Неделя о самаряныне
*******
Кондак на Самарјанката, гл.8
Самарјанката, која со вера дојде на кладенецот, Те виде Тебе – Водата на премудроста и, откако се напи од неа изоилно, го наследи вечното Царство небесно, и затоа нејзиниот спомен трајно се слави.
Верою пришедшая на кладязъ самаряыня, / виде Тя премудрости воду, / еюже напоившися обильно, / Царствие вышнее наследова вечно, яако приснославная.
***********
Видете какви необични сведоци на Своето Воскресение поставува Господ пред нас, пред лицето на човечкиот род. Кого? Блудница! – Еве ја жената Самарјанка – шест мажи сменила, и неа Господ ја направил Апостол и сведок на Својата Божествена сила, на Своето Воскресение.
Го слушнавте денес Светото Евангелие: Спасителот, изморен од патот, доаѓа на еден извор, а жената Самарјанка доаѓа по вода. Меѓу нив се развива разговор, божествен и чуден. Спасителот ѝ ја открива на Самарјанката тајната на Своето доаѓање во светот, тајната на Живата Бода. А околу нас, луѓето, сè е мртво. Се зачудила жената Самарјанка: „Каква е таа вода? Дај ми од неа, Господи, да не ожеднам повеќе, да не доаѓам на овој извор“. „Јас ти говорам за водата на Вечниот Живот, водата жива… која тече во Животот Вечен“. И Тој со право вели: „Кој е жеден нека дојде при мене и нека пие, и од неговото тело ќе потечат реки од живата вода и ќе го одведат во Животот Вечен“.
Под вода жива Господ мислел на Духот Свет. И кога со неа го напоил светот, кога Светиот Дух слегол врз Апостолите, тогаш луѓето навистина започнале да пијат жива вода, вода која лечи од смртта, вода која секоја смрт ја изгонува, вода која дава бесмртност и живот вечен.
Почувствувала жената Самарјанка дека пред себе има еден Пророк, и возбудена и збунета таа Му одговара: „Знам, тоа што Ти го говориш нам ќе ни го објави Месијата, Спасителот, Кој треба да дојде во овој свет“. И Спасителот тогаш одговара: „Јас Сум, Кој говорам со тебе“. Внимавајте браќа, Господ ја кажува тајната на Својата Личност на жената блудница. Никому дотогаш не Се објавил и покажал Себеси на тој начин. „Јас Сум, Кој говорам со тебе“. Како тврдење, и необично, и страшно! Самарјанката Фотина почувствувала дека нешто големо се случува со неа и во неа. Потрчала во градот на луѓето да им ја јави таа вест. „Дојдете, видете Го Човекот Кој ми кажа сè што сум направила“. Да не е тоа Христос, да не е тоа Спасителот, да не дошол Тој во овој свет? И кога тие дојдоа, и самите почувствуваа Кого Го имаат пред себе. И Го моле да остане два дена со нив. И остана Тој два дена во разговор и беседа со ни. И кога ја заврши беседата со нив, тие ѝ рекоа на Самарјанката: „Сега веќе не веруваме од твоето кажување, оти сами чувме и знаеме дека е Он Спасителот на светот, Христос“.
Со тоа започнало Евангелието на жената Самарјанка. Што се случува со неа? Жена блудница… Таа, таа ги започнила овие чудесни зборови на Спасителот, и започнала да Го следи, поверувала во Него, оставила сè и станала Апостол, започнала да патува по светот и да Го проповеда Христа како Единствен Бог и Спасител на светот. Не само таа, туку и петте свои сестри ги обратила во Христа. Сите станале исповедници, сите станала Апостоли. И нејзините два сина, Виктор и Јосиј, ете ги новите Апостоли, новите Маченици за Христа. А таа, поранешна блудница, на чело на сите нив.
По молитвите на светата Фотина рамноапостолна, Господи Исусе Христе, помилуј и спаси нè! фрагмент од беседата на Неделата на Самарјанката на преподобен Јустин Ќелијски
Извор: http://agapi.mk/evangelie-samarjanka/
*************
Во името на Отецот и Синот и Светиот Дух.
Во петтата недела после Воскресението Христово, светата Црква ни говори за разговорот на Христа со жената самарјанка. Во тој разговор нашето внимание ни го привлекува одговорот на Христа на зачудената жена: „кога ти би го знаела дарот Божји, и кој е тој што ти вели дај ми да пијам, Ти од него би побарала вода жива“.
Возљубени во Господа,
Ние доаѓаме во Црквите секоја недела и секој празник, се молиме на Бога, разговараме со Бога. Пред Господа ги искажуваме сите наши маки, кон Господа ги упатуваме сите наши молби. Но, сме размислиле ли некогаш, дали тоа е доволно, дали пред Бога треба само да ги искажуваме маките, потребите, молбите… Дали кон Бога треба да имаме само барања?
Ако сме присутни на секоја света Литургија, ако на секоја света Литургија ги слушаме зборовите: „Горе да ги имаме срцата“, „Да Му благодариме на Господа“, „со страв Божји, вера и љубов пристапете“, зарем не треба подлабоко да размислиме за смислата на овие зборови? Не се ли ова зборови упатени кон нас, зарем со овие зборови не се обраќа Господ поединечно на секого?
Драги браќа и сестри,
Во Црквата нам ни се дава Бог. Во Црквата Бог ни го дава вечниот живот. Во Црквата смртта е победена. Ако го знаеме ова, целиот наш живот добива друга димензија. Целосно се променува и смислата на постоењето, целосно се променува и нашиот однос кон Господа. Нема повеќе потреба од барања, нема повеќе потреба од исполнување на желби, зашто во вечноста сето тоа нема никаква смисла.
До Христа, религијата била еден збир на прописи, закони и правила, и целиот религиозен живот се сведувал на слепо потчинување и исполнување на тие прописи и правила. Човекот сметал дека ако ги пази и ако ги исполнува тие религиозни норми, ќе се заштити од внатрешниот неспокој, од стравот и желбите кои што го измачувале. Човекот градел сопствен кафез, во кој што сѐ било јасно и точно дефинирано. Но и денес состојбата на некои места воопшто не се променила. И денес, за жал многу христијани се потчинуваат на разните: бајачи, гатачи, јасновидци, исцелители, поединци кои се нудат да им помогнат, пророкувајќи за иднината и нудејќи решенија за проблемите на луѓето. Една древна поговорка најдобро ја опишала нивната мисија: Секој пророк после Христа е магаре. Сите тие не нудат ништо, туку само го заробуваат човекот и му наметнуваат прописи и правила кои и тие само привидно ги исполнуваат.
Во денешното Свето Евангелие, Христос само со една реченица јасно ги отфрла ваквите пророци. На Бога не треба да му се клањаме кај нив или пред нив, туку на Бога треба да му се поклонуваме во Дух и во Вистина. Тоа значи не со страв и во слепило, туку со знаење и во слобода, во вистинска слобода и со синовска љубов. Христос не повикува да ја познаеме Вистината и Вистината ќе нè ослободи.
Возљубени во Господа,
Црквата и само Црквата, е местото каде што треба да Го бараме Бога. Светата Литургија, и само во Светата Литургија е местото каде што можеме да го најдеме Бога и каде што можеме да се соединиме со Него. Надвор од храмовите, надвор од Богослужбите, надвор од Литургијата нема да го најдеме Бога. Затоа кога доаѓате во Црквата, доаѓањето нека биде за време на службата. Кога имате потреба за разговор, разговарајте само со свештениците кои имаат благодат Божја за да им помагаат на луѓето.
Разговорот со жената, кој што започнал уште во Христово време, покрај еден бунар во Самарија и денес се уште трае. И денес тој разговор продолжува, зашто човештвото продолжува се уште да трага, да прашува, да бара начини да го задоволи својот духовен немир. Тоа барање, таа духовна жед, единствено Бог може да ја задоволи. Бог, Кој што е Дух и Слобода, Љубов и Слобода, Живот вечен и Полнота на светот.
Да се подготвуваме постојано за средбата со Бога. Да бидеме секогаш спремни да Му пристапиме на Бога и никогаш да не го одложуваме времето на средбата залажувајќи се со празни изговори. Зашто само Господ нема алтернатива. Само во Бога, човекот целосно се реализира и го осмислува својот живот. Секој кој пие од изворот на живата вода нема да ожедни никогаш, таа ќе постане во него извор на вечен живот. Амин.
Епископ Лешочки, Г. д-р Јосиф
Извор: http://agapi.mk/beseda-vo-nedelata-na-samarjankata/
*****************
НЕДЕЛА НА САМАРЈАНКАТА
„Кој пие од водата, што ќе му ја дадам Јас, нема никогаш да ожедни; таа во него ќе стане извор на вода, што ќе тече во живот вечен“
(Јован 4: 14)
ВО ИМЕТО НА ОТЕЦОТ И СИНОТ И СВЕТИОТ ДУХ!
За да ја сфатиме смислата и суштината на денешниот евангелски настан, потребно е малку повеќе да се запознаеме со историјата на новозаветните прилики од Христовото време. Имено, ако малку подобро и со разбирање погледнеме на географската карта на Светата земја од тоа време, ние ќе забележиме дека реката Јордан, која течи од север на југ, ја разделува земјата на две нерамни половини. Левиот дел од Светата земја се состоел од три главни области: Јудеја, Галилеја и Самарија.
Токму жителите на Самарија биле во постојана кавга со јудејците. Нивната омраза траела со години и години и била премногу жестока. Затоа, кога јудејците требало да одат во Ерусалим за празникот Пасха, тие оделе по заобиколен пат и не сакале да минат низ Самарија, за да не влегуваат во дополнителни непријатности. Ниту еден Самарјанин не би почестил некој Јудеец со чаша вода, доколку минувал низ неговата земја, туку би го пречекал со злоба во очите и длабока омраза. Само за миг да замислиме колку многу слабост имало во човечкиот дух и колку многу зло имало во човечките срца и тогаш овде, на земјава.
Но, по завршувањето на празникот Пасха, како што ни сведочи светиот евангелист Јован, Спасителот Христос со Своите ученици тргнал за Галилеја токму низ пределите на Самарија. Откако изминал еден дел од патот, Он дошол до Јакововиот кладенец, кој постои и ден денес. Бидејќи бил топол ден, учениците влегле во градот да купат храна, а Спасителот седнал покрај кладенецот за да се одмори. Во тој момент при кладенецот дошла една жена Самарјанка со стомни во рацете за да наполни вода. Само што дошла, таа веднаш забележала дека овој, кој се одмора покрај кладенецот, е туѓинец, а според облеката што ја носел заклучила дека е Јудеец. Спасителот, бидејќи немал од што да се напие, ѝ се обратил: „Дај ми да пијам!“. Жената, потполно избезумена, гледајќи и понатаму со чудење на него, му одговорила: „Како ти, бидејќи Јудеец, бараш од мене, жена Самарјанка, да пиеш?“. На овие зборови христос ѝ одговорил и ѝ рекол: „Кога би го знаела дарот Божји и Кој е Оној што ти вели: Дај ми да пијам – ти самата би побарала од Него и Он би ти дал вода жива… а кој пие од водата, што ќе му ја дадам Јас, нема никогаш да ожедни; таа во него ќе стане извор на вода, што ќе тече во живот вечен“.
Колку е неискажлива Христовата љубов!? Преку разговорот со жената Самарјанка Спасителот влегува со разговор со цела Самарија и го бара нивното срце да го приклони кон вистинскиот Бог и да ја познаат вистината и тие и да се спасат. А, нивните срца навистина биле жедни за вистината, исто како што се жедни и нашите души во својата љубопитност. Иако од разговорот на Спасителот со Самарјанката поминати се две илјади години, сепак, жедта на љубопитството кај нас не згаснува. Жедни сме да знаеме што го очекува човекот по смртта; жедни сме да знаеме дали освен овој, материјален свет, постои и друг – духовен и невидлив; постојано сме жедни да разбереме во што се состои смислата на човечкото постоење и живеење. Во нашите мисли и денес постојано виреат двоумења, сомневања, недоразбирања, исто онака, како што тоа го почувствувала самарјанката во разговорот со Спасителот. Освен тоа, човечката душа постојано е подложена на искушенија. Во душата на секој од нас е вродена потреба да прави добро, да љуби, да биде исправен во своите постапки, да биде кроток, незлобив. Но, што се случува? Кога човекот ќе има пред себе можност да направи добро дело, на пример, да даде некому милостиња, тогаш кај него се појавува друго чувство, кое го спречува во добрата намера, па во неговата потсвест се вгнездува лукавата мисла дека, ако даде некому милостиња ќе загуби дел од своето богатство. Или, пак, во неговото срце ќе се појави потреба да прости некому за одредени постапки, но во истиот момент се појавува гордоста која го спречува и во таа добра намера. Понекогаш нашето срце сака да се радува со успесите на ближните, но зависта не спречува и во тоа. На таков начин во нашите души се уште постои онаа жед која не згаснува, а тоа е жедта за слобода на духот, жед која има потреба да се ослободи од гревот и да не биде повеќе роб на лукавиот. Ете за гаснењето на таквата жед ѝ говорел Спасителот на Самарјанката, па затоа таа свесно побарала од живата вода, која ја згаснува секоја жед.
Господ Исус Христос, ни ја подал таа Своја вода. Таа вода е Неговото свето евангелско учење, таа вода е Неговата божествена благодат, таа вода е невидливата Божја сила, која Бог им ја испраќа на сите оние, кои Го љубат и кои влегуваа во Неговата ограда, односно, во Неговата Црква. Неговото свето учење им дава светлина на нашите мисли, ја трга од пред нас завесата за да можеме да го здогледаме вечниот, небесен и духовен свет; нè учи дека треба да Го љубиме Единиот вистински Бог и нашите ближни како самите себе; нè учи да сфатиме дека човечката среќа не се состои во богатството, славата или кариерата, туку во имањето на чиста душа, смирена и напоена со добри дела. Христовата жива вода постојано нè учи како треба да живееме, за да влеземе во духовниот свет на крајот од својот земен живот, Божјата благодат, која ни се дава преку молитвите, покајанието и сите свети Тајни, постојано нè поткрепува да бидеме слободни од сите тие цепења, кои се случуваат во нашата душа, и од сите страсти кои го заробуваат нашето срце.
И уште колку е моќна и чудотворна таа вода, која Христос ни ја подава за да ја изгаснеме таа жед. Две илјади години Христовиот извор на жива вода не пресушува! Две илјади години Спасителот Христос обилно ни ја дава таа вода за да ги напоиме нашите жедни души и срца! Таа вода Господ ни ја оставил во наследство преку нераспадливите мошти на светите Божји угодници, преку чудотворните икони, преку светите Тајни на Црквата, ја оставил за сите, кои со вера пристапуваат кон Него и врз кои Он го испраѓа својот благослов. И уште каква е таа сила? Преку таа сила слабите по дух стануваат силни, грешниците постануваат праведници. Преку таа Христова сила и жената Самарјанка, која разговарала со Спасителот Христос и поверувала во Него како во Син Божји, постанала праведна после развратниот живот, тргнала по Господа, а за време на гонењата на христијаните заради исповедањето на вистинската вера во Господа, таа заедно со други христијани, жива била фрлена во бунар заради нејзината вера во Христа Господа. Таа маченички умрела за Оној, кој ја научил да ја испие живата вода како извор, од кој извира вода за живот вечен.
