Втор Круг (Педесетница – Велики Пост). Прва Недела по Педесетница. Недела на сите Светии

Първа неделя след Св. Петдесетница
Неделя Всех святых, первая по Пятидесятнице

Sunday of All Saints (All Saints Day), first Sunday after Pentecost

Католическата църква чества своите светци на 1 ноември, след езическия Хелуин

От Неделята на Всички светии започва Петровият пост в чест на св. първовърховни апостоли Петър и Павел.

***********

Из песнопенията на празника

Тропар възкресен, глас 8

С высоты снишел еси…

Втори за светиите, глас 4

Иже во всем мире мученик Твоих,
яко багряницею и виссом, кровьми церковь Твоя украсившися,
теми вопиет Ти, Христе Боже: людем Твоим щедроты Твоя низпосли,
мир жительству Твоему даруй и душам нашим велию милость.

На Тебе, Който в целия свят с кървите на Твоите мъченици
като с багреница и визон Си украсил Твоята църква,
С тях Ти викаме: Христе Боже, изпрати щедростите Си на Твоите люде,
мир дай на Твоя народ и на нашите души – велика милост.

The Troparion of All Saints, Tone 4
Throughout the world Thy Church, O Lord, Is adorned with the blood of Thy Martyrs,
As with purple and fine linen through them She cries unto Thee, O Christ
Send down Thy bounties upon Thy people
Grant peace to Thine estate, And upon our souls the great mercy.

Кондак, глас 8

Яко начатки естества, насадителю твари,
вселенная приносит Ти, Господи, Богоносные мученики:
тех молитвами в мире глубоце церковь Твою,
жительство Твое, Богородицею соблюди, Многомилостиве.

As first-fruits of our nature to the Planter of created things,
the world presents the God-bearing myrtyred Saints in offering to You, O Lord.
Through their earnest entreates, keep Your Church in deep peace and divine tranquility,
through the pure Theotokos, O You Who is greatly merciful.

Тропар за светиите, събота, глас 2:

Апостоли, мученицы и пророцы, святителие, преподобнии и праведнии,
добре подвиг совершившии и веру соблюдшии,
дерзновение имуще ко Спасу,
о нас Того, яко Блага, молите спастися, молимся, душам нашим.

*************

„Како пристаниште на спасението, сега достојно да ги восфалиме: Крстителот, апостолите, пророците и мачениците со испосниците, божествените учители и свештеници, соборот на патријарсите и доброславните свештеномаченици, богољубивите жени, преподобните и праведните“ (песна од канонот на Утрена на Недела на сите светии).

****************

„Пристрасноста кон предметите неминовно со себе повлекува ладење кон Бог и кон делата на своето спасение, ладење кон ближниот, или омраза и завист кон него, ако од него зависи дали некои работи ќе ни бидат дадени, а тој не ни ги дава, или доколку сме принудени ние да му дадеме нешто. Затоа, добро е да се биде потполно рамнодушен кон предметите за да нема ни најмал повод за непријателство кон ближниот што е голем грев. Биди над пристрасноста кон трулежниот, суетен и краткотраен свет; живеј со срцето на небесата и сакај ги тамошните непропадливи добра, подготвени за оние што Го љубат Бог и ближниот.

Свештеникот, како ангел Господов, треба да биде над сите страсти и вознемирувања на духот, сите световни пристрасности или неосновани стравови што доаѓаат од демонот; тој треба целиот да биде во Бог, само Него да Го љуби и само од Него да се плаши. Присуството на човечки страв подразбира дека тој сецело не се прилепил за Бог.

Не загледувај се в лице телесно, туку попрво со внатрешното око набљудувај го лицето на својата душа какво е: да не го изобличиле страстите; истерај ја таа грдотија со молитвата и солзно покајание. Не загледувај се во убавата облека, таа е пропадлива, туку во непропадливата облека на душата своја, каква е: дали е валкана или нечиста поради честите гревовни падови – тајни и јавни, и да се стекнеме со облека на душата од нетрулежна убавина на кротоста, смирението, целомудреноста и чистотата, милосрдието, правдата. “

Свети Јован Кронштадски

Сите Светии, молете Го Бога за нас!

****************

ПАРИМИИ НА ПРАЗНИКОТ НА СИТЕ СВЕТИИ

На велика вечерна

Пророчества Исаиина чтение (Ис 43:9-14)

Така вели Господ: Сите народи се собраа заедно, и ќе се соберат кнезови од нив. Кој ќе им ги објави овие нешта или кој ќе ви го разгласи она што било во почетокот? Нека доведат свои сведоци и ќе се оправдаат, да чујат и да кажат вистина. Бидете Ми сведоци и Јас Сум сведок, вели Господ Бог, и Мојот слуга, што го избрав, за да познаете и да Ми верувате, да разберете дека Јас Сум: пред Мене немаше друг Бог, и по Мене нема да има. Јас сум Бог, и нема освен Мене некој кој спасува. Јас објавив и спасив, укорив и немаше помеѓу вас туѓ бог. Вие сте Ми сведоци, и Јас Господ Бог. И уште од почетокот Јас Сум, и никој не може да се избави од Моите раце. Ќе направам, и кој ќе го одврати тоа? Вака вели Господ Бог, Кој ве избавува, Светецот Израилев.

Премудрости Соломони чтение (ПремСол 3:1–9)

Душите на праведниците се во Божја рака, до нив нема да се допре никаква мака. Во очите на неразумните тие се како умрени, а нивниот крај се сметаше за пропаст, и тоа што тие заминуваат од нас – како уништување, но тие се во мир. Зашто, иако пред лицата човечки и да се измачувани, надежта нивна е полна со бесмртност. Бидејќи и малку казнети, тие ќе добијат големи благодетелства зашто Бог ги испитал и ги најде достојни за Себе. Он ги испита како злато во печка и ги прими како најсовршена жртва. Во времето на нивната посета, тие ќе сјаат и како искри по стебло ќе потечат. На племиња ќе им судат и со народи ќе владеат и Господ ќе се зацари во нив во вековите. Оние што се надеваат на Него, ќе ја разберат вистината, а кои Му се верни во љубовта, ќе пребиваат со Него зашто има благодат и милост за Неговите светии и посета за Неговите избраници.

Премудрости Соломони чтение (ПремСол 5:15–24; 6:1–3)

Праведниците живеат довека и нивната награда е во Господа, а за нив се грижи Севишниот. Затоа ќе го добијат царството на благолепието и венецот на убавината од раката Господова, зашто Он ќе ги закрили со десницата и со Својата мишка ќе ги заштити. Он ќе ја земе својата ревност како сеоружие и ќе ја наоружа тварта за одмазда против непријателите. Ќе се облече во оклопот на правдата, а како шлем ќе го стави нелицемерниот суд. Светоста ќе ја земе како штит непобедлив, Својот строг гнев ќе го изостри како меч и со него ќе се собере светот во бој против безумните.

Тогаш ќе појдат добро вперените стрели од молњи и од облаците како од силно затегнат лак ќе полетаат кон целта. Како од каменофрлачот на гневот, обилно ќе паѓа град; морската вода ќе се побуни против нив и реките нагло ќе ги потопат. Против нив ќе стане духот на силата и како виор ќе ги развее, а беззаконието ќе ја опустоши целата земја и злоделата ќе го превртат престолот на силните. Затоа, слушајте цареви и разберете, поучете се судии на краиштата на земјата! Чујте вие што владеете со мнозина и кои се фалите пред мноштво народи зашто власта ви е дадена од Господа и силата од Севишниот.

Парамии на празникот на сите светии.

****************

Синаксар во недела на Сите Свети.

Стихови:

Ги воспевам пријателите на мојот Господ;
Та, ако некој сака, да се придружи на нивниот голем број.

Во тој ден, Недела по Педесетница, го славиме споменот на Сите Свети кои живееле по целиот свет, во Азија, во Африка, во Европа, на север и на југ.

Светите Отци озакониле овој Празник да го славиме по слегувањето на Светиот Дух, за да покажат, на некој начин, дека Неговото доаѓање се случило преку апостолите, осветувајќи ги и учејќи ги оние што ја носат нашата природа, за да ги усоврши оние што отпаднале од ангелскиот чин, да им го врати нивното поранешно достоинство и да ги доближи до Бога преку Христа: едните преку нивното мачеништво и крв, а другите преку добродетелен живот и поведение. И, Он го извршува она што ја надминува нашата природа. Духот слегува во вид на оган чија природна особина е да се издигнува; и нашиот прав се издигнува угоре, иако природно се стреми кон удолу. Затоа и нашиот земјен состав, нашето тело, примено и обожено од Бога Словото, Кое се вознесе и седи од десната страна на славата на Отецот, сега ги привлекува сите оние што го сакаат тоа, според ветувањето на Словото Божјо, покажувајќи ни ги плодовите на помирувањето. Која е најпосакуваната цел на Неговото доаѓање при нас во тело, и на целиот Негов план на спасението, освен ако не е тоа што некогаш изгонетите ги приведе во единство и пријателство со Бога? Тоа што од незнабошците, кои не Го познаваа вистинскиот Бог, направи избран народ кој како првини Му ги принесува на Бога оние што посебно Му благоугодиле! Тоа е една од причините поради кои го славиме овој Празник на Сите Свети.

Втората причина е поради тоа што мнозина од оние што Му угодиле на Бога со нивните врвни добродетели, останале непознати за луѓето и покрај тоа што, можеби, тие примиле голема слава од Бога. Или поради тоа што мнозина од нив живееле според Христа, во Индија, во Египет, во Месопотамија, во Фригија, или над Евксиното Море, или по целиот Запад, дури до Британските острови, или просто речено: на Исток и на Запад, и дека не беше лесно, поради нивниот голем број, да им се оддаде почит како што доликува, како што тоа го практикува Црквата. Значи, со цел да се добие помошта на Сите Свети, било каде на земјата да му угодиле на Бога, како и заради светите што ќе дојдат во иднина, Светите Отци решиле да го слават овој Празник на Сите Свети, за да им се оддаде достојната почит, од првите до последните, познати или непознати, на сите оние во кои што се вселил Светиот Дух.
Третата причина е тоа што требаше во еден ден да се соберат Сите Свети што ги славиме поединечно секој ден во годината, за да се покаже дека сите тие се подвизавале заради единствениот Христос, дека сите тие го минале истиот подвиг на добродетелта, дека сите тие достојно се овенчани како слуги на единствениот Бог, дека ја составиле Црквата и го исполниле горниот свет; дека не повикуваат и нас да го минеме истиот подвиг, на разни начини, заради кого секој добива сили да се стреми од срце.

На Сите овие Свети од памтивек, мудриот и славен цар Лав им изградил голем и преубав храм во Цариград, близу до храмот на Светите Апостоли. Најнапред, како што се вели, тој имал намера да го изгради во чест на неговата прва жена Теофана, која Му угодила на Бога, и покрај противењето на некои луѓе во царството. Кога својата намера и ја соопштил на Црквата, тој не ја добил согласноста од неа, ниту подготвеноста да го дели мислењето со него, приговарајќи му дека онаа што до неодамна била корумпирана од царскиот луксуз и уживања, не е можно толку бргу да биде почитувана дотаму во нејзина чест да биде изграден толку велелепен и убав храм, без да се остави на самото време да покаже како и колку таа Му благоугодила на Бога. Тогаш мудриот цар, во согласност со целата Црква, храмот им го посветил на Сите Свети од целата вселена, велејќи: Ако Теофана е света, тогаш нека им се придружи на Сите Свети.

Поради тоа, јас мислам дека оттогаш почнало уште повеќе да се слави овој Празник, иако тој постоел и од порано. Од таа причина тој е ставен на крајот од Триодот, како завршен Празник од серијата празници. Иако добриот ред, со којшто Црквата е основана, започнал многу порано, тој го достигнал своето совршенство постапно. Но во сегашнава форма овој ден е оформен совршено дури во времето на овој цар. Накратко речено, Триодот го содржи во себе, грижливо изложено, се она што Бог го извршил во наша полза: Падот на ѓаволот од небото, кој е првата причина и за престапот и падот на Адама, и неговото истерување од рајот; целото спасоносно дело на Словото Божјо во наша полза; нашето враќање на небесата преку Светиот Дух, и начинот на кој што ние повторно го исполнуваме редот, од кој што бевме отпаднале, и кој се познава преку Сите Свети.

Треба да го знаеме и тоа дека сега ги празнуваме сите оние што ги осветил Светиот Дух со благодатта. Сакам, всушност, да зборувам за врвни и осветителни умови на деветте ангелски чинови, на праотците и патријарсите, пророците и светите апостолите, мачениците и свештеноначалниците, свештеномачениците и преподобномачениците, преподобните и праведните, и сите хорови од свети жени, и сите други анонимни свети, како и Сите Свети во иднина! Пред сите, во сите и со сите, Светата над светите, која несразмерно ги надминува и ангелските чинови, нашата Владичица Богородица и Приснодева Марија.

По нејзините молитви, и по молитвите на Сите Свети од памтивек, Христе Боже, помилуј не и нас и спаси не, како единствен добар и Човекољубец.

Преминпортал

*************

Браќа и сестри! Минатата недела Светата Црква положи цветови во нашите раце, и како да ни рече: „Видете како бесловесната природа е послушна на нејзиниот Создател. Започнувајќи со деновите околу Божик, земјата се врти кон сонцето, кое пак, започна да ѝ ја дарува својата живототворна топлина. И природата не е неблагодарна кон нејзиниот Создател. Како одговор на Неговото милување, таа ја раѓа оваа славна убавина, овие цветови, и понатака, ќе роди плодови. А што се случува со нас? Како одговор на духовната топлина на Божјата Благодат, богато излиена врз нас, дали Му принесуваме духовна убавина, цветови, плодови на добродетели на нашиот Создател? На крајот од краиштата, Тој постана Човек заради нас, умре заради нас, воскресна заради нас, се вознесе на Небесата за да ни Го испрати Светиот Дух. Зарем не е оваа природна убавина околу нас прекор за нашата совест? Да, така е. Но уште повеќе, ние сакаме да ја оправдаме нашата небрежност, нашата неблагодарност. Христовите заповеди се прекрасни, велиме ние; и доколку сите луѓе започнат да ги исполнуваат, тогаш сета земја би била преобразена во една прекрасна божествена градина. Но, дали е ова возможно за слабите човечки слики? Денес, оваа Недела, Неделата на сите Светии, одговара на ова прашање толку гласно, што сиот свет го слуша одговорот: Да, возможно е.

Сите светители кои денес ги славиме го следеле Христовиот пример. И секој од нив, во своето време, во своите животни околности, ја исполнил Божјата заповед за љубовта кон Бога и ближниот. Своевремено, времињата во кои живееле биле тешки, можеби и потешки од нашите денес; и неретко, околностите во кои живееле биле духовно поопасни, но и световно полоши. Но тие истрајувале, се бореле, и го достигнале небесното пребивалиште каде сега се прославени.

Погледнете само на фреските во нашата црква, и ќе ги видите: маченици, исповедници, подвижници, Христа ради јуродиви, богослови, лаици, богати, сиромашни, епископи, монаси. Ова е Небесната Црква. Таа е сеопфатна, и исполнета со земната, Црква која се бори. Во неа има место за сите нас. Тоа ни го вели и денешното апостолско четиво: „Затоа и ние, имајќи толку многу сведоци, да отфрлиме од себеси секакво бреме и гмев, што лесно не опкружува, и со трпеливост да побрзаме кон претстојната борба, имајќи Го пред очи Началникот на верата и Завршителот на верата“ (Евр. 12,1-2). Замислете само: сите светители биле живи луѓе, како што сме ние. И како нас, сите биле различни; и нивните патишта биле различни. Но сите тие, апсолутно сите, имале три карактеристики кои сите подеднакво ги поседувале. А тие квалитети ни се посочени во денешното Евангелие. Тие се обврзувачки за секого, што значи, и за нас; не можеме да побегнеме од нив.

Еве ги: „И така, секој што ќе Ме признае Мене пред луѓето, ќе го признаам и Јас него пред Мојот Отец небесен“ (Мт. 10,32). Ова е првата. Не гледате ли, браќа, колку е ова важно за нас, современите луѓе? Затоа што, светот денес ќе нè запраша: „Дали си Христијанин, или си еден од нас?“ Не смееме да го оставиме неодговорено ова прашање. Во нашите зборови, нашите дела, нашите мисли и чувства (затоа што нашите чувства на некој начин се пренесуваат и на другите), мора гласно и цврсто да им одговориме: „Да, јас сум Христијанин!“

Еве ја и втората: „ Кој милува татко или мајка повеќе од Мене, не е достоен за Мне; или кој милува син или ќерка повеќе од Мене, не е достоен за Мене“ (Мт. 10,37). Овде и сега, Господ ја бара од тебе и мене оваа посветена љубов – да Го љубиме Него повеќе од секого и сè. И само преку ваквата љубов кон Него ќе бидеме вистински способни да ги љубиме ближните, непознатите, па дури и непријателите.

