кога Рождеството Христово силно свети врз нашите животи, радосно се присетуваме дека Небесата се широко отворени за секој од нас. Да пееме со радосен восклик на денот на кој Творецот дојде на земјата, денот на кој вечниот Логос божји се воплоти од Светиот Дух и Дева Марија и стана Човек, со единствена цел нас смртните и пропадливите да нè воведе во нераспадливост и вечност. Токму во овие празнични денови, кога сè околу нас нè поттикнува и ни укажува на „нужноста“ од минливото и распадливото, по милоста Божја да се одважиме и триумфално да зачекориме кон нашиот нов и возвишен статус.

Мили мои во Христа,

Воплотувањето Христово се нарекува Тајна над тајните не затоа што се работи за некаква скриена мудрост во која можат да проникнат само најегзотичните мистици, туку затоа што на натприроден начин, кој ги надминува нашите интелектуални капацитети, во личноста на Исус Христос се споија Божјото и човечкото, вечното и минливото, совршеното и пропадливото. Помеѓу овие две постои онтолошки јаз кој може да биде премостен единствено од Оној Кој битствува вон секоја категорија и Кој не може да биде дефиниран со материја, простор и време. Токму затоа, Вечната Мудрост, Умот и Поредокот Божји, Кого ние го условуваме со Неговото земно име Исус Христос Синот Божји, превземајќи ја човечката природа врз Себе, истата ја обожи, онтолошки ја преобрази и ја воздигна до степен на образ и подобие божјо (1 Мојс. 1:26-27), правејќи нè да бидеме слични на Него (1 Јован 3:2; Филип. 3:21). Тој се приближи до нас, за да можеме и ние да се приближиме до Него.

Драги браќа и сестри,

Преку Воплотувањето и Раѓањето, Христос ни објави дека Самиот е полнотата на присуството на Божјата слава (Јован 1:14, Кол. 1:15.19). Станува збор за истото присуство кое на планината му се јави на Мојсеја; истото присуство кое во вид на огнен столб ноќе и столб од облак дење го водеше Израилскиот народ во Ветената земја; истото присуство кое пребиваше во Свјатаја Свјатих на Соломоновиот Храм. Но ваквото присуство драги мои, иако спектакуларно и во цела своја полнота, сепак беше ограничено; достапно само на малкумина и врзано за едно место во храмот односно скинијата каде можеше да се пристапи само еднаш или двапати годишно. Она што беше несовршен првообраз во Стариот Завет, стана суштинско исполнување во Христа. „Ете, девица ќе зачне во утробата своја и ќе роди Син, и ќе го наречат Емануил – што значи: со нас е Бог!“ (Мат. 1:23; Исаија 7:14). Истото тоа присуство, овој пат на далеку повозвишен начин, се всели во утробата на Дева Марија и триесетина години живееше како еден од нас. Со актот на Христовото Воплотување и Рождество сè е променето за човечкиот род. Дадено ни е да можеме да се подвизуваме и обожуваме, што, пак, беше и првичната цел на Отецот – да го отсликуваме не само Неговиот лик, туку и Неговото подобие. Се разбира, ова не е само како некаков интелектуален концепт кој убаво звучи, туку реално присуството на Славата Божја, кое преку Христовото Воплотување и Рождество е дадено неограничено во срцата на секое создане кое истото го посакува. Тоа е она што светите отци го нарекуваат „чувството на Божјото присуство“, кое може да биде искусено од секој од нас.

Драги мои во Христа Богомладенецот,

Домостројот на спасението не може да се замисли без клучната улога на Дева Марија. Додека на денот на Рождеството се присетуваме на Христа и Неговото Воплотување, вториот ден од Божиќ е посветен токму на Неговата Мајка, Пресвета Дева Марија, кој пак е еден од најстарите Богородични празници. Свршена за праведниот Јосиф, уште пред да знае за маж, ангелот Гавриил ѝ ја пренесе радосната вест дека спасението на човечкиот род ќе се случи токму преку благословеното и натприродно зачнување во нејзината утроба, токму преку нејзиниот Син Исус Христос. Иако отпрвин во целост не можеше да ја разбере пораката на ангелот, Дева Марија со длабока побожност истата ја прифати без приговор. „Марија пак, рече: Еве ја слугинката Господова; нека ми биде според зборовите твои!“ (Лука 1:38). Токму заради ваквиот одговор, заради нејзината посветеност на нејзиниот Син сè до крајот на нејзиниот живот, а над се заради присуството на Богомладенецот во нејзината утроба, Дева Марија се удостои да биде наречена Богородица. Затоа ние во химните ја величаме пеејќи, „Достојно е, навистина, Блажена да те нарекуваме Тебе, Богородице, Присноблажена и Пренепорочна, и Мајко на нашиот Бог! Почесна од Херувимите, и неспоредливо пославна од Серафимите, Бога Словото нетлено што Го роди, навистина си Богородица, ние Те величаме.“