Таа Христова сила е чудодејствена сила! Не постои таков грев, кој таа не може да го очисти; не постои такво духовно човечко паѓање, од кое таа не може да издигне; не постои таква немоќ, која таа не може да ја излекува; не постои таква животна горчина, која таа не може да ја ублажи!
Денешната лекција потребно е да ја сфатиме сите, без исклучок. Ако сакаме да ја имаме таа вода, која ќе нè напојува во бесконечни векови, која ќе ја соедини нашата душа со Господа, која ќе нè поткрепува на сите патишта од нашиот земен живот, која ќе го осветлува и осветува нашиот животен пат, која ќе го насладува нашето срце со радост и блаженство, тогаш, да тргнеме по Христа, да веруваме безрезервно во Христа и Он ќе ја згасне секоја жед во нас – и жедта за светот, и жедта за слободата и жедта за мир.
Ако нашата душа ја напоиме уште денес овде, во овој храм и на оваа света Литургија со живата вода која истекува од непресушниот извор – Христос Спасителот, со водата на Божјата благодат, тогаш, да бидеме сигурни, дека никогаш повеќе нема да зажеднееме. Во бесконечни векови ќе биде жив со Христа оној, кој пие вода од изворот на Божјото Слово и се храни со Христовата благодат уште овде на земјава и успева да ја зачува за вечниот живот. Амин!
******************
Св. Максим Исповедник – Што означуваат петте мажи на Самарјанката и шестиот, кој не и е маж?
*****************
(1) Црквата како заедница
Христос воскресна!
Добредојдовте сите.
Конечно, со благослов на нашиот Владика, дојде време да се воплоти една идеја што долго време тлееше како желба – имено, една ваква дружба на нас православните христијани, кога собирајќи се во црква на Светата Литургија, по нејзиното завршување да го продолжиме нејзиниот опит, нејзиното доживување, како тајна на Црквата која претставува заедница, општина на конкретни личности.
Центарот на христијанскиот живот е токму Светата Литургија и во Црквата практично сè произлегува од неа или насочува кон неа. Литургијата претставува Тајна на Христовото присуство во Црквата (исполнување на Неговото ветување дека ќе биде со нас до крајот на историјата), кога Он е меѓу Своите (како што бил со апостолите по Воскресението зад затворени врати) и ние мистично, светотаински, општиме со Него, буквално примајќи Го Него Самиот преку светата Причест, кога Го примаме Неговото Тело и Крвта под најсуштинските за живот форми – лебот и виното. Секако, тоа не е нешто што се гледа со физичките очи, туку со внатрешните, со срцето (како што во култната книга, со изразен симболизам, „Малиот принц“ лисицата вели: со срцето најдобро се гледа). Ова ќе го разбере оној што има барем некаков опит на верата, а верувам дека повеќето од вас знаат за што зборувам.
Првите христијани по Христовото Вознесение прво што правеле се собирале на едно место во Господовиот ден (неделата) и „прекршувале леб“, на тој начин, уште сега го предвкусувале животот на Царството Небесно. И, претставете си, тоа било уште пред да биде создаден Новиот завет, уште пред да бидат напишани Евангелијата и посланијата од страна на апостолите. Најпрво што правела Црквата – служела Литургија. И ова е важно да се знае, дека Црквата не се базира на некакви списи, на некаква книга (во случајот Новиот завет), туку на настанот на Христовото Воскресение, на опитот што го имале апостолите со Воскреснатиот и на тој нов воскреснат живот даруван во Христа, а тој опит го доживуваме и ние во Литургијата. Значи, Литургијата е постара од Новиот завет (наспроти принципот Sola Scriptura на протестантите, според кој тие целосно се основаат на Библијата како на полнота на Откровението, занемарувајќи го останатото Предание, а со тоа и Литургијата и нејзиниот жив опит).
Она што сакам да потенцирам е важноста на Литургијата сфатена како општо дело (тоа и значи зборот), заедничко дело на конкретни личности, крстени христијани кои во неа се актуелизираат во она што навистина се – Тело Христово, Богочовечки организам чија глава е Христос. И важно е да се разбере вистинската смисла на Литургијата, оти како што вели Хомјаков, Црквата ја разбира само оној кој ја разбира нејзината Литургија. Во Литургијата ние го остваруваме нашето членство на Црквата. А Христос не дојде да го спаси човекот секого како одделна индивидуа, туку да го спаси човештвото како заедница, како Црква, значи – соборно, колективно. Во денешно време многу често може да се слушне приговорот од типот: не ми треба црква, попови, за мојот однос со Бога… Да, во некоја смисла, таа констатација е точна (секој личносно го гради својот однос со Бога), но во принцип е толку погрешна, затоа што тука се гледа неразбирањето на постоењето на Црквата, имено, декаБог преку Христа го спасува човештвото како заедница.
Една од целите зошто се организираат овие средби, и тоа непосредно по Светата Литургија, е тоа што и во сознанието на нашиот православен народ е изгубено чувството за црковност. Како да постои некаков истакнат индивидуализам, каде Црквата се разбира како некаков сервис за некакви духовни услуги, па секој од духовната „шведска маса“ си зема што му е потребно. Порано секој акт во Црквата бил општ и се однесувал на целата заедница: крштевка ли било, венчавка ли било, погреб ли било и сè од тие нешта се вршело во склоп на Литургијата, во општото дејствие на целата Црква. А сега дури и самата Литургија се сфаќа индивидуално: ако некој почувствувал некаква потреба, ќе дојде (како промаја) ќе запали свеќа и толку… Можеби еднаш во годината ќе се причести… И во самата Литургија денес Црквата стана не заедница на конкретни личности, туку место на попатни случајни посетители – богомолци, кои доаѓаат по некоја своја потреба, и не се препознаваат меѓу себе како браќа и сестри… А ние, всушност, тоа и сме. Кога во Црквата велиме дека сме браќа и сестри меѓусебно, тоа не е нешто симболично, преносно, некаква си површна флоскула, туку нешто што претставува сушта реалност – ние сме не само духовни, ами и крвни браќа и сестри, бидејќи причестувајќи се со Христа во нашите вени тече Неговата Крв, соединувајќи нè нас со Него, и сите нас меѓу себе, на тој начин, навистина правејќи нè нас браќа и сестри.
И така, ова претставува почеток на еден циклус на дружења, заедничарење меѓу нас (кои се надеваме ќе сменат нешто по однос на она што претходно го споменав), средби на кои ќе се поучуваме во нашата вера, која не секогаш доволно си ја познаваме, а и да го повториме она што го знаеме (според древната општораспространета изрека: Repetitio mater studiorum est – Повторувањето е мајка на знаењето), но истовремено, како што вели ап. Павле – да се утешуваме и поткрепуваме со заедничката вера (Рим 1,12). Се надевам дека Бог ќе даде ова да стане традиција, па после службата да се среќаваме, да разговараме, да испиеме по еден чај или кафе, и ова да претставува на некој начин продолжение на Литургијата, сфатена како соборно, заедничко дело, или литургија по Литургијата. Та црквата да ја почувствуваме како свој дом.
Концептот на овие средби е ваков: најпрво да се задржиме на одредена тема од православното вероучение, па потоа да се поставуваат прашања поврзани со дадената или со некоја друга тема, не мора прашања, може тоа да се и коментари, споделувања на сопствени искуства, секако, нешто што би прераснало во дискусија и разговор.
(2) Да се биде христијанин е сериозно нешто
Најверојатно сте забележале како во одреден момент од службата, свештенослужителите повикуваат: Огласени, излезете. Што значи тоа? Во раната Црква христијаните имале посериозен однос кон присоединувањето на луѓето кон заедницата на христијанската Црква. Не се станувало така едноставно христијанин: ќе одиш и ќе закажеш крштевка, оти без неа нема да можеш да се венчаш во црква со својата избраничка, и свештеникот ќе ја заврши работата. Во старо време оние што сакале да станат членови на Црквата поминувале одреден период (месеци, па и години) на подготовка за Крштение. Таа подготовка се состоела од изучување, пред сè, на Светото писмо, Библијата, како и на основите вистини на христијанското Откровение. Потоа се крштевале масовно, обично на Велика Сабота спрема Пасха, па кога на Литургија ќе слушнете, дека наместо познатата Трисвета песна (Свети Боже, Свети Крепки, Свети Бесмртни, помилуј нè) се пее Елици во Христа (Вие сите кои во Христа се крстивте, во Христа се облековте), тоа претставува еден остаток од таа древна пракса. И веднаш по Крштението, следел еден друг вид на катихизација (поучување преку беседи), која се нарекувала мистагошка (тајноводствена), кога овие огласени веќе како новопросветени христијани биле подлабоко воведувани во тајната на христијанскиот духовен живот. Обично таа мистагошка катихеза била спроведувана од страна на возглавителите на црковните заедници, епископите (имаме записи на такви поуки од св. Кирил Ерусалимски, св. Јован Златоуст и др.), и таа поука се одвивала со паралелно учество на верните во светите тајни, како полноправни членови на Црквата.
Во доцната антика, 4-5 век, во т.н. златен период на Христијанството, имало пракса да не ги крштеваат децата, затоа што се плашеле дека тие, ако како млади ја отфрлат верата, враќањето би бил еден тежок и долготраен процес, а важноста на ова прашање било поврзано, секако, со вечната судбина на човекот (Посланието до Евреите бескомпромисно говори дека е невозможно откако човекот отпадне, повторно да се врати во Црквата). Така, во црковната историја читаме како св. Василиј Велики се крстил на 30 години, а потекнувал од многу побожно семејство, а таков бил примерот и со многу други светии.
Според тоа, во нашиот случај, како што е и случај во другите традиционално православни земји, стапувањето во Црквата најчесто значи реактуализација на Крштението на оние што во детство биле крстени. И во тој случај, катихезата со право можеме да ја наречеме – мистагошка, затоа што поуката се случува заедно со учество на човекот во светите тајни. Но, како што видовте, во древната Црква не било така. Тие посериозно се однесувале кон статусот христијанин. И мислам дека барем во тоа можеме да се поучиме од оваа историја.Мораме да имаме сериозен пристап. Затоа што тука станува збор за разрешување на оние конечни, ултимативни прашања што отсекогаш го засегало човештво, кои биле предмет на мудрувањата на философите, а кои си ги поставува секој човек кој здраво размислува, имено, прашањата за постоењето Бога, на злото и доброто, смислата на животот, од каде сме, каде одиме, прашањето на смртта. А во Црквата се наоѓаат одговори токму на тие суштински прашања, а со тоа и смисла на животот. А вистински смисла на животот може да му даде само она што ќе ја осмисли и смртта. За разлика од другите философски и религиозни системи, Христијанството не само што ја осмислува неа, туку тоа ја прогласи победата над смртта којашто се случи во Христа, со Неговото Воплотување, смртта и Воскресението. И таа веќе не е страшна, туку е преобразена во Пасха, Премин, од оваа падната форма на постоење во онаа другата, преобразената, вечната. И, во таа смисла, Христијанството дава повод човек вистински да му се радува на животот. Оти, ако со смртта сè завршува и таа го има конечниот збор, тогаш сè е апсурдно, па апсурдни се и сите оние залажувања со кои си го „осмислуваме“ животот само за момент, сите идеологии, убедувања, зашто на сè ќе му дојде крај. Но Христос ја победи смртта и победата над неа ја дава секому кој е соединет со Него, т.е. е член на Неговата Црква.
(3) Вистината може да биде само Една
Ако дозволите, денес би се задржал на некои општи поенти кои би сакал да ги потенцирам, во раките на оваа воведна пилот – средба.
Во наше време не е модерно да се говори дека некое конкретно учење е вистинско, а друго погрешно. Како да има тука место за некаква политичка коректност. Но, во суштина, по секоја логика, Вистината може да биде само една, објективна, а не може да има повеќе вистини. Нас во сите области нè засега вистината и таа ни е многу важна. На пример, продавачот во маркет треба да биде сигурен дека знае колку кусур враќа. Медицинската сестра треба да му даде точна количина лек на пациентот. Математичарот ги проверува повторно и повторно неговите докази. Поротникот одблизу ги разгледува сите факти, за да ја оддели вистината во процесот на судење. Наставникот по историја треба точно да ги предаде имињата и датумите. Научникот го издава трудот за рецензирање, за да се осигура дека сите ги добиваат истите резултати. Во сите овие случаи, како и во многу други, она што е важно – не е мислењето. Туку – вистината.
Се чини, кога станува збор за прашањата на религијата и духовноста и сите оние придружни морални прашања, ние како култура одненадеж стануваме релативисти. Наместо да прашаме Кој е Бог навистина, објективно, ние велиме: „Кој е Бог за тебе?“ (Наместо: Што е вистина? – Што е вистината за тебе конкретно?) Наместо да прашаме што значи тоа што Бог станал човек, ние претпоставуваме дека е во ред некои луѓе да веруваат во тоа, ако сакаат. Наместо да прашаме дали Бог очекува нешто од нас, ние ги судиме религиозните очекувања низ призмата на она што самите посакуваме, со тоа дали религијата ни одговара нам и на нашиот начин на живот. Во денешно време честопати можат да се чујат и изјави како следнава: „Сите вери, сите религии во основа се исти“, еден краен релативизам. Чудно нешто! Кога станува збор за сè друго во животот (политика ли е, спортски резултати за да го провериме уплатеното ливче по спортска прогноза, што било), ние бараме сериозност, деталност и точност. Фокусирајќи се на вакви минливи нешта, ние како култура успешно ја занемаруваме основната, најважната и очигледна вистина, разрешувањето на највозвишеното прашање: Ако навистина постои Бог, тогаш Кој е Он и што е она што би го барал Он од нас? Дали е важно ова прашање? Но, ние ја отфрламе неговата важност, како и потрагата по објективноста, и она што владее е субјективноста.
Овој фундаментален проблем настанува поради недоволното познавање на алатките на духовното познание. Т.е. повеќето луѓе не го прават она што е потребно за да ја видат вистината. Замислете си, што ќе се случи, ако астрономот одбие да користи телескоп или биологот одбие да користи микроскоп при потрагата на вистината? Таквите во најдобар случај ќе ги сметаме за луѓе со нецелосно познавање на своите области. Од христијански аспект, она што недостасува е чистотата на срцето, според зборовите на Христос: Блажени се чистите по срце, зашто тие ќе го видат Бога (Мт 5,8). Исто така недостасува и соодветно раководство за начинот на стекнување на таа чистота од страна на оние што Го виделе Бога и го предале овој опит на следните генерации.
