Страсна седмица. Велики Четврток

Велики четвъртък – Възпоминание на Тайната вечеря

На тоя ден Господ Иисус Христос извършил пасха в дома на един жител на Йерусалим (Мат. 26:17-35, Марк 14:12-31, Лук. 22:7-38, Иоан 13:1-17, 26). Преди вечерята Той умил краката на апостолите и казал: ”не дойдох да служа, а да послужа”. После Спасителят установил св. тайнство Евхаристия (Причастие), като Сам причастил светите апостоли. По великата си милост Господ и на нас дава възможност да приемаме Неговото истинско тяло и кръв по време на св. Литургия, та като приемам Христос вътре в нас, да се стремим да Го задържим чрез чистотата на сърцето си.

След като завещал новата заповед за любов към всички, Христос явил на учениците Си, че ще бъде предаден. В недоумение учениците питали, кой ще стори това. Запитал и Иуда, и Христос му отвърнал тъй кротко, че другите не разбрали. Иуда станал, излязъл и те помислили, че отива да прави покупки, понеже той бил ковчежник.

След вечерята Христос с апостолите отишъл в Гетсиманската градина (Мат. 26:36-46, Лук. 22:39-46, Иоан 18:1), дето се молил до идването на предателя.

Обикновено в четвъртък вечерта се служи утренята на Велики петък, когато се четат така наречените Дванадесет евангелия т.е. дванадесетте откъса от Евангелието, които разказват за Христовите страдания.

Чрез тях ставаме свидетели на подигравките, мъките и кръстната смърт на Христос, чрез която Той ни изкупи.”Ето Агнецът Божий, който прие върху Си нашите грехове.” И отново се замисляме дали и ние не разпъваме  Христос чрез нашите страсти и грехове.

На този ден свещенослужителите изнасят кръста от олтара, което символизира носенето му от Христос към Голгота. По време на маслосвета, всеки желаещ мирянин бива помазан с елей за здраве.

Велики четвъртък – Евангелските събития по четиримата евангелисти:

Тайната вечеря: Мат. 26:17-35, Марк 14:12-31, Лук. 22:7-38, Иоан 13:1-17, 26

Молитвата в Гетсимания: Мат. 26:36-46, Марк 14:32-42; Лук. 22:39-46, Иоан 18:1

Богослужението на Велики четвъртък

Обикновено в четвъртък вечерта се служи утренята на Велики петък, когато се четат така наречените Дванадесет евангелия, т.е. дванадесетте откъса от Евангелието, разказващи за Христовите страдания.

Евангелие 1. Иoaн. 13:31-18:1.
Евангелие 2. Иoaн. 18:1-28.
Евангелие 3. Мат. 26:57-75.
Евангелие 4. Иоан. 18:28-19:16.
Евангелие 5. Мат. 27:3-32.
Евангелие 6. Марк. 15:16-32.
Евангелие 7. Мат. 27:33-54.
Евангелие 8. Лук. 23:32-49.
Евангелие 9. Иоан. 19:25-37.
Евангелие 10. Марк. 15:43-47.
Евангелие 11. Иоан. 19:38-42.
Евангелие 12. Мат. 27:62-66.

Во четвртокот пред Пасха, односно Велики Четврток (грч: Μεγάλη Πέμπτη), Господ Исус Христос се враќа во Ерусалим каде ја востановува Новозаветната Пасхална жртва. Црквата на овој ден си споменува за светото миење на нозете, Тајната вечера, предавањето на страшните тајни, Првосвештеничката натприродна молитва, и самото предавство на Синот Божји, кое впрочем треба да се случи денес, за еврејската пасха (Јагнето Божје) следниот ден (Велики Петок) да може да биде жртвувана.

Повеќето куќи во еврејската земја во христово време изгледале како коцка, врз која е сместена една помала коцка. Според оваа архитектура, најчесто во горниот дел се поставувала гостинската соба. Во една таква соба, Христос, заедно со Своите ученици ја јадел последната пасхална вечера за празникот Бесквасници. Пред самата вечера Тој ја препашал Својата риза и им ги измл нозете на Своите ученици, поучувајќи ги на тој начин на понизност и љубов, давајќи им нова заповед на љубовта: „Оваа заповед ви ја давам: да се љубите еден со друг.“ (Јован 15,17)

Тоа од Него избрано проштално јадење била всушност, пасхалната вечера, која била спомен на ослободувањето од Египет, обред пропратен со молитви, раскажување на настанот, славословење на Бога, псалмопеење – односно оброк на благодарење. Но самата старозаветна жртва ја нема моќта за очистување од прародителскиот грев, и таа е само праслика, сенка која укажува на грешноста, како и копнежот за искупување, и навестување за тоа што треба да се случи во иднината, Великата Жртва на помирувањето – Господ Исус Христос. На Тајната вечера, Христос Се објавува Себе како Новозаветна Пасхална жртва, како Божјо Јагне кое Се жртвува за простување на гревовите, и така ја дава наредбата лебот да се јаде и виното да се пие во Негова чест. Оваа чиста жртва која и ден денешен се извршува преку Светата Литургија, a со тоа и Евхаристија, ги поврзува сите христијани во едно – Нов Завет во Негова крв. Потоа Христос ја изговара Својата молитва, наречена уште и првосвештеничка, преку која се обраќа кон Отецот да ги зачува сите оние кои веруваат во Него, и љубовта со која Отецот Го љуби Синот да биде и во нив.

По вечерата, Христос и Неговите ученици заминуваат во Маслиновата гора, на Гетсеманската градина, каде Тој се моли на Отецот, а учениците се надвасани од сонот. Во меѓувреме, Јуда Искариот (претходоно договорен со старешините), ги доведува војниците да Го фатат Исуса. Го предава со бакнеж, оти таков бил договорот за тие да Го препознаат меѓу другите. Тогаш Петар го вади својот нож и го пресекува увото на слугата на првосвештеникот, чие име било Малх. Исус му го исцелува увото на Малха, и го прекорува Петра велејќи му „сите кои се фаќаат за нож, од нож ќе изгинат.“

И сето тоа се случи за да се исполни Писмото.

Евангелското читање на светата Василеева Литургија на овој ден се состои од описите на Тајната вечера од четворицата Евангелисти. При Великиот Вход се чита молитвата пред Света Причест („На Твојата Тајна вечера“). Истата молитва се чита и при причестувањето на клирот во олтарот, и верните во храмот.

• Утрена: Лука: 22:1-39
• Василеева Литургија:
  • Апостол: 1 Коринтјани 11:23-32
  • Евангелие: Матеј 26:1-20; Јован 13-3:17; Матеј 26:21-39; Лука 22:43-45; Матеј 26:40-27:2

• Час први: Јеремија 11:18-12:5, 9-11, 14-15
• Вечерна: Исход 19:10-19; Јов 38:1-23, 42:1-5; Исаија 50:4-11

Тропар

Кога славните ученици на миењето пред вечерата се просветуваа,

тогаш Јуда злочестивиот од среброљубие боледувајќи – се помрачуваше,

и на беззаконни судии Тебе праведниот Судија те предава.

Види ги, љубителу на имотност, оние што заради тоа се самоубија!

Бегај од ненаситност, душо, против Учителот со тоа дрзнувајќи:

Ти кој за сите си Добар, Господи, слава Ти.

*************************

Велики Четврток

15/28 април 2016 лето Господово

Настаните што се случиле на Светиот и Велик Четврток: миењето на нозете на Апостолите од страна на Христа, Тајната Вечера, предавството на Јуда и Христовата молитва во Гетсиманија, се најсилен израз, заедно со Крстот на Голгота, на Божјото искупително дело за човекот. Преку овие четири Божествени настани допираме до смирената, пожртвувана, принесена и предадена љубов на нашиот Господ Исус Христос. Таа вечер во Ерусалим, кога светот спиел во своите домови, Спасителот, како човечка Личност и претставник на целото човештво, ја води последната битка со омразата, напуштеноста, осаменоста.

Користејќи го јудејскиот обичај за миење на нозете, Господ како Учител, со чест им ги мие нозете на Своите ученици, истовремено покажувајќи дека првиот во Црквата Негова ќе треба да биде „слуга на сите“. Дава една друга димензија на власта, која не ја бара својата волја, ниту ропско потчинување. Оттогаш, па засекогаш, миењето на нозете на учениците од страна на Христа ќе биде пример за секој Христијанин, пример што ќе го разликува од кнезот на овој свет.

Востановувањето на големото и страшно Таинство на Светата Евхаристија, за време на Тајната Вечера, ќе остане во веки знак за присуството на живот Бог. Самиот Тој станува „јастие и питие“ за светот да може да живее. Себеси се принесува како жртва „за живот и спасение на светот“.

Предавството на Јуда, избран ученик, ни покажува колку лесно можеме да се одречеме и да ги предадеме нашите ближни, доколку се потпираме само на нашиот разболен од гревот ум и на страстите во нас.

Со тоа „смртно е нажалена душата Моја“, што Господ го вели во Гетсиманската градина, ја искажува болката на душата која се приближува до границите на смртта. Болка од напуштеноста на љубените, од разочарувањето, од осаменоста. Совршениот Човек Исус Христос, имајќи душа и тело како нас, страда исто така како нас. Но, како совршен Бог може да сочувствува и сострадува со нас, победувајќи ја болката и смртта за нас.

Пред големината на овој ден, пред самите тие Божествени настани, Бигорското братство и притекнатите верници стојат во храмот со свештена почит и молитва, со восхит и смирение. Се извршува евхаристиското тајнодејство на денот кога тоа е востановено; Тајноводник е Самиот Христос, Кој преку рацете на нашиот Старец, Архимандрит Партениј, се принесува Себеси како храна за бесмртност. Напоен од силата и благодатта на оваа преголема Тајна, Старецот го споделува со нас своето созерцание:

Проповед на Неговото Високопреподобие, Архимандрит Партениј, за Велики Четврток, изговорена на Светата Литургија во бигорскиот соборен храм (15/28 април 2016 л.Г.)

„Мили мои, единствена причина за создавањето на овој преубав свет е љубовта Божја. А круната, пак, на целото создавање, како што читаме во Светото Писмо, е човекот, највозљубената Божја  творба. Значи, љубовта на Бога беше таа којашто го приведе човекот од „небитие во битие“, и му го потчини сето останато создание, му го предаде во негова служба. Рамен според образот и подобието на Бога, во неговата господственост над созданието, првиот човек беше, всушност, и првиот свештенослужител на Бога. Светот му принесуваше храна на човекот, а човекот, пак, целиот Му се принесуваше на Бога, во едно постојано, благодарствено општење и заедница со Него. Затоа би можеле да кажеме дека животот на човекот во Рајот беше една непрестајна Литургија, една Божествена Евхаристија, едно свештено дело на благодарење кон Господа Создателот. И сè додека човекот се држеше до суштината на своето постоење, сè додека Божјите дарови со кои беше обдарен, повторно Му ги принесуваше со благодарност, со љубов на Бога, сè дотогаш во него имаше живот. Но, во оној миг кога човекот престана да Му благодари на Бога за сите Негови дарови, за животот што му го дал, за Неговата неискажлива љубов кон него, и кога се постави себеси наместо Бога за цел, и посака да го задржи созданието само за себе, тогаш престана и животот во него, тогаш човекот умре. Заборави дека не е созданието тоа што му дава храна за живот, туку Создателот; заборави дека треба да Му благодари на Бога, и го снајде смртта.

Умре човекот, но не и љубовта Божја. Ако човекот Го заборави Бога, Бог никогаш не го заборави човекот. Зашто Оној, „Кој не се одврати целосно од Својата творба, ниту ги заборави делата на рацете Свои, туку по Неговата милост и сомилост го посетувал на разни начини“, најпосле Самиот слезе на земјата, стана човек и, како вечен Првосвештеник, востанови нова Литургија, нова Евхаристија, и повторно му даде на човекот живот. Овој пат како принос се даде Самиот Себеси, односно како бесмртна и нетрулежна храна за светот го даде Самото Неговото пречисто Тело и Самата Негова животворна Крв. Сега, секој човек којшто ќе посака, кој ќе Го побара и тргне по Христа, ќе има живот вечен во себе, и нема да умре. Затоа, во Својата проштална беседа со учениците после воспоставувањето на најсвета Тајна на Новиот Завет – Тајната Вечера, која е Тајна на љубовта и единството, Господ Исус Христос им вели: Јас сум лозата, а вие прачките; и кој што е во Мене, и Јас во него, тој ќе даде многу плод; оти без Мене не можете да направите ништо (Јн.15:1-5). Доколку прачката е на лозата, тогаш таа ќе има сок во себе и ќе дава плод. Доколку, пак, не е на лозата, таа ќе се исуши и во оган ќе се фрли. Тоа се случува и со сите нас кога се оддалечуваме од Божествената Лоза и не го примаме нејзиниот живоносен сок, односно животворните Тело и Крв Христови. Зашто на Светата Литургија, преку благодатната сила на љубовта, преку тајната на Телото и Крвта Христови, ние таинствено се соединуваме со Бога: Кој јаде од Моето тело и пие од Мојата крв, ќе биде во Мене и Јас во него(Јн.6:56). А, соединувајќи се со Бога, ние се соединуваме и еден со друг, меѓу себе: бидејќи лебот е само еден, едно тело сме ние многуте, зашто сите се причестуваме од еден леб (1.Кор.10:17). Така, нашиот живот повторна ја добива својата првобитна евхаристиска цел; тој станува едно постојано благодарење и соединување со Бога. На секоја Литургија ние сме повикани на вечен живот, во заедница со Бога. Господ секојдневно нè кани да вечераме на Неговата трпеза, за да бидеме со Него и во вечноста. Нè повикува да се соединиме со Него егзистенцијално, суштински, совршено. Примете, јадете… Пијте од неа сите…, од Телото и Крвта на Богочовекот „за прошка на гревовите и за вечен живот“. Гледајте колкава е Божјата љубов! Неизмерна!

Но за да би можеле да стапиме во таа љубовна заедница со Него, неопходно е претходно да се научиме на смирено служење на ближните. Самиот Спасител нè поучи на смирение и на љубов едни кон други, кога пред почетокот на Тајната Вечера им ги изми нозете на Своите ученици. А, исто така и по Тајната Вечера, кога им заповеда на учениците да се љубат еден со друг, како што Он ги возљуби нив (Јн.15:12). Значи, предуслов за нашето соединување со Бога е љубовта и смиреното служење еден на друг. Но љубов и служење не само во телесна смисла, но уште повеќе – во духовна. Да си послужиме еден на друг со духовно служење, во љубов и смирение, понесувајќи ги душевните раните на нашите ближни, рани што постојано ги нанесува злото од овој свет.