И конечно, третата карактеристика: „и кој не го земе крстот свој и не оди по Мене, не е достоен за Мене“ (Мт. 10,38). За ова не треба појаснување. Секој од нас има сопствени жалости и маки во животот; тие се лични за секој од нас. Тешко е, претешко, но таков е нашиот живот; а ова значи, таква е Божјата Волја за нас.

Да Му благодариме на Господа дури и за крстот што ни го дал! Без него, не можеме да се спасиме. А Господ сака сите да бидеме спасени, и да земеме удел во Славата на сите Светии, кои денес ги славиме.

Архиепископ Андреј Римаренко
Извор: http://agapi.mk/site-svetii/

************

Недела на сите светии 

************

Видови на светост

Светителите меѓусебно се разликуваат по личните дарови и придонесот во живото Предание на Црквата:

Пророците се свети Божји луѓе кои живееле во времето пред Христос. По дејството на Светиот Дух тие на избраниот Божји народ, Израил, му го претскажувале (пророкувале) доаѓањето на Месијата, пророчки укажувајќи ги настаните од Неговиот живот и од животот на Црквата.

Апостоли се Христовите ученици кои биле сведоци на Воскреснатиот Христос и го имале дарот и службата на мисионерство (проповедање на Евангелието на народите и основање на црковни општини). Апостоли биле само оние што Го виделе Господа (на апостолот Павле, којшто не бил Христов следбеник, Господ му се јавил на патот за Дамаск и така добил дар на апостолство).

Маченици се оние коишто совршено ги исполниле Христовите зборови: Кој сака да оди по Мене, нека го земе својот крст и нека Ме последува. Зборот маченик на грчки е мартис, што значи – сведок. Нивната смрт за Христа била сведоштво за преобразбата на смртта, која веќе преку Христа претставува премин во обновена реалност. Во првите три века милиони христијани пострадале за својата вера; според Тертулијан, нивната крв била семе за нови христијани. По три века гонење, во 4 век Христијанството ја добива својата слобода, којашто значела триумф на верата што го победи светот (која претходно била соблазна/скандал за Евреите, а безумство за Елините). Свештеномаченици се оние маченици коишто имаме ерархиско свештенство.

Исповедници се оние што за време на својот живот страдале, исповедајќи ја верата, но не починале со насилна смрт, мачеништво. Преподобен Максим Исповедник е класичен пример: тој целиот живот страдал за своето исповедање на православното учење против монотелитите (му бил исечен јазикот и едната рака).

Преподобни се оние што преку аскетски (подвижнички) живот во монаштво (пост, молитва, победа над страстите) достигнале висок степен на подобност, сличност на Бога, т.е. во себе го развиле потенцијалот на образот Божји, подобието. Преподобномаченици се монаси коишто пострадале со маченичка смрт.

Јуродиви (безумни) заради Христа се оние што достигнале висок степен на смирение, понизност, земајќи го на себе крстот да бидат сметани како луди за светот и од него да ја сокријат големината на својот подвиг (св. Андреј Јуродив, св. Василиј Јуродив, св. Ксенија Петербуршка). Основа на овој вид подвижништво се зборовите на Павле: Ние се безумни заради Христа (1Кор 4,10).

Житијата на светиите, според зборовите на преподобниот Јустин Ќелиски, го претставуваат животот на Господ Христос повторен во животите на светиите. Тие се опит и живо Предание на Црквата, а нивното читање е од голема полза за верните. (Можеме да кажеме дека, на некој начин, житијата ги прикажуваат успешните експерименти, со коишто се потврдува вистинитоста на христијанскиот благодатен живот). Во неделата по Педесетница (Духовден) се одбележува споменот на сите светии (и на оние што се познати и имаат свој празник и на сите оние што не се познати).

Г.Г.

*************

Неделя на всички светии

Първата неделя след Петдесетница е посветена на всички светии. Отците на Църквата са установили този празник по три причини.

Първо – да ни посочат плодовете, с които слизането на Светия Дух изпълни и оплоди нетленната действителност, духовния свят.

Второ – да ни напомнят, че има много герои на вярата, които със съвършен живот и с жертвена изповед са служили на Бога и са овенчани от Него с “венеца на славата”, но са останали безименни и неизвестни за света.

И трето – да се съберат всички светии в един ден, за да се знае, че те са живели и просияли със силата на Единия Спасител Иисус Христос, че са се подвизавали на едно и също поприще на добродетелта, че всички са от Едната, Света, Съборна и Апостолска Христова Църква и че пребъдват в едно Небесно Царство на Отца и Сина, и Светия Дух – в Царството на благодатта.“Яви се Божията благодат, спасителна за всички човеци”, казва св. апостол Павел.

Днес празнуваме всички светии, които със силата на Светия Дух вършеха и вършат чудеса, разпространяваха Евангелието на Спасението и с живота си доказаха, че Божият промисъл и всемогъщество действат винаги и че във всички времена и при всички обстоятелства възсияват нови и нови светци и светици, съсъди на Божията благодат и молитвени застъпници за нас пред престола на Всевишния.

Църквата Христова е създадена от Божия Син – Иисус Христос, осветена е от Светия Дух, изстрадана е и утвърдена от апостолите и от светиите. Тя стои здраво и твърдо през вековете, защото в нейните основи са вградени мъченичеството, подвигът и кръвта на хиляди и хиляди Христови последователи.

Спасителят иска от нас да не пазим само за себе си своята вяра, а да я изповядваме, за да се осъществи Евангелието на практика като универсално Богооткровено учение за всички народи през всички времена. Най-висока стойност има изповядването и признаването името Христово пред неверници, богохулници и богоборци. Христос възвести учението Си не за ангели и за съвършени същества, а за грешната човешка природа. Христос познава и силата на греха. Затова ни учи как да живеем – с вяра в Него, с изповед на името Му пред човеците и смирено спазване на Неговата свята воля.

Защото, които са първи по преценката на света, според Божията отсъда може да се окажат последни, а които наглед и по преценката на хората са последни, според Божия праведен съд ще бъдат първи.

Николай Хаджиев

Брой 12 за 1998 година

 

Тълкувание на Евангелието

Вижте, братя и сестри, с тези думи Христос не забранява храната, но забранява да казваме: какво ще ядем? По примера на богатите, които още от вечерта мислят: какво ще закусваме утре? и отдават много сили и средства за приготвянето на изтънчени ястия. Тази грижа отслабва духа, води до забрава на духовното дело и пренебрегване на Бога. А онези, които се грижат за живота на своята душа, ще получат освен духовните блага, които търсят, и телесните. Защото Онзи, Който е дал по-висшето – душата и тялото, може да даде и нужното за тяхното съществуване.

И все пак много хора мислят, че Христовите заповеди са неизпълними. И наистина, как можеш да не се грижиш за утрешния ден? Как можеш да обичаш тези, които са ти направили зло? И възможно ли е човек да бъде съвършен като Небесния Отец, както иска Спасителят?А нима можем да допуснем, че Христос зле познава човешката природа или че като Творец не знае законите на нашия паднал свят? Невъзможно. Нима Той може да ни вмени в дълг неизпълнимото и да ни унижи с непосилни заповеди? “Игото Ми е благо”, обаче казва Той. Как тогава да решим това противоречие?

Противоречие, братя и сестри, няма само ако осъзнаем с разума и сърцето си, че Христос не дойде да ни научи на нов морал, а ни остави Самия Себе Си. “Невъзможното за човека е възможно за Бога… Пребъдвайте в Моята любов… Пребъдвайте в Мене и Аз във вас.” Знаейки, че съвършеното упование на Бога и негриженето за земни блага е непосилно за хората, Спасителят присъединява към Себе Си верните, както клонките се съединяват с лозата, за да се разкрие и прояви в тях Неговата любов и Неговото упование в Отца. И ако преди Христа законът ни вменяваше в дълг нещо, за което не ни даваше сили, то сега благодатта ни дава онова, което ни вменява в дълг.

Значи всяка Христова заповед е немислима без участието в Неговата Тайна. Значи не можем да отделим християнската нравственост от църковната мистика, от тайнствата на Църквата. Само чрез тях, а най-вече чрез св. Причастие, ние немощните, като ставаме цяло с Христа, получаваме благодатта да ставаме подобни на Бога, към което сме и призвани от сътворение мира. И тъй, не се грижете и не думайте: какво да ядем, или какво да пием, или какво да облечем? Защото всичко това търсят езичниците, и защото вашият Небесен Отец знае, че имате нужда от всичко това. Но първо търсете царството на Бога и Неговата правда, и всичко това ще ви се придаде.

Брой 12 за 1998 година

 

Божията любов във всички светии

„Който обича баща или майка повече от Мене, не е достоен за Мене” (Мат.. 10:37)

В първата Неделя след Петдесетница, когато празнуваме снизхождането на Светия Дух и рождения ден на Църквата Христова, е определено да се празнуват заедно всички светии. Всички онези човеци, които със земния си живот са доказали, че са достойни за любовта Божия. Всички, които изповядали открито пред човеците Бога и вървели по Неговите пътища. А това са:

•  пророците, предвъзвестили Христовото въчовечаване и идването Му на света;
• светите апостоли Христови, станали свидетели и предали ни учението Му;
• мъчениците за вярата, осветили с кръвта си първите векове на Църквата;
• светите отци, светителите и учителите църковни, борили се срещу ересите и формулирали основното учение на православното изповедание;
• преподобните жени и мъже, които оставили имот и близки, отрекли се от земното и вещественото, притекли се при Христа и достигнали ангелоподобен живот дори още тук на земята. Всички, които достойно и смирено носели кръста си след Спасителя.

„Който обича баща или майка повече от Мене, не е достоен за Мене; и който обича син или дъщеря повече от Мене, не е достоен за Мене; и който не взима кръста си, а следва подире Ми, не е достоен за Мене” (Матей 10:37-38).

На пръв поглед тези думи ни се струват странни и противоречащи на Свещ. Писание. Та нали там пише:„почитай баща си и майка си”…?! Как Господ изисква тук от нас да оставим близките и семейството си, за да Го последваме? Трябва правилно да разбираме смисъла на тези думи. Да обичаме повече Бога и да търсим Неговата правда не означава, че трябва да напуснем своите родители и деца. Напротив, законът Божи ни повелява да обичаме и да се грижим за своите близки. Но, ако наши кръвни сродници не само не живеят по Бога, но пречат и на нас да изпълняваме Божията воля, тогава трябва да изберем едното от двете. И блажен е оня, който се отрече от това, което му пречи по пътя към и след Бога.

Св. Кирил Александрийски казва:

„Ако някой от нас има баща или син, или брат, който не вярва в Христа Господа, и ако някой от тях ни бърка да живем според вярата и да постигнем живот на небето, ние сме длъжни да скъсаме обещание с него… Ако твоят брат или син, или жена, или който и да било друг ти заговори за нещо богопротивно, нека в твое лице спечели победа над тях Христос, Който е страдал за тебе”.

Семейството обаче, в което всеки вярно и предано носи кръста си подир Христа и ревностно служи на вярата, правдата и милосърдието, е благословено от Бога. В такова обкръжение игото Христово е още по-благо и бремето Му леко и с радост се понася. А колкото повече са тези благословени семейства, толкова по-спокойно е обществото. Ако се подвизаваме в Божията правда, ще пребъдем и в любовта Му. Защото

„кой ще ни отлъчи от любовта Божия: скръб ли, притеснение ли или гонение, глад ли или голотия, опасност ли или меч?… ни смърт, нито живот, ни Ангели, ни Власти, нито Сили, ни настояще, нито бъдеще… нито друга някоя твар ще може да ни отлъчи от любовта Божия в Христа Иисуса, нашия Господ” (Римл. 8:35, 38-39).

Всички светии, знайни и незнайни, които празнуваме, са въплътили и възвестили в живота си тази любов Божия през вековете. Всеки от тях със своя личен подвиг, дарба и призвание в служба на човеците е доказал евангелската истина, че „Бог е любов” (1Йоан. 4:8), с която трябва да живеем.

Ставрофорен иконом Стефан Енев
“Църковен вестник”, брой 24 от 1995 година
Първа електронна публикация

 

Триодь Цветная: Неделя Всех Святых (1-я по Пятидесятнице)

В службе этой недели, сверх обычного прославления воскресения Христова, прославляются лики всех святых угодников Божиих, просиявших верой в грядущего и пришедшего обетованного Искупителя, а также и подвигами благочестия. В песнях церковных ублажаем: патриархов, праотцев, пророков, апостолов, мучеников, священномучеников, исповедников, святителей, преподобных и праведных отцов и матерей и всех святых, от века благоугодивших Богу, “прежде же всех” “Госпожу нашу и Владычицу, Богородицу, Марию Приснодеву.”

Ублажая память их, просим также молитвенного их ходатайства о нас пред Богом. Поскольку “Святым Духом всяка душа живится,” т. е. очищается, обновляется и устрояется горе, и поскольку Божественная благодать Святого Духа освятила, совершила первородных братий наших, на небесех написанных, и соделала их достойными молитвенниками нашими пред Богом, то, совершивши празднование преславного сошествия Святого Духа на апостолов и прославивши благодатную силу Его, освящающую души всех верующих, прилично потом прославить и тех святых питомцев благодати Божией, которые освящены и совершены силой Всесвятого и Животворящего Духа Господа. Этим празднованием восполняется также чествование и прославление и тех угодников Божиих, которым, по причине многочисленности и неизвестности их, не установлены особые празднования. Ублажая святых и исчисляя чины или лики их, святая Церковь указывает этим нам разнообразные добродетели для подражания им.

Молитвословия дня

Тропарь воскресен, гл. 8.

Святым, гл. 4.

Иже во всем мире мученик Твоих, яко багряницею и виссом, кровьми церковь Твоя украсившие я, теми вопиет Ти, Христе Боже: людем Твоим щедроты Твоя низпосли, мир жительству Твоему даруй и душам нашим велию милость.

Кондак, гл. 8.

Яко начатки естества, насадителю твари, вселенная приносит Ти, Господи, Богоносные мученики: тех молитвами в мире глубоце церковь Твою, жительство Твое, Богородицею соблюди, Многомилостиве.

На великой вечерне положены 3 паремии в честь всех святых; по “Отче наш” поется: “Богородице Дево радуйся,” 2-жды, и тропарь всех святых (“Иже во всем мире”) 1-жды; “аще ли убо не творится бдению, то по “Отче наш” поется воскресный тропарь 8-го гласа, на “Слава” — тропарь всех святых и на “И ныне” — по гласу этого тропаря богородичен (“Еже от века утаенное”) 4-го гласа (см. Пентикост.).

На утрене, на “Бог Господь,” поются: тропарь воскресный 2-жды, “Слава” — тропарь всех святых и, по гласу этого тропаря, на “И ныне,” — богородичен 4-го гласа (см. выше); каноны положены: из Октоиха 8 гласа — воскресный со ирмосом на 4 (ирмос 1-жды), крестовоскресный на 2 и Богородицы на 2, и из Триоди — канон всех святых, на 6; катавасия: “Отверзу уста;” “на 9-й песни поем Честнейшую.”

На литургии поются 2 прокимна и 2 причастна (воскресный и Всех Святых).

Паремия. 1) Ис. 43:9-14. 2) Прем. Сол. 3:1-9. 3) Прем. Сол. 5:15-24, 6:1-3. Глас 8.

Утреннее Евангелие. 1-е.

Апостол. Евр. 11:33-40; 12:1-2; 330 зач.

Евангелие. Мф. 10:32-33; 37-38; 19:27-30; 38 зач.

“Аще храм Всех Святых: На малей и велицей вечерни, и на утрени, и на литургии, подобие поем, якоже случится в неделю великого святого, емуже бывает бдение, точию на утрени поем полиелей.” После поителея положено следующее величание:

Величаем вас, апостолы, мученицы, пророцы и вси святии, и чтем святую память вашу: вы бо молите о нас Христа Бога нашего.

После 50-го псалма поется: “Слава,” “Молитвами всех святых,” “И ныне,” “Молитвами Богородицы,” “Помилуй мя Боже,” вместо же воскресной стихиры (“Воскрес Иисус”) Устав указывает петь стихиру всем святым, “кую волиши” (подр. см. в Уст.).

От этой недели до 1 авг. поется катавасия: Отверзу уста моя.

“От сего убо дне утренняя Евангелия воскресна начинает чести по ряду” (т. е. по порядку, начиная 1-го и кончая 11-м, а затем опять с 1-го по 11-е и т. д.)