Платон го одредил овој проблем во неговото дело Држава со познатата алегорија за пештерата. Во оваа алегорија, врзаните затвореници во пештерата за цел живот, веруваат дека светот се дефинира со сенките што ги гледаат на ѕидот. Ако некој од затворениците избега и дојде на површината, па го види сонцето и целата реалност каква што е, како ќе може тој да им го опише тоа искуство на луѓето, чиј цел опит е определен од сенките? И кога ќе се сопне враќајќи се назад во пештерата, обидувајќи се да се прилагоди на животот во темнина, врзаните за ѕидот можат убаво да го исмеат него како повреден од опитот, а не како просветен.
Такви се маките и на повеќето верници денес. Тие имаа познание кое е непознато за другите и тешко е да се објасни таквото искуство. Ова е вистина: кога си надвор од Црквата – не можеш да разбереш, а кога се внатре, во опитот на верата – не можеш да објасниш. Значи, однадвор е несфатливо, а однатре – необјасниво. Станува збор за еден магичен круг. И тешко дека преку зборови некого ќе убедиш во нешто во што ти самиот веруваш. Но човекот, ако искрено и од срце ја бара Вистината, ќе ја пронајде. Ако се отвори, Бог ќе го допре неговото срце. Оние што ревносно трагале по вистината, не биле изневерени, ја нашле. Таков е примерот со многу боготражители, како што ни покажува и биографијата на еден современ успешен боготражител, преподобниот Серафим (Роуз), кој по многу долг пат низ маглите на философиите и религиите, пристигнал во лоното на Православната црква.
Поентата е дека Вистината е објективна, а не субјективна, а православното христијанство ја претставува полнотата на Вистината, полнотата на откровението на Бога во Христа. Како православни христијани ние веруваме дека православната христијанска вера е носителка на таа објективна вистина за Бога. Тогаш, што е со другите религии? Значи, погрешни се? Би рекле, да. Но, може и поинаку да ги поставиме работите. Имено, дека според Православието, другите религии не се погрешни, туку непотполни, или подобро речено, сите имаат по некоја вистина: некоја религија ја потенцира единственоста на Бога или некој друг аспект од духовната вистина. Оти, како што Стариот завет, т.е. старата еврејска религија била подготовка за доаѓањето на Месијата, Христос, така и другите религии укажувале на истото на некој начин, по Божја промисла, па и самите луѓе преку својот разум доаѓале до одредени објективни вистини. А во Христа, всушност, се открива полнотата на Вистината за Бога, за светот, за човекот…
Ние за Христијанството говориме како за религија, но што значи тој збор навистина? Религијата (лат. – поврзување) е поврзување меѓу небесното и земното, духовното и материјалното, божеството и човештвото. Значи, како да се подразбира постоење на некаква си преграда меѓу Бог и светот. Но, Христијанството воопшто не е религија, во таа древна паганска смисла на зборот и затоа христијанските богослови обично го избегнуваат овој термин по однос на Христијанството. Еве што, во врска со ова, вели отец Александар Шмеман („За животот на светот“):
„Во најдлабока смисла, Христијанството претставува крај на религијата. Во евангелскиот разговор за средбата со Самарјанката при кладенецот на Јаков, Христос не остава никаков повод за сомнеж за тоа. ’Господи! – Му вели жената – гледам дека си пророк. Нашите татковци се поклонуваа на оваа планина, а вие велите дека местото каде треба да се поклонуваме е Ерусалим‘. Спасителот ѝ вели: ’Верувај ми, доаѓа времето кога ниту на оваа планина, ниту во Ерусалим ќе Му се поклонуваат на Отецот… Но ќе дојде време и дошло веќе, кога вистинските поклоници ќе Му се поклонуваат на Отецот во дух и вистина, бидејќи такви поклоници Отецот бара за Себе‘ (Јн 4,19-21.23). Самарјанката го поставила прашањето за култот, т.е. за религијата, а Исус, одговарајќи ѝ, коренито го променил самото прашање. Никаде во Новиот завет не ни е прикажано Христијанството како ’култ‘ или ’религија‘. Бидејќи религијата е потребна онаму каде што постои непоминлива преграда меѓу Бога и човекот. Но, Богочовекот Исус Христос ја разруши таа преграда, зашто ни вратил и дарувал нам не нова ’религија‘, туку нов живот.
Во раниот христијански период оваа слобода на Црквата од ’религијата‘, во обичната смисла на тој збор, им давала повод на паганите да ги обвинуваат христијаните за атеизам. Оти не ги интересирала ниту свештена географија, т.е. местата каде што престојувал Христос во деновите на Своето земно служење, ниту храмови, ниту култови. Тие не оделе на поклоништва. Во ’старите‘ религии имало илјадници храмови, илјадници ’свети места‘, но за христијаните сето тоа било минато. Тие немале потреба од ’ракотворни‘ храмови – самата Црква, Телото Христово, собраниот народ Божји – во сознанието на верните биле вистински храм. ’Разрушете го овој храм – рекол Христос за Ерусалимскиот храм – и за три дни ќе го подигнам‘ – но Он го говорел тоа за храмот на Своето Тело (Јн 2,19.21). Самата Црква била нов, Небесен Ерусалим – и верата во тоа дека Христос невидливо доаѓа и присуствува помеѓу оние што Го љубат била за нив доволна. ’Историчноста‘ на Христос, секако, била неспорна основа на христијанската вера, но за верните поважно нешто од ’историскиот‘ спомен за Христа бил опитот на Неговото присуство меѓу нив. На тој начин, во Него бил јавен крајот на религијата, затоа што Он Самиот бил одговор на секоја религија и нејзино исполнување, задоволување на целата човечка жед за Бога, зашто во Него животот, загубен од човекот, му бил вратен нему“.
Според ова, Христијанството е полнота на Вистината за Бога и не е религија, туку нов живот. И затоа, кога станува збор за Христијанството, ние мислиме, пред сè, на начин на живот.
(4) Верата не е убедување, туку живот
Во денешно време речиси нема човек, а да не е корисник на социјалната интернет мрежа Facebook. При уредувањето на профилот, корисниците даваат различни информации за себе (работа, образование итн.). Еден од деталите што можат да се укажат е именуван како „Religious Views“ (религиозни погледи). Дали сме размислиле за значењето на овој израз? Ова е, всушност, она на што мислат луѓето кога говорат за религија – тоа е прашање, не на начин на живот, туку на „погледи“, убедувања. Facebook не го користи дури и терминот beliefs(верувања).
Но, за многу традиционални религии, верата не е само збир на „погледи“. Напротив, верата е начин на живот, целисходен начин на живеење кој во својата срцевина има одредени цели, коишто одредуваат сè во тој начин на живот. Во својата терминологија, Facebook ја претставува секуларната философија која не е толку директно негирање на духовните вистини, колку расчленување (одделување, компартментализација) на животните елементи во категории, коишто немаат никаква суштинска врска една со друга. Во една кутија ги чувам економските погледи, во друга погледите за кабелската телевизија, а во трета омилената книжевност. А во оваа ја чувам мојата религија. Т.е. религијата не е нешто што ги уредува сите аспекти на животот, туку се сведува само на еден аспект во животот, на некаква си потреба (како гладот и жедта, разонодата), но не го преобразува целокупниот живот на човекот. Според оваа секуларна философија: кога сум во црква, јас сум христијанин и ги пазам обичаите, но потоа можам и да бидам и блудник, и пијаница, да осудувам, едноставно како и сите други што прават, и тоа нема никаква врска. Инаку, јас си ја почитувам верата…
Религијата не е само нешто што мислиш, тоа е нешто што правиш, нешто што активно те ангажира. Постои една фундаментална вистина за сите религиски практики: Она во што веруваш и она што го правиш се навистина важни. Ако е ова вистина, а мислам дека тоа е очигледно, тогаш постои и последица што треба да ја прифатиме: Ако го промениш она во што веруваш и она што правиш, тогаш ќе добиеш различни резултати. Ова е вистина за сè во животот. Ако прашаме кого било: хемичар, физичар, психолог, ѕидар, хигиеничар – сите ќе ви кажат дека е важно она во што веруваш и она што правиш, и ако ги промениш тие нешта, ќе добиеш и поинакви резултати. Денес ние не го применуваме овој основен принцип на она што е најважно во човечкиот живот.
Во религиски контекст, оваа фундаментална вистина значи дека различни религии, бидејќи тие различно веруваат и различно практикуваат, ќе дадат различни резултати. Понекогаш тие различни резултати се ставаат под една ознака, на пример, спасение. Но, што значи да бидеш „спасен“? За хиндуистот што практикува религиска јога, спасението значи ослободување од физичкото тело и апсорпција (претопување) во заборавот на универзумот, уништување на индивидуалната личносност во нирваната. Спасението е нешто различно за муслиманите, за будистите, па и за христијаните на различни деноминации. Членовите на различните вери имаат различни методи, со кои се обидуваат да го здобијат она што го сакаат.
Бидејќи постои вистина и постои невистина, и бидејќи повеќето религии традиционално тврдат дека нивната вера е вистинска, а останатите, логично, барем во нешто се погрешни, тогаш тоа значи дека некои религиозни верници се фундаментално заблудени во врска со нивните верувања и практики. Ова значи дека нема да ги добијат резултатите што мислат дека ќе ги добијат. Не можеме сите да бидеме во право, бидејќи даваме различни тврдења за природата на реалноста. Во соба полна со хемичари, каде сите експериментираат различно со истите хемикалии, некои ќе добијат корисни производи, а други – експлозии во лицето.
Во православната христијанска вера, целта на животот е да станеме слични на Исуса Христа. Прашањето „дали ќе одиме во рајот“ кога ќе умреме е само еден елемент во многу поголема слика. Конечно, тоа е сликата на Света Троица. Целиот живот на православниот христијанин има една цел: единство со Света Троица, Отецот, Синот и Светиот Дух, Единиот Бог Кој создал сè. Патот до тоа единство е Исус Христос, Богочовекот, втората Личност на Светата Троица. Спасението е здобивање на вечен живот.
(5) Важноста од правилното познание на Бога
Во 17 глава од Евангелието според Јован, во својата молитва кон Отецот пред да појде на Распетие, Исус дефинира што значи тоа: А животот вечен е тоа, да Те познаат Тебе Единиот вистински Бог, и испратениот од Тебе Исус Христос (17,3). На крајот се моли, И славата што си Ми ја дал, ним им ја дадов, за да бидат едно, како што сме Ние. Јас сум во нив и тие се во Мене, за да бидат во сè едно, и да узнае светот дека Ти си Ме пратил, и нив си ги возљубил, како Мене што Ме возљуби (Јн 17,22-23). Според тоа, во православната христијанска вера, да се биде спасен – да се има живот вечен – значи да се познава Бог во Исуса Христа. Исто така, тоа значи да се прими од Исус славата која, како Син Божји, ја има од Својот Отец.
Станува јасно дека спасението е нешто многу многу повеќе, отколку тоа дека се избавуваме од пеколот кога ќе умреме. Тоа е длабоко, интимно познание на Бог – Отецот, Синот и Светиот Дух. И во ова длабоко познание – коешто претставува опит, а не интелектуална акумулација на факти – оние што се спасени ја добиваат самата Божја слава. Да се оди во рајот или пеколот во моментот на смртта, едноставно значи дека нашиот опит на Бога во овој живот продолжува и во следниот, но со интензитет. Ако Го љубиме Бога и Го познаваме длабоко, тогаш нашиот опит во следниот живот ќе биде бескраен и со засилена радост. Ако Го одбиеме Бога или едноставно Го игнорираме Него во овој живот, тогаш нашиот опит на Неговата љубов во следниот живот ќе биде непознат за нас и ќе се доживува како страдање.
Затоа е важно учењето. Затоа ереста е многу опасна. Бидејќи целото учење во основа е ориентирано да нè упати кон интимно познание на Бога, оти она што го определува нашиот вечен пат, нашиот вечен опит во животот што следи, е карактерот на нашето знаење на Него. Ова знаење многу ќе зависи од нашето придржување кон правилното учење и од живеењето на истото во нашиот секојдневен живот.
За да ја доловиме поентата на кажаното, еве еден сликовит пример од еден американски православен свештеник, Ендрју Стефен Дејмик, клирик на Антиохиската православна црква. Примерот што го приведува можеби е донекаде груб, но е ефикасен. Тој вели: да замислиме дека вие сте членови на мојата парохија и сте слушнале гласини дека сум хомосексуалец на дело. Тоа не е вистина, но ако вие верувате во тоа, истото ќе се одрази на вашиот однос кон мене, а бидејќи сум свештеник, тоа може да влијае и врз целата парохиска заедница.
Оние што ја сметаат хомосексуалноста активност за грев можеби ќе се оддалечат од мене и нашиот однос ќе се раскине. Оние што ја преферираат оваа активност можеби ќе се обидат да ми се приближат, но таа блискост ќе се разруши, бидејќи верувањето е погрешно. Некои ќе си заминат од парохијата засекогаш. Други однадвор можеби ќе ги слушнат гласините и никогаш нема да дојдат, а некои ќе сакаат да се придружат.
Животот на моите најблиски, на мојата жена и семејството, ќе се поремети, ако поверуваат во гласините. Тоа најверојатно ќе го уништи нашиот семеен живот. А растурањето на тој семеен живот ќе одекне, не само во нашата поширока фамилија, туку и меѓу пријателите, парохиската заедница итн. Сето тоа поради погрешно верување за тоа кој сум јас.
Замислете дека погрешното верување е сериозно нешто, но помалку екстремно од претходното. Да речеме да се верува, дека имам проблем со пиењето. Ефектот на оваа гласина веројатно ќе биде исто така значаен, но ни одблизу експлозивен како претходниот. Во секој случај, сите овие односи не се погодени само од моралните дејствија на засегнатите, т.е. од тоа дали сториле нешто добро или лошо еден на друг, туку од она во што веруваат за некого и како реагираат на тие верувања.
И така, зголемете ги сите овие ефекти до обемот на прашањето за служењето и познанието на Самиот Бог на универзумот. Некои погрешни учења за Него може да имаат огромни духовни последици. Некои – помали ефекти. Но сите тие, во некој степен, нè оттргаат од вистинското и чисто познание на Единствениот вистински Бог, а ќе се одрази и на тоа, дали и како ќе ја примиме Неговата слава, и како ќе Го доживуваме Него во следниот живот. Да се живее морален живот според Божјиот закон е навистина суштинско за животот во Христа, но не и доволно. Ние, исто така, треба да Го познаваме Бога како што Он навистина се открил Самиот Себеси, онака Каков што Он Е. Затоа учењето, правилното знаење на Бога, е крајно важно.
******************
Неделя на самарянката
На петата неделя след Пасха Христова Православната църква ни припомня разговора на Господ Иисус със самарянката.
По Христово време самаряните са живеели на юг от Галилея и на север от Юдея в палестинската ивица от Средиземно море до река Йордан. Самаряните не са израилтяни, а смес между асирийски преселници и завареното от тях немногочислено израилско население.