Пред големата Тајна на Божествената Евхаристија, ние повторно стоиме со  слобода и имаме право да избереме дали ќе учествуваме во неа, или не; ќе бидеме ли со Господа, ќе Го признаваме ли за наша бесмртна храна што води кон живот вечен, или, пак, ќе кажеме како Петар: Не Го познавам Човекот. А таа наша слобода се состои главно во тоа дали ќе се решиме да се бориме против гревот и страстите во нас. Зашто токму гревот е тој што го збунува човекот, што го прави немоќен и слаб, што го умртвува и му го прекратува неговото општење со Бога. Затоа и Адам во Рајот, од пријател Божји, од човек кој постојано заедничареше со Бога, одеднаш, поради гревот, стана некој што сакаше да се сокрие од Бога, некој што се плаши од Бога. И го чуја гласот на Господа Бога, кога Он одеше низ рајот во приквечерината; и се сокрија Адам и жена му (1.Мојс.3:8). Па мораше Бог да го прашува: Адаме, каде си?, за да го поттикне да се врати при себе и да разбере што изгубил. Гледате, секогаш кога ќе паднеме во грев, се збунуваме, се губиме себеси, и Бог за нас станува, за жал, непознат, така што почнуваме да се плашиме од Него, го тргаме погледот свој од Него и накрај одрекуваме дека Го познаваме. Но, покајанието е онаа сила што може да нè врати во заедница со Бога. Сетете се на Апостолот Петар: кога неговиот поглед се сретна со благиот поглед на Господа, поглед преполн со милост и простување, Петар се сети на Христовите зборови дека уште пред петел да пропее тој три пати ќе се одрече од Него, па се покаја и заплака горко. А после Воскресението, Господ посебно го поздрави Петра и со Неговата сеопростувачка љубов повторно го врати во заедница со Него.

Божјата љубов е навистина сеопфатна. Таа нè прати насекаде во животот, во секој миг. А ние, за жал, многупати Го изневеруваме Бога, многупати Го предаваме, многупати се одрекуваме од Него, иако ние ја имаме благодатта на Светиот Дух, којашто Петар и другите апостоли ја добиле дури по Вознесението на Господа. Затоа, да се каеме како Петар и да не бидеме предавници како Јуда, да се потрудиме со ревност во смиреното служење еден на друг, имајќи Го секогаш како пример Бога. Тогаш нашиот живот ќе биде една непрестајна Литургија, едно постојано општење со Бога, заедница во благодарење и љубов, и тогаш во нас ќе има живот, кој никогаш нема да престане. Амин!“

Бигорски

**************************

ВЕЛИКИ ЧЕТВРТОК

Проф. д-р Ратомир Грозданоски
Со вечерната богослужба на Велика Среда завршуваат великоипосните богослуженија, а продолжуваат посебни богослужби, со друг состав и со особено значење. До Велика Среда во богослужбените текстови има поттик за плач на луѓето заради својата грешност, а од Велики Четврток започнува поинаков плач на верниците – плач од глетката на ужасните страдања, мачења и распнување на Христа Спасителот. Тогаш се испомешани чувствата на плач и радост – плач за маките на Христа, а радост поради нашето спасение и благодарност кон Бога. Таа неопислива промена на чувствата ги возбудува срцата на верниците и ја исполнува душата. Тоа е време со наплив од горки и радосни чувства, умилителни и животворни молитви, богољубивост и црквољувие.

Богослужбите нè пренесуваат кај настаните во Ерусалим, на Елеонската Гора, на Сион, во Гетсиманија, по Патот на страданијата, на Голгота и во градината на Јосифа од Ариматеја – во неговата гробница. Таа непроценлива можност ни ја даваат овие дни, кога можеме постојано да се молиме и да созерцаваме за тоа. Ние тогаш сме со Господа и учествуваме во сите собитија, со мислите, со срцето и со душата.

На Велики Четврток се одбележуваат настаните што се случиле пред да тргне Спасителот на доброволните страданија. Во овој ден си спомнуваме за: Тајната вечера и сè што се случувало тогаш: подготовката, миењето нозе на апостолите, поуката за смирението и братољубието, посочување на предавникот и излегувањето на Јуда од вечерата, востановување на Светата евхаристија, најава за Петровото одрекување, Прошталната беседа на Христа со 11 апостоли, завршувањето на Тајната вечера и излегувањето од Ерусалим кон Елеонската Гора – во Гетсиманската Градина. 

*****

Велики Четврток е денот на Тајната вечера. На овој ден се повикуваат верниците на Причест, затоа што на Велики Четврток е востановена Светата причест, на Тајната вечера. Тоа е Празникот на Причеста. Тогаш, од рацете на Господа Исуса Христа, директно ја примиле Причеста светите апостоли и во тој спомен е овој ден на Причеста. И во пофалната песна за Богородица, која се пее на Литургијата (место Достојно…) се повикуваат верниците на Христовата вечера на бесмртната трпеза. А, место Херувимската песна, денес се пее за Тајната вечера, се изобличува Јуда, а се воспева благоразумниот разбојник.

Евангелските текстови ги опишуваат сите тие настани, а светите отци и учителите на Црквата ги разјаснуваат и толкуваат, низ своите поуки и текстови. Четивата од овие случувања се поразителни, трогателни и многу чувствени, а мислите се насочуваат кон Бога и Неговата преголема жртва за нас. Тоа е изразено и во богослужбените песни и во молитвите.

Ние сме внесени во тоа и созерцателно ги предаваме нашите мисли, чувства и волја на Бога. Да бидеме со Него во последните мигови на страданијата, да бидеме Христови сострадалници, во сета ск’рб, мака и страдание. Такво треба да биде нашето христијанско срце – сочувствено и сострадално.

А Кој е тој Страдалник? За кого страда? Зошто трпи? Што згреши за да биде мачен и  распнат?

Христос Безгрешниот Спасител на светот, страда заради нас грешните, доброволно – од љубов кон нас. Ние, пак, треба да покажеме побожност и благодарност. Да не бидеме предавници како Јуда и отстапници од Господа, ниту богопротивници како оние што Му судеа на Бога, туку да се поклониме пред долготрпеливиот Господ и Спасител Исус Христос.

*****

На Велики Четврток, на крајот од Литургијата (по замвонската молитва), се извршува чинот: Архиерејското миење на нозете на 12 свештеници, кои ги претставуваа 12 апостоли на Тајната вечера. За тоа време се читаат текстовите од евангелијата, кои говорат за тоа како Христос им ги измил нозете на апостолите, почнувајќи од Јуда, за да не рече дека го запоставил, па затоа го предал и завршувајќи со Петар, којшто се пофалил дека и сите да се одречат од Него, тој нема тоа да го направи, а уште ноќта трипати се одрекол од Христа.

*****

Осветувањето миро се извршува на Литургијата на Велики Четврток. Со осветеното миро се извршува светата тајна миропомазание по кршевањето, се осветуваат цркви и антиминси.

*****

На Велики Четврток се прави и општо маслоосветување, кое е различно од светата тајна елеосвештение. Ова маслоосветување се употребува за помазување на здрави, а елеосвештението се извршува над болни луѓе, за да оздравеат. Освен присутните во храмот за време на општото маслоосветување, со него се помачкуваат верниците през целата година, а по манастирите, на Велики Четврток ги помачкуваат со него и ѕидовите од монашките ќелии. Тоа се прави за зачувување на здравјето: духовно и телесно и во знак на покајанието. Елејот е симбол на Божјото милосрдие – елеј на радоста и покајанието. Симбол на проштевањето. Маслоосветувањето се прави на Велики Четврток затоа што во овие свети денови сите христијани треба да се каеме и да се помачкаме со маслото на покајанието, а Бог ќе ни ги прости гревовите, како што и простил на жената грешница која го помазала Господа. Со овој осветен елеј, порано, на Велики Четврток ги помазувале огласените, кои биле подготвени да се крстат на Велигден.

******

На трпезата е разрешено масло и вино. Постот на Велики Четврток се ублажува и, според Правилото, се допушта да се јаде зготвено со масло (зејтин) и се пие вино, до три чаши во денот. Традиционалниот пост, пак, во народот задржал постење строг пост и во овој ден, што не е забрането, но не е задолжително, бидејќи може да се јаде со зејтин.

*****

Црковното предание и нашата стара традиција уредиле на Велики Четврток, рано наутро, пред изгрејсонце, да се вапцуваат првите Велигденски јајца.

******

Во Четвртокот попладне се читаат Дванаесетте евангелија на светите Христови страданија. Во нив се опишуваат страданијата на Господа до Неговото распнување. Евангелските читања се проследени со црковни песни од антифоните, кои со поетски израз го кажуваат евангелскиот збор. На оваа богослужба што се служи во вечерните часови, се изнесува Распетието – Крстот, со двете икони: на Богородица и свети Јован под крстот, и се поставува на сред црква.

*****

Подготовка за Пасхалната вечера

Во Евангелието е запишано сè што станало на Велики Четврток. Започнува со Подготовката за Пасхалната вечера, позната како Тајна вечера на Господа Исуса Христа со апсотолите  (Матеј 26,17-19; Марко 14,12-16; Лука 22,7-13). Се вели: „Во  првиот ден на Бесквасници, кога го колеа Пасхалното јагне, учениците Негови Му рекоа: ,Каде сакаш да отидеме и да приготвиме, за да ја јадеш пасхата?‘ “ (Марко 14,12).

Првиот ден на Бесквасници бил, всушност, четвртокот, кој претходел на празникот кога се колело пасхалното јагне. Првиот ден е денот пред главниот настан. Тој ден бил четврток, затоа што јудејците во петок почнувале да ја јадат пасхата, а денот пред тоа го подготвувале пасхалното јагне. По Божја наредба Евреите секоја година колеле пасхално јагне во спомен и сеќавање на преминот (пасха=премин), излегувањето од еврејското ропство.

Во тој ден, учениците отишле да Го прашаат Христа каде сака да ја подготват и да ја јадат Пасхата. Според ова, видно е дека Господ Исус Христос немал сопствено живеалиште, а ни апостолите немале свои домови за да Го повикаат и да Го одведат на пасхалната вечера, но исто така, видно е и тоа дека Он и Неговите апостоли сакале да го испочитуваат Старозаветниот закон за Пасха, а веројатно тоа го правеле и претходните три години.

Христос ги испратил апостолите Петар и Јован (Лука 22,8), да ја подготват Пасхалната вечера. Преданието вели дека станува збор за куќата на евангелистот Јован Марко во Ерусалим. Можеби, токму заради одржувањето на Тајната вечер во тој дом, кога е востановена светата Евхаристија, подоцна токму „куќата на Марија, мајката на Јована, наречен Марко“ постанува првиот храм во Ерусалим каде што се собирале мнозина и се молеле (Дела 12,12), односно ја продолжувале светата тајна Евхаристија.

Подготвката на Пасхалното јагне, односно, Пасхалната вечера била како што предвидува обредниот закон: со горчливи билки, со вино и се што било потребно за обредот. Господ Исус Христос на оваа Пасхална вечера или Тајна вечера, зел најобични работи: леб, вино, чаша и чинија, и на сето му дал вечно значење како на човечкото тело што го зел врз себе.

Сличноста меѓу Пасхалната и Тајната вечера се покажува во тоа што и едната и другата е премин од ропство во слобода: првата, од египетското ропство, а втората, од ропството на гревот; и едната и другата имаат жртви: првата, Пасхалното јагне, а втората, Господа Исуса Христа; и двете поставуваат заедница со Бога: учениците, во Пасхалната вечера претставувале знак за единството со Бога, а во Евхаристиската вечера сите учесници – сите приматели, претставуваат единство со Христа, избавување од гревот и премин од материјалниот во вечниот живот.

Миење нозе на апостолите

Во некои православни цркви се практикува и обредното миење нозе на апостолите за коешто пишува светиот апостол и евангелист Јован во Евангелието (Јован 13,1-17). Христос им ги измил нозете и им покажал пример на смирение и понизност, како и пример на љубов и жртва преку служење еден на друг. Да се натпреваруваат кој кому да му служи, а не кој да биде поголем и кој да владее со другите. Не го издвоил ни Јуда – и нему му ги измил нозете и тоа најпрво нерму.

Во тропарот – основната песна на празникот, се вели: „Кога славните ученици, при миењето на нозете на Вечерата, се просветлуваа, тогаш злочестивиот Јуда, болен од среброљубие, се помрачуваше и на беззаконите судии, Тебе – праведниот Судија – Те предава. Душо среброљубива, гледај каде оди да се обеси таквата душа; одврати се од среброљубието на Јуда, кој се осмели да Му направи такви работи на Својот Учител; Господи, Кој си добар за сите, Слава ти.“

Поука за смирението и братољубието

Христос ги поучувал апостолите до последен момемт. Ги советувал и им велел да се сакаат помеѓу себе (Јован 13,12-16). Он им дал пример како треба да прават и тие. Бил како слуга меѓу нив (Лука 22,27). И завршил со зборовите: „Кога го знаете ова, блажени сте, ако го извршувате“ (Јован 13,17).

Поуките за љубовта меѓу апостолите претставувале уште една опомена на Јуда да се откаже од предавството, но тие не допирале до срцето негово, кое било обземено со злобност и среброљубивост.

Посочување на предавникот и излегувањето на Јуда од вечерата

Господ Исус Христос го знаел предавникот и на Вечерата го навестил: „И кога седеа и јадеа, Исус им рече: ,Вистина, ви велам: еден од вас, што јаде со Мене, ќе Ме предаде.‘

Тие се разжалостија и почнаа еден по друг да велат: ,Да не сум јас?‘
А Он им одговори и рече: ,Еден од дванаесетте е, што мака со Мене во чинијата‘ “ (Матеј 26,20-25; Марко 14,17-21; Лука 22,14-23; Јован 13,21-26).

Во Евангелието според Јован најопширно се опишани поединостите во врска со тоа, како Господ Исус Христос пред апостолите укажувал дека Јуда ќе биде Неговиот предавник. Ова може да го објасниме со фактот што светиот апостол и евангелист Јован бил најблиску до Господа Исуса Христа на Тајната вечера, та дури и главата си ја навалил на Него и затоа тој можел да ги чуе сите Христови зборови. Тој, како што забележал во Своето евангелие, откако се навалил на градите Исусови и му рекол: „Кој е Господи“, Исус одговорил: „ Оној е, на кого Јас ќе му натопам залак и подадам”. И кога натопи залак му го подаде на Јуда Симонов Искариот. (Јован 13,25-26)

На Јуда и во тие последни моменти му се дала можност да се откаже од својата предавничка намера и да се покае, но тој тоа не го направил.

Зошто, пак, Господ Исус Христос, воопшто, го избрал Јуда за Свој апостол, кога, како Бог, знаел дека тој ќе го предаде? Во Светото писмо јасно стои дека Господ Исус Христос знаел дека ќе биде предаден од еден од 12-те и во разговорот со нив им рекол: „ Не дванаесетмина ли ве избрав Јас? Но еден од вас е ѓавол.‘ А зборуваше за Јуда Симонов Искариот, оти тој, како еден од дванаесетте, сакаше да Го предаде“ (Јован 6,70-71).

Изборот на Јуда за апостол претставува возвишено покажување на љубовта Божја кон човекот и кон гршникот, како што и натопувањето на залакот и давањето од рацете Христови во устата на Јуда претставува најсовршено искажување на љубовта и грижата Божја за спасување на грешникот до последниот момент. Така се пее и во псалмите: „Штедар и милостив е Господ долготрпелив и многумилостив“. (Псал.  102,8; 77,38; 110,4; Јерем. 3.12).