С неделей Всех Святых оканчиваются церковные службы, совершаемые по Триоди Цветной. Завершение триодных служб празднованием в честь всех святых есть, как поучает преосвященный Иннокентий. архиепископ Херсонский (см. Сочинения Иннокентия, архиеп. Херсонского, т. I, стр. 519-521), самое приличное заключение торжествам Господним. Ибо цель, для которой Спаситель наш оставил землю и взошел на небо, для которой Дух Святый оставил небо и сошел на землю, — сия высокая цель состоит не в другом чем, как в освящении грешного рода человеческого, в возведении всех нас на небо. Но лики святых Божиих составляют сонм непререкаемых свидетелей, что сия блаженная цель достигнута, что вознесшийся от нас Спаситель точно уготовал место для всех Своих последователей, что снисшедший к нам Утешитель действительно соделывает способными самых плотских людей обитать в обителях Отца Небесного.

Ибо что были все святые Божии, ныне нами ублажаемые, как не подобные нам люди? Посему слава их есть слава Сына Искупителя и Духа Освятителя: без заслуг Сына ни пред одним из них не отверзлось бы небо, а без благодати Духа ни один из них не смог бы войти и в отверстое небо. Посему настоящее празднество в честь всех святых и составляет самое естественное и приличное заключение празднеств Господних; ибо само есть непосредственный плод событий, в них воспоминаемых. Но дивная последовательность и богомудрый порядок празднеств святой Церкви, естественно, побуждает нас спросить себя: есть ли таковая последовательность такой святой порядок и в наших празднованиях?

Мы прошли теперь весь круг торжеств, достигли конца празднеств — по времени; но достигли ли конца и намерения оных на самом деле? Приблизились ли к тому, что составляет главный конец всех празднеств и учреждений Церкви, всех таинств и всего служения ея, всей нашей благодатной и естественной жизни — к нашему освящению во Христе? Совершая уже ныне память всех святых, можем ли сказать о себе, что мы сами сделались свободнее от всего греховного, чище от всего земного и тленного, сроднее в духе со всем духовным и небесным? Это естественный и необходимый плод, который Церковь предполагала видеть в нас ныне, после стольких светлых торжеств! Она чаяла, что страдания Господа поколеблют самое упорное во грехе сердце, что с воскресением Его воскреснет в нашем духе все, что еще не успело быть совершенно подавлено грехом, что с вознесением Его на небо поднимутся мысль и желания к небу самых равнодушных, что с сошествием на землю Утешителя обратятся самые слабые и отважатся вступить на путь веры и любви.

Исполнились ли сколько-нибудь сии чаяния? Велика ли в нас жатва после столь долгого сеяния? Что видит теперь в нас Господь наш, приникая с высоты святой славы Своей? Усматривает ли хотя малое соответствие тем великим подвигам, кои Он подъял за нас, находясь на земле? Что нашел в нас Дух Святой, снисшедший к нам от Отца? Может ли Он засвидетельствовать пред Отцом, что земные чада Его еще помнят о своем происхождении, и не хотят оставаться навсегда в земле чуждой?

Много ли радостного находят ныне в нас, несмотря на торжество наше в честь их, и святая братия наша на небе? Когда мы празднуем в честь их, и они без сомнения не остаются праздными. Мы припоминаем их деяния и подвиги, а они рассматривают наши нравы, образ жизни и действия; видя их труды и победы над врагами спасения. мы не можем не утешаться духом; видя наши падения и измены истине, они не могут не сокрушаться о нас. Что же, если они во многих из нас ничего не увидят, кроме падений и измен? Что после сего будет значить наше празднование в честь всех святых для самих святых, если не день сетования о всех нас грешниках?

Таковы наши празднества! Круг церковных празднеств светел и благолепен; круг наших празднеств бывает и темен, и безобразен. В круге церковном самые сетования оканчиваются духовным торжеством; в нашем круге самые торжества приводят нередко к духовному сетованию. В самом деле, может ли веселиться о нас вознесшийся Господь наш, когда видит, что крестные страдания Его остаются для многих из нас без всякого плода, и что многие из последователей Его живут так, как бы Он и не приходил для спасения их на землю? Может ли утешаться нами Дух Утешитель, когда видит, как многие вовсе не памятуют о Его присутствии среди нас, дышат непрестанно духом мира, идут вопреки Его благодатным внушениям? Могут ли принимать с радостью наши величания и небесная братия наша, когда находят, что земная братия их безумно расточают общее всем человекам драгоценное наследие благодати, нисколько не соответствуют своему небесному благородству, идут на всякое зло, вопреки воле Отца Небесного? После сего одно средство соделать нынешнее празднество благоприятным для нашего Спасителя, для Духа Утешителя и для всех святых — усвоить себе сетование их о грехах наших.

Покаяние все вдруг изменяет. Когда мы начнем сетовать по Бозе, тогда небожители возрадуются, подобно как они сетуют. Когда мы предаемся радостям греховным, но сетованию о грехах прилично ли быть заключением торжеств Церкви? Для праведных, конечно, было бы это не прилично, а для грешников всего приличнее. Больные лечатся и в праздники; а какая болезнь опаснее греха? Впрочем, чем начался круг священных дней, ныне заключаемых? Не воспоминанием ли падения Адамова, а в лице Адама и всех нас, потомков его? Посему, чем лучше и заключить его, как не восстанием из падений собственных, через покаяние? Таким образом, конец возвратится к началу и возвратит нас к тому блаженному и безначальному началу, в коем блаженствуют ныне души всех святых братий. “Не медли, — внушает каждому из нас Священное Писание. — обратиться к Господу и не откладывай со дня на день;” “при мысли об умилостивлении не будь бесстрашен, чтобы прилагать грех ко грехам” “внезапно найдет гнев Господа, и ты погибнешь во время отмщения” (Сир. 5:8-9).

С. В. Булгаков, Триодь Постная. Триодь Цветная. Настольная книга для священнослужителей. Издание исправленное и дополненное, 2004 год

Интернет-версия под общей редакцией Его Преосвященства Александра (Милеанта), Епископа Буэнос-Айресского и Южно-Американского

www.paskha.gatchina3000.ru

 

All Saints Day. Commemorated first Sunday after Pentecost

The Orthodox Church celebrates the memory of All Saints on the first Sunday after Pentecost. The need for setting aside one day in the ecclesiastical calendar to honour ‘all saints’ was felt right after the Persecutions. Obviously, and in spite of the fact that the Church was already celebrating the memory of well-known saints, it was impossible to know individually and by name, all those who gave themselves for the faith in Christ. And though the day of commemoration varied among the various local Churches, the faithful of the Christian Church at large felt the need not only to commemorate the life and martyrdom of those athletes of the new faith, but also to establish a communion with them.

The present day of celebration of the feast of All Saints goes back at least to St. John Chrysostom, who in one of his homilies in Constantinople says that the commemoration of the Martyrs of the Universal Church was observed on the first Sunday after Pentecost. All Saints Day has always been observed not only as an opportunity for the Church to project to her living membership Christian ideals to be emulated, but also as an opportunity to establish a unity between the Triumphant Church of Christ in heaven and His militant one on earth.

by the Late Rev N. Patrinacos, Greek Orthodox Archidiocese of Australia

Вси Светии

********************

В името на Отца и Сина и Светия Дух!

За всеки от светиите има свой ден, свой особен празник. А днес ние с вас ги възпоменаваме всички заедно: и тези, които били прославени, известни още приживе, и онези, които разкрили своята святост след смъртта си, които останали неизвестни за хората, но познати на Бога – всички тях, които наричаме светии. Светците са хора, изпълнили Божия замисъл, хора, каквито Господ би искал всички ние да бъдем. Понеже всеки човек, сътворен от Бога, е призван към святост.

„… Бъдете свети, защото Аз съм свет” – казва Господ в Свещеното Писание*.

„… Бъдете съвършени, както е съвършен и Небесният ваш Отец” – казва Господ Иисус, обръщайки се към всекиго от нас**.

А какво е светостта? Тя е такова свойство на човешката душа, когато любовта и служението към Бога стоят на първо място; когато ние Му отдаваме своите сили чрез служение на другите; когато Божието царство е в сърцето ни. Когато в нас властват не нашият каприз, не нашето самолюбие, не нашата гордост, не нашият грях, не нашият произвол – а властва волята Божия – ето това е Божието царство, което е вътре в нас.

Към това Царство ни призовава Господ, като казва: бъдете свети. На някои им се струва, че светците са били някакви особени хора, че те сякаш са се намирали извън живота, че са били отделени с дебела стена от обичайните всекидневни занимания, които вършат всички останали хора.

Но житията на светците, които винаги с любов, с интерес, с назидание са четели много поколения вярващи християни, ни показват, че това не е така, че сред светиите има хора от най-различни възрасти, звания, професии, народности, жители на различни страни, говорещи на различни езици. Те имали различни служения: епископи на Христовата църква, които водели стадото Христово, светители – ние ги наричаме светители, защото били богослови и носители на апостолската благодат, виждаме още и подвижници, пустинници, благоверни князе, мъченици, царе и бедняци, млади девици и побелели старци – всичко това са различни светци, те съвсем не си приличат помежду си.

Ако поставим един до друг младия мъченик, който отдал живота си за вярата, отшелника, който години наред живеел в глухата гора, и княза, на когото се налагало и да управлява, и да се съветва със своята дружина, и да воюва – човек би казал, какво е общото между тях? И въпреки това всички те са наричани светци. Защото, занимавайки се със своето дело, осъществявайки своето призвание, в същото време те посвещавали себе си на Господа.

Великомъченик Пантелеймон е изобразяван с кутийка за лекарства, понеже бил лекар. Свети Йоан Златоуст изучавал човешката мъдрост, учил в най-знаменитите школи на онова време, а Василий Блажени ходел полугол по улиците зиме и лете, като последния бедняк, и Духът Божий бил в него.

По такъв начин, всички тези хора, напуснали вече нашия свят, са ни оставили велик пример за служение. Където и да се намираме ние с вас, майки и бащи, млади и стари, където и да се трудим, навсякъде можем да чуваме Божия глас.
Ти живееш по волята Господня – значи можеш да изпълняваш Неговия призив – да бъдеш свят в настоящия живот, в онази малка степен, в която това е достъпно за тебе, в която ти позволява твоята немощ. Но как да вършим това, как да се стремим да подражаваме на хората, изпълнили евангелското слово – нали ние с вас живеем в грехове и всеки ден нарушаваме Христовите заповеди?

Веднъж дошли хора при един мъдрец, подвижник, и го попитали: „Ти тук се молиш и живееш далеч от всички, а на нас ни се налага да работим ежедневно, връщаме се уморени, на работа се случва да общуваме с раздразнени хора, трябва да се грижим за семействата си, да изкарваме прехраната – имаме толкова задачи, които ни обременяват. Как можем да вървим по пътя към светостта?” Тогава той им казал: „Ще ви дам една загадка. Три неща могат да ви изведат на този път: плувецът, огледалото и статуята”. Те се учудили и казали: „Обясни какво означава това”. И старецът отговорил: „Когато плувецът заплува под водата, колкото и добре да прави това, той трябва да се повдига над нея и да поема въздух”. Така и ние, потопени в своите дела, от време на време непременно трябва да вдишваме свежата струя на мира, благодатта и молитвата, да се изтръгваме от потока на този живот, за да се съсредоточим, да обърнем себе си, своите мисли към молитвата, към Божието слово, към тайнствата, които ни дават нови духовни сили. Ако отлагаме това, може да не ни достигне въздух, както се задъхва плувецът, който не се повдига на повърхността.

„А огледалото?” – попитали те. „Огледалото ти отговаря с това, което му показваш. Ако искаш да получаваш добро в живота, сам го носи на хората: бъди търпелив към тях, доброжелателен, старай се да помагаш на нуждаещите се от помощ, прави на другите това, което би искал те да правят на тебе, както ни казва Господ Иисус Христос.”

И накрая, последното – това е статуята. Как майсторът изработва статуя? Той взема голям камък и започва да отделя с чука късчета, премахва всичко излишно, докато от безформения камък не се получи фигура на човек или животно. С тежки удари специалният чук отстранява всичко ненужно: той се труди като каменоделец – това е нелеко. Така и ние в живота си трябва с голямо напрежение да премахваме от своята душа всичко, което я покварява, което я превръща от образ и подобие Божие в безформена маса, покрита с плесента на греховете. Отстраняваме своя грях чрез изповед, покаяние, пост, борба със себе си”.
„Ето ги – казал старецът – трите условия, които е необходимо да изпълним, за да намерим пътя към светостта. Помни ги, и тогава пътят Господен ще бъде недалеч от тебе, и когато тръгнеш по него, ще разбереш, че светостта е не само Божи призив, но и Божи дар”.

Защото онзи, който иска да тръгне след Господа, ще получи Неговата помощ, тъй като по този път ние вървим не сами, а заедно с нашия Господ и Спасител, заобиколени от светиите, вече достигнали онова, към което се стремим – към царството Божие, което е вътре в нас. Амин. | http://www.alexandermen.ru

1 юни 1980 г.
Бележки
* Лев. 11:45
** Мат. 5:48

(Из книгата с проповеди „О вечном и временном”, изд. „Жизнь с Богом”, Москва 2007, с. 334-337.)

Превод: Радостина Ангелова

************

С почитта си към светците пряко и непряко възхваляваме Господа. По думите на Самия Спасител: „Който приема вас, Мене приема; а който приема Мене, приема Тогова, Който Ме е пратил (Мат. 10:40).

Почитаме светците, защото те са приятели на Господа, според свидетелството на Спасителя, Който казва на своите ученици: „Вие сте Ми приятели, ако вършите всичко онова, що ви Аз заповядвам” (Йоан 15:14). И на други места в Писанието се казва, че светците са приятели на Бога: „И изпълни се Писанието, което казва: “повярва Авраам на Бога, и това му се вмени за оправдание”, и той бъде наречен приятел Божий“ (Яков. 2:23; срвн. Исая 41:8).

Почитаме светците и чрез тях измолваме Неговата помощ, защото „не знаете ли, че светиите ще съдят света?…“ (I Кор. 6:2). Защото Спасителят само на апостолите и на подобните на тях е казал: „Истина ви казвам, че вие, които Ме последвахте, при пакибитието, кога Син Човеческий седне на престола на славата Си, ще седнете и вие на дванайсет престола, като съдите дванайсетте Израилеви колена“ (Мат. 19:28).

Знаете ли колко на брой са светиите? А ангелите? Никой не знае колко са нито едните, нито другите… Но нека осъзнаем колко голям е нашият дълг, на нас – християните, постоянно да се молим и да призоваваме за помощ светиите и Божиите ангели в молитвите си.

„Голяма сила има усърдната молитва на праведника ” (Яков 5: 16), ни казва Писанието, а каква ли е силата на молитвите на милионите светии пред Господа, които се застъпват за хората и са положили душите си пред Него?! Затова, радостни са онзи християни, които почитат Божиите светии и просят милост от тези Господни посредници в молитвите си. Но горко на онези християни, които са се отклонили от истинската вяра и не почитат светиите и ангелите като молитвеници за света пред всевечния и милостив Господ.

Най-големите измежду светиите, като Пресвета Богородица, св. Йоан Кръстител, светите апостоли, светите Трима светители, светите Николай и Спиридон, светите великомъченици Георги и Димитър, св. Варвара, св. Екатерина и още много други се радват на особена почит. Църковната служба за тях е богата, а техните празници се празнуват с особено благоговение. В името на големите светии се строят църкви, те се провъзгласяват за закрилници на градове и държави. Повечето от нашите вярващи носят имена на светии, които приемат при светото Кръщение, и още от малки се поверяват на закрилата на съответния светец или светица, като при изпитанията в живота си се уповават на тях.

Но защо е необходима „Неделя на всички светии”? Тъй като голяма част от мъчениците и преподобните са останали неизвестни за света, Православната църква е наредила веднъж годишно, в първата неделя след Петдесетница да се почитат всички светии – знайни и незнайни, от Христос до наши дни.

Кой може да бъде почитан като светия? Много от светиите, които са съвършени в молитвата християни, смирени пред Господа в изпитанията и най-вече в любовта си към Бога, са приели особен духовен дар още през земния си живот. Някои от тях са имали дара на сърдечната молитва, други са имали дара на сълзите, на духовното мълчание, на смирението и на безграничната любов към цялото творение. Други от светиите са имали дара да правят чудеса, да виждат в бъдещето, да лекуват болести, да виждат мислите на хората, да гонят нечисти духове. След смъртта им техните мощи остават нетленни и по Божията благодат правят чудеса.