Самаряните са признавали само Мойсеевото петокнижие, без останалата част от Ветхия завет. Това разкъсване на Божието Ветхозаветно слово въвеждало самаряните в идолопоклонство, още повече, че преселниците от Асирия идват заедно със своите идоли и демони. Голямо е било самарянското извращение на Ветхозаветната израилска вяра, и голяма е била враждата им с юдеите, които ревностно пазели вярата си.
Господ Иисус Христос преминава през Самария на път за Галилея и се спира при кладенец близо до град Сихар. На кладанеца идва една самарянка да си налее вода. Господ й казва: “Дай ми да пия”. Самарянката се учудва, че един юдеин говори с нея и даже я моли за вода, тъй като знае за непримиримата вражда между самаряни и юдеи. Христос отново се обръща към самарянката: “Да би знаяла дара Божий, и кой е Оня, Който ти казва: дай Ми да пия, ти сама би изпросила от Него, и Той би ти дал вода жива”.
Под алегорията “вода жива” Господ разбира Себе Си и Своето учение. Така Той сочи на хората, че трябва да оставят враждите помежду си и да се обърнат към Него, към истинния път за спасение. Господ ни показва, че трябва да обичаме и своите врагове, че трябва да правим добро и на тези, които ни мислят злото. Но без живата вода на Христовото баговестие човеците не могат да правят добро. Те се заблуждават и от заварени погрешни верови и исторически наслоения, и от собствената си греховна природа. Христос е този, който единствен може да даде истина и любов на грешниците, да укрепи духа им и да Ги научи на истинското Богопоклонение и служение на Бога.
В хода на разговора си със самарянката Господ й дава да разбере, че Той е Месията, който трябва да дойде, че благовестието Божие, спасението Христово за света не е привилегия само за юдеите, за едно избрано малцинство, а е за всички хора, колкото и грешни да са те.
В Христовата беседа със самарянката, както и въобще в Евангелието Христово, се разкрива небесната бездна на истинната и поучителна благодат. И нека запомним от тази беседа това, което можем да понесем в душата си – любовта към Бога и ближния и вярата в Него, за да Му служим с дух и истина.
Св. Фотина – Самарянката
Сред многото православни жени, които познава историята, е и света Фотина – самарянката. Животът й представлява поразителен пример за това кака Божията благодат е способна да възроди и най-грешната душа, да я изведе от бедната на нечестието и възвиси до върха на духовната слава.
Евангелското четиво разказва за беседата на Христа със самарянката за живата вода или за благодатта на Дух Светий и за поколението Богу с дух и истина. Веднъж Иисус седял при Якововия кладенец. Там била и самарянката, наречена по-късно Фотина. Той започнал беседа с нея за живата вода, която очиства греховете, утолява жаждата на безсмъртната душа с Бога. Така Иисус просто и мъдро довел самарянката до съзнанието за нейните собствени грехове и нуждата да се покае и обнови живота си.
Обхваната от спасителната вяра в Избавителя, тя се покаяла за миналите си тежки грехове. Започнала да води добродетелен живот и се проникнала от такава пламенна любов към Господа, че както разказва Свещеното предание, не се побояла открито да изповядва Неговото име пред юдеите и езичниците и да изстрада много заради Него. Самарянката получила мъченически венец при гонението на християните от римския император Нерон.
Светата Църква е увековечила нейната памет, прославяйки я под гръцкото име Фотина, т.е. просветителка. Светото предание съобщава поучителни подробности за нейния живот като самоотвержена благовестница за Христа. Проповедта й се разнасяла в такива важни центрове на древната култура като Коринт и Рим. Когато Нерон я призовал на съд, тя така твърдо изповядвала вярата си в Храста, че довела императора до неописуема ярост. Той заповядал да подложат нея и цялото й семейство (четири сестри и двама сина) на най-жестоки мъчения и люта смърт. Самата Фотина след ужасни изтезания била хвърлена в кладенец.
Какъв знаменателен край! При кладенеца някога тя получила от Христа своето първо духовно озарение и и изпила първата чаша “жива вода”, течаща във вечния живот. И пак кладенецът й послужил като врата, през която тя действително преминала във вечния живот!
Страдание на света мъченица Фотиния
При царуването на римския император Нерон срещу християните било повдигнато жестоко гонение. След мъченическата смърт на светите първовърховни апостоли Петър и Павел езичниците започнали да издирват тези, които били научени от тях на вярата в Христа. В това време, Фотиния, която живеела тогава в африканския град Картаген, заедно със сина си – Иосия, безстрашно проповядвала Христовото евангелие. В същото време по-големият син на Фотиния, на име Виктор, мъжествено се биел във войната на римляните срещу варварите и след нейния край бил назначен от императора за началник на войската в град Аталия, с поръчението да подлага на мъчения намиращите се там християни. Когато управителят на града Севастиан разбрал за това, той казал на Виктор:
– Воеводо, аз зная със сигурност, че ти си християнин и че твоята майка и брат ти Иосия са последователи на Петър, а поради това ти не ще изпълниш това, което императорът ти е заповядал – от страх да не погубиш душата си.
– Аз горя от желание да изпълня волята на небесния и безсмъртен Цар Христа, нашия Бог – отговорил Виктор, – а заповедта на Нерон да преследвам християните няма да изпълня.
Тогава Севастиан казал на Виктор:
– Съветвам те като искрен приятел: подчини се на волята на императора. Защото, ако започнеш с необходимото усърдие да изпълняваш царската заповед и предадеш на съдебно разследване и на изтезания християните, които ти се удаде да издириш, тогава и на императора ще угодиш, и себе си ще обогатиш с при надлежащите им имущества; а на твоята майка и на брат ти ще изпратя писмо, в което ще им пиша да не излизат така открито на проповед и да не скланят езичниците да се отричат от вярванията на своите предци, но нека тайно да изповядват вярата си в Христа, вашия Бог, ако искат и ти, заедно с тях, да не бъдеш предаден на мъчения.
– Никога няма да направя това – отвърнал Виктор, – и не само няма да го направя, но дори и не искам да си помисля за това – да подлагам християните на мъки или насилствено да взема нещо от тях, или пък да съветвам майка си и брат си да не проповядват Христос като истински Бог, но и аз самият желая от цялата си душа да бъда проповедник на Христа, и ще бъда, така – както са и те.
На това Севастиан отговорил:
– О, Виктор! Всички ние добре знаем какви беди ви очакват – теб, майка ти и брат ти.
Веднага щом Севастиан изрекъл тези думи, изведнъж лицето му пламнало и той паднал на земята от остра и жестока болка в очите си, а освен това онемял и въобще не можел повече да говори. Присъстващите слуги го вдигнали и го положили на легло. Така той лежал три дена, без да може да произнесе нито една дума. А след като минали трите дни, той завикал със силен глас:
– Само християнският Бог е истинският Бог, само християнската вяра е истинската вяра и едно е Кръщението – Кръщението в името на Отца и Сина и Светия Дух! Няма друга истинска вяра, освен християнската вяра!
Виктор влязъл при Севастиан и го попитал:
– От какво е предизвикана тази внезапна промяна в теб?
– Любезни Викторе! – отговорил Севастиан. – Твоят Христос ме призовава при Себе Си.
Виктор на часа се заел да го наставлява във вярата и той приел свето Кръщение. Като излизал от купела, Севастиан внезапно прогледнал и прославил Бога. Стоящите там слуги, като видели това дивно чудо и боейки се да не бъдат поразени поради неверието си от същата болест като Севастиан, също се кръстили.
Скоро след това до Нерон достигнал слухът, че Виктор, началникът на войските в Аталия, и управителят на града Севастиан изповядват вярата на Петър и Павел, като привличат всички към себе си и ги убеждават да следват тяхната проповед. Императорът бил известен също, че и Фотиния, майката на Виктор и брат му Иосия, изпратени от апостолите, вършели същото в Картаген. Като разбрал това, императорът пламнал от гняв и изпратил войници в Аталия с поръчение да заловят и да доведат на съд пред него всички християни – мъже и жени, които живеели там. В това време на аталийските християни се явил Христос и им казал: „Дойдете при Мене всички отрудени и обременени, и Аз ще ви успокоя” (Мат. 11:28). „Аз ще съм с вас и Нерон ще бъде победен, заедно с всички, които му служат.”
А на Виктор Той известил: „От този ден името ти ще е Фотин, тъй като мнозина просветени от теб ще се обърнат към Мене.”
Христос укрепил за предстоящите страдания и Севастиан: „който претърпи докрай, той ще бъде спасен.” (вж. Мат. 24:13).
Фотиния също била известена от Господа за предстоящите й страдания и съпроводена от множество християни, незабавно се отправила в Рим. Когато влязла в Рим, целият град се развълнувал и всички се питали един друг: „Коя е тази?”. А тя безстрашно проповядвала Христовото евангелие. Междувременно бил изпратен в Рим, заедно със Севастиан и с други войници, и синът й Фотин, който преди се казвал Виктор. Но Фотиния изпреварила Виктор и преди него се явила пред Нерон заедно със сина си Иосия и с останалите християни, които дошли с нея от Картаген. Нерон попитал светата:
– Защо сте дошли при нас?
– За да те научим да почиташ Христа – отговорила Фотиния. В този момент приближените на императора му казали:
– Градоначалникът Севастиан и воеводата Виктор, които не вярват в боговете, пристигнаха от Аталия.
– Нека да ги доведат при мене – заповядал Нерон. И когато те били доведени, ги попитал:
– Истина ли е това, което чух за вас?
– Всичко, което си чул за нас, царю, е самата истина – отговорили те.
Тогава Нерон, като се обърнал към светите жени, ги попитал:
– Съгласни ли сте да се отречете от вашия Христос, или желаете да умрете за Него?
– О, царю! – отвърнали светите жени и устремили очите си към небето, – никога няма да се отречем от вярата си в Христа и от любовта си към Него.
– А как са вашите имена? – попитал императорът.
– Аз – отговорила света Фотиния – получих от Христа, моя Бог, името Фотиния, а моите сестри са: първата, която се роди след мен, е Анастасия, втората – Фото, третата – Фотида, четвъртата – Параскева, а петата – Кириакия; а имената на синовете ми са тия: името на по-големия, когото моят Господ нарече Фотин, е Виктор, а на по- ладия – Иосия.
– И така, всички вие ли – казал Нерон – сте съгласни да претърпите мъчения и да умрете за Христос Назарянина?
– Всички ние – отговорила света Фотиния – желаем това и с радост сме готови да умрем за Него.
Тогава Нерон заповядал да раздробят с железни чукове китките на ръцете им. Донесли наковалня, върху която нечестивите мъчители слагали ръцете на светиите и ги трошели. Това продължило от третия до шестия час, при което палачите три пъти се сменяли, но светите мъченици не усещали никаква болка. Разбрал за това, Нерон се смутил и заповядал да им отрежат ръцете. Ожесточени, мъчителите хванали светите мъченици, вързали им ръцете и отново ги положили върху наковалнята. Фотиния първа била подложена на това изтезание, но мъчителите, които режели със секира ръцете й, много пъти се сменили, и без да постигнат никакъв успех, падали като мъртви от изне-мога, а светата мъченица, оставайки невредима по силата на Христовата благодат, се молела и говорела:
– Господ е с мене, няма да се уплаша: какво ще ми стори човек? (Пс. 117:6).
Нерон вече започнал да се затруднява и да се чуди на какви още мъчения да подложи светиите, и накрая заповядал да се ослепят Севастиан, Фотин и Иосия и да се затворят във вътрешното отделение на тъмницата, а Фотиния и нейните пет сестри да бъдат отведени в неговия златен дворец, и наредил на своята дъщеря Домнина да стои постоянно при тях. Докато била в императорския дворец, Фотиния обърнала в Христовата вяра Домнина заедно със сто нейни робини и всички те приели свето Кръщение. Тя обърнала към Христа и един влъхва (маг), който веднъж донесъл на нея и сестрите й питие от отровна билка, след което тя претърпяла много мъки.
Три години след това Нерон заповядал да освободят един слуга, който преди бил в числото на неговите придворни и който по негово нареждане бил хвърлен в тъмницата. Тези, които били изпратени да изпълнят заповедта, като видели в тъмницата напълно здрави светите мъченици Севастиан, Фотин и Ио-сия, съобщили на императора, че ослепените галилеяни виждат и са напълно здрави, а самата тъмница е светла и изпълнена с благоухание, и че от място за наказание се е превърнала в свят дом и в място за прославяне на Бога; те казали също на императора, че за светиите затварянето в тъмницата е по-голямо богатство и че при тях се събира множество народ, който повярвал в техния Бог и приел от тях Кръщение.
Като чул това, Нерон се ужасил и като заповядал да доведат пред него светите мъченици, им казал:
– Не ви ли забраних с моята царска заповед да проповядвате в Рим за Христа? И как се осмелихте да вършите това в тъмницата? Заради това аз ще ви подхвърля на много и страшни мъчения.
– Прави с нас каквото искаш – отговорили светите мъченици, – но ние няма да престанем да проповядваме Христа, истинския Бог и Твореца на всичко съществуващо!
Нерон страшно се разгневил от тези думи и заповядал да разпънат светиите надолу с главите и в продължение на три дни да ги бият с ремъци, докато не се разпаднат, както казал той, членовете им. Заповедта била изпълнена. След това той наредил да се постави стража, която да ги наблюдава през трите дни. На четвъртия ден дошли изпратените от него слуги, за да видят дали светите мъченици са още живи, но в момента, когато видели, че мъчениците висят на кръстовете и са още живи, внезапно били поразени със слепота. В това време Божий ангел слязъл от небесата, развързал светиите и ги изцелил. Светиите, като се съжалили над ослепените царски слуги, се помолили за тях и те на часа прогледнали. Слугите повярвали и се кръстили в името на Христа, нашия Бог. Като разбрал това, нечестивият Нерон силно се разярил и заповядал да одерат кожата на Фотиния. Докато палачите изпълнявали заповедта на императора, светата мъченица пеела:
– Господи, Ти си ме изпитал и знаеш. Ти знаеш, кога сядам и кога ставам; Ти отдалеч разбираш моите помисли (Пс. 138:1,2).