Синот Божји заминува од овој свет предаден од Својот пријател и апостол, тоа било пророкувано уште во Стариот завет и запишано во Светото писмо, но преку тоа не може да се оправда лажниот Христов апостол и да ја олесни неговата виновност, односно личната одговорност за она што го направил. Јуда е виновен за тоа што останал при својата одлука, а предавството е лично негово определување, според својата слободна волја. Тој не морал да го изврши предавството и никој не смее да мисли дека тоа го направил за да се исполни кажаното, бидејќи Божјата промисла не ја укинува слободната волја на човекот.

Бог однапред знаел дека Јуда ќе Го предаде, но исто така, знаел и дека тој сосема слободно ќе го изврши своето дело. Јуда не Го предал Христа затоа што Бог со Своето провидение тоа го видел однапред, туку причината за Јудиното предавство е во неговата лична слободна волја, со која можел да ја прифати љубовта и спасението или да се определи за гревот и смртта. Размислувајќи за Јуда и неговото предавство, ние не сме повикани да го осудуваме, туку сериозно да се себеиспитуваме и да прашуваме како што Го прашувале апостолите Христа: „Да не сум јас – да не сме и ние“ предавници на Христа!

По каснувањето на залакот добиен од раката Господова, Јуда не ја примил последната опомена и не ја прифатил љубовта од Господа, туку го прифатил ѓаволот и тогаш влегол сатаната во него, па станал од Вечерата и излегол, заминувајќи кај првосвештениците. Договорени биле да ги одведе кај Господа и лично да им го предаде, во текот на ноќта – во времето на темнината и злото.
„Откако предавникот зеде леб во рацете, скришно ги пружа и ја прими цената на Оној што со Свои раце го создаде човекот, и Јуда остана непоправен слуга и измамник.“ (кондак).

„Тајна вечера“ – востановување на Светата евхаристија

Оваа е најзначајната вечера Господова – Последната вечера со апостолате – Тајната вечера (Матеј 26,26-30; Марко 14,22-25; Лука 22,15-20; 1. Кор. 11,23-25).

Пасхалната вечера, го поврзувале јадењето на Пасхалното јагне со јадењето на телото Христово. Се поистоветува Христовото тело со закланото Пасхално јагне.

Ова е слика како Господ Исус Христос Го зема врз себе обичното човечко тело, Го благословува и го издигнува до спасението, и допушта тоа Негово тело да биде прекршено и дадено на сето човештво за спасение, преку Светата евхаристија.

Виното на Тајната вечера ја претставува Христовата пролиена крв, која е „крв на Новиот завет“, односно, преку која се создава Новиот завет, новиот договор (тестамент) меѓу Бога и човекот. Со Голготската жртва на Господа Исуса Христа престанува крвната жртва во новозаветната Црква и се создава нов, многу посовршен завет од Стариот завет. Во Христовата смрт симболично се гледа смртта на Пасхалното јагне. Таа претставува почеток на Новиот завет и нова жртва за гревот на човекот, односно „за простување на гревовите“. (Матеј 26,28) и за спасение.

Пасха за Евреите претставува најголем, но и најрадосен, спасителен празник. На тој ден тие Му благодарат на Бога за излегувањето од египетското ропство и за спасувањето од него. Тогаш со пасхалното печено јагне тие пијат вино.

Господ Исус Христос на Тајната вечера, востановувајќи ја светата Евхаристија, создава нова радосна заедница во која секој може да учествува, откако ќе постане член на Црквата. Светата Евхаристија претставува најголем празник за христијанските души, извор на спасение, сокровиште на духовни и морални сили и добродетелен живот.

Светата Евхаристија во Црквата е основа за Евхаристијата во царството Божјо и во идниот живот.

Причеста им дава на христијаните многу повеќе, отколку Пасха на Евреите. Избавувањето од гревот преку Причесната, која се прима за простување на гревовите и за вечен живот, е многу позначајно од избавувањето на Евреите од египетското ропство.

Најава за Петровото одрекување 

Апостол Петар горделиво се поставил над другите апостоли и рекол дека тој нема да се одрече од Христа, дури и сите кога би се одрекле. Но, токму тој ќе го стори тоа, му рекол Христос и тоа уште ноќта (Матеј 26,31-35; Марко 14,27-31; Лука 22,31-34; Јован 13,36-38). Така и се случило. Петар се одрекол од Господа трипати и го обзела силна тага, срам и страв, па горко плачел. И најсилниот апостол ја покажал слабоста на човечката природа и се видело дека смртта е страшна за сите. Петар, пак, научил дека треба да им се простува на луѓето заради нивните слабости и немоќи, и да биде милостив кон грешниците, како што бил милостив Бог кон него.

Апостолот Петар бил со експлозивен карактер и многу брз. Тој горделиво се пофалил и Го разжалостил Господа. Ноќното пеење на петелот бил знакот што него, а и останатите апостоли, ќе ги потсети на неговото ветување, кога ќе го чујат второто пеење на петлите во Ерусалим. Тоа се случува во раните мугри, пред зората да зазори, зашто првото пеење на петлите е нешто по полноќ. Тогаш ќе се сетат на Христовите зборови.

Во времето меѓу првото и второто кукурикање на петлите, Петар навистина трипати се откажал од Христа и кога го чул второто пеење на петелот, се сетил на Христовите зборови и горко заплакал (Марко 14,72). Потоа, цел живот, штом ќе слушнел пеење на петел, апостол Петар веднаш плачел.

Прошталната беседа на Христа со 11 апостоли

По причестувањето на апостолите, Христос ги искажал пророчките зборови за сè што ќе се случи: и страдање и слава (Јован 13,31-14,31). Им рекол: „Чеда, уште малку сум со вас.“ Им претскажал дека ќе се исплашат и ќе се разбегаат како овци без пастир. Но, за да не бидат обесхрабрени, ги утешува со најавата дека ќе воскресне и ќе отиде во Галилеја пред нив, и таму ќе се сретне со нив. Соблазнувањето на апостолите во моментите на Христовото страдање и нивното разбегување од Христа било нивна лична определба, а не од некакви надворешни прогони и притисоци.

Иако Господ Исус Христос ги предупредил апостолите, кажувајќи им што ќе се случи со Него во Ерусалим, сепак, Гетсиманските и Голготските настани ја разнишале нивната вера во Него.

Тие не разбрале сè што сакал да им каже Христос во Неговите поуки, но Он им говорел дека Он живее и дека и тие ќе живеат, и дека ќе има воскресение на мртвите.

Завршување на Тајната вечера

По завршувањето на Вечерата, Господ Исус Христос и апостолите заблагодариле на Бога молитвено, пеејќи „благодарствена песна“ (Hallel), која содржи делови од псалмите. Тие се помолиле и Му заблагодариле на Бога, и пред и по јадењето, за да не научат и нас дека треба да се кажува молитва и пред и по јадење.

Потоа, ја напуштиле куќата во Ерусалим, каде што ја јаделе Пасхата, и овојпат не се упатиле кон Витанија, туку, бидејќи било доцна во ноќта и затоа што сакале за празникот да останат во Ерусалим, тие излегле од градот и тргнале кон Елеонската Гора. Господ Исус Христос и апостолите решиле ноќта да ја минат под отворено небо на Маслиновата Гора.

Христос отишол во Елеонската Гора каде што, уште ноќта, еврејските старешини и првосвештеници организирале да биде фатен. Тоа, по Божја промисла, се случило на оваа Гора, во Маслиновата Градина, за да не се направи бунт и врева меѓу народот во градот. Ако Христос беше нападнат и фатен во градот, можеби мноштво народ ќе се побунеше и тогаш Неговите непријатели ќе го исползуваа тоа да Го обвинат дека навистина Он е бунтовник и дека создава немири околу Себе, па се бунтува против еврејските старешини, против првосвештениците и против римската власт. Вакво обвинение не можеле да Му припишат на Христа, ниту, пак, тоа можело да се случи во Елеонската Гора, каде што бил само Он со Своите единаесет ученици и бил фатен без присуство на народ, во часовите на длабоката ноќ.

**********************

ВЕЛИКИ ЧЕТВРТОК

„И кога јадеа, Исус зеде леб, го благослови и рече: Земете, јадете, ова е Моето Тело. И како ја зеде чашата, заблагодари, им даде и рече: Пијте од неа сите; зашто ова е Мојата Крв на Новиот завет, која се пролива за мнозина, за опростување на гревовите”

(Матеј 26: 26-28)

ВО ИМЕТО НА ОТЕЦОТ И СИНОТ И СВЕТИОТ ДУХ!

Велики Четврток е ден кога се сеќаваме на Тајната Вечера на Спасителот Господ Исус Христос со Неговите свети ученици. И денес сите ние сме собрани на Христовата Тајна Вечера, за да можеме заедно со апостолите да се причестиме со пречистото Тело и пречесната Крв на Спасителот; собрани сме за да постанеме заедничари со Бога, па Телото на воплотениот Бог да постане и наше тело, а и Неговата Крв да постане и наша крв.

Во една прекрасна црковна песна од канонот за денешниот ден, која се пее на Утринската богослужба, ние слушнавме: „Господ, Кој е Создател и Бог на сите, иако нестрадален, откако осиромаши, создаденото со Себе го соедини, и Самиот Он, како наша Пасха, се принесе на жртва за оние што сакаше со Својата смрт да ги спаси, велејќи: Јадете го телото Мое и со вера утврдете се“ (Ирмос од 3-та песна). Смислата на овие зборови и нивната порака е јасна: Нашиот Господ и Создател се принесе Самиот Себе на жртва за нас како нова Пасха. Нашиот Спасител ни порачува да се утврдиме во верата, односно, во фактот дека нашето спасение се извршува единствено преку Христа и во фактот дека причестувањето со Неговото Тело и Крв значи реално соединување со Него, како телесно, така и духовно.

Прва која се причестила, однсоно, соединила со Бога, била Пресвета Богородица. Кога Господ се воплотил, Он влегол во утробата на Пресвата Дева и таа Го примила во себе Телото на воплотениот Бог. И за тоа се говори во канонот од Великиот Четврток: „Неизмерната Премудрост Божја, која е причина на сè… си создаде храм од чистата неискусомажна Мајка…“. Премудроста, Која го создала светот, Која е причина за сè и Која дава живот на сè, за Себе создала храм во Пречистата Девојка, која не познала маж. И не случајно, кога ние се подготвуваме за светата Причест, во своите молитви не се обраќаме само кон Господа, туку се обраќаме и кон Неговата Пречиста Мајка, зашто таа постанала прв храм во кој се всели Божеството. Следејќи ја неа, и ние Го примаме внатре во себе воплотениот Бог, па на таков начин постануваме учесници во вечниот живот, во небесниот леб, во новото питие и новата Пасха, која е Самиот воплотен Господ Исус Христос.

Според учењето на светите отци на Црквата, преку причестувањето со светите Христови Тајни ние постануваме „сродници“ со Бога, Негови „сотелесници“, истокрвни со Него, постануваме браќа и ближни на Бога. Причестувајќи се, ние постануваме „богоносци“ и „христоносци“, како што се изразувал и свети Игнатиј Антиохиски. Причестувањето нè води кон спасение и обожување, за што повторно наоѓаме потврда во денешниот канон, каде што во една црковна песна пееме: „Христе, си им рекол на Своите пријатели: Ново вино ќе пијам со вас во Царството небесно, каде што ќе бидете учесници во Моето Божество, како богови по благодат…“. Господ постанал реален човек и преку примањето врз Себе на реалното човечко тело Он ја обожил и нашата човечка природа. Токму затоа, причестувајќи се со светите Тајни, ние по благодат постануваме она, кое Он го поседува по природа, односно, постануваме „богови според благодатта“.

Преподобниот Симеон Нов Богослов, враќајќи се еднаш во својата монашка ќелија по причестувањето, здогледал дека неговите раце постанале Божји раце, и целото негово тело постанало Божјо тело, и секое делче и секоја клетка од неговото земно, човечко и распадливо тело се соединила со Божеството и се исполнила со божествената светлина. Токму затоа, во една од молитвите која се чита пред светата Причест, а чиј автор е токму преподобниот Симеон, ги изговараме прекрасните зборови: „Прими го, Христе мој, молењето од нечистата уста, од осквернетото срце, од нечистиот јазик, од грешната душа…“. Со неговите зборови ние се молиме за нашите тело, душа и срце да постанат храм на живиот Бог, зашто соединување со Бога и обожување им се дава само на оние, кои достојно се причестуваат, а за оние, кои недостојно пристапуваат пред светата Чаша, светата Причест им е „за суд и осудување“.

Многупати сме се запрашале: кои се тие што се причестуваат недостојно? Тоа се оние луѓе кои свесно ги погазуваат Божјите заповеди, кои се противат на поредокот и устројството на Црквата, кои влегуваат во Божјиот храм и ги примаат светите Тајни, но во своето срце носат злоба против ближните. Токму таков недостоен причастник бил Јуда предавникот. Тој бил присутен на Тајната Вечера, но „кога славните ученици, при миењето на нозете на Вечерата, се просветлуваа, тогаш злочестивиот Јуда, болен од среброљубие, се помрачуваше…“ (Тропар на Велики Четврток). Пристапувајќи кон светата Чаша должни сме секогаш да се сеќаваме на зборовите на светиот апостол Павле: „Кој јаде и пие недостојно, тој го јаде и пие своето осудување, бидејќи не го разликува Телото Господово“ (1. Кор. 11: 29). Секогаш да знаеме дека примајќи Го во себе Бога, врз себе преземаме голема одговорност за сопствената иднина, зашто, ако преку нас не се „свети“ името Божјо, ако Телото и Крвта Христови, кои ние ги примаме како оган, во нас постанат оган кој ги изгорува недостојните, тогаш, тешко нам, зашто и ние веќе сме се уподобиле на Јуда предавникот.

За таквиот недостоен причастник, самото присуство на Бога за него постанува неподнослива тежина и мака. Зарем не чувствувал таква тешка мака и самиот Јуда кога присуствувал на Тајната Вечера? Неговата душа била разделена: иако со еден дел од својата душа тој бил во присуство на Христа Господа, со другиот дел тој веќе бил предаден на ѓаволот. Седејќи на иста трпеза со Учителот, тој во своето срце веќе кроел планови како да Го предаде.

Оваа страшна животна лекција не треба никогаш да ја заборавиме. Колку често и да се причестуваме, колку внимателно и да се подготвуваме за причестување, секогаш да знаеме дека поделеноста во Божјото дело е недозволена. Пристапувајќи кон светата Чаша, должни сме со сето срце, со сиот ум, со сета своја природа силно да посакуваме да се содиниме со Господа. Секогаш треба да посакуваме целиот свој живот да го предадеме на Бога; секоја наша воздишка, чувство, секоја мисла и активност да Му бидат посветени Нему. Само на таков начин ќе бидеме достојни причестници и ќе бидеме достојни за обожување, кон што секој од нас е повикан.