Светиите в Православната църква се делят на няколко чети: тази на апостолите, които прогласяват Христовото Евангелие по цялата Земя; на пророците и твърдите във вярата от времето на Стария Завет; четата на учителите на света, които са защитавали Църквата и догматите на православната вяра; четата на мъчениците, които проливат кръвта си за вярата в Христос; четата на преподобните отци на Църквата, това са свети монаси и отшелници, уповаващи се единствено на Бога, подвизавали се в пустини, пещери и манастири на пост и непрестанна молитва. И последната чета е тази на блажените и праведните на Земята, които Господ е обикнал, на сираците, вдовиците, невинните деца, на усърдни в Бога монаси и свещеници, на вярващите, които славят Господа и които безстрашно търпят нещастията си, болестите или изпитанията в земния си живот.

Христовата църква е Църква на светиите и мъчениците. Тя е основана с жертвата на Господа на Кръста, върху учението на апостолите и с кръвта на над десет милиона мъченици. Църквата винаги е раждала светии и на нея винаги са служили светии. Църквата и днес изисква святост, свети пастири и вярващи със свят живот!

Измежду тях сме и ние. Нашият дълг е да бъдем Христови последователи и тук, на Земята, да водим живот по пътя към светостта, да полагаме усилия за придобиването на Небесното царство.

Да бъдем с душата си със светиите, които са ни помогнали да се родим отново в Христос, означава да следваме тяхната непоколебима вяра, любовта им към Господа, усърдието, с което изпълняват Евангелието, постоянството им в молитвата. Не можем да се спасим, ако не подражаваме според силите си на живота на светиите. А това означава смирение и чистота на сърцето, мъжеството на мъчениците, молитвата на аскетите, смелостта на първите християни, търпението и благостта на отците…

Светиите са като наши родители, те са нашите молители, помощници в мъки и неволи, пример за следване. Нека оставим гордостта настрана, лошотията и липсата на вяра, и да помолим за помощ всички небесни светии, начело с Пресвета Богородица, която също честваме днес. Те са имали у себе си само чистота и святост: на тялото, на ума, на словото и на чувствата си. Затова са вършели чудеса, затова са изгонвали нечисти духове, затова телата им остават нетленни.

За да следваме пътя на светиите, нека се покаем за греховете си и винаги да се молим за помощ с тази кратка молитва: „Всички светии, молете се на Господа за нас!“. I http://www.doxologia.ro

Статията е публикувана със съкращения

Превод: Сандра Керелезова

****************

Изпраща ли господарят слугата си при овцете ненахранен?
Изпраща ли бащата сина си да оре без плуг и волове?
Изпраща ли военачалникът воина в битка без оръжие?

Не изпращат.

И Бог не изпраща в този свят Своите слуги, Своите синове, Своите воини ненахранени, невъоръжени. След като и хората знаят да снабдяват своите работници с потребното, толкова повече Бог знае да даде на Своите онова, което им е необходимо.

За това, че Бог изобилно дава Своята благодат на онези, които вършат Неговото дело, най-очевидно свидетелства примерът на светите апостоли. За това, че дванадесет души с незнатен произход и занятие, без войска и богатство, без земен блясък и сила, са могли да оставят своите домове и роднини и да тръгнат по света да проповядват Христовото Евангелие, тоест нещо съвсем ново и противно на всичко онова, което светът дотогава е смятал за истина и добро – това не може да се обясни по друг начин, освен чрез Божията помощ, съдействие и благодат. И при това да имат смелост да въстанат против лъжливата ученост на най-учените, против пагубното богатство на най-богатите, против безбожната власт на най-силните на този свят – откъде биха имали смелост простите рибари, ако Бог не ги хранеше със Своята мъдрост, ако не ги защитаваше със Своята сила, ако не ги въоръжаваше със Своето оръжие? И при това са имали такава неустрашимост и издръжливост, че да претърпят нечувани мъки и неописуеми унижения: да ги бият и хората, и природните бедствия; да ги оковават във вериги; да ги гонят с подигравки и удрят с камъни; да ги държат гладни по тъмници; да ги пренасят вързани по бурни морета от единия до другия край на света; да ги хвърлят на дивите зверове, да ги режат и разпъват; да гледат, че целият свят е въоръжен до зъби против тях, дванадесетте рибари – наистина, о, наистина те е трябвало да имат някаква непобедима тайнствена помощ, някаква храна, която не се взема в уста, но храни, някакво оръжие, което не се носи в ръце, но невидимо побеждава войските на врага (2 Кор. 10:4). След като развълнували целия свят с нечувана проповед за Възкръсналия Христос, за Бога, Който се е явил на хората в тяло и отново се е възнесъл в Своето небесно Царство, и посели семето на новата вяра, на новия живот, на новото творение, те са си тръгнали от този свят. Но едва сега земята започва да гори от тях: от техните семена, от техните думи, от техните стъпки. Народите, които са ги гонили, са се разпръснали по света; царствата, които са им се противили, са паднали безсилно в праха; домовете, които не са ги приели, са се сринали до основи; големците и учените на този свят, които са ги мъчили, са преживели срам и отчаяние и са завършили с най-ужасна смърт. А тяхното семе изниква и процъфтява; Църквата се издига от тяхната кръв и върху развалините на насилствените и лъжливи човешки творения; онези, които са ги приели, са се прославили; онези, които са им повярвали и са тръгнали след тях, са се спасили. О, колко обилно храни Господ Своите работници! Колко разкошно снабдява Своите верни синове! Как като истински военачалник въоръжава Своите воини!

Господ първо снабдява и въоръжава Своите верни, и едва след това ги изпраща на работа и на борба. А че това е така, Христос е показал и в Своя земен живот, показала го е и историята на Църквата след слизането на Светия Дух. В Евангелието се казва, че Христос повикал всички Свои ученици и им дал власт над нечистите духове да ги изгонват, и да изцеряват (хората от) всяка болест и всяка немощ. И тогава им казал да отидат и да проповядват приближаването на царството небесно, и още: болни изцерявайте, прокажени очиствайте, мъртви възкресявайте, бесове изгонвайте. Даром получихте, даром давайте.Следователно, първо им дава власт, мощ и сила, и едва след това ги изпраща на дело. За такова превелико дело апостолите е трябвало да получат и преголяма мощ. А че наистина са получили такава мощ, се вижда от думите на Самия Спасител: даром получихте. И още, за да покаже на апостолите колко голяма и непобедима е тази божествена мощ, която винаги ще бъде с тях, Господ им нарежда безгрижно да ходят на своето дело, без да носят със себе си нито злато, нито сребро, нито храна, нито две дрехи, нито торба, нито обуща; да не се гневят, ако някой не ги приеме; да не мислят предварително какво ще отговарят на съдилищата. И след като им дал необходимата сила, след като им обяснил, че тя е достатъчна за всички нужди и всички скърби в живота, едва тогава открито е изброил всички скърби и страдания, които ги очакват.Ето, Аз ви пращам като овци посред вълци. Но след това пак ги окуражава: не бойте се, вам и космите на главата са всички преброени. Божията сила помага и на врабците, а камо ли на вас! И накрая Господ завършва с решителните думи, които се съдържат и в днешното Евангелие и ясно изразяват какво очаква тези, които употребят за добро Божията сила, и какво – онези, които или не употребят дадената им сила за нищо, или се опитват да я употребят за зло:

И тъй, всеки, който Мене признае пред човеците, ще призная и Аз него пред Моя Отец Небесен; а който се отрече от Мене пред човеците, и Аз ще се отрека от него пред Моя Отец Небесен. Първото е наградата за добрия и верен воин, който устои и издържи; а второто – наказанието за злия и неверен воин, който се поколебае, усъмни и предаде на врага. Защото може ли да има по-голяма награда за един човек от тази Сам Господ Христос да го признае за Свой в царството небесно, пред небесния Отец и пред безбройното воинство ангели? Да го впише във вечната книга на живите; да го увенчае с неизказана слава и да го постави от дясната Си страна на безсмъртния небесен събор? И може ли да има по-голямо наказание за един човек от това сам Господ Христос да се отрече от него, да му каже пред събора на всички ангели и всички народи, и в присъствието на Небесния Отец: „Не те познавам, ти не си Мой; ти не съществуваш в книгата на живите; иди си от Мене!” А за това, че е необходимо открито да признаваме и да изповядваме името на Господ Иисус така, както и със сърцето си да вярваме в Него, говори апостол Павел: ако с устата си изповядваш, че Иисус е Господ, и със сърцето си повярваш, ще се спасиш (Рим. 10:9-10). Това значи, че ние сме длъжни да изповядваме Господ Иисус и с душата, и с тялото си. Защото човек се състои от душа и тяло, и затова е необходимо целият човек да изповяда онзи, Който е дошъл да спаси целия човек.

* * *

...Петър отговори и Му рече: ето, ние оставихме всичко и Те последвахме; какво, прочее, ще стане с нас?Апостол Петър поставя този въпрос, когато Господ съветвал богатия младеж, търсещ вечен живот, да отиде и да продаде целия си имот, да раздаде на сиромаси и да тръгне след Него, и когато младежът се наскърбил, защото имал много имот. Тогава Петър поставил горния въпрос, който Църквата е свързала с днешното Евангелие поради тясната духовна връзка между единия и другия. Свети Петър пита от името на всички апостоли: какво ще стане с тях? Ето, те са оставили всичко: и къщите, и роднините, и работата си, и са тръгнали след Него.

А Иисус им рече: истина ви казвам, че вие, които Ме последвахте, при пакибитието, кога Син Човеческий седне на престола на славата Си, ще седнете и вие на дванайсет престола, като съдите дванайсетте Израилеви колена. На въпроса на Петър Господ отговаря на всички апостоли: рече им. Но и тук сред тях е и Юда, предателят. Нима и той ще седне на престола? По онова време Юда още не бил предал Христос, въпреки че предателството може би вече било заченато в неговото сърце. Знаейки предварително, че Юда ще Го предаде, Господ говори условно и предпазливо. Забележете, че Христос не казва: вие всички, а вие, които Ме последвахте. Тези думи изключват предателя Юда, защото той само донякъде е вървял с Христос, но всъщност не е следвал Христос. Скоро той изцяло ще се отдели от Христос и апостолите, а на негово място ще дойде друг и на неговия престол ще седне друг.

Господ обещава велика награда на Своите верни апостоли. Те ще бъдат съдии над целия израилски народ, а не на цялото човечество – защото Той ще бъде единственият Съдия на цялото човечество, – на израилския народ, от който са произлезли. Този народ ще осъди апостолите в земния живот, но апостолите ще му бъдат съдии на Страшния Съд, когато всички народи и всички хора ще се разделят на дясно и ляво, и когато едните ще бъдат призовани във вечното блаженство, а другите – във вечната мъка. Тогава, при това ново раждане, дванадесетте апостоли ще седнат от дясната страна на Господа на дванадесетте престола на славата и ще съдят своя народ, своите съдии в този живот. Но техният съд няма да бъде съд на отмъщението, а съд на правдата.

Онова, което Господ отговорил на апостолите, се отнася изключително за самите тях. Но към този отговор Той сега добавя нещо, отнасящо се за всички верни Негови последователи през всички времена:

И всеки, който остави къща, или братя, или сестри, или баща, или майка, или жена, или деца, или нивя, заради Моето име, ще получи стократно и ще наследи живот вечен. Не са ли получили апостолите и светиите и в този свят стократно повече, отколкото са оставили заради Христовото име? Не се ли издигат стотици и стотици храмове по земното кълбо, които носят техните имена? Не стотици, а стотици милиони мъже и жени не ги ли наричат свои духовни отци и духовни братя? Божието обещание, дадено на Авраам, се е изпълнило дословно и към Божиите светии: тяхното духовно потомство наистина е станало толкова многобройно, колкото са небесните звезди и пясъкът по морския бряг (Бит. 22:17). Светиците, мъчениците и девиците не са ли станали духовни майки и духовни сестри на много и много вярващи, които, имайки техния пример, са последвали Христос? Нямат ли апостолите и светиите и сега, на земята, както и в цялата история на християнската Църква, множество свои духовни деца и духовни невести? Оставили своята къща и своята земя, не са ли станали техни къщи всички къщи на вярващите, и всичките им земи – тяхна земя? Оставяйки малкото – още в самото начало на своята апостолска мисия – всички те са получили много, и не са били бедни, нито са се нуждаели (Деян. 4:34). Духовното потомство е несравнимо по-многобройно от телесното. Духовната печалба е много по-голяма от материалната. Затова Господ добавя, че всички те, освен всичко друго, ще получат и вечен живот.

По своя вътрешен смисъл „къща“ означава старата, грешна душа; братята и сестрите, бащата, майката и жената означават земните привързаности на нашата душа; децата означават нашите грешни дела, а земята – целият сетивен свят, заедно с нашето тяло. Който остави всичко това заради Христос, ще получи стократно повече и по-добро от онова, което е имал. И наред с това – вечен живот.

Господ употребява числото сто, защото това число изразява пълнотата на всички числа, както и за да покаже цялата пълнота на даровете, които верните ще получат. Не стотици, а стотици хиляди мъже и жени са оставили всичко онова и са получили всичко това. На тях и на подобните на тях е посветена днешната неделя – Неделята на всички светии. Някои светии имат свои отделни дни на празнуване в годината. Това са само най-известните. Но освен тях има още огромен брой светии, които са останали скрити за човешките очи, но които са не по-малко известни на живия, всезнаещ Бог. Те съставят прославената Христова Църква и се намират в най-тясна връзка с нас, които съставяме войнстващата Църква на земята. Чрез тях Господ свети като слънце през звезди. Защото те са членове на тялото Му – от плътта Му и от костите Му (Еф. 5:30).

Те са живи, силни и близки на Бога. Но те са близки и на нас. Те непрестанно гледат живота на Църквата Божия на земята; внимателно ни следят от раждането до смъртта; чуват нашите молби, знаят нашите скърби, помагат ни със своята сила и своите молитви, които се издигат като тамян през високи планини от ангел до Божия престол (Откр. 8:3-4). Това са велики мъченици за Христос, светители и богоносни отци, пастири и учители на Църквата, благочестиви царе и царици, които взеха Божията Църква под своя закрила от гонителите, изповедници и пустинници, постници и отшелници, воини и юродиви – с една дума, всички онези, за които Христовата любов засенчва всяка друга любов на земята, и които заради Христовото име са оставили всичко и са претърпели всичко докрай, поради което са били спасени и са спасили и други около себе си. Те и до ден-днешен ни помагат да се спасим; защото в тях няма нито себичност, нито завист: те се радват на това, че повече хора, мъже и жени, ще се спасят и ще достигнат онази слава, в която пребивават те. Всички те победиха с вяра. Всички те угасиха огнената сила, изгаряща във вид на страсти немощните човешки същества. Много от тях понесоха поругания и удари, окови и тъмници, и накрая бяха убити с камъни. А други, за които целият свят не беше достоен, се скитаха по планини, пещери и земни пропасти (Евр. 11:33-38). Но този живот е изпит на дело, а наградите се дават в онзи свят. Те положиха изпита отлично и сега помагат и на нас, за да не се посрамим, а да издържим изпита като тях и да се уподобим на тях в Царството Божие. Наистина, дивен и чуден е Бог в Своите светии!

Неслучайно Църквата е посветила тази неделя на всички светии, като първа неделя след празнуването на слизането на Светия Дух, за наша поука. За да се поучим от това, че и всички светии, както и апостолите, са се показали като най-големи герои в историята на човешкия род не толкова със своята сила, колкото с помощта на благодатната сила на Светия Дух. Те са хранени с Божия хляб, снабдявани са по Божия промисъл, въоръжавани са с Божието оръжие. Затова са можели да издържат в борбата, да претърпят докрай и да победят всичко. (Св. Макарий Велики от своя опит учи, че човек трябва сам дълго да се упражнява в добродетелите, с много труд и самопринуждаване, и „накрая Господ идва, пребивава в него и той пребивава в Господа, и сам Господ в него без труд извършва Своите собствени заповеди, изпълвайки го с духовен плод”, Беседа 19).

А мнозина първи ще бъдат последни, и последни – първи. С тези пророчески думи Господ завършва Своята реч към апостолите. Тези думи са се изпълнили и се изпълняват и до днес, но те ще се изпълнят докрай едва на Страшния съд. Апостолите са били смятани за последните хора в Израил, а фарисеите и лицемерите, които са гонели апостолите, за първи: станахме като измет на света, измет за всички досега (1 Кор. 4:13). Но апостолите са станали първи, а техните гонители – последни и на небето, и на земята. Юда, предателят, е бил между първите, но със своето богопредателство е станал последен. Много светии са били смятани за последни, а са станали първи, докато техните мъчители и презрители за паднали от първите места на честта и славата на този свят до последното място пред Божието лице. А на Страшния съд ще се обяви и ще се види как много и много хора, които сега се смятат за първи между нас, ще отидат на последните места, а пък мнозина, които сега смятат себе си, и биват смятани от света за последни в този живот, ще се издигнат на първите места.