Когато одрали цялата й кожа, я хвърлили в един кладенец. След това хванали Севастиан, Фотин и Иосия, отрязали им краката до коленете и ги хвърлили на кучетата, а после им одрали кожата и по заповед на императора ги хвърлили в една стара каменна постройка. След това Нерон заповядал да доведат петте сестри на Фотиния и да им отрежат гърдите, а после и на тях да им одерат кожата. Когато мъчителите се приближили до Фотида, тя не поискала някой от тях насила да извърши с нея това, както с останалите свети жени, но като застанала смело на мястото за мъчения, сама одрала кожата си и я хвърлила в лицето на Нерон, така че самият той се изумил от мъжествеността и търпението й. Тогава мъчителят измислил за Фотида ново, ужасно жестоко и смъртно мъчение. По негова заповед наклонили едно към друго две дървета в неговата градина и към върховете им привързали краката на Фотида, след което пуснали дърветата и разкъсали светата мъченица. Така тя предала на Бога своята праведна и блажена душа. След това нечестивият Нерон наредил да отсекат главите на всички останали свети мъченици, а Фотиния, след като била извадена от кладенеца, била затворена в тъмница, където прекарала двадесет дена. Когато след това Нерон заповядал да я доведат при него, той я попитал дали сега ще му се подчини и дали не се е разкаяла за своето упорство и няма ли да принесе жертви на идолите. Тогава Фотиния го заплюла в лицето и като се надсмяла над неговото безумие и над заслепения му ум, казала:
– О, нечестиви слепецо, заблуждаващ се и безумен човеко! Нима ме смяташ за толкова неразумна, че да се отрека от моя Владика – Христос и да принеса жертва на подобните на теб слепи идоли!?
Като чул това, Нерон заповядал отново да хвърлят Фотиния в кладенеца. И когато това било изпълнено, тя предала душата си на Бога и увенчана с мъченически венец, вечно се радва в Небесното Царство, заедно с всички, които пострадали с нея.
© Жития на светиите. Синодално издателство, София, 1991 година, под редакцията на Партений, епископ Левкийски и архимандрит д-р Атанасий (Бончев).
*********************
Както кошута жадува за водни потоци, тъй душата ми, Боже, копнее за Тебе! Душата ми жадува за Бога силний, живий (Пс. 41:2-3)! Това не е възклицание на някой беден и прост човек, който не е имал възможност да напои душата си с човешката мъдрост, светското знание и умение, философия и изкуство, с познаване на тънките нишки, от които е изтъкан животът на човека и животът на природата. Не, но това е въодушевеният и болезнен вик на един цар, богат със светско богатство, гениален по ум, с изтънчени сърдечни чувства, могъщ по сила и дела на волята. След като е напоил душата си с всичко онова, за което несвободната му душа жадува в този свят, цар Давид изведнъж почувствал, че неговата духовна жажда не само не е била утолена, но и се усилила до такава степен, че цялата материална вселена ни най-малко не можела да я утоли. Тогава той се почувствал в този свят като в земя пуста, изсъхнала и безводна (Пс. 62:1) и завикал към Бога като към единствен Извор на безсмъртно питие, за което жадува една разумна и пробудена душа. Душата ми жадува за Бога силний, живий!
Не е нужно и да доказваме, че телесната храна не може да насити човешката душа, нито телесното питие може да я напои. Но дори и целият дух на живота, проникващ през всички твари, оживявайки и хармонизирайки ги, не е в състояние да насити и напои душата. Тялото непосредствено получава онази храна, която по същество е тъждествена с него. Тялото е от земя, и храната за тялото е от земя. Затова тялото в този свят се чувства като у дома, между свои. Но душата се мъчи, разпъва се и страда, гнуси се и протестира, че трябва да приема храна опосредствано, и то храна, която не е тъждествена, а само подобна на нея. Затова душата в този свят се чувства като в чужда страна сред чужденци. Доказателство, че душата е безсмъртна и по своята същност принадлежи на един безсмъртен свят, е и това, че в този свят тя се чувства като недоволен пътник в чужбина, и че нищо на света не може да я нахрани и напои до насита. И дори когато душата би могла да излее в себе си цялата вселена като една чаша вода, нейната жажда не само не би намаляла, но и със сигурност би се усилила. Защото тогава не би й останала нито една измамна надежда, че зад следващия хълм ще намери някой неподозиран извор с вода.
Човешката душа е жива, жива и винаги жадна за живот; и нищо не може да я напои, освен животът, истинският и непосредствен живот. А истинският и непосредствен живот е единствено в Бога, в живия Бог. Душата ми жадува за Бога силний, живий! Това говори не поетът, а ожаднелият пътник в земя пуста, изсъхнала и безводна: това говори не певецът, а един от най-опитните и изкусни изследователи и познавачи на човешката душа в цялата история на света.
Човече, ако някога си помислиш, че телесната храна и телесното питие могат да нахранят и напоят твоята душа, тогава се намираш на същото стъпало, на което се намират домашните животни и горските зверове. Ако си преминал това стъпало и се надяваш, че човешката мъдрост и красотата на този свят могат да нахранят и напоят душата ти, тогава се намираш на стъпалото на полуопитните и полузрелите. Както първата мисъл е безумна, така и тази, втората надежда, е безплодна. Защото на второто стъпало ти приемаш вика на жадния свят за песен и веселие, стремейки се с чуждата жажда да утолиш своята. А ако си преминал и това второ стъпало, и си почувствал неизказана жажда, която не всяка светска бара може да утоли, която не може да утоли и целият океан на вселената, тогава наистина си опитен и зрял човек, истински човек. Само на това стъпало на ненаситната душевна жажда, давидовска душевна жажда, ти ще разбереш днешното Евангелие в пълния му смисъл.
В онова време Иисус дохожда в самарийския град, наричан Сихар, близо до землището, което Иаков бе дал на сина си Йосифа. По името на хълма Самара цялата област между Юдея и Галилея е получила името Самария. Пътят, водещ от Йерусалим за Галилея, и до ден-днешен минава през Сихар. Сега Сихар се нарича Аскар и се намира близо до Сихем, който в наше време се нарича Наблус. Тук имало и едно парче земя, което Яков бил купил от Еморовите синове, направил жертвеник на тази земя и го нарекъл Силният Бог Израилев (Бит. 33:19-20). После Яков оставил тази земя на своя син Йосиф, който по-късно бил погребан тук (Иис. Нав. 24:32). Обикновено градът е този, който придава важност на съседното село, докато тук случаят е обратният: селото на Йосиф било по-знаменито от град Сихар, поради което и евангелистът определя положението на града според селото – близо до землището.
Там беше Иакововият извор. Уморен прочее от път, Иисус седеше си тъй при извора. Часът беше около шестия. Било защото праотецът Яков с добитъка си живеел край този кладенец, било защото самият той го е изкопал и изградил, този кладенец носел неговото име. Уморен от стръмния и безводен път от Йерусалим, Господ слязъл при този кладенец, за да си почине. Шестият час според източното измерване на времето означава пладне. По време на най-голямата дневна жега умореният Господ пристигнал на това място. Бил уморен от пътя заради нашето спасение, както по-късно на кръста бил кървав от раните и изнурен от болките пак заради нашето спасение. Впрочем, и всяка нощ не е за пътуване. А ако по този повод, да кажем, беше пътувал през нощта, то Евангелието, уви, би било много по-кратко за единственото събитие и единственото особено поучително и спасително откровение. Пътувал през деня, вървейки пеша, по стръмнини и в жега, уморен и жаден, защото бързал, за да използва всеки миг от Своето земно време – и деня, и нощта, за наше добро и спасение.
Дохожда една жена от Самария да си начерпи вода. Иисус и казва: дай Ми да пия. Евангелистът ясно подчертава, че жената била самарянка, тъй като юдеите смятали самаряните за езичници. Дай Ми да пия, й казва Господ. Той бил уморен и жаден, което е сигурен, че Неговото тяло било истинско човешко тяло, а не привидно, както учели някои еретици. Както Неговото тяло проливало сълзи от жалост за хората и както страдало от болки на Кръста, така усещало и потребност от храна и питие. Наистина, Той можел, когато поиска, да преодолее и да отхвърли тази потребност със Своята божествена сила за по-дълго време, дори и за цялото Свое време на земята, но тогава по какво би се познавало, че е истински човек, по какво би бил във всичко като братята и как би могъл да нарича хората братя (Евр. 2:11-17)? Как би ни научил на търпеливо понасяне на страданието, ако Сам не беше страдал и търпял? И накрая, Неговата окончателна победа би ли имала онзи блясък, който укрепява всички нас и ни озарява в мъките на живота, ако самият Той не беше преминал през всички тези мъки, и то в най-голяма мяра? Някой ще каже: нима Той, Който е можел да умножава хляба, да ходи по водата като по суша, не е могъл и на този дълъг път с една могъща дума – или дори само с помисъл – да отвори извор с вода в камък или в пясъка и да утоли жаждата Си? Наистина, Той е можел да направи това. Ето, това направил и Моисей в пустинята; това са правели в Негово име много светии в историята на Неговата църква; тогава защо Той не е могъл да го направи? Могъл е, но не е искал. Той не е извършил нито едно чудо заради Себе Си – за да нахрани, напои или облече Себе Си. Всички Негови чудеса са били заради хората. В Неговия живот няма и сянка от себичност. Дори когато като младенец избягал от Иродовия меч, не е направил това заради Себе Си, а заради хората. Защото още не било времето за това; а когато завършил Своето дело между хората, тогава Той не бягал от смъртта, а отишъл да я посрещне. Безкрайно човеколюбие, съчетано с безкрайната мъдрост, вдъхновявало и ръководело всички думи на Господ Иисус, всички Негови постъпки и всички събития от Неговия живот на земята. Дай Ми да пия! Това иска Творецът от Своето творение. Тези думи звучат цели двадесет века; защото Той ги е казал не само на самарянката, а и на всички човешки поколения до края на времената. Дай Ми да пия, казва Той и днес на всеки от нас. Той – Създателят на водата и Разпоредител на моретата и океаните, реките и изворите – не казва това, защото е жаден за вода, а защото е жаден за нашата добра воля и любов. Давайки на Него, ние не даваме нищо свое, а пак Неговото. Всяка чаша вода на земята е Негова, защото Той я е сътворил; всяка чаша студена вода, която даваме на някого от Неговите най-малки братя, Той е платил със Своята драгоценна кръв. Въпреки това Той, в Своето безпримерно смирение, не иска вода от жената като Творец от творението, а като човек от човека, за да покаже с това Своето смирение. Да засвидетелства с това Своята истинска човешка природа, ограничена и нуждаеща се. И накрая, за да ни научи на услужливост и милосърдие. Човек има истински искания от човека; и човекът има дълг на услужливост и милосърдие към човека.
Защото учениците Му бяха отишли в града да купят храна. И така, Господ бил не само уморен и жаден, но и гладен, както и Неговите ученици. Това е още едно доказателство за Неговата истинска човешка природа и Неговото мъдро въздържане от чудо там, където чудото не носи обща полза в делото на спасението. Евангелистът споменава отсъствието на учениците, за да обясни защо Господ е искал вода от жената. Защото ако учениците бяха тук, те биха загребали вода и жената би останала неспомената. Без съмнение, Промисълът искал да се създаде такъв случай за наша поука, та и ние, когато видим в беда дори и врага си, да му помогнем. И когато нашият народ е във вражда със съседен народ, ние, като хора, да не прехвърляме тази вражда върху всеки човек от този народ; но в дадения случай сме длъжни да помогнем на всеки нуждаещ се човек, независимо дали принадлежи на нашия народ, или не.
Жената самарянка Му казва: как Ти, бидейки иудеин, искаш да пиеш от мене, която съм жена самарянка?(Защото иудеите нямат сношение със самаряните.) Тази Самарянка споделяла общата гледна точка на онова време, че един човек трябва да мрази не само враждебния народ, но и всеки човек от този народ. В притчата за милостивия Самарянин Господ изтъква омразата на юдеите към самаряните, а сега при това събитие, разкрива омразата на самаряните към юдеите. За да разрушим стените на омразата между два народа, трябва първо да разрушим стените на омразата между двама души. Това е единственият разумен метод за лечение на човешкия род от тежката болест на взаимната омраза.
Иисус й отговори и рече: да би знаяла дара Божий, и кой е Оня, Който ти казва: дай Ми да пия, ти сама би изпросила от Него, и Той би ти дал вода жива. Божият дар може да се разбира и в материален, и в духовен смисъл. В материален смисъл под дар Божи трябва да се разбира всичко, което Бог по Своята доброта е създал и дал на човека за полза и употреба. Ако ти, жено, знаеше, че тази вода не е самарянска, нито юдейска, а Божия и че Бог при сътворението не е предназначил тази вода за самаряните или за юдеите, а за всички хора, ти със страх би загребала от тази вода като от Божи дар и би напоила жадния Човек – с още по-голям страх – като Божие творение. Защото целият този свят е Божи дар за човека, а човекът е Божи дар за света. В духовен смисъл под Божи дар трябва да се разбира само Господ Христос. Дарявайки целия този видим свят на човека, човеколюбивият Господ дарява и Самия Себе Си. Ако ти, жено, знаеше какъв драгоценен дар е изпратил Бог и на юдеите, и на самаряните, и на всички останали народи без изключение, ти би потреперила в душата си, би заплакала от радост, би занемяла от чудо, и не би си и помислила за взаимната злоба и омраза между юдеите и самаряните. И още, ако беше открита цялата дълбока тайна на Този, Който говори с теб и когото ти преценяваш по плът като обикновен човек, а по облекло и език – като юдеин, ти сама би изпросила от Него, и Той би ти дал вода жива. Под жива вода Господ разбира благодатната и животворна сила на Дух Свети, която Той е обещал на вярващите. Който вярва в Мене, из неговата утроба, както е речено в Писанието, ще потекат реки от жива вода. Това каза за Духа, Когото щяха да приемат вярващите в Него (Йоан. 7:38-39). Не разбирайки нищо от всичко това, жената Му отговаря:Господине, ни почерпало имаш, па и кладенецът е дълбок: отде тогава имаш живата вода? Нима Ти си по-голям от отца ни Иакова, който ни даде тоя кладенец, и сам той от него е пил, и синовете му, и добитъкът му? Нямаш слуга, нямаш съд, а кладенецът е дълбок, тогава как ще загребеш жива вода? Предрешеният Господ изглеждал на жената като обикновен, безпомощен човек. Жива вода, и тогава, както и днес, се наричала изворната вода, за разлика от дъждовната, събирана във водоеми и цистерни. Но жива вода се наричала и водата в кладенците, макар и изворна, и то само на дъното на кладенеца, където извира самата вода, с която се пълни кладенецът. И така, жената първо мисли за дъното на кладенеца, откъдето извира водата. Но внезапно й идва и друга мисъл, която я кара да попита: Нима Ти си по-голям от отца ни Иакова? Тоест, можеш ли да сътвориш някой друг извор с вода, освен този? Праотецът Яков не е сътворил този кладенец, а само го е иззидал и оградил. Ако Ти би могъл да сътвориш някаква изворна, течаща вода, която цялата да е жива, тогава би бил по-голям от нашия праотец Яков. А Ти нима си по-голям от него? Този кладенец на Яков е така изобилен, че и сам той от него е пил, и синовете му, и добитъкът му, както и всички ние от тази околност и всички пътници и случайни минувачи, и то векове наред. И водата в кладенеца никога не пресъхва. Нима Ти можеш да направиш нещо по-голямо?