Блаженството и рајот се состојат во тоа што луѓето пребиваат во Бога и Бог во нив и тоа соединување со Бога за нив претставува извор на бескрајна радост, неисцрпливо ликување и неискажливо блаженство. Што се однесува, пак, за оние, кои не се удостоиле за тоа блаженство, треба да знаат дека Бог и во нив пребива, но самите тие се надвор и далеку од Него, па токму заради тоа таквата состојба за нив претставува извор на постојани мачења.

Како православни христијани, потребно е да го знеме сето ова, па причестувајќи се што почесто со светите Христови Тајни, да „расудуваме“ за Телото и Крвта Христови. Да се подготвуваме за светата Причест не само со запазувањето на постот и читањето на молитвите, туку пред сè, да се подготвуваме со сите наши дела и со целиот наш живот. Откако ќе ги примиме во себе светите Тајни, да ги носиме достојно, со крајна внимателност, со благоговение, подобно на Пресвета Богородица како што Го носела во својата утроба младенецот Христос. Секогаш да просиме од Бога, до последниот миг од нашите земни дни, да нè удостојува со причестувањето со светите Тајни, та и на нашиот смртен час да не бидеме лишени од светата Причест, а и во вечниот живот да се удостоиме да се соединиме со Бога „во невечерниот ден од Неговото Царство“. Амин!

Благовести

*****************************

Синаксарско чтење на Велики четвртак

У свети и Велики четвртак, божанствени Оци који све добро уредише, примопредајно од божанствених Апостола и свештених и божанствених Еванђеља, предадоше нам четворо да празнујемо: свето прање; тајну вечеру; јасно предање ових наших страшних тајни; натприродну (изванредну) молитву, и само оно издајство, јер се наиме јеврејска пасха[1] (јагње) петком имала жртвовати.

Пошто беше прикладно да (пред)изображењу последује и стварност, а у њему јасно и овој нашој пасхи – Христу, да се жртвује, предухитривши (јеврејску пасхалну вечеру) Господ наш Исус Христос, како божанствени Оци кажу, извршава је са ученицима у вече четвртка. Јер то се вече и сав петак (дању) код Јевреја као један дан рачуна; јер овако они броје, “ноћоданство” то називајући. Изврши Он дакле ову (пасхалну вечеру) и тада – како неки рекоше, а од којих је један и божанствени Златоуст – са ученицима по Закону сврши. Првоусправно стојећи и опојасани, у обућу обувени, палицама се подупирући, и друго што Закон заповеда, да се не би помислило да је законопреступник.[2] А ово све је припремио Зеведеј[3], јер он беше онај “који носи крчаг воде”, како каже Велики Атанасије, ако други и другачије о томе говоре. А потом оно још савршеније показујући ученицима, и тајну ове наше Пасхе предаје у горњици, када већ наступи ноћ.

Када, вели, би вечера, седе са Дванаесторицом за трпезу. Но гледај да ово не беше Пасха по Закону, јер беше вечера и седење за трпезом, и хлеб, и вода, а тамо је све печено на огњу и бесквасно. А пре но што поче да се једе (ово каже божанствени Златоуст), устаје од вечере и полаже доле хаљине, и воду у умиваоник улива, сам све самоизвршавајући, те уједно и Јуду постиђује, а уједно и другим ученицима напомиње да не траже старешинства. Тако и после прања поучава: Који хоће да буде први, нека буде од свих последњи, самог Себе поставивши за пример. А открива се да је пре свих Христос опрао Јуду, који је бестидно председавао, а на послетку и до Петра долази. А овај, будући горљивији од других, Учитељу то забрањује, па онда још наглије одустаје.

Умивши им, дакле, ноге, и узвишеност преславну смерношћу показавши, опет узев хаљине и седавши за трпезу, поучава их да љубе један другог и да старешинство не траже. А док су јели и о издајству започиње. Док се ученици од ових речи узнемиравају, каже Исус Јовану насамо и тајно: Коме ја умочивши хлеб подам, тај је издајник мој. (Јер ако би Петар знао ову реч, убио би Јуду.) И опет: Који умочи са мном у зделу руку; а ово се обадвоје збило. Затим мало шта оставивши, узев хлеб, каже: Примите, једите; па слично томе чашу: Пијте из ње сви, још рекавши: Ово је крв моја Новога завета, ово чините у мој спомен. Но ово чинећи, и сам јеђаше и пијаше са њима. А види како хлебом назива тело своје, а не преснацем; нека се стиде дакле они који на жртву преснац приносе. А преко хлеба уђе у Јуду сатана, пошто га већ пре тога беше искушавао. Сада се свеконачно у њега усели.[4] И изашавши, вели, нагодбу предложи првосвештеницима да им га изда за тридесет сребреника.

А ученици после вечере изађоше на гору Маслинску, на једно поље звано Гетсимани. И после много другог, каже им Исус: Ви сви ћете се саблазнити о мене у ноћи овој. А Петар рече: Ако се и сви, ја се нећу одрећи Тебе. А беше касно, односно дубока ноћ. И Он рече: Пре него се огласи петао двапут, одрећи ћеш ме се трипут, што и би. Што бојазан неизмерна ухвати Петра, то Бог показиваше немоћ природе, и уједно зато што му васељену уручи, да би (Петар) од своје природе оно благопримерно разумео, те милостив био према онима који греше. Но трикратно Петрово одрицање изображаваше грех свих људи према Богу. Прво – заповест коју преступи Адам; друго – преступ писаног Закона; и треће – у вези самог оваплоћења Слова. Ово све опет напослетку Спаситељ исцели троструким покајањем, ради којег: Петре, љубиш ли ме?, трипут изрече. И после тога, човечански показујући како је страшна свима смрт, каже ученицима: Жалосна је душа моја до смрти. И прешавши колико камена добачај, помоли се трипут, рекавши: Оче мој, не може ли чаша ова проћи ме, да је не пијем? И опет: Оче, да ли је могуће да мимоиђе ме чаша ова, да је не пијем? Уједно, дакле, и као човек ово говори, а уједно и ђавола вешто прелази, да овај, мислећи и за Њега да је човек зато што се изгледа боји крсне смрти, не би пресекао тајну. И вративши се и нашавши ученике у сан утопљене, Петру се обраћа, овако говорећи: Зар ни један час не могосте пробдети са мном? Односно: Ти који кажеш да ћеш се и до смрти подвизавати, тако сневаш са другима.

И дошавши на другу страну потока Кедарског, где беше врт, отпочину тамо са ученицима својим. А имаше обичај често тамо да долази. Тако и Јуда знаше место: он неке од војника узевши, са народом који му је следио дође на Исуса, давши им знак пољупца. А за ово им рече зато што је (Христос) много пута био задржан, па непримећен из средине њихове пролазио. Тако и овде прво сам Христос њима прилази, говорећи: Кога тражите? А они Га још не препознаваху но не стога што им је ноћ у сметњу била, јер светиљке и свеће беху, вели, упаљене, и са страхом павши, одвојише се, и кад опет дођоше сам им одговараше. А Јуди, који учини нагодбу, Христос каже: Друже, на то си дошао, односно: На то што си дошао, Јудо, благовремено је. И опет каже: Као на разбојника ли изиђосте са ножевима и кољем да ме ухватите? А у ноћ дођоше да не би какав немир у народу био. Тада најгорљивији Петар, пошто од вечере беху на такво шта спремни, ударивши првосвештениковог слугу по имену Малхо, десно му ухо одсече. А Исус знаше да ће првосвештеници рећи: Није добро Закон слушао и учио. Христос је дакле ово забранио Петру, пошто није добро ономе који је послушник духовног мужа да мач употребљава, а Малхово ухо је исцелио.

И ухвативши дакле Исуса, свезана га доводе на двор првосвештеника Ане, који беше таст Кајафин, јер тамо беху окупљени сви који против Христа причаху, фарисеји и књижевници. Овде оно Петрово одрицање због слушкиње бива, и пошто ноћ уто прође, петао се огласи трећи пут, а он сетивши се заплака горко. И кад време већ до јутра дође, Христа од Ане до првосвештеника Кајафе доводе, где и пљување прими, и лажесведоци позвани бише. А кад се озари дан, Кајафа Га шаље Пилату. А они који Га доведоше, вели, не уђоше у претор да се не оскврну, но да могу јести пасху. Окупљају се, дакле, првосвештеници и архијереји, јер изгледа безаконито учинише и одложише Пасху, како каже божанствени Златоуст; јер те ноћи је требало да је једу, али ради Христовог убиства је одложише. А да им је тада било обавезно да је једу, то је показао Христос, који је прво ноћу (пасхалну) вечеру јео, а затим тајнонаучио савршеном; или (је појео) зато што је у образу Закона, како је речено, требало да буде и сама стварност; јер Јован каже: пре празника Пасхе (Јн 13:1). Ради свега овога што би у четвртак и ту ноћ, и ми празнујемо спомен страшних и неизречених оних дела и делања, са страхом то чинећи.

Неизреченом Твојом благоутробношћу, Христе Боже наш, помилуј нас.

******************************

Всяка година през Страстната седмица слушаме откъси от Евангелието за последните дни от земния живот на Христос. Библеистът Анна Шмаина-Великанова ни превежда през новозаветните събития, откривайки и обяснявайки някои места от евангелския текст, за чиято трудност не сме и подозирали.

Подготовката за Тайната вечеря

Четвъртък започва с разговор, който изглежда леко странен, при положение че не мислим за някаква конспирация. Учениците питат: Де искаш да Ти приготвим да ядеш пасхата (Мат. 26:17), тоест пасхалната трапеза, извършвана по особен ритуал. И Господ отговаря: Идете в града; и ще ви срещне човек, който носи стомна с вода; идете след него (Марк. 14:13). Тоест, когато го видите, не трябва да се спускате към него с викове: „Здравей!”, а тихо да тръгнете след него, и той ще ви заведе в постлана, вече готова горница. Що за персонаж е това – човек, който носи стомна на главата си? Много вероятно е това да е есей. Защо? В традиционното древно юдейско общество джендерните роли са били ясно и строго установени. Да си представиш мъж, който пече питки, в древна Юдея било напълно невъзможно. Единственото изключение били есеите. В устава на тяхната община имало значително по-малко джендерни различия. Мъж, който носи стомна на главата си, било много рядко явление. Господ бил убеден, че друг такъв няма да срещнат, и този знак бил достатъчен за тях. А с есеите всичко било предварително договорено. Това говори за факта, че есеите в Йерусалим били приятелски настроени към Христос и дори Му разрешили да устрои празнична трапеза на тяхна територия. Между другото, разликата в датите потвърждава тази версия – Пасхата на есеите е възможно да е била един ден по-рано, тъй като те отхвърляли храмовия календар и храмовите празници, с което може да се обясни разминаването с един ден.

Тайната вечеря

Вечерта в четвъртък се извършва пасхалната трапеза – седeр. Единственият обред, който се извършва у дома. В този смисъл и тогава, и сега тази трапеза в най-голяма степен помагала на евреите да се чувстват Божи народ. Семейството, събрало се около пасхалния агнец, извършвало свещенодействието. И това, разбира се, бил най-големият празник за семейството и приятелите: преобличане, маскиране, инсцениране на Изхода – във всичко това вземали участие дори и децата, а за да не заспят, им обещавали подаръци. Това било едно особено, завладяващо действие. Господ води седера според обичайните правила, но внасяйки елементи на новото, което било разрешено. Той произнася установителните думи, защото по време на такава трапеза било необходимо всичко да се тълкува – защо пием това вино, защо ядем този хляб. И Той тълкува. Оставайки в рамките на традицията, Христос изцяло я променя отвътре. Когато Той казва: „Агнецът – това съм Аз” („Това е Моето Тяло”), символът става действителност, изкуплението се извършва на дело.
В детството страшно ме измъчваше мисълта как така те не са познали Юда, след като Господ директно отговаря на въпроса на Йоан: Онзи е, комуто Аз натопя залък и подам (Йоан. 13:26). Сега мога да отговоря: Господ натопил и подал късче от пасхалния хляб маца на всеки. Той разчупва мацата, топи я в горчиви треви и раздава на участниците в трапезата – така прави по традиция водещият седера. Затова отговорът означава не „този и този”, а означава „един от вас”, „един от участниците в седера”. Това символично показва, че Господ не отблъсква предателя: Той причастява и него, но той избира да постъпи така, както е намислил. Юда си тръгва през нощта.

Но защо никой не обръща внимание на това? Йоан обяснява защо. Да, да си тръгнеш от пасхалния седер, е нещо нечувано. Това е като Нова година при баба. След като си дошъл, нищо не те извинява преждевременно да станеш от масата и да си тръгнеш. С едно-единствено изключение: ако, след като си седнал на масата, си си спомнил, че не си дал нищо на бедните, то, дори ако вече се е появила звездата на небето, все едно – стани, отиди и дай. Това е по-важно от всичко останало. Юда държал ковчежето с парите. Господ му казва: Каквото ще вършиш, върши по-скоро (Йоан. 13:27). И всички разбират това така: „По-скоро дай нещо на бедните! Тичай, докато не сме завършили празника!”.

Гетсиманската градина

Около полунощ в четвъртък пасхалната трапеза завършва по правилата и всички отиват да пируват. Именно тук евангелист Йоан разгръща своето основно повествование. Именно в този момент Господ разкрива на учениците основното съдържание на Своето учение. Той се прощава с тях и им дава нова заповед: да се обичат едни други, говори им за Светия Дух, благославя ги, основава Църквата, обещава им скърби в света, но и победа над света (Йоан. 14:17). Те отиват в Гетсиманската градина. Мястото било удобно за беседи и Господ обичал да ходи там. По-нататък беседата протича по пътя към Гетсимания.

Има разлика в това как евангелистите-синоптици виждат събитията и как ги вижда Йоан. У синоптиците всичко става на общата Пасха, а у Йоан – в навечерието на Пасха, един ден по-рано. Но те и в двата случая са съгласни помежду си, че в деня след петък била Велика събота, съботата, на която се падала Пасха. Представете си празничната атмосфера в Йерусалим, когато стотици и хиляди поклонници се стичат към Храма. Храмовата стража планира операцията по залавянето да се изпълни така, че никой да не види това. Но всичко започва с входа на Господ в Йерусалим, започва с тълпата народ, която приветства Христос. И у нас възниква закономерният въпрос: къде са били всички тези хора, когато арестуват Христос? Но залавянето неслучайно става в пасхалната нощ. Всички хора са си у дома или пируват в градината или, ако това са поклонници, са се обединили с други семейства и празнуват заедно. Това е онази нощ от годината, когато има най-малка вероятност да срещнеш някого на обществено място.

По-нататъшните събития: молитвата, сънят на учениците, предателството на Юда, арестуването – всичко това се случва достатъчно бързо.

Капките кървава пот

В Евангелие от Лука се говори за това, че по време на молитвата Неговата пот била като кървави капки (Лук. 22:44). Това явление е известно в медицината, но не са известни случаи, когато то става през нощта, тъй като е свързано с крайно обезводняване на организма. Но то е възможно, например, в затворническия товарен вагон, когато не дават вода на затворниците няколко денонощия. Човек отначало плаче, после сълзите свършват и вместо тях избива пот, примесена с кръв. Но в прохладата на Гетсиманската градина, след четири чаши вино (задължителни на седера) обезводняване не би могло да има в обичайния смисъл на думата. Но можем да си представим душевното напрежение, надхвърлящо човешките разбирания. За такава вътрешна пот, имаща същия ефект както обезводняването, говори евангелист Лука, който, според църковното предание, e бил лекар.