Тези думи имат и свой вътрешен, скрит смисъл. Във всеки от нас се води борба между низшия и висшия човек. Когато в нас царува онова, което е низко, противно, грешно, страшно, тогава низшият човек в нас е първи, а висшият – последен. Изповяда ли човек своите грехове, покае ли се, причасти ли се с Живия Христос, тогава низшият човек в него пада от първото на последното, а висшият се издига от последното до първото място. И обратно, когато в нас царува Христовата красота и благообразност, в смирение и послушност към Господа, във вяра и добри дела, тогава висшият човек е първи, а низшият – последен. Но за съжаление, се случва така, че понякога добрият и благочестив човек става твърде самоуверен и от тази самоувереност се ражда гордост, а от гордостта – всички останали злини, като стълба, по която низшият човек изпълзява на първо място, а висшият бива изтласкан на последно. И така първият става последен, а последният – първи.

Затова трябва непрестанно да бдим над самите себе си, и никога да не се надяваме прекалено много на себе си, но цялата си надежда да възлагаме с молитва на Господа и на Неговото победоносно оръжие и благодатна сила. Всичко мога чрез Иисуса Христа, Който ме укрепява (Фил. 4:13), казва апостол Павел. Да кажем така и ние: всичко можем, Господи Всесилни, чрез Тебе и чрез Твоята мощ, която винаги присъства в нас. Нищо не можем сами от себе си, нищо, освен да вършим грехове. Гладни сме без Тебе, Господарю наш. Голи сме без Тебе, Отче наш. Невъоръжени и безсилни сме без Тебе, Военачалниче наш. А с Тебе имаме всичко и можем всичко, победоносни Спасителю наш. Благодарни сме за всичко и Ти се молим: не отстъпвай от нас и не ни лишавай от Твоята помощ до края на нашия живот. Да бъде слава на Тебе, Господи Иисусе, с Отца и Светия Дух – Единосъщната и Неразделна Троица, сега и винаги и през всички векове. Амин. I http://www.svetosavlje.org.

Беседата е публикувана със съкращения

Превод: Татяна Филева

***************

Църковните празници са непресъхващ извор на утеха, ободрение и надежда, и само ако повече се замисляхме над техния смисъл, животът ни би бил много по-радостен. Това се отнася и за Деня на всички светии. Какво си припомняме на този ден?

Припомняме си, че светът, в който живеем, има цел, смисъл и предназначение. Всички събития на световната история, били те радостни или непоносимо трагични, са насочени към една цел – и тази цел е Царството Небесно, където са светиите. Защо преминават вековете; защо възникват, укрепват и залязват могъщи държави; защо Църквата проповядва Словото Божие; защо благовестителите отиват в далечни страни; защо изобщо е създаден светът; защо светят звездите; защо са сътворени галактиките? Само с една цел – за да се насели Царството Божие със светии. Светът е създаден, за да роди светци; историята се развива, за да се явяват в нея светиите; животът на земята съществува, слънцето изгрява и дъжд вали заради същата тази цел – да се явяват светиите Божии.

Такъв е Божият замисъл за вселената; Бог желае да сподели със сътворените същества – с ангелите и хората – онзи вечен живот, онази любов и радост, които Той Самият притежава. Бог иска да създаде като резултат един прославен и преобразен свят, в който спасените хора и ангелите съставят едно семейство, чиято Глава е Христос. Всички векове от живота на Църквата протичат с целта хиляди хиляди хора от всички народи с покаяние и вяра да влязат в Божия дом и да заживеят там завинаги.

Ние знаем имената на някои от светците и ги почитаме, но всъщност Божиите светии са много повече от тези, които познаваме и именно заради това Църквата отбелязва този ден и се обръща към всички тях с молитвата: „Всички светии, молете Бога за нас!”

В този ден ние си припомняме, че имаме огромно любящо семейство, наши отци и братя, майки и сестри, които са извървели пътя на спасението преди нас и сега пребивават с Господа на небесата. Ние никога не сме самотни, забравени, изоставени – множество погледи, изпълнени с любов, загриженост, дълбоко съчувствие, са обърнати към нас от небесата, дори когато ние не усещаме това; нещо повече – точно в тези моменти те са най-близо до нас.

Църквата вярва, че светиите, след като се поселят на небесата, в никакъв случай не ни забравят, но по Божия воля се грижат за нас. Както в любящото семейство бащата възлага на по-големите деца да се грижат за по-малките, така и на небесата ангелите и светиите се грижат за нас, които извървяваме своя път на земята.

Този празник ни напомня, че Църквата не е „обществена организация”, тя е мистично тяло, общност, която обединява всички сега живеещи православни християни с тези, които вече са на небесата. Като част от Църквата ние принадлежим към това събрание, което се простира през всички страни и векове и чиято Глава е Христос. Да принадлежим към Църквата, да влизаме с благоговение под сводовете на храма, да пристъпваме към Светите Христови Тайни – това означава да принадлежим на небесата; да напуснем Църквата означава да прекъснем връзка с небесата.

Там, на небето, при Господа и Неговите светии няма ненавист, раздори и разделения; там има само любов и истинско братство, там са простени всички грехове и обиди, изцелени са всички язви. Светците ни напомнят за небесата – за онази реалност, изпълнена с присъствието на Господа, в която те пребивават в безкрайна радост и утеха; напомнят ни за нашия Дом, където нашите роднини ни очакват, за да ни посрещнат с обич.

Светците ни напомнят също и за надеждата. Защото те са били хора като нас, със същата плът и кръв. Те са живели във времена, които също са били изпълнени с препятствия и съблазни – не по-малко от нашите. И въпреки това те са достигнали до небесния си дом, те са при Господа. Значи, и ние не бива да униваме, и ние ще стигнем там и в свое време ще се присъединим към тях.

А сега, докато изминаваме нашия земен път с всичките му примки, ями и спънки, с всичките му блуждаещи огньове и лъжливи указатели, за нас е много важно непрекъснато да виждаме пред себе си Града на светиите, Небесния Йерусалим, към който вървим и където се надяваме да достигнем с Божия помощ и по молитвите на всички светии. | http://www.pravoslavie.ru

Превод: Евгения Николчева

*****************

До земеделеца Бранислав Ст.

Търсиш обяснение на апостолските думи: И вече не аз живея, а Христос живее в мене (Гал. 2:20). Това са думи на онзи апостол, който първоначално бил противник на Христос и на Христовите последователи, а после се обърнал от Савел в Павел. И като Павел, като вече обърнат в християнската вяра, той казва: Не живея вече аз, а Христос живее в мен. Какво означава това?

Това означава, че той вече живее не със своите мисли, а с Христовите, не със своята любов, а с Христовата; върши не своите дела, а делата на Христос. Защото всичко, което е мислел като гонител, той е престанал да мисли като защитник на Христовото Евангелие; и всичко, което е обичал като Савел, е намразил като Павел; и всичко, което е вършил като еврейски фарисей, е осъдил като християнски апостол. Наистина Савел е излязъл от самия себе си и в него се е вселил Христос, така че вече не Савел е мислел, чувствал и действал, а Христос в него. Пребъдете в Мене, и Аз във вас – е казал Господ на Своите ученици (Йоан 15:4). Това се осъществило при Павел. Всичко старо в него изчезнало и било заменено с ново. И умът, и сърцето, и волята. И всичко, което съставлявало неговата личност, било покорено на възкръсналия Господ, така че вече не той управлявал своя живот, а Христос; вече не той живеел, а Христос. Все едно че нашето езеро е влязло в светлината и светлината в езерото.

Как е станало това? Защото трябва да се знае, че човек не се ражда християнин, а става такъв. Самият Павел е разказвал за обръщането си многократно. За него този случай е най-важното събитие в живота му и главното доказателство за неговото духовно преобразяване от гонител в ревнител, от Савел в Павел, от ненавистник в предан от цялото си сърце служител на Господа. А самият този случай по пътя за Дамаск показва цялата трагедия на човешките мисли и желания, цялото нищожество на човешките планове, когато те не са в съгласие с Божиите.

Да даде Бог и ти да стигнеш до съвършенството на Павел, за да можеш да кажеш: Вече не аз живея, а Христос живее в мене!

Превод: Диляна Иванова

Из книгата на св. Николай Велимирович „До изгонените от рая”, ИК “Омофор” 2016

******************

Първовърховните апостоли Петър и Павел са всъщност напълно различни. Единият буквално от първите дни на Христовата проповед следва Христос, а вторият се бори против Господа с всички достъпни средства, докато явно чудо – срещата с Преследвания – не преобръща живота му. Единият е простодушен рибар, който не блести с образование; а другият е познавач на закона, книжник, получил високо образование, „възпитан при нозете Гамалиилови” (Деян. 22:3). Единият е семеен – Христос въздига неговата тъща от огницата (виж. Мат. 8:14-15); а другият е пламенен проповедник на девството, който при това преподава на верните и правилата на истинния християнски брак.

Те са толкова различни, но тяхната памет се празнува в един и същи ден. Те са дотолкова тясно свързани помежду си чрез тази памет, чрез общия живот и общото дело, че съзнанието на църковния човек най-често ги възприема едва ли не като единно цяло. Също и на иконите те обикновено се изобразяват заедно, сякаш са двама братя.

Светите апостоли Петър и Павел … Коя е причината, поради която тези толкова различни хора започват така да си приличат; как тези тъй чужди един на друг мъже стават толкова близки?

Заради слабостта ли? Единият се отрича от Христа в момент на малодушие, а другият е убеден, че служи на Бога, като предава християните на смърт…

Заради силата ли? Единият, след като се покайва, в своето служение на Христа е неустрашим и е дотолкова изпълнен с този дух на покаяние и смирение, че дори смята себе си за недостоен за мъчителна смърт чрез разпъване на кръст и изисква да бъде разпнат надолу с главата. А другият след срещата със Спасителя по пътя за Дамаск става проповедник на Евангелието, готов да благовести на ближни и далечни, за всички да стане всичко (виж. 1 Кор. 9:22), да скърби с всеки, който скърби; да страда с всеки, който страда; и изглежда няма сила на земята, която би могла да му попречи, да го спре – било то зверове, с които се бори в Ефес (виж. 1 Кор. 15:32), или пък бурята и морските дълбини, или пък камъните, разкъсващи плътта му.

Не, нито слабостта, нито силата ги сближава. Сродява ги любовта Христова и тяхната любов към Христа – тя ги прави братя.

Не съществува човек, когото Господ да не обича. Но се оказва, че малцина са в състояние да усетят тази любов, а още по-малко са тези, които се отзовават на нея както подобава. Човек разбира, че Христос го обича, той осъзнава, че никой не може да му е по-близък, че на никого той не е така скъп, че никой не се грижи за него така и не го цени така. Човек разбира всичко това … Но той не е готов да отвори докрай своето сърце за тази любов. Защото ако не й се поставят никакви граници, ако не се издигат препятствия на нейния път, любовта Христова ще преобрази напълно всичко в нас, ще ни накара да се променим, да живеем напълно различен живот. И ние се съпротивяваме: забелязваме я само отчасти – в комфортна за нас мяра; когато ни е удобно, забравяме за нея, обръщаме й гръб; не чуваме, когато тя чука на вратата на нашето сърце и кротко моли да я пуснем вътре. По същия начин ние ограничаваме и нашия отговор на Божията любов; отмерваме колко крачки можем да извървим насреща й; определяме какво е приемливо и какво е неприемливо за нас в следването на Христа. Ние се пазарим – да, за съжаление, понякога е точно така – пазарим се със своята съвест, като се опитваме да я убедим, че това, което тя изисква от нас, – „това вече е прекалено”, това е крайност; бихме могли да удовлетворим нейните изисквания и с нещо значително по-малко.

А светите апостоли Петър и Павел допускат Божията любов да ги изпълни изцяло, те й се отдават така, както корабното платно се отдава на вятъра – без да го е грижа за това, дали той повява едва осезаемо или пък прераства в страшна буря. Те не прокарват никакви граници между себе си и Христа, не поставят никакви прегради, те за нищо не казват: „това е мое, Господи, не ми го взимай, не ми го отнемай, остави ми го”.

Преподобният Авва Доротей твърди, че когато човек се отказва от нещо заради Христа, то Сам Христос застава на мястото на онова, от което човек доброволно се е лишил. И наистина е така. Апостолите се отказват заради Христа от всичко и Той става за тях единственото съкровище, което вовеки няма да им се отнеме, Христос заменя всичко в живота им и го изпълва със Себе Си.
Също така цялостна е тяхната любов към Господа – бликаща неудържимо в сърцата, преливаща; любов, която е невъзможно да бъде скрита в сърцето, която трябва да се прояви…
Също такава е и любовта им към хората – как да не ги обичат, след като Господ ги обича?! И на тази любов те също не слагат предел, но са готови на всичко, защото знаят, че дори и смъртта не може да ги раздели нито от Бога, ни то от тези, които Бог им е поверил, които им е възложил.

И когато ние ги наричаме първовърховни апостоли, то трябва да имаме предвид не тяхното особено положение, нито авторитета, нито дори съвкупността от всички подвизи и трудове, а именно това: онзи връх, онази висота на любовта, към която те се възнасят, онова място – невидимо за очите, но осезаемо със сърцето, където те са така свързани, така обединени, че днес християните ги честват заедно.

Те първоначално са толкова различни, някога дори толкова чужди, но впоследствие стават братя, стават два обединени съсъда, които имат едно съдържание – и това е Божествената любов. | http://www.pravoslavie.ru

Превод: Евгения Николчева

********************

Неделя На утренята Ев. Мат. 28:16-20.
На литургията Евр. 11:33-12-2. Ев. Мат. 10:32-33, 37-38; 19:27-30.

Понеделник Рим. 2:28-3:18. Ев. Мат. 6:31-34; 7:9-11.
Вторник Рим. 4:4-12. Ев. Мат. 7:15-21.
Сряда Рим. 4:13-25. Ев. Мат. 7:21-23.
Четвъртък Рим. 5:10-16. Ев. Мат. 8:23-27.
Петък Рим. 5:17-6:2. Ев. Мат. 9:14-17.
Събота Рим. 3:19-26. Ев. Мат. 7:1-8.

*******************

Недела – Утрена

16. А единаесетте ученици отидоа во Галилеја, во гората, каде што им беше заповедал Исус;
17. па, штом Го видоа, Му се поклонија; а некои се сомневаа.
18. А Исус, кога се приближи, проговори и рече: „Ми се даде секаква власт на небото и на земјата.
19. Одете и научете ги сите народи, крштавајќи ги во името на Отецот, и Синот, и Светиот Дух,
20. и учејќи ги да пазат сè што сум ви заповедал; и ете, Јас сум со вас преку сите дни до свршетокот на светот. Амин!”

*****

Недела – На литургијата

33. кои преку вера победија царства, вршеа правда, добија ветувања, затворија уста на лавови;
34. угаснаа огнена сила, ја избегнаа острицата на мечот, од немоќни станаа крепки, станаа силни во војна, прогонија туѓи војски;
35. жени примија свои умрени воскреснати; други пак, беа мачени и не примија ослободување, за да добијат подобро воскресение;
36. а други поднесоа подигрување и бичување, па дури и окови и затвор;
37. со камења беа отепувани, со пила резани, на искушенија подложувани, умираа убивани со меч, скитаа во овчи и козји кожи, во сиромаштија, во маки, во срам –
38. оние, за кои свето беше недостоен – скитаа по пустини, по ридови, по пештери и земни бездни.
39. И сите тие, иако примија сведоштво преку верата, сепак не го добија ветеното,
40. оти Бог за нас предвиде нешто подобро, та тие без нас да не постигнат совршенство.

12. Да се трпи гледајќи Го Исуса. Блажени сме во Господа кога гледаме на небесниот Ерусалим.

1. Затоа и ние, имајќи толку многу сведоци, да отфрлиме од себеси секакво бреме и грев, што лесно нè окружува, и со трпеливост да побрзаме кон претстојната борба,
2. имајќи Го пред очи Началникот и Завршителот на верата – Исуса, Кој, поради Неговата идна радост претрпе крст, откако го презре срамот, и седна од десната страна на престолот Божји.

*****

32. И така, секој што ќе Ме признае Мене пред луѓето, ќе го признаам и Јас него пред Мојот Отец небесен.
33. А кој ќе се одрече од Мене пред луѓето, и Јас ќе се одречам од него пред Мојот Отец небесен.

37. Кој милува татко или мајка повеќе од Мене, не е достоен за Мене; и кој милува син или ќерка повеќе од Мене, не е достоен за Мене;
38. и кој не го земе крстот свој и не оди по Мене, не е достоен за Мене.