Тези думи на жената Самарянка изразяват, от една страна, гордост с праотеца Яков, а от друга – повече съмнение, дори присмех към Господ Иисус. Не така груб и явен присмех, както при възкресяването на дъщерята на Иаир – и те Му се смееха (Мат. 9:24) – но все пак сдържан и умело прикрит присмех. Но Господ, Който бил решен да извлече хората от греховната кал, бил решен да претърпи всеки присмех и от демоните, и от хората. И така, Той не наказва жената за този язвителен присмех, а продължава да спасява душата й.
Иисус й отговори и рече: всякой, който пие от тая вода, пак ще ожаднее; а който пие от водата, която Аз ще му дам, той вовеки няма да ожаднее; но водата, която му дам, ще стане в него извор с вода, която тече в живот вечен. Господ не отговаря на въпроса на жената, както тя очаквала. Той няма да й говори за Своето превъзходство над Яков. Той вижда откъде идва несъгласието между Него и жената, което жената не успява да види. Именно, несъгласието идва оттук, че Той говори за духовно и животворно питие, а жената, научена да мисли само според плътския земен разум, мисли за видимата вода, дадена от Бога само временно да угасява телесната жажда. Живата вода, за която Господ говори, е животворната божествена благодат, която храни и напоява душата, въвеждайки я във вечния живот още тук, на земята. Тази животворна благодат, когато влезе в достоен човек, отваря в него непресъхващ извор на живот, радост и сила.
Казва Му жената: господине, дай ми тая вода, за да не ожаднявам и да не дохождам тук да вадя. Жената все още остава при своето разбиране за изворната, земна вода. В най-добрия случай тя би могла да си помисли за Христос като за някакъв вълшебник, който по магически начин би могъл да извърши чудо. За да разсее безумните мисли на жената, Господ неочаквано обръща разговора в съвсем друга посока.
Иисус й казва: иди повикай мъжа си и дойди тука. Отговори жената и рече: нямам мъж. Иисус й казва: добре каза, че мъж нямаш; защото петима мъжа си имала, и тоя, когото сега имаш, не ти е мъж; това право си каза. И така, за да научи жената да мисли духовно, а не плътски, Господ намира за мъдро не да извърши някое чудо пред нея, а да се покаже като тайновидец и пророк, което има същото велико действие, каквото и чудотворството. Иди повикай мъжа си! Господ знае, че тя няма мъж, но иска да чуе нейния отговор, подготвяйки й неочаквана изненада със Своето всезнание и прозорливост. Петима мъже си имала – това било достатъчна изненада за жената, но когато чула и за още една своя престъпна тайна, която искала да скрие, именно: и тоя, когото сега имаш, не ти е мъж – това трябвало да й подейства като гръм от ясно небе.
Но не укорявай жената Самарянка, християнска душо, не я укорявай, а се запитай: кой е твоят мъж? И не си ли имала и ти повече от петима мъже? И дали сегашният ти мъж не е незаконен? Душата е църквата, а глава на църквата е Христос Господ, с други думи: мъжът на християнската душа е самият Господ. Ако си се придържала само към този сетивен свят, венчавайки се за него и блудствайки с него посредством петте си сетива, тогава ти, душо, наистина си в същото греховно и незавидно положение, в което се намирала и жената Самарянка. Ако си се разочаровала от своите сетива, от чувствените удоволствия, ти наистина си презряла своите сетива и си се развенчала с тях, така че те са станали като петима умрели мъже; но при това си останала да живееш с шестия си незаконен мъж, наследник на онези петима: това е твоят чувствен разум; това е цялата тази лъжа и гнусота, които, като на сметище, с времето на натрупали в теб твоите сетива. Защото ето, в теб няма нищо, освен представата и спомена за онова, което си изпитала и преживяла със своите пет сетива, като с петима мъже. Разговорът между Господа и Самарянката е разговор между Бога, Който е верен, и душата, която е невярна. Този разговор се отнася и за теб. Това е разговор на небесния Жених със Своята невяста, човешката душа. Нима не виждаш, че именно поради това Господ Иисус повежда разговор със Самарянката за нейния мъж? Той е можел да поведе и друг разговор с жената, и по друг начин също така да се покаже пред нея като тайновидец и пророк. Можел е да открие и други нейни тайни, или някакви тайни на нейните родители, или на нейните съседи в Сихар, чието знание също би изненадало и удивило жената. Но Той съзнателно повел разговор за мъжа, тъй като този разговор се отнася и за теб, християнска душо, и за теб и за всички души; най-важният въпрос е за теб, най-важният и най-съдбоносен. С когото си се венчала, негова си и жена. Ако си венчана със света, със света и ще погинеш. Ако си венчана с греха, с греха и ще умреш. Във всеки от тези случаи ти денонощно се напояваш с вода, от която все повече се ожаднява. Само ако признаеш Христос Господ като свой законен Жених и ако с вяра и любов се венчаеш с Него, тогава ти се напояваш с жива вода, от която не се ожаднява и с която се плува в небесното царство и вечния живот.
Казва Му жената: господине, виждам, че Ти си пророк. Нашите бащи се покланяха (на Бога) в тая планина, а вие казвате, че в Йерусалим е мястото, дето трябва да се покланяме. Иисус й казва: жено, повярвай Ми, че настъпва час, когато нито в тая планина, нито в Йерусалим ще се поклоните на Отца. Вие се кланяте на това, което не знаете, а ние се кланяме на това, което знаем, защото спасението е от иудеите. Господ съзнателно целял да докосне духовните струни в душата на Самарянката. Споменавайки нейното минало, Той успял да постигне това. У жената, в която дотогава действал само плътският, земен разум, неочаквано започнал да се пробужда нейният духовен разум, дотогава приспан под упойката на плътския разум. Тя първо признава Христос за пророк. За начало и това е достатъчно. И веднага след това нейният интерес към духовните неща започва да се усилва. Тя задава на Господа един въпрос, много актуален за онова време. Споровете за мястото на поклонение на Бога били постоянни спорове между самаряните и юдеите. Кое е по-угодно на Бога: хората да Му се покланят на планината в Самария, или в Йерусалим? Кой е истински поклонник и истински богомолец: този, който Му се кланя и Му се моли тук, или този, който Му се кланя и моли там? Нашите бащи Му се покланяха в тая планина. Жената не казва “ние”, а “нашите бащи”, та с това да придаде по-голяма значимост на онази планина и по-убедително да оправдае съвременните на нея самаряни, като че иска да каже: не ние сме избрали тази планина за поклонение на Бога, а нашите бащи, които са били по-големи и по-близо до Бога от нас. И сега, както и преди, Господ не отговаря на жената на нейния въпрос, не казва нито да, нито не. Той продължава все повече и повече да пробужда и извисява душата й.
Жено, повярвай Ми. Вярвай на Мене, а не на онези, които ти говорят за поклонение на тази планина, нито на онези, които ти говорят за поклонение в Йерусалим. Иде време, жено, когато няма да се кланяте на Отца нито на тази планина, нито в Йерусалим. Господ съзнателно употребява думата Отец вместо Бог или богове (самаряните се покланяли и на Бога, и на богове), за да даде на жената да разбере, че с новото разбиране за Бога като Отец ще дойде и новото поклонение. Поклонението на Отца няма да зависи от мястото, което напълно ще заличи изключителността и на самаряните, и на юдеите. С тези думи Господ пророкува онова, което не след дълго се случило благодарение на Неговото пришествие в света. Но, макар и Той да изравнява по ценност изключителността и на двата народа, все пак дава известно предимство на юдеите пред самаряните в богопознанието. Вие се кланяте на това, което не знаете, а ние се кланяме на това, което знаем. Господ вижда, че жената Го смята за юдеин, и поради нейното убеждение Той говори, причислявайки и Себе Си към юдеите, и не искайки да води разговор с нея за това незначително за Него нещо. Вие, самаряните, не знаете на кого се кланяте, защото се кланяте на много богове и много идоли; вие уж почитате Бога Авраамов и Яковов, а при това принасяте жертви на безбройните асирийски и вавилонски идоли. Юдеите поне знаят за единия Бог, макар и да Му служат, подобно на вас, с каменно сърце, с помрачен ум и мъртви обичаи. Въпреки това спасението е от юдеите, тоест, Месия ще се роди от юдеите и чрез Него ще дойде спасение за целия свят. Така е обещано на праотците, така е предсказано от пророците, така е подготвено от Божия Промисъл, и така и става.
Но иде час, и дошъл е вече, когато истинските поклонници ще се поклонят на Отца с дух и с истина, защото Отец иска такива да бъдат, които Му се покланят. Бог е дух: и тия, които Му се покланят, трябва да се покланят с дух и с истина. Поклонението на Бога в Самария е лъжливо, защото самаряните не знаят на кого се кланят. А поклонението в Йерусалим е само образ и сянка на истинското поклонение на Бога, сянка на бъдещите блага (Евр. 10:1). И лъжата, и сянката скоро ще изчезнат, и истинското поклонение на Бога ще се възцари. Родило се е Слънцето на новия ден и новият ден все повече ще расте, разпръсвайки тъмнината и сянката. Иде същинското време, а сега е само неговото утро. Когато напълно се възцари светлината на новия ден, хората ще познаят Бога като Отец; и тогава ще Му се покланят като синове, а не като роби, тоест няма да Му се покланят с мъртви букви и мъртви жертви, а с дух и истина, с душа и тяло…
Старият свят служел на Бога с формалностите на закона, принасял козли и овни в жертва на Бога, празнувал съботата и точно изпълнявал предписаните умивания и очиствания, но бил забравил милосърдието и любовта. Четял думите: Жертва Богу е дух съкрушен, сърце съкрушено и смирено (Пс. 50), четял тези думи, но нито ги разбирал, нито ги изпълнявал.
Казва Му жената: зная, че ще дойде Месия, наричан Христос; когато Той дойде, всичко ще ни възвести.Иисус й казва: Аз съм, Който говоря с тебе. В това време дойдоха учениците Му и се почудиха, задето Той се разговаря с жена; ала ни един не рече: какво искаш, или какво приказваш с нея? Тогава жената остави стомната си и отиде… Каква чудна драма! Каква бърза смяна на сцени и събития! Само Господ стои в центъра на всичко това, непоклатим като вечност. Провокирана от духовните думи на Господ Иисус, жената изведнъж си помисля за обещания Месия, Когото самаряните очаквали също така, както и юдеите. Когато Той дойде, всичко ще ни възвести, казва жената. За нея, както и за всички останали, Месия е нещо далечно, нещо още по-далечно от мъглата на далечния хоризонт. На нейното изумление Господ отговаря, че Той е очакваният Месия – Аз съм, Който говоря с тебе. Занемяла от учудване, жената не Му отговаря нищо. По това време апостолите се връщат от града и се чудят, че техният Учител разговаря с жена неверница, самарянка. И занемяват от учудване. А жената, не знаейки какво друго да пита, нито за какво да разговаря, оставя съдовете си и бяга обратно в своя град, за да съобщи онова, което е узнала. Една мълчалива сцена, но много по-изразителна от всички човешки думи! Между другото, жената бързо отива в града и съобщава на целия град за чудния Човек на Якововия кладенец. Да не би Той да е Христос? Тя не се решава да каже: това е Христос, въпреки че е познала Неговата необикновена духовна мъдрост, а сякаш съмнявайки се, пита: Да не би Той да е Христос?, като че иска да каже: аз съм женска страна и не мога да отсъдя, но вие сте хора, по-разсъдителни и внимателни от мен, затова вие дойдете и вижте. С това жената проявява естествена женска скромност, една добродетел, която никога не можем достойно да възхвалим у жените. Колкото с чудната вест, толкова и със своята скромност жената развълнувала всички граждани на Сихар, които излязоха из града и идеха към Него.
По това време започва разговор между Учителя и Неговите ученици. Между това учениците Го молеха, казвайки: Рави, яж! Защото те са купили храна от града и са Му донесли да яде. Несъмнено, Той бил гладен; но вместо да вземе храна и да яде, продължава Своята божествена мисия, заради която е дошъл в света, пренебрегвайки телесния глад. Моментът бил много важен и Той не искал да го пропусне. Затова и отговаря на учениците: Аз имам храна да ям, която вие не знаете. Поради това учениците думаха помежду си: да не би някой да Му е донесъл да яде? Той говори за духовна храна, а учениците за телесна. Повтаря се почти същата сцена, както и преди малко с жената, когато Той говори за духовната вода, а жената – за водата от кладенеца. Иисус им казва: Моята храна е да изпълнявам волята на Оногова, Който Ме е пратил, и да извърша Неговото дело. Волята на Отца е воля и на Сина, както същността на Отца е същност и на Сина. Тогава защо Господ Иисус говори за волята на Отца, а не за Своята воля, и за делото на Отца, а не за Своето дело? Не е ли все едно дали Той говори за волята на Отца, или за Своята воля, и за делото на Отца, а не за Своето дело? Това не е ли една и съща воля? И не е ли едно и също дело? Така е, наистина; но Той нарича волята, от която се ръководи, воля на Отца, и делото, което извършва, дело на Отца, заради самите нас – та ние, напослушните и възгордели се, да се научим на послушност и смирение. Но погледнете колко Му е мила и скъпа волята на Отца – че Той не я нарича Свой дълг, а Своя храна! Моята храна е да изпълнявам волята на Отца. О, какъв божествен пример и какъв незлобив укор към всички нас, които всеки ден говорим за своя дълг като за някакво бреме! Наистина, гледайки Господа и Неговото доброволно изпълнение на Неговата крайно трудна длъжност сред хората, трябва основателно да кажем: никой на света не може да изпълнява своята длъжност към Бога, ако тя не му е станала приятна като ежедневната храна. Това, което Господ казва: че Той изпълнява волята на Отца, а не Своята – както и на друго място, където казва: не върша Моята воля, а волята на Отца (Йоан. 6:38) – не показва, че Синът е по-малък от Отца, а изразява преголямата любов на Сина към Отца. Защото у същия евангелист се казва, че Отец винаги слуша Сина: Аз и знаех, че Ти винаги Ме слушаш (Йоан. 11:42).
Не вие ли казвате, че още четири месеца, и жетва ще дойде? Аз пък ви казвам: подигнете си очите и погледнете нивите, че са побелели и узрели за жетва. Преди малко им е говорил за духовната храна, а сега им говори за духовната жътва. Близостта на духовната жътва се вижда, както и близостта на земната жътва. Когато класовете пожълтеят или побелеят, всеки знае, че жътвата е близо. Когато хората сами прииждат на тълпи към Христос, не е ли ясно, че духовната жътва е наближила? Самаряните, като чули от жената за Христос, не й казали, че е полудяла, а веднага оставили всичките си работи и вкупом тръгнали към Него. Подигнете си очите и погледнете тази тълпа хора, които бързат към нас! Това е Божията нива. Това е узрелият посев, който само очаква жътварите.