Предателството на Юда

Господ отново се връща при учениците, и тук веднага се появява Юда. Той дава знак на стражите и това предизвиква недоумение, което изразил и Сам Христос, като казал: Всеки ден бивах с вас в храма и поучавах, и Ме не хванахте (Марк. 14:49). По мое мнение, това показва, че това не са хората, слушали Неговите беседи. Това са храмовата стража и римляните. Личността на Христос била достатъчно ярка, много трудно било да не Го познаят. През нощта, при светлината на факлите и ярката луна (първото пролетно пълнолуние) не е възможно да не познаеш този, с когото през деня си водил разгорещен спор.

Юда Го приветства с целувка (Марк. 14:44). Такъв бил обичайният поздрав на Пасха. Но „целованието” е и словесно приветствие. Затова е възможно той просто да Му е казал „здравей”, или да е целунал Христос по конспиративни съображения. Тази конспирация говори за това, че народът никак не одобрявал такава постъпка. Ние четем, че арестът се извършва при строги мерки за сигурност,  така че и най-близките съседи не били в течение на събитията, а само чували стъпки.

Отричането на Петър

Когато в Гетсиманската градина започнало сбиването, виждаме скупчените в едно ученици, които, всички като един, били готови на смърт. Те дори взели два меча, но изведнъж се разбягали (Марк. 14:50). При това не виждаме никакви римски легиони. Виждаме храмовата стража, която било възможно да прогониш или, отбранявайки се от нея, да избягаш. Но учениците са готови да се бият, особено Петър; той дори отсякъл ухото на слугата на първосвещеника. Но Господ изцелява това ухо. И те не разбират как трябва да действат в тази ситуация. Той казва да вземат Него, а тях да оставят на мира. Значи, Той иска те да избягат и да Го оставят? Можем да си представим тази обърканост, недоумение, ужас, когато те виждат, че Той отказва да бъде защитен. Но в същото време Той се обръща и гледа към Петър (Лук. 22:61). Значи, не иска те да се отричат. А какво иска Той?

Можем да предположим, че Петър през цялото време чака знак. „Любимият ученик” го въвежда в двора. Традицията свидетелства, че това е Йоан Зеведеев. Но Йоан е галилеец, а този човек е познат на първосвещеника. Тоест, принадлежи към йерусалимския елит или към свещениците, или към учените книжници. Как иначе той може да бъде познат на първосвещеника? А Петър безусловно е галилеец – говорът му го издава. А любимия ученик не го издава говорът. Когато влиза, той дори моли за Петър да пуснат и него (Йоан 18:16). Може би той е местен човек. Той безмълвно присъства и не се отрича. А Петър, както си спомняме, след като три пъти се отрекъл, излиза навън и горчиво плаче. Жив, невредим, дезориентиран. | http://www.pravmir.ru

Превод: Татяна Филева

********************************

През Страстната седмица искаме да съвместим дългата молитва в храма с многото предпразнични приготовления. Във връзка с това понякога в ума ни идва мисълта да пропуснем да се причастим на Велики четвъртък – нали ще се причастим на Пасха. Как да постъпим в този случай? По тези въпроси говорим с Обуховския епископ Йона (Черепанов), предстоятел на Киевския Свято-Троицки Йонински манастир…

Защо да не пропускаме да пристъпим към св. Причастие на Велики четвъртък?

Ще разкажа една история, която се случи в нашия манастир. Веднъж по време на литургията на Велики четвъртък проповед изнесе един от нашите братя – много талантлив и пламенен проповедник. В този ден Господ така го вдъхнови и настави, че проповедта наистина беше изключителна и проникновена. Самият аз слушах с трепет и вълнение.

След проповедта излязох от олтара в храма, точно трябваше да започнат да дават Свето Причастие. В този момент към мен със сълзи на очи се приближи една жена от енорията и каза: „Отче, аз нямах намерение да се причастявам, но разбрах, че на днешния ден не мога да не се причастя. Благословете ме, въпреки че не съм се подготвила …”

Разбира се, аз я благослових – този ден е изключителен, пък и беше очевидно, че тя наистина се е почувствала на Тайната вечеря Господня и е усетила, че ако не участва в нея, ще се уподоби на Юда. Мисля че в онзи ден Господ прие тази жена сред причастниците …

Трябва да разбираме крайната цел на всички тези наши великденски приготовления. Защото ние се готвимда отпразнуваме не нечий рожден ден или имен ден, или някакво официално събитие, което няма отношение към Църквата. Идва „денят Господен”, Възкресението Христово. Напълно нелепо е заради подготовката за Господния ден да се лишим от Божието тайнство.

По-добре да не се подготвим за Пасха в нашето земно разбиране за това: да не сготвим някое ястие – тъй или иначе ще се наядем в следпасхалните дни. Но сега е Страстната седмица. И най-важно в тези дни е да вървим с Господа, с Неговите ученици по този скръбен, мъчителен път. Тогава и Пасха ще бъде за нас тържество, истински Празник на празниците.

Главен мотив в литургията на Велики четвъртък е песнопението „На Твоята Тайна вечеря за участник ме приеми днес, Сине Божи”. В това песнопение чуваме и думите: „Защото няма да издам на враговете Ти тайната, нито целувка ще Ти дам като Юда”. Ако отнесем това към съвременните християни – кои се враговете на Господа и коя е тайната, която можем да им издадем?

Не само на Велики четвъртък, припомняме си тези думи на всяка литургия, когато се готвим за Свето Причастие.Светите отци казват, че с греховете си ние „разпъваме” Господа. Наистина, когато грешим, ние се отвръщаме от нашия Господ и се обръщаме към греха. Всеки грях всъщност е предателство на Бога. Всеки път, когато се изповядваме, ние си спомняме, че отново и отново сме се уподобили на Юда, уподобили сме се на онези апостоли, които изоставят Христа, разбягват се и Го оставят сам.

Пред нас стоят два пътя: пътят на Юда и пътят на апостол Петър. Редно е винаги да помним, че ние сме с Петър, че сме ученици на онзи, когото Господ постави основа на Своята Църква. Добре е да постъпваме така, както постъпи апостол Петър. Макар да прояви малодушие, макар да се отрече от Христа, но все пак той намери в себе си сили, за да се покае и – което е най-важно – да се промени.

Впоследствие точно той – малодушният рибар, който три пъти каза, че „не познава Човека”, ще се превърне в един от най-мъжествените проповедници на Евангелието. Винаги трябва да помним това и да имаме пред себе си неговия добър пример.

Хората, които не са вярващи, упрекват християните, че те използват изповедта за успокояване на съвестта; т.е. че християните си позволяват да грешат както и колкото си искат, а после се изповядват и си живеят все едно нищо не се е случило. Те смятат, че изповедта и причастието са лекият път. Така ли е?

Изповедта не допринася за разслабване на душата, дори напротив, тя прави човека по-отговорен. Това е един вид изпит, преди, по време и след който ние съвсем не изпитваме чувство на лекота и свобода, а напротив – ние сме съсредоточени, внимателни и отговорни.

Защо е необходимо колкото се може по-често да се изповядваме, редовно да пристъпваме към това тайнство? Ние знаем думите на Господа: „В каквото те заваря, за това и ще те съдя”*. Наистина, никой не знае, кога ще дойде Страшният съд Господен.

Освен това, съществува понятие като навик, привикване към греха. Ако се изповядваме веднъж в седмицата, едни ще са прегрешенията, които ще споменем: тогава човек много по-ярко помни малките си грешки, провинения и това го подбужда да се отнася по-внимателно към себе си.

Ако се изповядваме веднъж месечно или още по-рядко, върху сърцето сякаш се образува слой, под който остават видими само най-големите грехове. Това ще е съвсем различен списък от прегрешения, защото на практика ще спрем да обръщаме внимание на тези грехове, които по-малко се забелязват, но които са не по-малко опасни.

Ако не се изповядаме навреме, веднага след като сме съгрешили, раната в душата – а всеки грях всъщност е рана – започва да се уголемява, да се разраства. Така малката драскотина върху сърцето на човека е незабележима, но тя невидимо се разширява и може да достигне критични размери, така че дори и хирургичната намеса да не е в състояние да спре този процес.

И в духовния живот е така. Докато драскотината е малка, докато грехът е „пресен” и ние го виждаме пред себе си, трябва колкото се може по-скоро да го изповядаме. За да не ни обременява нищо, за да не ни притиска нищо към земята. За да можем с цялото си сърце да се въздигнем към нашия Бог.

*Вж. Иез. 33:13-20. Текстът е цитат от „Лествица на божественото изкачване”, стъпало 7:50. Това не е пряк цитат от Иезекиил, макар св. Йоан да го споменава като източник. | http://www.pravmir.ru

Превод: Евгения Николчева

******************************

Източник: http://www.antiochian.org
Превод: Павел Стефанов

Великият пост и Страстната седмица са два отделни постни периода, както и две отделни чествания. Великият пост завършва в петък на шестата седмица (в деня преди Лазаровден). Страстната седмица започва веднага след това. Нека да разгледаме значението на всеки един от специалните дни на Страстната седмица.

Лазаровден: Лазаровден е денят, с който започва Страстната седмица. Тя е посветена на възкресението на Лазар – приятел на нашия Господ, който е бил в гроба четири дни. Това действие потвърждава всеобщото възкресение на мъртвите, което всички ние ще изпитаме при Второ пришествие на Господ Иисус Христос. Това чудо довело много хора до вярата, но също така е довело до решението на първосвещениците и фарисеите да убият Иисус Христос (Йоан 11:47-57).

Вход Господен в Ерусалим: Нашият Господ влиза в Йерусалим и е обявен за цар – но в земен смисъл, тъй като много хора по Негово време търсели политически Месия. Нашият Господ е Цар, разбира се, но от различен тип – вечният Цар пророкуван чрез пророк Захарий. Ние използваме палмови клонки през този ден, за да покажем, че ние също приемаме Иисус Христос като истинският Цар и Месия на евреите, Когото сме готови да следваме – дори до Кръста.

Велики понеделник, вторник и сряда: Първото нещо, което трябва да се каже за тези служби и за повечето от другите служби през Страстната седмица е, че те са „пригодени“ в очакване. Всяка служба върви дванадесет часа напред. Вечерната служба, следователно, е всъщност утринната служба на следващия ден, докато утренните служби на Велики четвъртък и Велика събота са всъщност службите на идващата вечер.

Разбирайки това, нека да обърнем внимание към службите на Велики понеделник, Велики вторник и Велика сряда (отслужвани съответно вечерта в неделя, понеделник и вторник). Службите през тези дни са известни като Младоженеца или Последование на Жениха. В първата служба в неделя вечерта свещеникът носи иконата на Христос Младоженеца с шествие и ние пеем „Химна на Младоженеца“. Ние виждаме Христос като Младоженеца на Църквата, носещ белезите на Своите страдания, и така подготвящ сватбено тържество за нас Божието царство.

Всяка една от тези служби на Последованието на Жениха има определена тема. На Велики Понеделник се почита паметта на благословения Йосиф, син на патриарх Иаков. Йосиф често се разглежда като предобраз на Христос. Йосиф бил предаден от братята си, хвърлени в яма и продаден в робство от тях. По същия начин, нашият Господ беше отхвърлен, предаден от Своите и продаден на смърт. Евангелското четене за деня е относно безплодната смокиня, която Христос проклел и изсушил, защото тя не родила плод. Безплодната смоковница е притча за тези, които са чули Божието слово, но не принасят плодове на покаяние и не се покоряват на Словото. Първоначално изсъхването на смокинята е свидетелство против тези евреи, които отхвърлят Божието слово и Спасителя. Обаче то е и предупреждение към всички хора, във всички времена, че е важно не само да се слуша Божието Слово, но и да се изпълнява на действие.

Притчата за десетте девици се чете на Велики вторник. Тя разказва историята на петте девици, които напълнили светилниците си в подготовка за посрещане на младоженеца, докато останалите пет допуснали светилниците им да угаснат, а оттам и не били допуснати до сватбеното тържество. Тази притча е предупреждение, че ние винаги трябва да сме готови да посрещнем нашия Господ, когато Той дойде отново. Темата на деня се подсилва от химна, който пеем: „Виждам Твоя чертог украсен, мой Спасителю, но нямам брачна одежда, за да мога да вляза. O Подателю на Светлината, освети одеждата на моята душа и спаси мен„. Темата на Велика сряда е покаяние и прошка. Ние помним грешницата, която помаза нашия Господ в очакване на смъртта Му. Нейното покаяние и любовта й към Христос е темата на прекрасното песнопение, който се пее през тази нощ, напомняйки ни още един път, преди „да е станало твърде късно“, че ние също можем да бъдем простени, ако се покаем.

Св. Тайнство Елеосвещение: Тайнството Свето Елеосвещение се чества на Велика сряда вечерта. Всъщност тази служба може да се прави по всяко време на годината, особено когато човек е болен. Обаче поради нашата нужда от прошка и духовно изцеление, ние отслужваме тази служба по време на Страстната седмица за опрощение на греховете ни. Ние трябва да се подготвим за тази служба с молитва, както се готвим и за Светото Причастие.

Велики четвъртък: На Велики четвъртък ние се обръщаме към последните събития за нашия Господ и на Неговите страдания. Четвъртък сутринта започва с вечерна Света литургия в памет на Тайната вечеря. Както вече споменахме, това е всъщност вечерната служба на Велики четвъртък, отпразнува сутринта в очакване. Всеки трябва да се постарае и да положи усилия да се причасти на тази служба, както е било на Тайната вечеря, когато нашият Господ е установил светата Евхаристия. На тази Литургия Господ отново ни дава Своите пречисти Тяло и Кръв.

Четвъртък вечерта започва всъщност със службите на Разпети петък. Четенето на дванадесетте Евангелията, описващи страданията на Христос, припомнят тъжното време на Христовото Разпятие. След прочитането на петото Евангелие светият Кръст се изнася и се прави с него шествие около църквата, а тялото на Христос е приковано на кръста в центъра на църквата.

Разпети петък: Това е ден на строг пост. Не се яде и не се пие нищо на този ден. Това е единственият ден в цялата година, в който не се служи Света Литургия, от какъвто и да е вид. На сутринта ние служим Царските часове. Тези тъжни часове, както четем в различните песнопения и химни, наблягат на Разпятието. Следобед се извършва вечерната служба на снемането на тялото на Христос от кръста. По време на четенето на Евангелието тялото на нашия Господ е свалено от кръста и увито в нова, бяла ленена плащаница. Това действие означава снемането на тялото Христово от кръста от Йосиф Ариматейски (Йоан 19:38-42). По-късно в службата се прави шествие с плащаницата с тялото Христово върху нея и се поставя в наскоро украсена гробница. Вечерта се отслужва Опело Христово. Тази служба започва по тъжен начин, но до края на службата ние вече сме в очакване на Възкресението на нашия Господ. Запомнете отново, че на Разпети петък вечерта Опелото Христово е всъщност първата служба на Велика събота, денят, в който тялото на нашия Господ почива в гроба, докато Неговата пречиста душа слиза в ада, за да освободи верните от Стария Завет.