27. Тогаш Петар одговори и Му рече: „Ете, ние оставивме сè и по Тебе одиме: што ќе стане, пак, со нас?”
28. А Исус им рече: „Вистина, ви велам, дека вие што врвите по Мене, при повторното раѓање, кога Синот Човечки ќе седне на престолот на славата Своја ќе седнете и вие дванаесетте Израилеви колена;
29. и секој што остави куќа, или брат, или сестра, или татко, или мајка, или жена, или деца, или ниви, заради Моето име ќе наследи стопати повеќе и ќе добие живот вечен.
30. И мнозина први ќе бидат последни, а последните први.”

*******

Понеделник –

28. Оти не е оној Јудеец, кој е таков по надворешност, ниту по обрезанието, кое е надворешно, врз плотта,
29. туку оној, кој е внатрешно таков, и она обрезание, што е во срцето, по дух, а не по буква: него ќе го пофалуваат не луѓето, а Бог.

3. Сите луѓе без разлика се грешници, а ќе се оправдаат преку верата дарум.

1. Па, по што се подобри Јудејците од другите луѓе или што им помага обрезанието?
2. Предимството е големо во секој однос, а главно во тоа, што ним им е поверено словото Божјо.
3. Па што, ако некои не поверувале? Зар нивното неверување ќе ја уништи Божјата вера?
4. Никако! Да признаеме дека Бог е верен, а секој човек лажец, како што е напишано: „За да се оправдаш во зборовите Свои, и да победиш кога си во суд”.
5. Ако, пак, нашата неправда ја покажува Божјата правда, што ќе речеме тогаш? Зар Бог е несправедлив, кога се гневи? Човечки зборувам.
6. Никако! Зашто, како Бог ќе му суди на светот?
7. Оти, ако вистината Божја се возвеличува преку мојата лага за слава Негова, па зошто тогаш мене да ме судат како грешник?
8. Не бива ли тогаш да правиме зло, та да излезе на добро, како што некои хулат на нас и велат дека така учиме? Тие се справедливо осудени.
9. И така, какво предимство имаме? Никакво, оти веќе ги обвинивме, како Јудејците, така и Елините, дека се сите под грев,
10. како што е напишано: „Нема ниеден праведен,
11. нема ниеден разумен, нема кој да Го бара Бога;
12. сите се отстранија, заедно станаа негодни: нема кој да прави добро, нема ниеден”.
13. Грлото нивно – отворен гроб; со јазиците свои мамат; под јазиците нивни – змиски +отров,
14. устата нивна е полна со клетва и горчина.
15. Нозете нивни им се брзи за проливање крв;
16. пустош и маки по нивните патишта;
17. тие не го познаа патот на мирот.
18. Страв Божји нема пред очите нивни.

****

31. Па затоа не грижете се и не говорете: што да јадеме, или што да пиеме, или во што да се облечеме?
32. Зашто сето тоа го бараат незнабошците, а вашиот Отец небесен знае дека за сето ова имате потреба.
33. Но барајте го најнапред царството на Бога и Неговата правда, и се ова ќе ви се придаде.
34. И така, немојте да се грижите за утре, зашто утрешниот ден ќе се грижи за своето; на секој ден доста му е неговото зло.”

****

9. Има ли меѓу вас човек, кој, ако му посака неговиот син леб, да му даде камен,
10. и кога посака риба, да му даде змија?
11. И така, ако вие, бидејќи лоши, умеете да им давате на своите чеда добри дарови, колку повеќе вашиот Отец небесен ќе им даде добра на оние што Му бараат?

****

Вторник –

4. На оној што работи платата му следува не по милост, туку по долг.
5. Напротив, оному, кој што не работи, а верува во Оној, Кој го оправдува безбожникот, верата му се прима како оправдание.
6. Така и Давид го наречува оној човек блажен, кому Бог му прима оправдание без дела по
Законот, велејќи:
7. Блажени се оние, чии беззаконија се простени и чии гревови се покриени;
8. блажен е оној човек, кому Бог нема да му прими за грев!
9. Ова блаженство, пак, за обрезание ли е или за необрезание? Бидејќи велиме дека на Авраама му беше примена верата како оправдание.
10. Кога му се прими: по обрезанието или пред обрезанието? Не по обрезанието, туку пред обрезанието.
11. И знакот на обрезанието тој го доби како печат на оправдување преку верата, која ја имаше пред обрезанието, за да биде татко на сите необрезани што веруваат, та и ним да им се прими како оправдување,
12. и татко на обрезаните, но не на оние, кои обрезанието само го примиле, туку кои и врват по стапките на верата од нашиот татко Авраам, кој ја имаше пред обрезанието.

****

15. Пазете се од лажните пророци, кои доаѓаат во овча кожа, а однатре се волци грабливи.
16. По нивните плодови ќе ги познаете. Се бере ли грозје од трње, или смокви од чичка?
17. Па така, секое добро дрво дава добри плодови, а лошо дрво дава лоши плодови;
18. не може добро дрво да дава лоши плодови, нити лошо дрво да дава добри плодови.
19. Секое дрво, што не дава добар плод, го сечат и го фрлаат во оган.
20. И така, по нивните плодови ќе ги познаете.
21. Не секој што Ми вели: »Господи, Господи«, ќе влезе во царството небесно, а оној што ја исполнува волјата на Мојот Отец небесен.

****

Среда –

13. Бидејќи ветувањето кон Авраама или кон семето негово – да биде наследник на светот, се даде не преку Законот, туку преку оправдување со посредство на верата.
14. Ако приврзаниците на Законот се наследници, верата е обессилена, и ветувањето уништено;
15. оти Законот породува гнев; каде што, пак, нема Закон, нема ни престапување.
16. Затоа тоа е од верата, за да биде по милост, та и ветувањето да биде заздравено не само по Законот, туку и по верата за сите потомци Авраамови, кој ни е татко на сите нам
17. според напишаното: „Те поставив татко на многу народи” – пред Бога, Кому тој Му поверува, Кој ги оживува мртвите и го вика она што не е како да е.
18. Авраам, без никаква основа за надеж, поверува со надеж дека ќе стане татко на многу народи, според реченото: „Такво ќе биде твоето потомство.”
19. И откако не ослабна верата негова, тој не помисли дека телото негово е веќе умртвено, оти беше тукуречи стогодишен, и дека утробата Сарина е веќе во умртвување;
20. и во ветувањето Божјо не се посомни со неверие, туку остана тврд во верата, и Го прослави Бога,
21. наполно уверен дека Он е силен и да го изврши она, што го ветил.
22. Затоа тоа му се прими како оправдание.
23. Но, не само за него е напишано дека му се прими,
24. туку и за нас: ќе ни се прими, ако веруваме во Оној, Кој Го воскресна од мртвите Исуса Христа, нашиот Господ,
25. предаден за нашите гревови и +воскреснат за наше оправдание.

****

21. Не секој што Ми вели: »Господи, Господи«, ќе влезе во царството небесно, а оној што ја исполнува волјата на Мојот Отец небесен.
22. Мнозина ќе ми речат во оној ден: »Господи, Господи, не во Твое ли име пророкувавме? И зар во Твое име бесови не изгонувавме? И не во Твое ли име многу чуда правевме?
23. И тогаш Јас ќе им кажам: »Никогаш не сум ве познавал; бегајте од Мене вие што правите незаконски дела!«

****

Четврток –

10. Оти, ако како непријатели, се помиривме со Бога преку смртта на Неговиот Син, тогаш уште повеќе ќе се спасиме преку Неговиот живот, откако сме се помириле.
11. И не само тоа, туку и се фалиме со Бога преку нашиот Господ Исуса Христа, преку Кого добивме сега помирување.
12. Затоа, како што гревот влезе во светот преку еден човек, а преку гревот – смртта, по таков начин и смртта премина на сите луѓе преку еден човек, оти сите згрешија;
13. бидејќи и пред Законот имаше грев во светот; но гревот како таков не се смета, кога нема закон.
14. Смртта, пак, царува од Адама та дури до Мојсеја и над оние што не погрешија со престапи, слични на Адамовите, кој е образ на Оној што ќе дојде.
15. Но дарот не е како престапувањето. Зашто, ако преку престапувањето на еден изумреа мнозина, тогаш Божјата благодат и дарот преку благодатта на единствениот Човек, Исуса Христа, уште повеќе преизобилно ќе се излие врз мнозина.
16. И дарот не е како гревот на еден што погрешил, зашто судењето за еден престап води кон осудување, а дарот – од многу престапи кон оправдување.

****

23. И кога влезе во коработ, по Него влегоа и учениците Негови.
24. И ете, настана голема бура во морето, така што брановите го покриваа коработ, а Он спиеше.
25. Тогаш се приближија учениците до Него, Го разбудија и рекоа: „Господи, спаси нè, загинуваме!”
26. А Он им рече: „Зошто сте толку плашливи, маловерни?” Потоа стана, им заповеда на ветровите и на морето, и настана голема тишина.
27. А луѓето се зачудија и рекоа: „Кој е Овој, та и ветровите и морето Му се покоруваат?”

****

Петок –

17. Бидејќи, ако со престапувањето на еден смрта царува преку едниот, тоа многу повеќе
оние, што ја примија благодатта и дарот изобилно, ќе царуваат во животот преку Единиот Исус Христос.
18. И така, како што преку престапувањето на еден човек дојде осудувањето на сите луѓе, така и преку правдата на Единиот дојде оправданието за живот на сите луѓе.
19. Оти, како што преку непослушноста на еден човек мнозина станаа грешни, така исто и преку послушноста на еден, мнозина ќе станат праведни.
20. А Законот се додаде, за да се умножи престапувањето. Каде што, пак, се умножува гревот, благодатта се јавува во голема изобилност,
21. та, како што гревот царува, предизвикувајќи смрт, така и благодатта да се зацари со правда за живот вечен, преку Исуса Христа, нашиот Господ.

6. Посветувањето и новата служба е плод на оправдување преку верата.

1. Што, пак, да речеме? Ќе останеме ли во гревот, за да се умножи благодатта? Никако!
2. Ние, кои сме умреле за гревот, како ќе живееме во него уште?

****

14. Тогаш дојдоа при Него учениците Јованови и рекоа: „Зошто ние и фарисеите постиме многу, а Твоите ученици не постат!”
15. А Исус им рече: „Зар можат сватовите да бидат нажалени додека е со нив младоженецот? Но ќе дојдат дни, кога младоженецот ќе се оттргне од нив, па тогаш и тие ќе постат.
16. Зашто никој од нив не крпи стара облека со нова крпа, оти таа ќе се отшие од старото и отворот ќе биде поголем;
17. ниту, пак, се става ново вино во стари мевови; инаку, мевовите ќе напукаат, и виното ќе истече и мевовите ќе пропаднат; туку ново вино се става во нови мевови, па така ќе се запази и едното и другото.”

****

Сабота –

19. Знаеме дека она, за што зборува Законот, се однесува на оние, што се под Законот, за да се затворат устите на сите, и така целиот свет да стане виновен пред Бога,
20. зашто преку делата на Законот пред Него нема да се оправда ниедна плот; бидејќи +преку Законот се познава гревот.
21. А сега без Закон се јави Божјата правда, посведочена од Законот и Пророците.
22. Божјата правда преку верата во Исуса Христа е во сите и врз сите оние што веруваат; зашто нема разлика:
23. сите згрешија и се лишени од славата Божја.
24. Но ќе се оправдаат преку дар, со Божјата благодат, а преку откупот во Христа Исуса,
25. Кого Бог Го определи со крвта Своја да биде милостивна жртва преку верата, за да ја покаже Својата правда во опростувањето на поранешните гревови, во времето на Божјото долготрпение,
26. та да ја покаже Својата правда во сегашно време, дека е Он справедлив и дека го оправдува секого што верува во Исуса.

****

1. Не судете, за да не бидете судени;
2. оти, со каков суд судите, со таков ќе бидете судени; со каква мерка мерите, со таква и ќе ви се мери.
3. Зошто ја гледаш раската во окото на брата си, а гредата во своето око не ја чувствуваш?
4. Или, како ќе кажеш на брата си – чекај да ти ја извадам раската од окото; а, пак, ете, во твоето око има греда?
5. Лицемере, извади ја прво гредата од твоето око, па тогаш ќе видиш како да ја извадиш раската од окото на брата си.
6. Светињата не ја давајте на кучињата, и не си го фрлајте бисерот пред свињите, за да не го изгазат со своите нозе, и откако се повратат, да не ве раскинат.
7. Сакајте и ќе ви се даде; барајте и ќе најдете; чукајте и ќе ви се отвори;
8. зашто секој што сака, добива, и кој бара, наоѓа, и на оној што чука, ќе му се отвори.

****

 

Прв круг (Пасха – Педесетница). Осма недела. Педесетница. Ден на Света Троица

Осма неделя след Възкресение Христово – ПАСХА

Пятидесятница – День Святой Троицы
Pentecost – Trinity Sunday
The Descent of the Holy Spirit

*********

Из песнопенията на празника

Из стихира на Петдесетница

Приидите, людие, трисоставному Божеству поклонимся.

Тропар. гл. 8

Благословен еси, Христе Боже наш, Иже премудры ловцы явлей,
низпослав им Духа Святаго, и теми уловлей вселенную,
Человеколюбче, слава Тебе.

Благословен си, Христе Боже наш, Ти, Който риболовците премъдри Си явил,
Изпратил им Дух Свети, и чрез тях Си уловил вселената,
Човеколюбче, слава Тебе.
или:
Благословен си, Христе, Боже наш, Който показа рибарите премъдри,
като като им прати Светия Дух и чрез тях улови света.
Човеколюбче, слава на Теб.

Кондак, глас 8

Егда снизшед языки слия, разделяше языки Вышний,
егда же огненныя языки раздаяше, в соединение вся призва;
и согласно славим Всесвятаго Духа.

Когато Всевишния слезе и смеси езиците, раздели народите,
а когато раздаваше огнените езици, към единство призова,
затова и единогласно славим Всесветия Дух.

Величание

Величаем Тя, Живодавче Христе, и чтим Всесвятаго Духа Твоего,
Егоже от Отца послал еси Божественным учеником Твоим.
Твърдо утешение ни дай когато униват душите ни.
Ти, Който си навсякъде, бъди близо и до нас,
та единомислено да Те възпяваме и да славословим всесветия Твой Дух!

“Заедно със Светия Дух идват в нас и са съзерцавани Синът и Отец” (Свети Симеон Нови Богослов).

Днес Светата ни църква празнува Петдесетница.

Празникът се нарича така, защото това събитие е станало в деня на старозаветния празник Петдесетница. Празникът бил тържествен и радостен, в Иерусалим се стичало голямо множество народ, за да принесат с благодарност към Бога установената от закона жертва. Апостолите заедно със Света Богородица били събрани в Сионската горница, където пребивавали в постоянна молитва след Възнесението на Иисус Христос. Около третия час по еврейско време настанал голям чул шум от небето и над тях слязъл Светият Дух във формата на огнени езици. Веднага божественият огън пламнал в душите на апостолите и изпълнени с благодат, те започнали да прославят величието на Бога, като заговорили на различни, непознати за тях дотогава чужди езици.Това им дало бодрост, сила и мъжество да отидат по всички краища на света да проповядват Евангелието и с готовност да отдадат и живота си за Христовата вяра. Тогава свети апостол Петър произнесъл първата си пламенна проповед. Словата му проникнали дълбоко в сърцата на слушащите го и в този ден приели вярата в Христа мнозина, които се кръстили и се присъединили към първата християнска общност. След този ден апостолите постановили християните да възпоменават това велико събитие, слизането на Светия Дух, всяка година на този ден. Денят Петдесетница от древни времена се смята за рожден ден на Христовата църква, в която во веки обитава Божествената благодат на Св. Дух. Утрешният понеделник след Петдесетница е празникът на Светия Дух. Този празник Църквата е установила заради величието на Пресветия и Животворящ Дух, чрез Който ни се дарява всяка мъдрост и Който е източникът на живота.

Константинийски епископ Антоний, 2010 година

**************

Историјат на празникот Педесетница

Со слегувањето на Св. Дух врз апостолите се исполни Домостројот на спасението на човечкиот род, заврши основањето на Црквата Христова или Царството Божјо на земјата. Од мигот на првата христијанска Педесетница, Црквата почна да го живее својот живот во полнота, да расте и да се развива внатрешно и надворешно, во висина и ширина, за да подготвува и прима нови души за Христа.

Кога се зборува за празникот Педесетница, тогаш неопходно е да се разликуваат два моменти: прво, периодот од педесет дена после Воскресение, кога се славеле повеќе настани поврзани со Христовиот живот на земјата, и второ самиот ден Педесетница, кога се славел споменот на Слегувањето на Светиот Дух врз апостолите. Во вториов случај, заедно со Слегувањето на Светиот Дух се славело и Вознесението Христово. Одделувањето на овие два празници се случило кон крајот на IV век и после Вториот Вселенски Собор, зашто било особено важно во Домостројот на спасението да се истакне и благодатната улога на Светиот Дух. Така периодот помеѓу празниците Вознесение и Педесетница станал подготовка за слегување и примање на Светиот Дух.