Возљубени во Господа,

Христовото доаѓање во светот е секако поврзано и со воспоставувањето на Небесен мир. Секој со себе го носи тоа што го има и го нуди она што тој всушност Е, а самиот Христос е Кнез на Мирот. „Зошто Младенец ни се роди – Син ни се даде; власта е на рамењата Негови, и ќе го наречат: Советник, Чудесен, Бог силен, Отец вечен, Кнез на Мирот.“ (Иса. 9:6). Токму затоа и во молитвите на Црквата, пред сè, застапуваме за Небесен Мир, кој извира единствено од Христа. „Мир ви оставам; мирот Свој ви го давам; Јас ви го давам не како што го дава светот. Да не се плаши вашето срце.“ (Јован 14:27). Христос прави разлика помеѓу небесниот мир и несовршениот мир кој го нуди светот. Било кое општествено уредување, било кој светски водач, па макар бил и најпобожниот во светот, не може да понуди ниту да исполни ветување за глобален мир. Непостојаноста на човечките ветувања како и недостатокот на капацитет истите да се исполнат, се бројни и очигледни. Денес сме сведоци на недостаток на мир токму заради изразената подвоеност по расна, полова, класова и политичка основа, како во нашата татковина Р. Македонија, така и тука на Северноамериканскиот континент. Но, мирот Христов и Неговите ветувања се од сосем друга природа. Тој им припаѓа на преобразените. Припаѓа на оние кои се преумуваат. Преку Христовата благодат, ве повикувам да сплотиме околу Христа, Единствениот Кој може да ни даде поинаква перцепција на реалноста, та во Неговата љубов, ние да бидеме сејачи на Мирот. Само преку силата на Неговиот Дух можеме да бидеме победници над омразата, себичноста, арогантноста, саможивноста и ним сличните.

Мили мои,

Преку Воплотувањето и целокупното Христово искупително дело, нам ни е понуден неопсилив и сеопфатен дар на спасение. Се разбира, како и секој дар, ние треба да го примиме и да го ставиме во употреба. Малку значи за нас тоа што Христос онтолошки ја промени човечката природа ако ние лично не се одважиме и не дозволиме таквата промена активно да се реализира во нашите животи во целиот свој потенцијал. Христијанскиот живот е синергичен во кој Бог и човекот имаат удел подеднакво. Бог иницира и исполнува (она што ние не можеме), а ние одговараме и се исполнуваме (она што можеме). Тоа е најјасно видливо за време на богослужбите а посебно при Светата Евхаристија – Причест. Христос, во полнотата на присуството на Неговата слава се нуди на секој од нас, а ние одговараме со длабока побожност учествувајќи во Неговото Тело и Крв. Причестувајќи се ние, разбираме дека дарот кој ни се нуди е всушност самиот Христос, а добробитта која ја добиваме од таквиот дар е единење со вечноста во Телото Христово. Ете затоа е потребно да го послушаме советот на светитот апостол Павле кога нè поучува да не ги напуштаме и пропуштаме богослужбите (Евреите 10:25).

Возљубени во Христа Богoчовекот,

Рождеството Христово е вистинска радост. Спротивно на модерната индоктринација со која нè убедуваат дека верата во Христа е некаков непотребен и архаичен додаток на човештвото, кој разделува наместо да сплотува, ние цврсто стоиме во радоста на Рождеството и пееме за Неговата Слава. Уверени сме дека нашите срца и животи се створени за синергичен соживот со Бога и дека полнотата на животот произлегува токму од заедичарењето во Христа. Затоа, и овој Божиќ се молам Светлоста на витлеемската пештера жарко да свети врз вас и вашите семејства; мирот Божји кој го надминува човечкото разбирање да биде постојано со вас; радоста Христова која произлегува од спасението јасно да се очитува во вашите животи; а најмногу од сè, присуството на Неговата слава да биде искусена во сечие срце, пред сè во срцата на нашиот македонскиот народ, а потоа и по целиот свет во срцето на секој човек.

Нека ни е за многу години празнувањето на Рождеството на нашиот Господ и Спасител Исус Христос!

ХРИСТОС СЕ РОДИ – НАВИСТИНА СЕ РОДИ!

Митрополит Американско-Канадски

Методиј

*****************************************************

Сосема е возможно, големото мноштво мислечки личности да се сложат дека, бездруго, ние самите немаме слободно одлучено да постоиме. Едноставно речено, ние го немаме направено тој избор! Не зависи од нас кој ќе биде нашиот мајчин јазик, не ја одбираме татковината, ниту родителите, ниту епохата, односно историските околности во кои би си го поставиле нашето постоење. Конечно, нас никој не нема прашано со какви карактеристики, надворешни и внатрешни, би сакале да се одликуваат нашите личности. Следствено, сме ја немале ниту таа можност да одлучуваме за нашиот надворешен изглед или за нашите умствени способности и други видови таленти.