Велика събота: Този ден е ден на надежда и очакване. На сутринта ние отслужваме вечерна света Литургия, която е посветена на Христовата победа над смъртта. Носят се светли одежди, тъй като ние очакваме Христовото възкресение. Лаврови листа се хвърлят в цялата църква по време на служба, защото в древните времена лавровите листа били знак на победа. След като листата са разпръснати хорът пее „Възкресни, Боже, и съди земята, защото на Тебе принадлежат всички народи„. Старозаветната история на Йона в корема на кита се чете на тази служба, защото Йона се вижда в Църквата като предобраз на Христос. Както Йона беше три дни в корема на кита и след това беше върнат обратно върху земята, така и нашият Господ е бил три дни в гроба преди Неговото славно Възкресение. С Вечерната Божествената Литургия на Велика събота завършват служенията на Страстната седмица и ни води до навечерието на Великото и Свето Възкресение.

Страстната седмица

*****************************

Тайната вечеря: Марк 14:12-31

Молитвата в Гетсимания: Марк 14:32-42; Иоан 18:1

12. Во првиот ден на Бесквасници, кога го колеа Пасхалното јагне, учениците Негови Му рекоа: „Каде сакаш да отидеме и да приготвиме, за да ја јадеш пасхата?”
13. И прати двајца од учениците Свои, па им рече: „Отидете в град; и ќе ве сретне еден човек, што ќе носи вода во стомна; одете по него.
14. И каде што ќе влезе тој, кажете му на домаќинот: »Учителот вели: каде е собата, во која ќе ја јадам пасхата со учениците Свои?«
15. И тој ќе ви покаже голема соба, послана, приготвена; таму згответе ни.”
16. И излегоа учениците Негови и дојдоа во градот, и најдоа како што им беше рекол, па ја приготвија пасхата.
17. А кога се стемни, Он дојде со дванаесетте.
18. И кога седеа и јадеа, Исус им рече: „Вистина ви велам: еден од вас, што јаде со Мене, ќе Ме предаде.”
19. Тие се разжалостија и почнаа еден по друг да велат: „Да не сум јас?”
20. А Он им одговори и рече: „Еден од дванаесетте е, што мака со Мене во чинијата.
21. Но Синот Човечки иде, како што е напишано за Него. Само тешко му на оној човек, преку кого Синот Човечки ќе биде предаден; подобро ќе беше за тој човек, да не беше се родил!”
22. И кога јадеа, зеде Исус леб, го благослови, го прекрши, па им даде и рече: „Примете,
јадете; тоа е Моето тело.”
23. Потоа ја зеде чашата, заблагодари и им ја даде; и се напија од неа сите.
24. И им рече: „Тоа е Мојата крв на Новиот завет, која се пролива за мнозина.
25. Вистина ви велам: Јас нема да пијам веќе од лозовиот плод сè до оној ден, кога ќе пијам нов во царството Божјо.”
26. Па, откако испеаја благодарствена песна, отидоа во Елеонската Гора.
27. И им рече Исус: „Сите ќе се соблазните заради Мене во оваа ноќ; зашто е напишано: »Ќе го поразам пастирот и ќе се разбегаат овците«.
28. Но после, кога ќе воскреснам, ќе отидам во Галилеја пред вас.”
29. А Петар Му рече: „Дури и сите да се соблазнат, јас не!”
30. Му рече Исус: „Вистина, ти велам: дека уште денес, во оваа ноќ, пред да запее петел двапати, ти трипати ќе се откажеш од Мене.”
31. Но тој уште повеќе тврдеше: „Ако треба дури и да умрам со Тебе, нема да се одречам од Тебе.” И сите така рекоа.

********

32. Пристигнаа во пределот, по име Гетсиманија; и им рече на учениците Свои: „Седете овде, додека отидам да се помолам!”
33. И ги зеде со Себе Петра, Јакова и Јована; се замисли и почна да тагува,
34. па им рече: „Душата Ми е смртно нажалена; останете тука и бидете будни!”
35. И штом се оддалечи малку, падна на земја и се молеше, за да Го одмине оној час, ако е можно;
36. и велеше: „Ава, Оче! Сè е можно за Тебе; отклони ја од Мене оваа чаша; но не како Јас што сакам, туку како – Ти.”
37. Па дојде и ги затече да спијат, и му рече на Петра: „Симоне, спиеш ли? Не можеш ли еден час да бидеш буден?
38. Бидете будни и молете се за да не паднете во искушение: духот е бодар, но телото е слабо.”
39. И пак отиде и се помоли, изговарајќи ги истите зборови.
40. А кога се врати, ги најде пак како спијат, оти очите им беа натежнале; и не знаеја што да Му одговорат.
41. И по третпат дојде и им рече: „Спиете само и почивате! Свршено е, дојде часот; еве, се предава Синот Човечки во рацете на грешници.
42. Станете да одиме! Еве, наближи оној што Ме предава!”

*********

1. И штом го рече ова, Исус отиде со учениците Свои преку +потокот Кедрон, каде што имаше градина, и во неа влезе Он и учениците Негови.

************************

• Утрена: Лука: 22:1-39
• Василеева Литургија:
  • Апостол: 1 Коринтјани 11:23-32
  • Евангелие: Матеј 26:1-20; Јован 13-1:17, 26; Матеј 26:21-39; Лука 22:43-45; Матеј 26:40-27:2
• Час први: Јеремија 11:18-12:5, 9-11, 14-15
• Вечерна: Исход 19:10-19; Јов 38:1-23, 42:1-5; Исаија 50:4-11

1. Се приближуваше празникот Бесквасници, наречен Пасха;
2. а првосвештениците и книжниците гледаа како да Го погубат, оти се плашеа од народот.
3. И влезе сатаната во Јуда, наречен Искариот, еден од бројот на дванаесетте.
4. И кога отиде, се договори со првосвештениците и началниците, како да им Го предаде.
5. Тие се зарадуваа и се согласија да му дадат сребреници.
6. И тој вети, и бараше погодно време, да им Го предаде тајно од народот.
7. И дојде денот Бесквасници, кога требаше да се заколе пасхалното јагне;
8. па ги испрати Исус Петра и Јована и им рече: „Отидете и пригответе ни пасха, за да јадеме!”
9. А тие Му рекоа: „Каде сакаш да приготвивме?”
10. Он им рече: „Ете, влегувајќи в град, ќе ве сретне човек со стомна вода; одете по него во куќата, каде што ќе влезе,
11. и кажете му на домаќинот од куќата: »Учителот ти вели: каде е собата, во која треба да јадам пасха со учениците Свои?«
12. И тој ќе ви покаже голема одаја, послана; таму пригответе.”
13. Кога отидоа, најдоа како што им беше рекол и ја приготвија пасхата.
14. А кога дојде времето, Он седна на трпезата и дванаесетте апостоли со Него.
15. И им рече: „Од сè срце сакав да ја јадам оваа пасха со вас, пред да пострадам;
16. оти, ви велам: нема веќе да јадам од неа, дури таа не се доврши во царството Божјо.”
17. Па како ја зеде чашата, заблагодари и рече: „Земете и разделете ја помеѓу себе,
18. зашто нема да пијам од лозовиот плод, додека не дојде царството Божјо.”
19. Потоа зеде леб и заблагодари, го прекрши и им даде, велејќи: „Ова е Моето тело, што се дава за вас; правете го ова за Мој спомен!”
20. Исто така и со чашата, по вечерата, велејќи: „Оваа чаша е Новиот завет со Мојата крв, која се пролива за вас.
21. Но, ете, раката на оној што Ме предава е со Мене на трпезава.
22. Синот Човечки, пак, оди, според она како што е определено, но тешко му на оној човек, што ќе Го предаде.”
23. И почнаа да се прашуваат помеѓу себе, кој ли ќе е од нив што ќе го направи тоа?
24. А се појави помеѓу нив и препирка, кој од нив да се смета за поголем.
25. Но Он им рече: „Царевите владеат над народите, а оние што управуваат над нив се викаат добротвори.
26. Вие, пак, немојте така; но поголемиот меѓу вас да биде како најмалиот, и тој, што е старешина, да биде како слуга.
27. Зашто кој е поголем: тој што седи на трпеза, или оној што слугува? Зар не е оној што седи? А Јас сум меѓу вас како слуга.
28. Но вие сте, кои издржавте со Мене во Моите напасти,
29. и Јас ви ветувам, како што Ми вети Мојот Отец, царство,
30. за да јадете и да пиете на трпезата Моја во царството Мое, и да седнете на престоли и да им судите на дванаесетте Израилеви колена.”
31. И рече Господ: „Симоне, Симоне, ете, сатаната посака да ве сее како пченица;
32. но Јас се молев за тебе, за да не намали твојата вера; а ти некогаш, кога ќе се обратиш, укрепи ги браќата свои!”
33. А тој Му одговори: „Господи, готов сум да одам со Тебе и в затвор, и на смрт.”
34. Но Он му рече: „Ти велам, Петре, нема денес да пропее петел, дури трипати не откажеш оти Ме познаваш.”
35. Па им рече: „Кога ве пратив без ќесе, и без торба, и без обувки, останавте ли лишени од нешто?” Тие одговорија: „Од ништо.”
36. И им рече: „Но сега, кој има ќесе, нека си го земе, исто така и торба; а кој нема, нека си го продаде облеклото и да купи нож;
37. зашто, ви велам, на Мене треба да се изврши и ова од Писмото: »И меѓу злочинци Го кладоа.« Оти она што се однесува на Мене, се исполнува.”
38. А тие рекоа: „Господи, еве овде има два ножа.” Он им одговори: „Доволни се.”
39. И кога излезе, тргна, како обично кон Елеонската Гора; по Него одеа и учениците Негови.

********

23. А јас го примив од Господа она, што ви го предадов; а тоа е дека Господ Исус онаа ноќ, кога Го предадоа, зеде леб,
24. и, откако заблагодари, го прекрши и рече: „Земете, јадете, ова е телото Мое, кое се крши за вас; правете го ова за спомен Мој!”
25. По вечера, исто така, зеде и чаша, па рече:”Оваа чаша е Новиот завет во Мојата крв; ова правете го, кога ќе пиете за Мој спомен!”
26. Оти, кога ќе го јадете овој леб и кога ќе ја пиете оваа чаша, вие ќе ја објавувате смртта на Господа, додека Он не дојде.
27. Затоа, оној што недостојно јаде од овој леб и пие од чашата Господова, виновен ќе биде спрема телото и крвта на Господа.
28. Но, човекот да се испита самиот себе и потоа да јаде од овој леб и да пие од оваа чаша.
29. Зашто, кој јаде и пие недостојно, тој го јаде и пие своето осудување, бидејќи не го
разликува телото Господово.
30. Па затоа меѓу вас има многу немоќни и болни, а мнозина и умираат.
31. Оти, ако бевме се испитувале сами себе, тогаш немаше да бидеме осудени.
32. Но судејќи нè, Господ нè накажа, за да не бидеме осудени заедно со светот.

********

1. И кога ги заврши Исус овие зборови, им рече на учениците Свои:
2. Знаете дека по два дни ќе биде Пасха и Синот Човечки ќе биде предаден на распјатие.
3. Тогаш првосвештениците и книжниците, и старешините народни се собраа во дворот на првосвештеникот, по име Кајафа,
4. и се советуваа како да Го фатат Исуса со измама и да Го убијат;
5. но рекоа: „Само не на празникот, за да не стане бунт во народот.”
6. А кога беше Исус во Витанија, во куќата на Симона Прокажениот,
7. се приближи до Него една жена, која носеше шише со скапоцено миро, и го изли врз главата Негова, кога Он седеше на трпезата.
8. И штом го видоа тоа учениците Негови, се расрдија и рекоа: „Какво е тоа растурање?
9. Оти тоа миро можеше да се продаде многу скапо и парите да се разделат на сиромаси.”
10. Но Исус, разбирајќи го тоа, им рече: „Зошто ја буните жената? Таа направи добро дело за Мене;
11. оти сиромасите ги имате секогаш покрај себе, а Мене Ме немате секогаш;
12. таа, изливајќи го тоа миро врз телото Мое, Ме приготви за погребение.
13. Вистина, ви велам: каде и да биде проповедано ова Евангелие по цел свет ќе се прикажува за нејзин спомен и тоа што го направи таа.”
14. Тогаш еден од дванаесетте, по име Јуда Искариот, отиде при првосвештениците
15. и рече: „Што ќе ми дадете, па да ви Го предадам?” А тие му предложија триесет сребреници.
16. И оттогаш тој бараше погодно време да Го предаде.
17. А во првиот ден на празникот Бесквасници пристапија кон Исуса учениците и Му рекоа: „Каде сакаш да ти приготвиме да јадеш пасха?”
18. Он им рече: „Одете в град при тој и тој човек и кажете му: »Учителот вели: времето Ми наближи, при тебе ќе ја прославам Пасхата со учениците Свои.«“
19. Учениците направија како што им заповеда Исус и ја приготвија пасхата.
20. Штом се стемни, Он седна на трпезата со дванаесетте.

*******

1. А пред празникот Пасха, знаејќи Исус дека Му дојде часот Негов за да премине од овој свет кон Отецот, и бидејќи ги засака Своите во светот, до крај ги засака.
2. И на вечерата, кога ѓаволот беше вдахнал во срцето на Јуда Симонов Искариот за да Го предаде,
3. Исус, знаејќи дека Отецот сè Му предал во рацете и +дека од Бога излегол и дека при Бога оди,
4. стана од вечерата, ја соблече својата горна облека и кога зеде крпа, се препаша;
5. потоа истури вода во сад за миење и почна да ги мие нозете на учениците и да ги брише со крпата, со која што беше препашан.
6. Дојде и при Симона Петра, а тој Му рече: „Господи, Ти ли ќе ми ги миеш нозете?”
7. Исус одговори и му рече: „Јас што правам сега, ти не знаеш, но подоцна ќе разбереш.”
8. Петар Му рече: „Никогаш Ти нема да ми ги измиеш нозете мои!” Исус му одговори: „Ако не те измијам, нема да имаш дел со Мене.”
9. Симон Петар Му рече: „Господи, тогаш не само нозете мои, туку и рацете и главата.”
10. Исус му одговори: „На измиениот треба само нозете да му се измијат, оти е целиот чист; и вие сте чисти, но не сите.”
11. Бидејќи Он знаеше кој ќе Го предаде, па затоа и рече: „Не сите сте чисти.”
12. А кога им ги изми нозете, ја облече облеката и седна пак на трпезата, па им рече: „Знаете ли, што ви направив?
13. Вие Ме наречувате Учител и Господ; и право велите, бидејќи Јас сум таков.
14. Ако, пак, Јас, Господ и Учител, ви ги измив нозете, тогаш и вие сте должни еден на друг да ги миете нозете.
15. Затоа ви дадов пример да правите и вие така, како што ви направив Јас.
16. Вистина, вистина ви велам: нема слуга поголем од својот господар, ниту пратеник поголем од оној што го пратил.
17. Кога го знаете ова, блажени сте, ако го извршувате.