Првиот и најстар богослужбен чин на Педесетница е од VII век и се наоѓа во Ерусалимскиот устав на грузиски јазик. Во празничното Синајско Евангелие напишано со златни букви, кое потекнува од VIII век, во составот на 12 – те евангелија кои се читаа на 12 – те Големи празници влегува и евангелието за Педесетница. Вториот целосен богослужбен чин за овој празник го имаме во Цариградскиот устав од IX век.

Првата песна за службата на Педесетница (кондак) ја напишал Роман Мелод во VI век. За некои стихири, како за првата стихира на „Господи Возвах“ на Вечерната богослужба, користени се материјали од словото на св. Григориј Богослов за Педесетница. Црковни песни за празникот пишувале и светите Козма Мајумски, Јован Дамаскин, Лав VI Мудриот и др.

Во I век „горната одаја“ била особено важно место на почитување кај христијаните. Таму во почетокот била изградена мала црквичка, која подоцна, во IV век, царицата Елена ја претвора во огромен храм со два ката. Според преданието, овде Господ им ги измил нозете на апостолите, овде тие се собирале после Воскресението, овде се вратиле после Вознесението Христово и овде се случило Слегувањето на Светиот Дух. Овој храм долго време бил главен храм во Ерусалим. За жал со првите напади на муслиманите од страна на калифот Омар во 636 – 637 год., настрадале многу светињи во Светата Земја, меѓу кои и храмот на Воскресението. Потоа доаѓаат Крстоносците „во одбрана“, но наместо да се постават во заштита на христијанските светињи, тие го направиле токму обратното, бидејќи и самите дишеле со омраза кон православното христијанство и сакале да го потчинат, со што само придонеле муслиманите уште повеќе да напредуваат на Истокот. Исламот продрел не само во Палестина, туку и во Египет и Сирија и во сите други православни источни земји. Мухамеданците најнапред воинствено ги освојувале источните православни христијански земји, а потоа со разни механизми на принуда ги исламизирале христијаните, а светињите ги претворале во џамии. Како резултат на тоа „горната одаја“ или Сионскиот храм, најпрвин во 1333 година станува латински храм на Францисканците, а кога латините се протерани во 1559 година, за време на султанот Сулејман муслиманите ја претвораат во џамија, нарекувајќи ја „Неби-Дауд“ (пророк Давид, т. е. гробот Давидов). Денес, џамијата го има задржано истиот облик којшто ѝ бил даден од Францисканците и има 2 ката, со по 2 простории. На првиот кат и во првата просторија, според Преданието, Господ им ги измил нозете на апостолите. Во втората просторија, пак, е местото на јавувањето на Спасителот после Воскресението. Вториот кат исто така има две простории: во првата се случила Тајната Вечера, а во втората Слегувањето на Светиот Дух врз апостолите.

Особености на празникот Педесетница

Од христијанските празници само Пасха и Педесетница имаат основа во Стариот Завет. Така, во Стариот Завет Израилците во педесеттиот ден после нивната Пасха ја славеле Педесетницата, односно „празникот на седмиците“ (седум недели после Пасха), или „празник на почеток на жетвата на пченицата“.

Јудејската Педесетница во почетокот била само празник на жетвата и покрај тоа што на тој ден, Бог на Синајската Гора му го дал законот на јудејскиот народ преку Мојсеј, и што  тогаш се формирала старозаветната црква. На овој празник Јудеите ги принесувале првите плодови од жетвата како први плодови на Бога. Тие ги украсувале и куќите и синагогите со гранчиња, зеленило и цвеќе, во спомен на тоа дека Законот бил даден во време кога на Синајската гора сѐ било раззеленето, а притоа дека за време на живеењето во пустината тие биле принудени да живеат во сеници – колиби, направени од гранчиња, зеленило и дрва. Според овој обичај, несомнено е дека и „горната одаја“ за време на Педесетницата односно Слегувањето на Светиот Дух врз апостолите била украсена на овој начин. Затоа и христијаните на овој празник ги украсуваат храмовите и своите домови со гранчиња, зеленило и цвеќе, символизирајќи го така пролетното обновување, односно духовното обновување на луѓето со силата на Светиот Дух.

Како Воскресение, така и целиот период на Педесетницата, вклучително и нејзиниот последен ден, било време за покрстување на огласените. И бидејќи се прославувала Света Троица односно Слегувањето на Светиот Дух, во IV и V век постоела традиција на овој ден да се извршува Светата Тајна Крштение. Тертулијан, укажувајќи кое време е најпогодно за крштевање вели дека после Пасха „многу значаен период за крштевање е Педесетница, кога Воскреснатиот Господ се наоѓаше посреде учениците и кога беше денот на благодатта на Светиот Дух, и кога засветли надежта за второто Господово доаѓање…“.

Двата дена после празникот Педесетница се посветени на Светиот, Животворен и Сесилен Дух, како на причина и главен учесник во настанот Педесетница. Овој празник се оддава во саботата после Духовден, а седмицата во попразненствениот период (среда и петок) е разрешена од пост.

Бигорски

*************************

Денес благодатта на Светиот Дух нè собра…

05 /19 јуни 2016 Лето Господово,
Слегувањето на Светиот Дух – Педесетница

Еве одново празник на небото и земјата, одново веселие, одново празнични украси, одново торжествен ѕвон на камбаните, нова радост за Христијаните.

Вчера Синот се вознесе на небесата, денес Духот Свети слезе на земјата. Вчера Исус Христос како Бог се искачи со восклик на гласот трубен, денес Пресветиот Дух слезе во вид на огнени јазици, како бурен шум на нескротлив ветар. Вчера Синот се издигна во славата Своја, денес Духот Свет ја јави славата Своја. Празник на земјата, празник и на небесата, обновување на земјата и восхит на небесата. Одново ангелите гледаат дела прекрасни и трубите нивни со радосен дух ги исполнуваат небото и земјата. Сонцето се воздигнува, но светлината Негова одново кон нас се враќа. Утринската Деница на небото се искачува, а зракот нејзин во нас пребива. Исус Христос восходи кон Отецот, а Светиот Дух на луѓето им Го испраќа.

Денес затворените двери се отвораат, рибарите Апостоли стануваат, плашливите се охрабруваат, срцата веруваат, умовите се просветуваат, народите бестрашно проповедаат, нозете на благовесниците на пат се управуваат.

Бигорската Обител, пак, во духовденска идила облечена, безмерно се радуваа и таа радост, преку бдение, Света Литургија и коленопреклони молитви, на сите присутни им ја пренесува. А, Старецот наш возљубен, Архимандрит Партениј, со сите нас, своите од Светиот Дух вдахновени мисли ги споделува:

Слово на Неговото Високопреподобие, Архимандрит Партениј, на празникот Педесетница, изговорено во манастирската трпезарија

„Бог, мили мои, го создал човекот да биде добар, да биде подобен на Него во љубовта и светоста. Меѓутоа, што стана со човекот после неговото непослушание кон Бога? Доколку вчера внимателно ги слушавме читањата од Светото Писмо на Стариот Завет, што беа предвидени да се читаат на Вечерната спроти празникот Педесетница, забележавме дека човечките срца станеле како камења. Човекот без Бога станал нечувствителен за духовните нешта, како камен. Но, иако тој Го беше заборавил Бога, Божјата милост никогаш не се откажала од него. Слушнавме како Бог, преку светиот пророк Језекиил, им вели на старозаветните луѓе: Ќе ви дадам ново срце, и нов дух ќе ви дадам; ќе го земам од вашето тело каменото срце и ќе ви дадам срце од месо. Ќе го внесам во вас Мојот Дух и ќе направам да одите по заповедите Мои и да ги пазите и да ги исполнувате наредбите Мои (Језек. 36,26-27). Милостивиот Бог ветува дека ќе положи во луѓето срца чувствителни, срца полни со љубов, со милосрдие. Срца што ќе ги љубат добродетелите и заповедите Божји. Денес, ова пророштво и ветување во целост се исполни. На овој сесветол празник на Педесетницата, во потполност ни се разјаснува сè она што се однесува на спасението на човекот, а чијашто причина е единствено премилостивиот и преблаг Троичен Бог. Овој последен празник и печат на сите празненства ја открива тајната на Домостројот за нашето спасение, кое се случи со благоволението на Отецот, со воплотувањето на Синот, Кој стана човек од преголема љубов кон нас, и на крај, со слегувањето на Светиот Дух, „Кој е насекаде и сè исполнува“.

Читаме во Новиот Завет како Апостолите, иако постојано Го гледаа Христа, Го слушаа, живееја со Него, Го љубеа, сепак, многупати беа збунети, зачудени, погрешно или воопшто не Го разбираа… Не беа доволно просветлени за да разберат сè што Он им говореше. И затоа Он им го вети Третото Лице од Светата Троица, едносуштно, сопрестолно и совечно со Отецот и Синот – Светиот Дух:Утешителот, пак, Духот Свети, Когошто Отецот ќе Го испрати во Мое име, Он ќе ве научи на сè и ќе ви напомни за сè што сум ви зборувал (Јован 14,26).

Денес Светиот Дух слезе врз Апостолите во вид на огнени јазици и ги просветли и им разјасни за сè што Христос, за време на Неговиот престој со нив, им зборуваше и ги почуваше. Затоа Апостолите на овој ден станаа бестрашни проповедници на Троичниот Бог и скоро сите маченички го завршија својот живот на земјата. Пострадаа за Вистината, знаејќи дека спасението се наоѓа единствено во Троичниот Бог, дека Второто Лице на Светата Троица, победувајќи ја смртта во човечкото тело, им дава живот вечен на секоја човечка душа и плот, што ќе поверува во Него и ќе се крсти во името на Отецот, и Синот, и Светиот Дух.

На чинот на светото крштение, при помазувањето со светото миро, свештеникот вели: „Печат од дарот на Светиот Дух!“ Тоа го означува слегувањето на Светиот Дух врз секое човечко битие што се крштева. Но, денес, за жал, можеме да констатираме дека многумина од Христијаните како да Го немаат Светиот Дух. Живеат полошо дури и од паганите, коишто, сепак, го пазат природниот морален закон вложен во нивната совест. Зошто е ова така? Затоа што, и покрај тоа што преку слегувањето на Светиот Дух на Педесетницата на сите ни се дава можност да се исполнуваме со Него, да се осветуваме, ние, напротив, ги скаменуваме срцата, стануваме груби и нечувствителни за духовниот живот, го умртвуваме внатрешното сетило за возвишените нешта на нашата преубава вера. Ако во Стариот Завет светоста и благодатта на Светиот Дух била привилегија само на пророците и на одредени луѓе, сега таа може да слезе врз секого што ќе посака.

Затоа, мили отци, браќа и сестри, ние, чии имања се запишани од човекољубието Божјо во Книгата на животот преку даруваното ни крштение, да ги отвориме широко своите срца за Пресветиот Дух, Кој сака да дејствува во нас, сака да нè оживува и обожува. Примајќи Го во себе Светиот Дух, ќе бидеме носители на Неговите многубројни дарови, а пред сè на љубовта, која е белегот за распознавање на Христијаните, како што Самиот наш Спасител рече: По тоа ќе ве познаат сите дека сте Мои ученици, ако имате љубов помеѓу себе (Јован 13,35)

Стекнувањето, пак, на благодатта на Светиот Дух, рековме, во најголема мера зависи од нас. Затоа, денес Христос во Евангелието повикува: Кој е жеден, нека дојде при Мене да пие! (Јован 7,37), укажувајќи на животворните води на Духот што Он го испраќа. Значи, секој што Го бара Господа, несомнено ќе Го најде. Кој Го посакува Троичниот Бог и Го љуби во своето срце, Он ќе дојде при него и живеалиште во него ќе направи (сп. Јован 14,23). Гледате, Бог сака да бидеме Негови храмови, живеалишта на Неговата светост. Тоа е нашето вистинско предназначение, тоа е целта на нашето живеење. Зашто, кој ќе Го стекне Бог во своето срце, тој ќе има живот вечен. А да се има живот вечен, значи да се познава вистинскиот Бог во Три Лица: А животот вечен е тоа, да Те познаат Тебе Единиот вистински Бог, и испратениот од Тебе Исуса Христа (Јован 17,3). Ова највозвишено познание, пак, е единствено можно преку Светиот Дух.

Да се потрудиме, мили мои, да бидеме како Апостолите после слегувањето на Светиот Дух. Ќе кажам: не со зборови, ами со дела да почнеме да проповедаме за Троичниот Извор на Божествената љубов, и така да го правиме светот и животот онакви какви што Бог ги предвидел. Оти Бог сака помеѓу луѓето да владее добра волја и светот да биде со љубов исполнет, така што сите луѓе, по преселувањето од овој краткотраен живот, да заминат во вечните рајски живеалишта, во непрестајна заедница со Него.

Благодатта на Светиот Дух и љубовта на Преблагата Света Троица да бидат со сите нас“. Амин!

Бигорски

***************

Пред да се вознесе на Небесата, Христос им даде заповед на Своите ученици да се вратат по Неговото вознесение во Ерусалим и да останат даму додека не се облечат со сила од Небото. Така, значи, им го даде ветувањето дека ќе Го примат Светиот Дух, за Кого зборуваше за време на Својот живот.

Ова Христово ветување се оствари кај учениците педесет дена по Пасха и десет дена по Неговото вознесение на Небесата. Така, во Црквата го празнуваме празникот Педесетница, кога ја чествуваме Светата Троица, а следниот ден Го прославуваме и славословиме Светиот Дух. Значи, празникот Педесетница е празник на Светата Троица.

Нема детално да се осврнеме на Третата личност на Светата Троица, т.е. на Светиот Дух, туку ќе ги нагласиме само оние факти и оние учења на Светото Писмо и на светите отци кои се однесуваат на Христа. Следствено, повеќе ќе ги нагласиме христолошките факти во однос на Светиот Дух. Бидејќи христологијата е незамислива надвор од тријадологијата, затоа ќе се осврнеме и на догмата за тајната на Света Троица.

Во редот Додекаеортион (дванаесетпразничие), термин употребуван од Црквата, е содржан и празникот Педесетница, затоа што е последниот празник од Божјиот домострој. Христовото вочовечување за цел ја имаше победата над смртта и доаѓањето на Пресветиот Дух во срцето на луѓето. Впрочем, познато е дека цел на црковниот и духовниот живот е да станеме членови на телото Христово и да Го примиме Светиот Дух. Овие две нешта се меѓусебно нераскинливо поврзани.

Свештениот химнограф ја нарекува Педесетницата последен празник од аспект на повторното создавање и обновувањето на човекот. Така, ако Благовештението на Пресветата Богородица е почетокот на воплотувањето на Логосот и на Божјиот домострој, тогаш Педесетницата е крајот, бидејќи тогаш, преку Светиот Дух, човекот станува член на воскреснатото тело Христово.

Во оваа рамка можеме да ја сместиме и Педесетницата, а ,исто така, и она што е во врска со Светиот Дух и со Христа, бидејќи не може да се замисли христологијата надвор од пневматологијата, ниту пневматологијата надвор од христологијата.

Слегувањето на Светиот Дух се случило во недела. И од ова се гледа значењето на неделата, бидејќи во тој ден се случиле големите Господови настани. Според светиот Никодим Светогорец, во првиот ден, т.е. во недела, започна создавањето на тварта, бидејќи тогаш беше создадена светлината, во недела започна обновувањето на тварта со Христовото воскресение, и во недела се случи восовршувањето на тварта со слегувањето на Светиот Дух.

Создавањето на тварта се случи од Отецот, со содејство на Синот и на Светиот Дух, обновувањето се случи од Синот, со благоволение на Отецот и со содејство на Светиот Дух, а восовршувањето на тварта се случи од Светиот Дух, Кој исходи од Отецот и се испраќа преку Синот.

Секако, кажувајќи го ова им придаваме значение на Личностите кои биле претстојатели во создавањето, обновувањето и во восовршувањето на тварта, но, како што сме научени и како што веруваме, заедничко е дејството на Троичниот Бога и никогаш не може да се оддели и да се изолира една Личност од другите Личности на Светата Троица.

Христијанската Педесетница, во која го празнуваме слегувањето на Светиот Дух, совпаѓа со јудејската Педесетница. Значи, во денот кога Јудејците ја празнувале Педесетницата, слезе Светиот Дух врз апостолите и ги направи членови на воскреснатото тело Христово.