Но, штом веќе го прегрнал постоењето, со човекот се збива спротивното! Ми се чини, како ниту едно друго суштествувачко битие, единствено човекот го поседува најскапоценото сознание, најдлабоката свест, најбитната харизма – да расудува помеѓу онтолошката димензија на слободата и земската на принудата. Губењето на ова расудување, го означува преминот од слобода во ропство. Затоа жедта за слобода е истовремено и емпириски предвкус на слободата, а без егзистенцијалното остварување на полнотата на слободата, човекот ја живурка сопствената ограниченост, осредност.

Верувам дека на мнозина им е позната онаа антологиска, филмска реченица, кога легендарниот Петар Божовиќ, во улога на режимски инспектор, му се обраќа на младиот радио водител, велејќи му: – види дечко, млад си, време ти е да се повлечеш, после ќе биде доцна, ќе те изеде мракот! Радио водителот се двоуми: – кој мрак, ова е демократска земја, нема тука мрак! А, режимскиот инспектор нагласува: – демократскиот мрак!

Имајќи го за основа овој краток, но полнозначен дијалог, преку нашите логички и критички согледби, доаѓаме до опитот, кој ни ја потврдува слободата, но не како можност за безброј избори! Значи, слободата не се изразува преку човекот, кој се наоѓа во супермаркет пред полица со различни чоколади, та, еве го, сега слободно избира кое чоколадо ќе го купи. Не! Најдлабокото искуство ни ја потврдува слободата начелно како – непотчинетост на принудата! Слободата е можност да се откажеме од инстинктивната нужност на која итро наведуваат инспекторите, во полза на непотчинетоста на принудувачките „односи“.

Колкумина во оваа земја, досега, се имаат повлечено млади, за потоа да не им биде доцна! Колкумина ги има изедено демократскиот мрак! Колкумина се потчиниле или се потчинети на принудувачките односи! Колкумина не ја вкусиле слободата како онтолошка состојба! Колкумина не биле кадарни да се откажат од инстинктивната нужност, токму заради отсуството на однос на инспекторите во претпоставениот милициски режим!

Доаѓа време на напуштање на површноста на постоењето. Доаѓа време на градење односи, а не на потчинетост, не на потценетост од страна на инспекторите. Доаѓа време на философски прашања и потрага по одговори. Време на превреднувања и воспоставувања на автентични односи, во искуството на слободата. Односот значи посакувано одрекување од приоритетот на инстинктот, приоритетот на егото; значи одрекување, кое раѓа радост од признавањето на различност наспроти себе. Тоа е радоста од моментот на изненадувањето, бидејќи токму во односот со другиот, а не во режимската самодоволност, се остварува слободата, неопределена од нужноста и од сето тоа што би ја негирало единственоста и неповторливоста на другиот.

Човекот е самовластно битие, а самовластноста, според светиот Дамаскин, е природно движење на умот, со кое човекот ја изразува неговата волја логички и, што е најважно,  слободно. Според него не постои ум без волја, ниту волја без ум. Ова онтолошко единство на умот и волјата го спречува цепкањето на човековата личност, според кое тој, мисли, но нема волја да дејствува, или, има волја за дејствие, но не може да го смисли. Таквата слободна и целовита личност веќе никогаш не ќе треба да се труди да го изгонува демократскиот, или било кој друг вид мрак. Според современиот светогорски светител Порфириј Кавсокаливит, човекот веќе никогаш и не треба да се труди да го изгонува мракот од животот, оти може целосно да се исцрпи, а да не успее во посакуваното. Сосема е јасно и едноставно: доволно е само да се пушти светлина во животот, и, мракот веднаш ќе исчезне.

Постои еден убав обичај, кој понекогаш го практикувам со пријателите. Се искачуваме на врв планина и пуштаме змаеви. Секој од нас не мора да е искачен на планина. Местото, кадешто се наоѓа, нека биде неговиот врв. Сега, секој од својот врв, со сето свое битие, без да биде принуден или потчинет на мракот, и без страв, веќе може слободно да почне да пушта светлина.

*************************************

Денес, кога го празнуваме воплотувањето Христово, возможно е некој да го постави прашањето: зошто се воплоти втората ипостас на Света Троица, а не стана човек на пр. Отецот или Светиот Дух! На ваквото прашање, Отците на Црквата одговараат со следниве зборови: затоа што човекот е икона Христова! Логосот е Создател на човекот, согласно на напишаното во Светото Писмо: рече Бог и би, од што недвосмислено е јасно дека Бог сѐ создаде преку Словото. Затоа и Словото стана човек, за да го спаси човекот што го создаде. Човекот е икона Христова, образ на Логосот, та следствено Он стана човек, а не некое од другите две лица на Света Троица.