26. Одговори Исус: „Оној е, на кого Јас ќе му натопам залак и подадам.” И кога натопи залак, му го подаде на Јуда Симонов Искариот.

******

21. И кога јадеа, им рече: „Вистина, ви велам: еден од вас ќе Ме предаде.”
22. Тие многу се нажалија и секој од нив почна да Го прашува: „Да не сум јас, Господи?”
23. А Он им одговори и рече: „Оној што ќе макне со Мене во чинијата, тој ќе Ме предаде.
24. Синот, пак, Човечки, вистина си оди, како што е напишано за Него; но тешко му на оној човек, преку кого Синот Човечки ќе се предаде; добро ќе беше за тој човек ако не беше се родил.”
25. А Јуда, што Го предаде, одговори и рече: „Да не сум јас, Рави?” Му одговори: „Ти рече.”
26. И кога јадеа, Исус зеде леб, го благослови и рече: „Земете, јадете, ова е Моето тело.”
27. И како ја зеде чашата, заблагодари, им даде и рече: „Пијте од неа сите;
28. зашто ова е Мојата крв на Новиот завет, која се пролива за мнозина, за опростување на гревовите.
29. И вам ви велам, оти отсега нема да пијам од овој лозов плод сè до оној ден, кога ќе пијам нов со вас, во царството на Мојот Отец.”
30. И откако испеаја благодарствена песна, се искачија во Елеонската Гора.
31. Тогаш им рече Исус: „Сите вие ќе се соблазните заради Мене уште во оваа ноќ; зашто е напишано: »Ќе Го поразам пастирот и овците од стадото ќе се разбегаат.«
32. А по воскресението Мое ќе отидам порано од вас во Галилеја.”
33. Тогаш Петар Му одговори и рече: „Дури и сите да се соблазнат заради Тебе, јас никогаш нема да се соблазнам.”
34. Исус му рече: „Вистина, ти велам: дека оваа ноќ, уште пред да пропее петел, трипати ќе се одречеш од Мене.”
35. Петар Му кажа: „Ако затреба дури и да умрам со Тебе, нема да се откажам од Тебе.” Истото го рекоа и сите ученици.
36. Потоа отиде Исус со нив на едно место, наречено Гетсиманија, и им рече на учениците: „Поседете тука, додека отидам онаму да се помолам.”
37. И кога ги поведе со Себе Петра и двајцата Зеведееви синови, се натажи и почна да тагува.
38. Тогаш им рече Исус: „Смртно е нажалена Мојата душа; останете тука и видете будни со Мене!”
39. И како се пооддалечи малку, падна ничкум; се молеше и говореше: „Оче Мој, ако е можно, нека Ме одмине оваа чаша; но не како Јас што сакам, туку како Ти.”

********

43. И Му се јави ангел од небото и Го поткрепуваше.
44. Па, бидејќи се наоѓаше во внатрешна борба, поусрдно се молеше, а потта Му беше како капки крв, што паѓаа на земјата.
45. Штом стана од молитвата, дојде при учениците Свои и ги најде заспани од тага.

*******

40. Па дојде при учениците и ги затече како спијат, и му рече на Петра: „Толку ли не можевте еден час да останете со Мене будни?

2. и откако Го врзаа, Го одведоа, и Го предадоа на управникот Понтиј Пилат.

********

18. Господ ми откри, и јас знам; ти ми ги покажа нивните дела.

5. Кога трчаше со пешаците и тие те изморија, како можеш тогаш да се натпреваруваш со коњи? И ако беше спокоен во мирна земја, што ли ќе правиш, кога ќе се крене Јордан?

9. Наследството Мое стасна како птица шарена, врз која од сите страни се нафрлуваат други грабливи птици. Одете, собирајте се сите полски ѕверови, одете да го изедете.
10. Многу пастири го растурија Моето лозје, го изгазија со нозе делот Мој: Мојот драг дел го направија гола пустелија, –
11. го направија пустиња, и тој запусте, плаче пред Мене; целата земја ја опустошија, оти никој не го зема тоа при срце.

14. Така вели Господ за сите мои лоши соседи, кои ги напаѓаа делата, што ги извршив за наследството на Мојот народ, Израилот. Еве, Јас ќе ги откорнам од земјата и домот Јудин ќе го истргнам од неговата средина.
15. Но, откако ќе ги истргнам, пак ќе ги вратам и ќе ги помилувам, и секого ќе го доведам во неговиот дел и секого – во земјата негова.

********

10. И му рече Господ на Мојсеја: “Слези од гората при народот и објасни им и очисти го денес и утре, и нека ги исперат облеките свои;
11. и нека се приготват за третиот ден, зашто во третиот ден ќе слезе Господ на гората Синајска пред сиот народ,
12. а ќе поставиш граници за сиот народ од сите страни и ќе им кажеш: ‘Пазете да не се качувате на планината и да не се допирате до подножјето нејзино; секој, кој ќе се допре до гората, ќе биде предаден на смрт.
13. Никаква рака да не се допре до неа, туку со камења да биде убиен или со стрела да биде застрелан; добиток ќе е или човек, жив да не остане. А кога трубата ќе затруби отегнато, кога облакот ќе се крене од планината, тогаш ќе можат да се качат на гората.’“
14. И Мојсеј слезе од гората кај народот; и го очисти народот, и тие ги испраа облеките свои.
15. И му рече на народот: “Бидете готови и за три дни не приближувајте се до жените!”
16. А третиот ден, пред осамнувањето, загрме и молњи засветкаа, и настана густ облак над гората Синајска, и затруби труба со многу силен глас, така што затрепери сиот народ, кој беше утаборен.
17. Тогаш Мојсеј го изведе народот од таборот, за да Го пресретне Бога, и застана во подножјето на гората.
18. А гората Синајска целата беше во дим, зашто Господ беше слегол над неа во оган; и дим се креваше од неа, како дим од печка, и се уплаши сиот народ;
19. и гласот на трубата стануваше се посилен. Мојсеј зборуваше, а Господ му одговараше гласно.

********

1. Кога Елијуј престана да говори, Господ му одговори на Јова од бурата и рече:
2. „Кој е тој, што замрачува Провидението со зборови без смисла?
3. Препаши ја сега половината своја како маж: Јас ќе те прашувам, а ти објаснувај Ми:
4. каде беше ти кога ги поставував основите на земјата? – кажи, ако знаеш.
5. Кој ѝ ги определи мерките? Знаеш ли: кој го оптегнува јажето околу неа?
6. Врз што се зацврстени основите нејзини? Кој ѝ го положи аголниот камен,
7. кога ликуваа утринските ѕвезди, и кога сите Божји синови извикуваа од радост?
8. Кој го затвори морето со врата, кога тоа се истргна, та излезе како од утроба;
9. кога облаците ги направив негова облека и маглата – негова повивка;
10. кога му ја дадов мојата наредба и му наместив клучалки и врата;
11. кога му реков: »до тука ќе дојдеш и нема да преминуваш, и тука е границата на твоите горди бранови?
12. Си му давал ли ти некогаш во животот свој заповед на утрото и си го посочувал ли на зората местото нејзино,
13. за да ги опфати краиштата на земјата и да ги истресе од неа безбожниците,
14. за да се измени земјата како глина под преса и да стане како разнобојна облека,
15. да се одземе од беззакониците светлината нивна и да се скрши издигнатата рака нивна?
16. Си слегувал ли во длабочината морска и си влегувал ли да ја испитуваш бездната?
17. Се отворале ли пред тебе вратите на смртта; си ја видел ли ти вратата на смртната сенка?
18. Си ја разгледал ли ширината на земјата? Кажи го, ако го знаеш сето тоа.
19. Каде е патот кон живеалиштето на светлината и каде е местото на темнината,
20. за да стигнеш до границите нејзини и да ги знаеш патеките до домот нејзин?
21. Ти го знаеш тоа, зошто тогаш беше веќе роден; но бројот на дните твои е мошен голем.
22. Си влегувал ли ти во местата на снегот и си ги видел ли сокровиштата на градот,
23. што Јас ги чувам за смутно време, за денот на битка и војна?

*******

1. Му одговори Јов на Господа и рече:
2. „Знам, дека Ти сè можеш, и дека намерата Твоја не може да биде неизвршена.
3. Кој е тој, што го помрачува Провидението – со зборови што не ги разбира? Ете, јас го говорев она што не го разбирав, за чудни дела, што не можев да ги знам.
4. Послушај ме, викав јас, и ќе говорам, и што ќе Те прашам, објасни ми го.
5. Бев слушал за Тебе со слухот на увото; сега, пак, очите мои Те гледаат;

*******

4. Господ Бог ми даде вешт јазик, за да можам со зборови да го поткрепувам изнемоштениот: секое утро Он го разбудува името Мое, за да слушам како оние што се учат.
5. Господ Бог ми го отвори увото, и јас не се спротивставив, не отстапив назад.
6. Грбот Свој го подметнав на оние што Ме биеја, и образите свои – на оние што Ме удираа; лицето Свое не го скрив од подбив и плукање.
7. И Господ Бог ми помага: затоа не се срамувам, затоа го држам лицето Свое како кремен, и знам дека нема да останам посрамен.
8. Близу е Оној, Кој Ме оправдува: кој сака да се натпреварува со Мене? Да застанеме заедно. Кој сака да се суди со Мене? Нека пристапи кон Мене.
9. Ете, Господ Бог Ми помага: Кој ќе ме осуди? Ете, сите тие како облека ќе изветвеат; молец ќе ги изгризе.
10. Кој од вас се плаши од Господа, го слуша гласот на Неговиот Син? Кој оди во мрак, без светлина, да се надева на името Господово и да се потпира врз својот Бог.
11. Ете, сите вие што палите оган, кои сте вооружени со запалени стрели – одите во пламенот на вашиот оган и на стрелите, што сте ги вжештиле! Тоа ќе ви биде од Мојата рака: во маки ќе умрете.”

************

Дванадесет евангелия

Евангелие 1. Иoaн. 13:31-18:1.
Евангелие 2. Иoaн. 18:1-28.
Евангелие 3. Мат. 26:57-75.
Евангелие 4. Иоан. 18:28-19:16.
Евангелие 5. Мат. 27:3-32.
Евангелие 6. Марк. 15:16-32.
Евангелие 7. Мат. 27:33-54.
Евангелие 8. Лук. 23:32-49.
Евангелие 9. Иоан. 19:25-37.
Евангелие 10. Марк. 15:43-47.
Евангелие 11. Иоан. 19:38-42.
Евангелие 12. Мат. 27:62-66.

31. Кога тој излезе, Исус рече: „Сега се прослави Синот Човечки и Бог се прослави во Него.

1. И штом го рече ова, Исус отиде со учениците Свои преку +потокот Кедрон, каде што имаше градина, и во неа влезе Он и учениците Негови.

********

1. И штом го рече ова, Исус отиде со учениците Свои преку +потокот Кедрон, каде што имаше градина, и во неа влезе Он и учениците Негови.
2. А тоа место го знаеше и Јуда, кој сакаше да Го предаде, зашто Исус често се собираше со учениците Свои таму.
3. Тогаш Јуда, откако зеде една чета војници и слуги од првосвештениците и фарисеите, дојде таму со фенери, со светила и со оружје.
4. А Исус, знаејќи сè што ќе стане со Него, излезе и им рече: „Кого го барате?”
5. Му одговорија: „Исуса од Назарет.” Исус им рече: „Јас сум.” Со нив стоеше и Јуда, што Го предаваше.
6. А кога им рече: „Јас сум” – тие се повлекоа назад и паднаа на земјата.
7. Тогаш пак ги праша: „Кого го барате?” А тие рекоа: „Исуса од Назарет.”
8. Исус одговори: „Ви реков дека сум Јас; па, ако Ме барате Мене, оставете ги овие да си одат;
9. за да се изврши словото кажано од Него: »Од оние, што си Ми ги дал, никого не погубив.«“
10. А Симон Петар, кој имаше нож, го извади, го удри слугата на првосвештеникот и му го отсече десното уво. Името на слугата му беше Малх.
11. Но Исус му рече на Петра: „Стави го ножот во ножницата. Зар да не ја испијам чашата што Ми ја даде Отецот?”
12. Тогаш четата и војводата, и слугите јудејски, Го фатија Исуса и Го врзаа,
13. И Го одведоа најнапред кај Ана, зашто тој беше дедо на Кајафа, кој во таа година беше првосвештеник.
14. А Кајафа беше оној, што ги посоветува Јудејците, дека подобро е да умре еден човек за народот.
15. По Исуса одеше Симон Петар и еден друг ученик; а тој ученик му беше познат на првосвештеникот, и влезе со Исуса во дворот на првосвештеникот.
16. А Петар стоеше надвор, покрај
портата. Другиот, пак, ученик, што му беше познат на првосвештеникот, излезе, ѝ рече на вратарката и го воведе Петра.
17. Тогаш слугинката вратарка му рече на Петра: „Да не си и ти од учениците на Овој Човек?” Тој рече: „Не сум.”
18. А слугите и робовите беа запалиле оган и стоеја, па се грееја, оти беше студено. Со нив стоеше и Петар, и се грееше.
19. Првосвештеникот, пак, Го праша Исуса за учениците Негови и за Неговото учење.
20. Исус му одговори: „Јас му зборував на светот јавно; Јас секогаш поучував по зборниците и во храмот, каде што секојпат се собираат Јудејците, и тајно ништо не сум зборувал.
21. Зошто Ме прашуваш Мене? Прашај ги оние, кои слушале, што сум зборувал; тие знаат што сум говорел.”
22. Кога Он го рече тоа, еден од слугите, кој стоеше близу, Го удри Исуса по образ и рече: „Така ли му одговараш на првосвештеникот?”
23. Исус му одговори: „Ако реков лошо, докажи го лошото; ако ли, пак, добро – зошто Ме биеш?”
24. Тогаш Ана Го прати врзан при првосвештеникот Кајафа.
25. А Симон Петар стоеше и се грееше. И му рекоа: „Да не си и ти од учениците Негови?” Тој откажа и рече: „Не сум.”
26. Еден од слугите на првосвештеникот, што му беше роднина на оној, кому Петар му го беше отсекол увото, рече: „Не те ли видов и тебе во градината со Него?”
27. А Петар пак одрече; и веднаш петел запеа.
28. И Го поведоа Исуса од Кајафа во преторијата. Но беше утро, и тие не влегоа во неа, за да не се осквернат, како би можеле да ја јадат пасхата.