На просторната Божия нива едни и същи работници не успяват, поради краткостта на човешкия живот, и да посеят, и да пожънат. Божията нива се сее още от началото на живота на земята, и сеячи са били праотците и Божиите угодници, пророците и праведниците, особено пророците. Сеели са, а не са виждали посева пораснал и узрял. Всички те живяха и умряха с вяра, не виждайки обещания плод в своя живот, а само отдалеч го видяха (Евр. 11:13) с духовните си очи. И сам Господ Иисус е казал на Своите ученици: истина ви казвам, мнозина пророци и праведници са много желали да видят, каквото вие виждате, и не видяха (Мат. 13:17). Сеячите не видели онова, което виждат жътварите, а именно плодовете и жътвата. Но и едните, и другите ще получат заплата за труда си, защото и едните, и другите са Божии труженици на Божията нива, и така ще се радват заедно и сеячът и жетварят. С това Господ хвали труда на старозаветните пророци и праведници, и ободрява апостолите за жътвения труд. Като че иска да каже: те понесоха по-голям труд от вас; защото наистина е по-трудно да бъдеш сеяч и да не виждаш плод на нивата, отколкото да бъдеш жътвар на вече узрялото жито. Вие влязохте в техния труд. Те, като надничари и слуги, се трудиха и умряха, не виждайки Стопанина жив край себе си; а вие имате Стопанина край себе си и работите не като надничари и слуги, а като синове – именно Стопанинът работи сам, а вие само се радвате с Него. И така, радвайте се и с радост бързайте да жънете узрялото жито.
И много самаряни от оня град повярваха в Него по думите на жената, която свидетелствуваше: каза ми всичко, що съм сторила. Виждате ли, че посевът е узрял! Виждате ли колко голяма е жътвата! Жадната земя бързо е попила водата. Много самаряни повярвали в Христос и преди да Го видят, по самите думи на жената. Тя не вършела чудеса, не била апостол; напротив, тя била една грешна жена, и въпреки това думите й донесли обилна жътва сред тези езичници. Какъв срам и позор за богоизбраните юдеи, които и при толкова много велики Христови чудеса сред тях, и при толкова могъщи думи от Неговите уста в техните уши, останали глухи и слепи, неразкаяни и безчувствени! За всяка похвала е достойна тази самарянка, която не премълчава благата вест, която е чула от Господа, а бърза да я съобщи и на други. Тя е подобна на онази жена, която намира изгубената драхма и, след като я намира, свиква приятелки и съседки и казва:порадвайте се с мене, защото намерих изгубената драхма (Лук. 15:9)!
А когато самаряните дойдоха при Него, молиха Го да постои при тях; и Той престоя там два дена. И още по-много народ повярва поради словото Му. Докато назаряните искали да бутнат Господа от хълма в пропастта поради словото Му, докато гадаринците Го молели да ги остави и да си отиде от тях, тези самаряни Го молиха да постои при тях. Господ чул тяхната молба и останал при тях два дни. И жътвата била преизобилна, защото освен онези, които повярвали в Него поради думите на жената, още повече от тях повярвали в Него заради беседата от Неговите пречисти уста.
А на жената думаха: ние вярваме не вече поради твоето казване; защото сами чухме и знаем, че Този наистина е Спасителят на света, Христос. Какво е говорил Господ през тези два дни на духовно жадните и гладни хора, не се знае, защото всичко това е останало незаписано. Но че Неговото слово е било жива вода, от която вече не се ожаднява, и хляб на живота, от който вече не се огладнява, в това няма съмнение. То се вижда първо по големия брой на онези, които повярвали в Господа, и второ, по тяхното правилно изповядване на вярата в Него. Този наистина е Спасителят на света, Христос. Въпреки многото богове, в които вярвали самаряните, те донякъде вярвали и в Бога Израилев. А в Бога Израилев вярвали не защото Го познавали, а от почит към Израил, тоест Яков, който е живял някъде по същите места. Ето, и жената Самарянка говори за нашия баща Иаков! Несъмнено е, че самаряните са чули и за пророчеството, свързано с името на Яков, именно за звездата, която ще изгрее от него. Когато веднъж Валак, моавски цар, воювал с Израилевия народ, повикал Валаам, един гадател, за да му предскаже победа над Израил, и така да окуражи своята войска. Валак обещал на Валаам големи дарове за неговата услуга, а Валаам наистина дошъл в лагера на Валак. Но когато искал да гадае и да предсказва на Валак онова, което искало Валаковото сърце, внезапно Дух Божий слезе върху Валаама и той започва да предсказва не онова, което е искал, а това, което Бог иска, казвайки: колко са хубави твоите шатри, Иакове, твоите жилища, Израилю! Когато Валак чул тези думи, започнал да укорява Валаам, но той не се уплашил, а продължил: Валаам, син Веоров, говори, говори мъж с отворени очи: виждам Го, ала не сега още, гледам Го, ала не отблизо. Изгрява звезда от Иакова, и се издига жезъл от Израиля (Числ. 24). И ето, появил се е Този, Когото Валаам гледал отдалече. Изгряла звездата от Яков, по-сияйна от слънцето и по-красива и от най-хубавия сън. И видели самаряните, и се зарадвали. Видели и повярвали. Напили се с безсмъртно питие и оживели за вечен живот.
Но Спасителят Христос не е раздавал живата вода само на самаряните и юдеите. Той я раздавал и я раздава и днес на всички и всеки, който се чувства духовно жаден в пустинята на този живот. На един празник, когато Господ Иисус стоял в Йерусалим, издигна глас и рече: който е жаден, да дойде при Мене и да пие (Йоан. 7:37). Чувате ли, че е казано: издигна глас? Добрият пастир не шепне, а издига гласа си, викайки стадото си на водопой. Човеколюбивият Дароподател стои в нажежената пустиня на този свят и вика всички пътници, изнемогнали от жажда. Блазе на онзи, който чуе Неговия глас и дойде при Него с вяра! Той няма да го разпитва нито за езика, нито за народността му, нито за възрастта или богатството му, а ще му даде жива вода, която укрепява и подмладява, обновява и възражда, оживотворява и осиновява, извежда от огнената пещ на този свят и въвежда в Райската Градина. О, божествено питие, колко чудотворно си ти! О, сладък Спасителю, прохладен Кладенец, колко чист, изобилен и животворен си Ти! О, Душе Свети, Утешителю, привлечи към Господ Иисус всички онези, чиято душа копнее за безсмъртен живот, и които в своята жажда викат: душата ми жадува за Бога, живия Бог! На Господ Иисус да бъде слава и хвала, заедно с Отца и Дух Свети – единосъщната и неразделна Троица, сега и винаги, и през цялото време и цялата вечност. Амин. | http://www.svetosavlje.org
Беседата е публикувана със съкращения
**********************
Неделя На утренята Ев. Иоан. 20:1-10. На литургията Деян. 11:19-30. Ев. Иоан. 4:5-42.
Понеделник Деян. 12:12-17. Ев. Иоан. 8:42-51.
Вторник Деян. 12:25-13:12. Ев. Иоан. 8:51-59.
Сряда Деян. 13:13-24. Ев. Иоан. 6:5-14.
Четвъртък Деян. 14:20-27. Ев. Иоан. 9:39-10:9.
Петък Деян. 15:5-34. Ев. Иоан. 10:17-28.
Събота Деян. 15:35-41. Ев. Иоан. 10:27-38.
****************
На Утрената –
1. Во првиот ден од седмицата Марија Магдалина дојде на гробот рано, уште дури беше темно, и виде дека каменот од гробот е поместен.
2. Тогаш отрча и дојде при Симона Петра и при другиот ученик, кого Исус го љубеше, и им рече: „Го дигнале Господа од гробот и не знам каде Го положиле.”
3. Тогаш излезе Петар и другиот ученик, и појдоа кон гробот.
4. И обајцата трчаа заедно; но другиот ученик отрча побргу од Петра и прв дојде до гробот.
5. И кога се наведна, виде дека лежи само повојот; но не влезе.
6. По него дојде Симон Петар, влезе во гробот и виде дека само повојот стои;
7. а крпата, што Му беше на главата Негова, не стоеше при повојот, туку одделно, свиткана на едно место.
8. Тогаш влезе и другиот ученик, кој прв дојде до гробот, и виде, и поверува,
9. оти уште не го знаеја Писмото, дека Он треба да воскресне од мртвите.
10. Тогаш учениците се вратија дома.
На Литургијата –
19. А оние, што се беа распрснале поради гонењето заради убиството на Стефана, стигнаа дури до Феникија, Кипар и Антиохија, не проповедајќи го словото никому освен на Јудејците.
20. А некои од нив – Кипрани и Киринејци, штом влегоа во Антиохија, им зборуваа на Елините, проповедајќи им го Евангелието на Господа Исуса.
21. И раката Господова беше со нив, та голем број луѓе поверуваа и се обрнаа кон Господа.
22. И дојде слух за нив до ушите на црквата ерусалимска; и го испратија Варнава да отиде во Антиохија.
23. А тој, кога пристигна, ја виде благодатта Господова, се зарадува, и со искрено срце ги молеше да пребиваат во Господа;
24. оти тој беше човек добар и исполнет со Дух Свети и вера. И многу народ се присоедини кон Господа.
25. Тогаш, пак, Варнава отиде во Тарс да го бара Савла; и откако го најде, го доведе во Антиохија.
26. И цела година тие се собираа во црквата и поучуваа многу народ; и најнапред во Антиохија ги нарекоа учениците христијани.
27. А во тие дни слегнаа од Ерусалим во Антиохија и пророци.
28. И еден од нив, по име Агав, пророче преку Духот дека по целата вселена ќе настане голем глад; а таков и настана во времето на ќесарот Клаудиј.
29. Тогаш учениците решија, секој, со што располагаше, да испрати помош на браќата, што живееја во Јудеја;
30. и тоа го направија, откако го пратија собраното до старешините преку Варнава и Савла.
***
5. И така, дојде во самарјанскиот град, наречен Сихар, близу до земјиштето, што му го даде Јаков на сина си Јосифа.
6. Таму беше изворот на Јакова. И Исус, изморен од патот, седна покрај изворот; а беше околу шестиот час.
7. Дојде една жена од Самарија, за да полни вода. Исус ѝ рече: „Дај Ми да пијам!”
8. А учениците Негови беа отишле во градот да купат храна.
9. Жената Самарјанка Му рече: „Како Ти, бидејќи Јудеец, бараш од мене, жена Самарјанка, да пиеш?” – Оти Јудејците со Самарјаните не се мешаат.
10. Исус ѝ одговори и рече: „Кога би го знаела дарот Божји и Кој е Оној што ти вели: »Дај Ми да пијам« – ти самата би побарала од Него и Он би ти дал вода жива.”
11. Жената Му рече: „Господи, Ти нема со што да нацрпиш, а кладенецот е длабок; од каде, пак, имаш вода жива?
12. Зар си Ти поголем од нашиот татко Јакова, кој ни го даде овој кладенец! И сам тој пиеше од него, и синовите негови, и добитокот негов!”
13. Исус ѝ одговори и рече: „Секој што пие од оваа вода, пак ќе ожедни;
14. а кој пие од водата, што ќе му ја дадам Јас, нема никогаш да ожедни; таа во него ќе стане извор на вода, што ќе тече во живот вечен.”
15. Жената Му рече: „Господи, дај ми таква вода за да не ожеднувам, ниту да идам овде за полнење!”
16. Исус ѝ рече: „Оди, повикај го мажа си и дојди тука!”
17. Жената одговори и Му рече: „Немам маж.” Исус ѝ рече: „Право кажа дека немаш маж;
18. зашто петмина мажи си имала и овој, што го имаш сега, не ти е маж; право рече.”
19. Жената Му одговори: „Господи, гледам дека си Ти пророк.
20. Нашите татковци се клањаа во оваа планина, а вие велите дека во Ерусалим е местото каде што треба да се клањаме.”
21. Исус ѝ рече: „Жено, верувај Ми дека иде часот, кога ни во оваа планина, ниту во Ерусалим ќе се поклонувате на Отецот.
22. Вие му се клањате на она, што не го знаете; а ние се клањаме на она што го знаеме; +зашто спасението е од Јудејците.
23. Но иде време и дошло веќе, кога вистинските поклоници ќе Му се поклонуваат на
Отецот со дух и вистина, зашто Отецот сака такви да бидат оние, кои Му се клањаат.
24. Бог е Дух и оние, што Му се клањаат, треба да се поклонуваат со дух и со вистина.”
25. Жената Му рече: „Знам оти ќе дојде Месија, наречен Христос; кога ќе дојде Он, сè ќе ни каже.”
26. А Исус ѝ рече: „Јас сум, Кој зборувам со тебе.”
27. И тогаш дојдоа учениците Негови и се зачудија дека говореше со жената; но ниеден не Му рече: „Што сакаш?” или „Што зборуваш со неа?”
28. А жената ја остави својата стомна и отиде в град и им рече на луѓето:
29. Дојдете, видете Го човекот, Кој ми кажа сè што сум направила. Да не е Он Христос?
30. Тогаш тие излегоа од градот и тргнаа кон Него.
31. Во тоа време, пак, учениците Го молеа, велејќи: „Рави, јади!”
32. Но Он им рече: „Јас имам храна за јадење, што вие не ја знаете.”
33. Тогаш учениците си проговорија помеѓу себе: „Освен ако Му донел некој да јаде?”
34. А Исус им рече: „Мојата храна е да ја исполнувам волјата на Оној, Кој Ме пратил и да го извршам Неговото дело.
35. Не велите ли вие, дека уште четири месеци, па ќе настане жетва? А Јас, пак, ви кажувам: подигнете ги очите свои и видете ги нивите како побелеле, готови се за жетва.
36. И жетварот веќе добива награда и собира плод за вечен живот, та да се радуваат заедно и сејачот и жетварот.
37. Зашто во ова вистинска е поговорката: »Еден сее, а друг жнее.«
38. Јас ве пратив да жнеете, каде што не сте се труделе; други се трудеа, а вие влеговте во нивниот труд.”
39. И мнозина Самарјани од тој град поверуваа во Него по зборовите на жената, која сведочеше: „Ми кажа сè што сум направила.”
40. Кога дојдоа, пак, Самарјаните при Него, Го помолија да остане кај нив. И Он остана таму два дена.
41. И уште повеќе поверуваа поради словото Негово;
42. а на жената ѝ велеа: „Сега веќе не веруваме од твоето кажување, оти сами чувме и знаеме дека е Он Спасителот на светот, Христос.”
*****
Понеделник –
12. Откако се размисли, тој се упати кон куќата на Марија, мајката на Јована, наречен Марко, каде што беа собрани многумина и се молеа.
13. А кога Петар чукна на портата, пристапи да наслушнува слугинката по име Рода.
14. И, откако го позна гласот на Петра, таа од радост не ја отвори портата, туку се втрчна и јави дека Петар стои пред портата.
15. А тие ѝ рекоа: „Луда ли си ти?” Но таа потврдуваше дека тоа е така. А тие велеа: „Тоа е неговиот ангел.”