Оттука, според зборовите на светиот Хризостом: Рождеството Христово е Митрополија на сите празници во Црквата! Доаѓа Господ во овој свет смирено! Нетелесниот се вотеловува, невидливиот станува видлив! Станува сиромашен за ние да се обогатиме! Од љубов се воплотува! Се спушта Господ, за да се издигне човекот! Доаѓа блиску до нас, за ние да се доближиме до него, да го обожиме сопственото постоење! Небото се спушта на земјата и човекот едноставно ја пружа својата рака за да го прими новиот живот! Според зборовите на светиот Атанасиј Велики: кога сонцето не бива загадено доаѓајќи во допир со разните предмети на земјата, ниту го губи блесокот, туку напротив, сѐ осветлува и очистува, тогаш колку повеќе Логосот Божји, Создателот на сонцето, со тоа што се воплоти не само што не беше загаден, туку поточно речено, бивајќи Самиот нераспадлив – го оживотвори и го освети распадливото тело! Затоа, со воплотувањето Христово човекот станува син Божји!

Навистина претставува штета кога луѓето му се доближуваат на овој празник без грам теологија. Кога остануваат само на подготвување храна, на украсување и на фолклор. Со други зборови кажано, кога го прославуваат Рождеството Христово, но без Христа! Токму како што тоа, за жал, го прават нашите браќа од схизматичкото опкружување, кои упорно остануваат вон Соборноста и кои дури и за Божик го гонат Богомладенецот Христа и нашата Црква, со тоа што го ставаат Архиепископот охридски Јован во затвор и со тоа што по овоземните судови развлекуваат Христијани: Епископи, свештеници, монахињи и верници! Но, како и да нѐ нарекуваат, што и да ни прават, колку и да се занимаваат со нас, за нас, нивното рамниште никогаш нема да биде смислата на Рождеството Христово, ниту, пак, било кога ќе го прославуваме раѓањето на Богочовекот Христос, прогонувајќи, онеправдувајќи и осудувајќи луѓе!

За нас, смислата и целта на прославата на денешниот празник секогаш ќе бидат зборовите: Бог се вочовечи, за човекот да стане бог по благодат! Бидејќи, доколку целта беше ние само да ги научиме вистините од Евангелието, тогаш Бог и не мораше да станува човек, туку можеше да ни го покаже тоа учење преку Пророците и Апостолите! Но, ќе можевме ли ние тогаш да Го љубиме ако не Го познававме, ако никогаш му Го немавме видено лицето, ако останеше за нас невидлив и недостижен? И, како би било возможно да воспоставиме заедница со еден таков далечен, недостапен и студен бог? Сепак, Логосот Божји ја премости онтолошката провалија, којашто постоеше помеѓу Бога и човекот, та човештвото го виде и го гледа лицето на нашиот Господ Иисус Христос, бидејќи Логосот стана плот и живееше помеѓу луѓето, а и денес ни се дава во Соборната Евхаристија! Затоа, често нагласуваме дека Црквата не е некаков философски систем, којшто ќе нѐ направи подобри луѓе, туку во Соборната Црква го стекнуваме опитот од познанието на Богомладенецот Христос, ја стекнуваме полнотата на заедничарењето со Соборниот Христос, преку причестувањето со Неговите Тело и Крв!

Денес сме собрани далеку од човечката суета на светската моќ. Собрани сме во смирената Витлеемска пештера. За Христос да се роди во нас, Он дејствува во пештерата на нашето срце во коешто влегува со својата несоздадена благодат и во него преобразува сѐ што е непреобразено; та, тогаш нашето срце дејствително станува престол на Богоотрокот Христос. Таму се совршува тајната на нашето спасение! Зошто баш таму? Според зборовите на Отците, каква ќе беше ползата од Рождеството Христово доколку не го познавме дејствително токму во сржта на нашето битие! Оти, возможно е некој да знае за Христа на еден интелектуалистичко-теоретски начин, но истовремено да не го познава во длабочината на своето битие, па оттука да остане и неопитен за Љубовта.

Оној Којшто на земјата носи мир и помеѓу луѓето добра воља, уште со самото Негово доаѓање во светот започна да го трпи прогонот! Значи, од прогонот од страна на Ирод, па до смртта на крстот! Ние секогаш да го примаме во нашите срца прогонетиот Богомладенец на мирот и љубовта, да го примиме во нас Сонцето на правдата, сведочејќи така дека Рождеството Негово не е само далечен историски настан, туку дека и денес е победа на Божјата љубов, којашто и од нас прави синови и ќерки на Светлината, деца Христови, во Отца, преку несоздадената благодат на Светиот Дух, сега и секогаш и во вековите на вековите. Христос се роди!

Нинов.

**************************