********

57. А оние, што го фатија Исуса, Го одведоа при првосвештеникот Кајафа, каде што беа собрани книжниците и старешините.
58. Петар, пак, одеше по Него оддалеку, до дворот на првосвештеникот; и како влезе внатре, седна со слугите, за да го види крајот.
59. А првосвештениците и старешините, и целиот Синедрион бараа лажно сведоштво против Исуса, за да Го убијат
60. и не наоѓаа; и, макар што пристапија многу лажни сведоци, не најдоа. Но најпосле дојдоа двајца лажни сведоци,
61. и рекоа: „Овој кажа: »Можам да го урнам Божјиот храм и за три дни да го соѕидам.«“
62. И како стана првосвештеникот, Му рече: „Ништо ли не одговараш? Што сведочат овие против Тебе?”
63. Но Исус молчеше. А првосвештеникот Му рече: „Те заколнувам во Живиот Бог да ни кажеш: Ти ли си Христос, Син Божји?”
64. Исус му одговори: „Ти рече! Ви велам пак: отсега ќе Го гледате Синот Човечки како седи оддесно на силата и како доаѓа по небеските облаци.”
65. Тогаш првосвештеникот ја раскина облеката своја и рече: „Овој хули на Бога! Каква потреба имаме повеќе од сведоци? Ете, сега го чувте Неговото хулење.
66. Како ви се чини?” А тие одговорија и рекоа: „Заслужува смрт!”
67. Тогаш Го плукаа в лице и Го удираа по образите, а други Го биеја
68. и говореа: „Проречи ни, Христе, кој Те удри?”
69. А Петар седеше надвор во дворот. И се приближи до него една слугинка и му рече: „И ти беше со Исуса Галилеецот.”
70. Но тој се одрече пред сите, велејќи: „Не знам што зборуваш.”
71. А кога одеше кон вратата, го виде друга и им рече на оние што беа таму: „И овој беше со Исуса Назареецот.”
72. И пак се одрече тој со клетва: „Не Го познавам Човекот.”
73. Малку потоа се приближија оние, што стоеја таму и му рекоа на Петра: „Навистина, и ти си од нив, зашто и говорот твој те издава.”
74. Тогаш тој почна да се колне, и се заколна: „Не Го познавам Човекот.” И веднаш запеа петел.
75. И се сети Петар на Исусовите зборови, што му ги рече: „Уште петел пред да пропее, трипати ќе се одречеш од Мене.” Па излезе надвор и плачеше горко.

*******

28. И Го поведоа Исуса од Кајафа во преторијата. Но беше утро, и тие не влегоа во неа, за да не се осквернат, како би можеле да ја јадат пасхата.

16. И тогаш им Го предаде, за да биде распнат. И Го зедоа Исуса, и Го поведоа.

********

3. Тогаш Јуда, што го предаде, кога виде дека е Он осуден, се покаја и ги врати триесетте сребреници на првосвештениците и старешините,
4. велејќи им: „Згрешив, оти предадов невина крв.” А тие му одговорија: „Што ни е грижа нам за тоа? Мисли му ти.”
5. И како ги фрли сребрениците во храмот, излезе и отиде, та се обеси.
6. Првосвештениците ги прибраа сребрениците и рекоа: „Не чини да се оставаат во црковната каса, оти се цена за крв.”
7. И како се советуваа, ја купија со нив грнчаревата нива, за да погребуваат во неа луѓе од други места.
8. Затоа и до денес таа нива се вика Крвна нива.
9. Тогаш се исполни реченото преку пророкот Јеремија: „И ги зедоа триесетте сребреници, цената на Непроценливиот, Кого Го оценија синовите Израилеви,
10. и ги дадоа за грнчаревата нива, како што ми кажа Господ”.
11. И Исус застана пред управникот. И тој Го праша, велејќи: „Ти ли си Царот Јудејски?” Исус му одговори: „Ти велиш”
12. И кога Го обвинуваа првосвештениците и старешините, Он ништо не одговараше.
13. Тогаш Му рече Пилат: „Не слушаш ли колку сведочат против Тебе?”
14. И не му одговори ниту на еден збор, така што управникот се чудеше многу.
15. А на секој празник Пасха управникот имаше обичај да му отпушта на народот по еден затвореник, кого што би го побарале.
16. Тогаш тие имаа еден прочуен затвореник, по име Варава.
17. И кога се собраа, Пилат им рече: „Кого сакате да ви го пуштам: Варава ли, или Исуса, наречен Христос?”
18. Оти знаеше дека Го беа предале од завист.
19. Во тоа време, кога тој седеше во судот, жена му порача да му кажат: „Не прави Му ништо на Тој Праведник, оти денеска многу пострадав насон,
заради Него.”
20. Но првосвештениците и старешините го наговорија народот да го измоли Варава, а Исуса да Го погуби.
21. Тогаш управникот ги праша: „Кого од двајцата сакате да ви го пуштам?” Тие одговорија: „Варава!”
22. Пилат им рече: „А што да направам со Исуса, наречен Христос?” Му одговорија сите: „Да биде распнат!”
23. Управникот рече: „Па какво зло направил?” Но тие уште посилно извикаа и рекоа: „Да биде распнат!”
24. Пилат, штом виде дека ништо не помага, а буната се зголемува, зеде вода, ги изми рацете пред народот и рече: „Невин сум за крвта на Овој Праведник; мислете му вие!”
25. И одговарајќи целиот народ, рече: „Крвта Негова нека падне на нас и на нашите деца!”
26. Тогаш им го пушти Варава, а Исуса, откако Го бичуваа, Го предаде да биде распнат.
27. Потоа управниковите војници Го зедоа Исуса во судницата и ја собраа целата чета околу Него,
28. па, откако Го соблекоа, Му облекоа багреница;
29. исплетоа трнов венец, Му Го кладоа на главата и Му дадоа во десната рака трска; и паѓајќи на колена, Му се потсмеваа и велеа: „Радувај се, Царе Јудејски!”
30. И плукаа на Него и, како ја зедоа трската, Го удираа по главата.
31. А кога Го исмеаја, Му ја соблекоа багреницата, Му ги облекоа Неговите алишта и Го поведоа на распнување.
32. На излегување сретнаа еден Киринеец, по име Симон; него го натераа да Му го носи крстот.

*********

16. Војниците, пак, Го одведоа внатре во дворот, односно во преторијата, и повикаа цела чета,
17. па Му облекоа багреница, и откако сплетоа трнов венец, Му го кладоа на главата;
18. и почнаа да Го поздравуваат: „Радуј се, Царе Јудејски!”
19. И Го биеја по главата со трска и плукаа на Него; паѓајќи на колена, и Му се клањаа.
20. А кога Го исмеаја, Му ја соблекоа багреницата, Му го облекоа Неговото облекло и Го поведоа на Го распнат.
21. И го натераа некој си Симон Киринеец, таткото на Александар и на Руф, кој се враќаше од поле, да му го носи крстот.
22. Па Го одведоа на местото Голгота, што значи: место на черепи.
23. И Му дадоа да пие вино со смирна, но Он не зеде.
24. Тие што Го распнаа, ги разделија алиштата Негови, фрлајќи ждреб, кој што да земе.
25. Беше третиот час, и Го распнаа.
26. И имаше натпис за вината Негова: „Цар Јудејски.”
27. А со Него распнаа и два разбојника, едниот од десната Негова страна, а другиот од левата.
28. И се исполни Писмото, кое вели: „И меѓу грешници Го ставија.”
29. А минувачите, вртејќи со глава, Го хулеа и велеа: „Аха! Ти, што го уриваш храмот и за три дни го соѕидуваш,
30. спаси Себеси и слези од крстот!”
31. Исто така и првосвештениците заедно со книжниците му се смееја и велеа: „Другите ги спасуваше, а Себе не може да спаси.
32. Христос, Царот Израилев, нека слегне сега од крстот, па да видиме и да поверуваме!” Го хулеа и распнатите со Него.

*******

33. И кога дојдоа на местото, наречено Голгота, што значи: место на черепи,
34. Му дадоа да пие оцет, измешан со жолчка. Но Он вкуси и не сакаше да пие,
35. А штом Го распнаа, ги разделија алиштата Негови, фрлајќи ждреб;
36. па седеа таму и Го чуваа;
37. и Му кладоа над главата натпис, со вината Негова: „Овој е Исус, Царот Јудејски.”
38. Тогаш распнаа со Него и двајца разбојници: едниот од десната страна, а другиот од левата.
39. А минувачите, вртејќи ги главите свои, Го хулеа
40. и велеа: „Ти, што го уриваш храмот и за три дни го соѕидуваш, спаси се Себеси! Ако си Син Божји слегни од крстот!”
41. Исто така и архијереите, заедно со книжниците и старешините, и фарисеите, потсмевајќи се говореа:
42. Другите ги спаси, а Сам Себе не може да спаси. Ако е Он Цар Јудејски, нека слезе сега од крстот, па ќе поверуваме во Него.
43. Се надеваше на Бога, нека Го избави сега, ако е по волјата Негова, оти беше рекол: »Син Божји Сум!«“
44. И разбојниците, распнати со Него, Го хулеа исто така.
45. А од шестиот час настана темнина по целата земја, до деветтиот час;
46. а околу деветтиот час извика Исус со висок глас и рече: „Или! Или! Лама савахтани?” А тоа значи: „Боже Мој, Боже Мој, зошто Си Ме оставил?”
47. А некои од оние што стоеја таму, кога го чуја тоа, рекоа: „Овој го вика Илија.”
48. И веднаш еден од нив отрча, зеде сунѓер, го натопи во оцет и го надена на трска, па Му даваше да пие.
49. Другите, пак, велеа: „Чекајте, да видиме, дали ќе дојде Илија да Го спаси.”
50. А Исус, откако повторно извика со висок глас, го испушти духот.
51. И наеднаш се расцепи црковната завеса на два дела, од горниот крај до долниот; и земјата се затресе; и карпи паднаа;
52. и гробови се отворија; и многу тела на упокоени светии воскреснаа;
53. па како излегоа од гробовите, по воскресението Негово, влегоа во светиот град и се јавија на мнозина.
54. А стотникот и оние, што со него заедно Го чуваа Исуса, откако го видоа земјотресот и сè друго што стана, се уплашија многу и говореа: „Навистина Овој бил Син Божји!”

********

32. Водеа и двајца злочинци, за да ги погубат со Него.
33. И кога дојдоа на местото, наречено Черепница, Го распнаа таму Него и злочинците, едниот оддесно, а другиот одлево.
34. А Исус рече: „Оче, прости им, оти не знаат што прават!” И кога го делеа облеклото Негово, фрлија ждреб.
35. А народот стоеше и гледаше; се потсмеваа заедно со народот и првосвештениците, велејќи: „Други спаси, нека Се спаси и Сам, ако е Он Христос, избраникот Божји!”
36. Исто така и војниците се подигруваа со Него: приближувајќи се, тие Му поднесуваа оцет,
37. и велеа: „Ако си Ти Царот Јудејски, спаси се Сам!”
38. А над Него имаше натпис, напишан на грчки, латински и еврејски: „Овој е Царот Јудејски.”
39. Еден од распнатите злочинци хулеше на Него, велејќи: „Ако си Ти Христос, спаси Себеси и нас!”
40. А другиот, кога одговори, го искара и рече „Зар и од Бога не се боиш, кога си веќе и сам осуден?
41. Ние сме праведно осудени, зашто примивме заслужена казна според нашите дела; но Он ништо лошо не направил.”
42. И Му рече на Исуса: „Сети се на мене, Господи, кога ќе дојдеш во царството Свое!”
43. А Исус му рече: „Вистина ти велам: денес ќе бидеш со Мене во рајот!”
44. А беше веќе околу шестиот час и настана мрак по целата земја, до деветтиот час;
45. и сонцето потемне, и црковната завеса се расцепи преку средината.
46. А Исус извика гласно и рече: „Оче, во Твои раце Го предавам Својот дух!” И штом го рече тоа, издивна.
47. Стотникот, пак, кога виде што стана, Го прослави Бога и рече: „Навистина Овој Човек бил праведник!”
48. И сиот народ, што беше се собрал да гледа, кога виде што стана, се враќаше со удирање в гради.
49. А сите Негови познати, и жените, што Го следеа од Галилеја, стоеја подалеку и го гледаа тоа.

********

25. При крстот Исусов стоеја мајка Му Негова и сестрата на мајка Му, Марија Клеопова, и Марија Магдалина.
26. А Исус, штом ја виде мајка Си, и ученикот, кого го љубеше, како стои, ѝ рече на мајка Си: „Жено, ете ти син!”
27. Потоа му рече на ученикот: „Ете ти мајка!” И од тој час ученикот ја зеде при себе.
28. По ова, знаејќи Исус дека е сè свршено, за да се исполни Писмото, рече: „Жеден сум.”
29. Таму стоеше сад, полн со оцет. Тие наквасија сунѓер во оцетот, го закачија на трска и Му принесоа до устата Негова.
30. А кога вкуси Исус оцет, рече: „Се сврши!” И кога ја наведна главата, го предаде духот.
31. Бидејќи беше петок, Јудејците, за да не останат телата на крст во сабота, оти во таа сабота беше голем ден, го замолија Пилата да им ги прекршат колената и да ги симнат.
32. Тогаш дојдоа војниците и им ги прекршија колената на првиот, како и на вториот, што беа распнати со Него.
33. А кога дојдоа до Исуса и Го видоа дека беше веќе умрен, не Му ги прекршија колената;
34. но еден од војниците со копје Му ги прободе ребрата, и наеднаш истече крв и вода.
35. И кој виде – посведочи, и сведоштвото му е вистинско; и знае дека кажува вистина, за да поверувате вие.
36. Оти ова стана, за да се исполни Писмото: »Коска Негова нема да се прекрши.«
37. И друго Писмо пак вели: »Ќе погледнат на Оној, Кого Го прободоа.«

*******

43. дојде Јосиф од Ариматеја, прочуен член на советот, кој и сам го очекуваше царството
Божјо, се осмели и влезе при Пилата и го помоли за телото Исусово.
44. Пилат се зачуди дека Он веќе умрел: и кога го извика стотникот, го праша дали одамна умрел.
45. Па штом узна од стотникот, му го даде телото на Јосифа.
46. А Јосиф купи плаштаница, Го симна и Го обви во плаштаницата и Го положи во гроб, што беше издлабен во карпа; и навали камен на гробната врата.
47. А Марија Магдалина и Марија Јосиева гледаа, каде Го полагаат.

*******

38. Потоа Јосиф од Ариматеја, таен Исусов ученик, поради страв од Јудејците, го замоли Пилата да го симне телото Исусово и Пилат му дозволи. Тој дојде и го симна телото Исусово.
39. А дојде и Никодим, кој порано беше отишол ноќе при Исуса, и донесе околу сто литри смес од смирна и алој.
40. Го зедоа телото Исусово и го завиткаа во платно со мирисите, како што е обичај кај Јудејците да погребуваат.
41. На она место, каде што беше распнат, имаше градина и во градината – нов гроб, во кој уште никој не беше полаган.
42. Таму Го положија Исуса, поради петокот јудејски, зашто гробот беше близу.

********

62. На другиот ден, по петокот, се собраа првосвештениците и фарисеите при Пилата,
63. и му рекоа: „Господаре, се сетивме дека Оној измамник, уште дури беше жив, рече: »По три дни ќе воскреснам.«
64. Затоа нареди да се причува гробот до третиот ден, за да не отидат учениците Негови ноќе и да Го украдат, па да му речат на народот: »Воскресна од мртвите!« Та последната измама ќе биде полоша од првата.”
65. Пилат им рече: „Имате стража; одете и направете како што знаете.”
66. Тие отидоа и со стража го осигураа гробот, и каменот го запечатија.