16. Петар, пак, постојано чукаше. А кога му отворија, го видоа и се зачудија многу.
17. А тој им мавна со раката да молчат, потоа им раскажа како Господ го извел од затворот, и рече: „Соопштете му за ова на Јакова и на браќата!” И, откако излезе, отиде на друго место.
***
42. Но Исус им рече: „Ако Бог беше ваш татко, тогаш ќе Ме сакавте Мене, бидејќи Јас сум излегол и доаѓам од Бога. Оти не сум дошол Сам од Себе, а Он Ме прати.
43. Зошто не ги разбирате Моите зборови? Затоа што не можете да ги слушате поуките Мои.
44. Вашиот татко е ѓаволот; и вие сакате да ги исполнувате желбите на својот татко; тој е
човекоубиец од почетокот и не стои во вистината, зашто во него нема вистина. Кога зборува лага, говори од себе, зашто е лажец и татко на лагата.
45. А бидејќи Јас вистината ви ја кажувам, не Ми верувате.
46. Кој од вас може да Ме укори за неправда? Ако ли, пак, вистина зборувам, тогаш зошто не ми верувате?
47. Кој е од Бога, тој ги слуша зборовите Божји. А вие не ги слушате, зашто не сте од Бога.”
48. Тогаш Јудејците Му одговорија и рекоа: „Не зборуваме ли право, дека си Ти Самарјанин и дека бес има во Тебе?”
49. Исус им одговори: „Во Мене нема бес, туку го почитувам Својот Отец, а вие Ме бесчестите.
50. Но Јас не ја барам славата Своја; а има друг што ја бара, и Кој што ќе суди.
51. Вистина, вистина ви велам: кој ќе ги запази зборовите Мои, нема да види смрт довека.”
*****
Вторник –
25. Варнава и Савле, откако ја предадоа помошта, се вратија од Ерусалим во Антиохија, а го зедоа со себе и Јована, наречен Марко.
12. Тогаш намесникот, откако виде што стана, поверува, восхитувајќи се на Божјото учење.
***
51. Вистина, вистина ви велам: кој ќе ги запази зборовите Мои, нема да види смрт довека.”
52. Тогаш Јудејците Му рекоа: „Сега разбравме дека во Тебе има нечист дух: Авраам умре, и пророците, а Ти велиш, кој ќе ги запази зборовите Мои, смрт нема да види довека.
53. Да не си Ти поголем од нашиот татко Авраама, кој умре? И пророците умреа; а за кого се претставуваш Ти Сам?”
54. Исус одговори: „Ако се славам Сам, тогаш славата Моја е ништо; Мојот Отец е, што Ме прославува, и за Кого вие велите дека е ваш Бог;
55. но не Го познавате, а Јас, пак, Го знам. И ако кажам дека не Го познавам, ќе бидам лажец како вие. Но Јас Го знам и го пазам словото Негово.
56. Авраам, таткото ваш, би се зарадувал да го види Мојот ден; и го виде, и се зарадува.”
57. Тогаш Јудејците Му рекоа: „Уште немаш ни педесет години – а си го видел ли Авраама?”
58. Исус им рече: „Вистина, вистина ви велам: Јас постојам уште пред да се роди Авраам.”
59. Тогаш зедоа камења, за да ги фрлат на Него; Исус се сокри и излезе од храмот, и минувајќи помеѓу нив, така си отиде.
******
Среда –
13. Откако отпловија од Пафос, Павле и оние, што беа со него, пристигнаа во Пергија Памфилиска; а Јован се одвои од нив – и се врати во Ерусалим.
14. А тие, кога отидоа од Пергија, стигнаа во Антиохија Писидиска, и откако влегоа во синагогата во саботен ден, седнаа.
15. По читањето на Законот и на Пророците, старешините на синагогата пратија да им кажат: „Мажи, браќа, ако има во вас слово за утеха на народот, зборувајте!”
16. А Павле, кога стана и мавна со раката, рече: „Луѓе Израилци, и вие, што се боите од Бога, послушајте!
17. Бог на овој народ, Израилот, ги избра татковците наши, и го дигна овој народ кога тие пребиваа во земјата Египетска, и со раката Своја силна ги изведе од неа;
18. и околу четириесет години ги хранеше во пустината;
19. а откако истреби седум народи во земјата Хананска, им ја раздели земјата со ждреб.
20. Потоа, околу четиристотини и педесет години им даваше судии до пророкот Самуил.
21. И оттогаш бараа цар, и Бог им го даде Саула, Кисовиот син, човек од Венијаминовото колено, за четириесет години.
22. Кога го отстрани него, за цар им го подигна Давида, за кого и рече, сведочејќи: »Најдов маж по срцето Свое, Давида, синот Јесеев, кој ќе ги исполни сите Мои барања.«
23. Од неговото потомство Бог, според ветувањето на Израилот, Го издигна Спасителот Исуса,
24. откако Јован пред Неговото доаѓање му проповедаше на сиот израилски народ покајно крштавање.
***
5. Исус, пак, кога ги подигна очите и виде, дека кон Него иде многу народ, му рече на Филипа: „Од каде да купиме леб, за да јадат овие?”
6. А тоа го рече за да го искуша, зашто Сам знаеше што ќе направи.
7. Филип Му одговори: „Не ќе им биде доволно за двесте динарии леб, па да добие секој од нив по малку.”
8. Еден од учениците Негови, Андреј, братот на Симона Петра, Му рече:
9. Овде се наоѓа едно момче, кое има пет јачменови лебови и две риби; но што е тоа за толку души?
10. Исус рече: „Кажете им на луѓето да поседнат!” А на тоа место имаше многу трева. Тогаш поседнаа луѓето, на број околу пет илјади.
11. Исус кога ги зеде лебовите, заблагодари и им ги подаде на учениците, а учениците на оние што поседнаа; исто така и од рибите, по колку кој сакаше.
12. А кога се наситија, им рече на учениците Свои: „Соберете ги останатите парчиња, за да не се загуби ништо!”
13. И од петте јачменови лебови собраа и наполнија дванаесет кошеви парчиња, што им преостанаа на оние што јадеа.
14. А луѓето, кога го видоа чудото што го направи Исус, рекоа: „Овој е навистина Пророкот, Кој требаше да дојде на светот!”
*****
Четврток –
20. Кога се собраа околу него учениците, тој стана и отиде во градот, а на другиот ден со Варнава заминаа за Дерва.
21. И, откако го проповедаа Евангелието во тој град и мнозина придобија и научија, тие се вратија во Листра, Иконија и Антиохија,
22. утврдувајќи ги душите на учениците и советувајќи им во верата да бидат постојани, оти во царството Божјо треба да влеземе преку многу маки.
23. Па, откако им ракоположија свештеници за – секоја црква, се помолија со пост, и ги предадоа на Господа, во Кого беа поверувале.
24. А штом минаа преку Писидија, дојдоа во Памфилија;
25. и, откако го проповедаа словото Господово во Перга, слегоа во Аталија,
26. а оттаму отпловија за Антиохија, откаде што беа предадени на Божјата благодат за делото што го завршија.
27. Штом пристигнаа и ја собраа црквата, тие прикажуваа за сè, што направи Бог со нив и како и тоа дека Он ја отворил вратата на верата и за незнабошците.
****
39. И рече Исус: „За суд дојдов Јас во овој свет, за да прогледаат слепите, а оние што гледаат, да станат слепи.”
9. Јас сум вратата: кој ќе влезе преку Мене, ќе се спаси; и ќе влезе, и ќе излезе, и пасиште ќе најде.
*******
Петок –
5. Тогаш станаа некои од фарисејската ерес, што беа поверувале, и зборуваа дека тие треба да се обрезуваат, и да им се заповеда да го пазат Законот Мојсеев.
6. Апостолите и старешините се собраа да го разгледаат тоа прашање.
7. По долго расправање стана Петар и им рече: „Луѓе, браќа, вие знаете дека Бог од првите дни ме избра меѓу вас незнабошците од мојата уста да го чујат словото евангелско и да поверуваат;
8. и Бог, Кој ги познава срцата, им посведочи, и им даде Дух Свети како и нам,
9. и не правејќи никаква разлика меѓу нас и нив, ги очисти со верата нивните срца.
10. Сега, пак, зошто го искушувате Бога, ставајќи им на вратот на учениците јарем, што не можеа да го поднесат ни нашите татковци, ниту ние.
11. Но ние веруваме дека ќе се спасиме со благодатта на Исуса Христа, како и тие.”
12. Тогаш замолкна сето мноштво и го слушаа Варнава и Павла, кои прикажуваа какви знаци и чудеса направил Бог преку нив меѓу незнабошците.
13. А кога тие престанаа, тогаш прозборува Јаков и рече: „Мажи, браќа, чујте ме!
14. Симон изложи како Бог најнапред ги посети незнабошците, та од нив да избере народ што ќе го носи Неговото име;
15. и со тоа се согласуваат и зборовите на Пророците како што е напишано:
16. »И потоа ќе се обрнам и ќе го обновам паднатиот дом на Давида, и неговите урнатини ќе ги поправам и ќе го издигнам,
17. за да Го побараат Господа и другите луѓе и сите народи, кои се наречени со Моето име.« Така вели Господ, Кој го прави сето ова.
18. Познати Му се на Бога сите Негови дела од создавањето на светов.
19. Затоа јас мислам дека не треба да им се прават мачнотии на оние незнабошци, кои се обраќаат кон Бога,
20. туку да им се заповеда да се воздржуваат од идолски жртви, од блудство, од удавено и од крв, и да не му прават на друг ништо, што ним не им е угодно.
21. Зашто Мојсеј во сите градови има луѓе од старите времиња, кои го проповедаат, оти неговиот Закон се чита по синагогите во секоја сабота.”
22. Тогаш апостолите и старешините со целата црква најдоа за добро да ги изберат меѓу себе Јуда, наречен Варсава, и Сила, луѓе истакнати меѓу браќата, и со Павла и Варнава да ги пратат во Антиохија.
23. И со своите раце им го напишаа следново: „Апостолите, свештениците и браќата ги поздравуваат обратените браќа што се во Антиохија и Сирија и Киликија.
24. Бидејќи чувме дека некои, што излегоа од нас, ве смутиле со зборови, и ги одвратиле душите ваши, велејќи ви да се обрезувате и да го пазите Законот, на кои ние не сме им заповедале;
25. та, откако се собравме, еднодушно најдовме за добро да избереме луѓе и да ги пратиме при вас заедно со нашите омилени Варнава и Павла,
26. луѓе, кои ги предадоа душите свои за името на нашиот Господ Исус Христос.
27. И така, ние ви ги пративме Јуда и Сила, кои ќе ви го кажат тоа и со зборови.
28. Зашто на Светиот Дух и нам ни беше угодно веќе никакво бреме да не ви ставаме освен она што е потребно:
29. да се воздржувате од принесување жртви на идоли и од крв, од удавено, од блудство, и да им правите на други она што вам не ви е угодно. Ако се пазите од ова, добро ќе направите. Бидете здрави!”
30. И така испратени, тие дојдоа во Антиохија, и, кога го собраа народот, му го предадоа посланието.
31. А кога го прочитаа, се зарадуваа поради утехата.
32. Јуда, пак, и Сила, бидејќи и сами пророци, со многу зборови ги утешија браќата и ги утврдија.
33. Откако престојуваа таму некое време, ги отпуштија браќата со мир при апостолите.
34. Но Сила најде за добро да остане таму, а Јуда се врати во Ерусалим.
*****
17. Затоа Ме љуби Отецот, зашто Јас душата Своја си ја полагам за да ја примам пак.
18. Никој не Ми ја отима, туку Јас Сам од Себе ја давам. Имам власт да ја дадам и власт имам да ја примам. Оваа заповед ја примив од Својот Отец.”
19. И пак настана расправија меѓу Јудејците заради овие зборови.
20. Мнозина од нив велеа: „Бес има и не е при Себе. Зошто Го слушате?”
21. Други велеа: „Ова не се зборови на луд човек; може ли луд човек на слеп да му отвори очи?”
22. А беше тогаш во Ерусалим празникот Обновение и беше зима.
23. И одеше Исус во храмот, по тремот Соломонов.
24. А Јудејците Го опколија и Му рекоа: „До кога ќе ги мачиш нашите души? Ако си Ти Христос, кажи ни отворено!”
25. Исус им одговори: „Ви реков, и не верувате. Делата што ги вршам Јас во името на Мојот Отец, тие сведочат за Мене.
26. Но вие не верувате, оти не сте од Моите овци, како што ви реков.
27. Моите овци го слушаат Мојот глас и Јас ги познавам; и тие одат по Мене,
28. и Јас ќе им дадам живот вечен; и никогаш нема да загинат; и никој не ќе ги отме од раката Моја.
******
Сабота –
35. Павле, пак, и Варнава живееја во Антиохија, поучувајќи и благовестувајќи го словото
Господово заедно со мнозина други.
36. По неколку дни Павле му рече на Варнава: „Да појдеме пак по сите градови, каде што го проповедавме словото Господово за да ги видиме како живеат.”
37. Варнава предложи да го земат со себе и Јована, наречен Марко.
38. Но Павле сметаше за недостојно да го земат со себе оној, што се беше одделил од нив во Памфилија и не беше пошол со нив по работата, за која беа пратени.
39. Поради тоа се појави расправија, така што тие се разделија еден од друг; и Варнава, откако го зеде Марка, отплови за Кипар;
40. а Павле си го избра Сила и тргна предаден на Божјата благодат од браќата.
41. И, минувајќи низ Сирија и Киликија, ги утврдуваше црквите.
*****
27. Моите овци го слушаат Мојот глас и Јас ги познавам; и тие одат по Мене,
28. и Јас ќе им дадам живот вечен; и никогаш нема да загинат; и никој не ќе ги отме од раката Моја.
29. Мојот Отец, што Ми ги даде, е поголем од сите; и никој не може да ги грабне од раката на Мојот Отец.
30. Јас и Отецот едно сме.”
31. А Јудејците пак зедоа камења да Го убијат.
32. Исус им одговори: „Многу добри дела ви јавив од Мојот Отец; за кое од тие дела фрлате камења на Мене?”
33. Му одговорија Јудејците, велејќи: „За добро дело камења не фрламе на Тебе, туку за хулење, оти Ти, бидејќи човек, се правиш Бог.”
34. Исус им одговори: „Не е ли напишано во вашиот Закон: »Јас реков: богови сте?«
35. Ако Он ги нарече богови оние, кон кои беше упатено словото Божјо, и не можеше да се урне Писмото,
36. а на Оној ли, Кого Го освети Отецот и Го прати во светот, вие велите: »Хулиш на Бога«
дека реков: »Јас сум Син Божји?«
37. Ако не ги вршам делата на Мојот Отец, не верувајте Ми;
38. а ако, пак, ги вршам, макар што Мене не Ми верувате, на делата Мои поверувајте, за да разберете и поверувате дека Отецот е во Мене и Јас сум во Него.”
*****
Christian Kresall 