По Пасха, Педесетницата е втор по важност празник на Јудејците и, според преданието, го празнувале предавањето на Божјиот закон на Мојсеја. Значи, четириесет дена од првиот празник на Пасхата, Мојсеј се искачил на Синајската Гора и го примил Божјиот закон. Меѓутоа, јудејската Педесетница истовремено била и израз на благодарноста на Јудејците поради собирањето на плодовите. Бидеј ќи совпаѓал со периодот на жетвата, бил наречен празник на жетвата и Јудејците во Храмот ги принесувале првините од плодовите. Празникот Педесетница, кој Јудејците многу блескаво го празнувале, се нарекувал празник на седмиците (види 2 Мојс. 34, 22; 3 Мојс. 24, 15, 16, 17; 4 Мојс. 28, 26, 31; 5 Мојс. 16, 9 – 10).

Краткиот осврт на јудејската Педесетница покажува дека таа била образ на новозаветната Педесетница. Ако Мојсеј го примил Старозаветниот закон, тогаш во денот на христијанската Педесетница учениците Го примиле Светиот Дух и така го доживеале Новозаветниот закон, односно законот на Божјата благодат. Ако во Стариот завет невоплотениот Логос го дал Законот на Синај, тогаш во Новиот завет, Воскреснатиот воплотен Логос им Го испратил Светиот Дух на учениците, кои се наоѓале во горната соба, и тие станале членови на Неговото прославено тело. Ако на Педесетница во Стариот завет ги принесувале првините од плодовите на жетвата, тогаш на Педесетница во Новиот завет биле принесени првините на словесните плодови од жетвата што ја направил Самиот Христос, т.е. Му биле принесени апостолите на Бога.

Секако, постои јасна разлика помеѓу Божјото откровение на Синај и Божјото откровение во горната соба во Ерусалим. Синајската Гора целата беше во дим, затоа што Господ беше слегол над неа во оган; и дим се креваше од неа, како дим од печка, и се уплаши сиот народ (2 Мојс. 19, 18). Беше дадена заповед никој да не се доближува кон Гората, затоа што ќе умре: Секој кој ќе се допре до Гората, ќе биде предаден на смрт (2 Мојс. 19, 12). Меѓутоа, не се случило истото на денот на слегувањето на Светиот Дух во горната соба. Учениците се исполниле со радост и се преобразиле, и од плашливи, станале неустрашливи, а од смртни луѓе, станале богови по благодат.

Разликата помеѓу Синај и горната соба во Ерусалим се гледа во разликата помеѓу Старозаветниот и Новозаветниот закон. Тогаш беше даден Законот на камени плочки, а сега истиот се запишува во срцата на апостолите. Апостолот Павле вели: вие се јавувате како Христово писмо, составено преку нашата служба, напишано не со мастило, туку со Духот на живиот Бог, не на камени плочки, туку врз телесните плочки на срцето (2 Кор. 3, 3). Со слегувањето на Светиот Дух се исполни пророштвото на пророкот Еремија, како што го опишува апостолот Павле: ќе ги вложам законите Свои во мислите нивни, и во срцата нивни ќе ги напишам, и ќе бидам нивни Бог, а тие ќе бидат Мој народ (Евр. 8, 10).

Митрополит Јеротеј (Влахос) – „Господовите празници“ Превод: Отец Атанасиј Арсоски
Извор: http://agapi.mk/sveta-pedesetnica/

***************

Нека ни е честит и благословен сесветиот празник на пресвета Троица, празник на наитието на Светиот Дух врз светите апостоли и роденден на едната, света, соборна и апостолска Црква Христова. На денешен ден се роди Црквата Божја. Христос, во денот на Вознесението, ги утеши Своите ученици со ветувањето дека ќе им Го испрати сесветиот и животворен Дух. Десет дена подоцна, во Ерусалим, на денешен ден, третата Ипостас на пресвета Троица, Господ Свети Дух, наита врз апостолите во вид на огнени јазици и им ги осени умовите за да го разберат она што со свои очи го беа гледале и со свои уши го беа слушале. Денес апостолите станаа епископи и Црквата се роди.

Денес Христос, архијерејот по чинот Мелхиседеков, беше докрај познаен. Неговата богочовечка тајна беше осветлена и видена како златозарен исон на теофаниските собитија и зборови од евангелието. И токму поради видовитото гледање во тајните Божји и поради украсеноста со дарот на глосолалија, апостолите почнаа на сите јазици да го слават спасителот и да го прославуваат низ тогашниот грчко-римски свет својот сакан равуни, богочовекот Христос.

Од денот кога Логосот Божји се вотелови и се вочовечи и се роди од Марија Дева за спасение на човекот и светот, Христос стана и остана камен на сопнување за сите што не можеа и немаа сили да го признаат него, вистинскиот Бог наш. Не можеа да ги прифатат критериумите што тој ги постави во нашиот живот за наше спасение, па почнаа богоборно и дрско своите личности и идеи да ни ги подметнуваат како месијански и супериорни. За да не им пречи, верниците на религијата на секуларизмот одат дотаму што го распнуваат на крст и го убиваат и погребуваат секогаш одново и со надеж дека свирепо се пресметуваат со оној чија кроткост и смирение до денеска им пречи. Зборувам за синдромот на Јуда, генетски содржан во еден дел од луѓето низ сите векови. И денес постојат луѓе што за триесет сребреници го продаваат Христос, неговата вистина и правда, неговиот мир. Трансферот за пари јудоимените го извршуваат најпрво во срцата свои, а потем дрско го изнесуваат на срамните тезги од европскиот и светскиот пазар. Тие се одемонети и опеколени човечки разобличја со здив на смртта. Новиот Вавилон претставува своевиден пандемониум и пантеон што собира идоли пробисветски. Како и да е, Христос повторно се распнува заради нас и нашето спасение, но и ние му се сораспнуваме секогаш кога неподелено и моќно го љубиме. Жандармите светски се нашите џелати. Тие нè ставаат на крст, како што него го ставија. Ќе нè убиваат, сметајќи дека му принесуваат служба на Бога. Цена за смртта на христијаните ќе бидат: парите, моќта и славата.

Обоготворителите на државата и народот, или Унијата на Европејците, или новиот светски поредок и new age-от, нас христијаните нè сметаат за ѓубриште, за ништо, секогаш кога краткото паметење ги стига и галопирачката амнезија ги исфрла во гробната депонија на светот без Христа. Затоа, возљубени мои, потресната содржина на Василиевите молитви од нас денес читани, нека нè научи овде собраните, молитвено, кротко и смерно да го носиме крстот што ни е благословен од Бога. Со целиот живот свој, без остаток, него, живиот наш Бог, да го славиме низ сите вечности.

Амин. Отец Стефан Санџакоски
Извор: http://agapi.mk/judoimenite/

*************

Вчера Православната Црква го совршуваше празнувањето на торжествениот празник на Сесвета Троица, додека денес го празнува вториот дел од овој празник; денес Црквата Го прославува Сесветиот Божествен Дух, Кој слегна врз апостолите и ги исполни со духовни моќи. Во Шестопсалмието се молиме со овие зборови: „Ги протегнав кон Тебе рацете мои, душата моја е жедна за Тебе како безводна земја“ (Пс. 142, 6).

Замислете си земја којашто има добро семе но е безводна, така што семето се суши. Но, ако се појави вода, тие ќе из’ртат и ќе израстат. Истото се случува и со човекот: благодатта и силата на Божјиот Дух се потребни за човечката душа исто онолку колку што е потребна влажноста за семињата на растенијата. Без благодатта на Светиот Дух, сите добри почетоци што Господ грижливо ги засадил во нашите души ќе останат бесплодни, и од нив само трева ќе изникне.

Колку зло из’ртува во човечката душа денес, во нашите времиња! Никогаш порано немало толку многу разврат, и никогаш немало толку многу беззаконија како денес, и толку малку добри плодови! Сепак, како Христијани немаме основа да очајуваме, доколку живееме еден добар христијански живот. Секогаш да се молиме пред сè Господ, преку благодатта на Светиот Дух да нè посети и да ги исцели нашите души, за да станеме од оваа духовна зачмаеност и да дадеме добри плодови, кои Господ ги посеа и ги очекува од нас.

Амин. Митрополит Источко-Американски и Њујоршки, г. Филарет
Извор: http://agapi.mk/denot-na-sleguvanjeto-na-svetiot-duh/

**************

Словото кое е дело единствено на разумот не ја менува душата, оти е телесно. Словото Божјо, кое е родено од Духот Свет, има божествени енергии и ја менува душата. Светиот Дух не слегува на некаков механички начин – поради тоа богословието нема врска со некаков чисто научен дух. Духот Свет Самиот слегува кога во човекот ќе наиде на соодветни претпоставки. А духовната претпоставка е [тоа] да ја тргне ‘рѓата од својот духовен проводник, да биде добар проводник, да ја прими струјата на духовно просветление, и така да стане духовен научник, богослов. Кога велам „богослов“, мислам на оние богослови кои го живеат богословието и чијашто диплома единствено има вредност. Не мислам на оние кои имаат хартија без никакво покритие, и чија диплома е како банкнота од некоја земја што не постои.

Умот честопати со години се заморува за да научи еден или два странски јазици. Во нашево време многумина знаат странски јазици, но овие јазици немаат никаква врска со јазиците од Светата Педесетница, зашто живееме во великиот Вавилон. Големо зло е кога со богословие се занимаваме само со помошта на нашиот разум, и кога нашиот разум го претставуваме како присуство на Светиот Дух. Ова се нарекува „мозгологија“ која ја раѓа Вавилон, додека во богословието постојат многу јазици, многу дарови, но сите јазици се во склад, зашто Еден е нивниот Господар, Светиот Дух на Педесетницата, а јазиците се огнени.

– Старче, зар не се вели во химните дека Светиот Дух „сè дава…“?

– Да, дава, но само таму кадешто е присутен. А ако не е присутен, како да даде? Повреден е еден збор од искусниот и смирен човек, што со болка излегува од длабочините на неговото срце, отколку многуте зборови од надворешно мудриот човек кои, поради спретноста на јазикот излегуваат брзо, и од кои душата нема корист, зашто таквиот јазик е телесен и не е огнен јазик на Светата Педесетница.

Старец Паисиј Светогорец
Извор: http://agapi.mk/svetiot-duh-ne-sleguva-mehanicki/

*************

Постојат две Педесетници: првата e Педесетница како педесетти ден по Пасха, односно Духовден; и втората е Педесетница како време од 50 дена по Пасха.

Некои специфични одлики за Педесетницата како време се:

1. Во овој педесетдневен период не сe коленичи, ниту се прават земни поклони. 2. Во минатото во овој период воошто не се постело, а во Ерусалим никој не постел, дури ниту монасите; Kоптите и ден денес не постат. 3. Овие педесет дена се предпразненство на празникот Педесетница, и затоа Педесетница е единствен празник од 12-те големи празници кој нема посебен ден како предпраздненство. 4. На богослужбите се пее од Цветниот Триод – посебна богослужбена книга што се користи само во овој период. 5. Сите богослужби до Вознесение започнуваат и завршуваат со тропарот „Христос воскресна од мртвите, со смртта смртта ја победи и на на оние во гробовите живот им даде.“

Милош Дрпа
Извор: http://agapi.mk/pedesetnitsa-vremeto-po-pasha/

*****************

На духовденската задушница си спомнуваме за сите побожни православни христијани кои се упокоиле во Господа, и си припомнуваме за страшниот Ден на судот. Нека Христос, нашиот Бог, биде милостив кон нив, и кон нас.

На Литургијата во саботата пред Педесетница (Духовден) се читаат две апостолски (Дела 28,1-31 и 1Сол. 4,13-17) и две евангелски четива (Јн 21,14-25 и Јн 5,24-30). Читањето на книгата Дела апостолски и Јовановото Евангелие, кое започна на Пасха (Велигден), завршува на овој ден. Но, книгата Дела апостолски не завршува, како што мислиме, со смртта на апостолите Петар и Павле, туку останува отворена.

Во едно писание на о. Јустин Келијски, со наслов „Со сите светии“, преподобниот вели дека житијата на светителите не се ништо друго, туку „продолжение на Делата на светите апостоли“. Како што во Делата апостолски се опишани делата Христови кои апостолите ги извршише преку Христа, Кој пребивал во нив и делувал преку нив, исто така и светителите го сведочат истото Евангелие, го живеат истиот живот, ја пројавуваат истата праведност, љубов и сила одозгора. Подготвувајќи се за Неделата на сите светии (неделата после Духовден), Црквата нè потсетува дека секој од нас е повикан да живее свето.

Во оваа, седма сабота од Пасха, предвидено е да се чита и „Беседата за трпеливост и благодарност“ на св. Јован Златоуст. Истата беседа треба да се чита и на погребите на секој православен христијанин.

според материјали од Православната црква во Америка
Извор: http://agapi.mk/znacheneto-na-duhovdenskata-zadushnitsa/

***************

„Во блажено успение, подај им, Господи, вечен покој…“

5/18 јуни 2016 лето Господово,
Духовденска задушница. Спомен на сите од века упокоени
православни Христијани, отци, браќа и сестри наши.

Во тајната на Телото Христово, на светата заедница на Христијаните, на Црквата света православна, постои една несфатлива, невидлива, но толку силна и нераскинлива врска меѓу оние Христови членови, кои сè уште се на земјата и ја очекуваат својата средба со Господа, и оние, кои веќе се претставиле пред Него. И таа врска во Црквата, којашто е заедница на двата свата – земниот и небесниот, секогаш е присутна, секогаш се чувствува, но, можеби, до нашето сознание е најблиска токму преку молитвените спомени за починатите, а особено преку богослужбите во саботите – задушници. Така, и оваа духовденска задушница, задушница пред празникот на Светиот Дух, Кој воскреснува и оживотворува, на вечерната богослужбата и панихидата, на утрената и на светата Литургија, молитвено и благодатно ги спои нашите души со „душите на починатите слуги Божји, блажените и секогаш спомнувани ктитори на нашиот свет Манастир, сите благочестиви и православни христијани, цареви, патријарси, архиереи, јереи, јеромонаси, јероѓакони, монаси, монахињи и сите отци и праотци, дедовци и прадедовци, родители и прародители, браќа и сестри и роднини наши, сите од краиштата до краиштата на вселената починати на земја, на море, во пустини, во гори и пештери и на секое место од почетокот…“ (од чинот на панихидата).

„Погледнете, колкава е љубовта Божја кон човекот!“ – ќе воскликне нашиот Старец, Архимандрит Партениј, во неговите боговдахновени размисли за поменот на покојните. „Бог, апсолутниот Господар и Владетел на сета твар, на сè видливо и невидливо, посака да се нарече со човечко име – Бог Авраамов, Бог Исаков, Бог Јаковов (2. Мој. 3,6), за да ни покаже дека за Него нема умрени, дека и оние што на земјата со Него умреле, во Него оживеале, бидејќи Бог не е Бог на мртвите, туку на живите, оти во Него се сите живи (Лука 20,38). И ете, таа Божја љубов денес нè потсетува токму на тоа, дека починатите се, всушност, живи и ние треба се молиме за нивно настанување во рајските обители. Гледајќи ја нашата љубов, изразена преку принесувањето молитви и добри дела за душите на упокоените наши ближни, добриот и човекољубив Бог ги прибира нив при Себе, во прегратките на вечниот спокој, и го прави нивното духовно присуство меѓу нас толку силно, што со нашите внатрешни очи ние ги гледаме многу појасно, отколку кога тие биле и телесно со нас. Зашто, Христос нашиот Избавител од распадливоста, откако вкуси смрт за сите (Евр. 2,9), со Своето славно Воскресение од мртвите ја обнови полнотата и целосноста на човечкото битисување, го пресоздаде целиот човечки род во „нова твар“. Затоа, да се молиме да ги помилува и душите на починатите отци, браќа и сестри наши, и да ги всели нив и нас во градот на живиот Бог, небесниот Ерусалим, и кон десетина илјади ангели, кон соборот и Црквата на првородените, кои се напишани на небесата, и кон Бога, Судијата на сите, и кон духовите на праведниците, што достигнаа совршенство (Евр. 12,22-23)“. Амин!

Бигорски.

*************

ПЕДЕСЕТНИЦА

Кога Православната Црква празнува некој настан од животот на нашиот Господ Исус Христос, тоа не е обично споменување или сеќавање на настанот. Црквата повторно го живее и доживува секој настан од свештената историја, за да можеме и ние денес да го доживееме лично. На таков начин, Црквата секој настан од минатото го донесува во сегашноста, па така, сите ние се чувствуваме како да сме биле таму и како лично да сме учествувале во секоја радост на Црквата.

Во денот на светата Педесетница си спомнуваме за свештениот настан, кога Светиот Дух, во вид на огнени јазици, слегол врз апостолите.

Светиот Дух слегол врз апостолите не само за да ги воодушеви и охрабри за еден беспримерен подвиг во историјата на Црквата, туку и за да остане во Хрис­то­ва­та Црква до крајот на светот. И колку многу тоа е утешително и радосно за сите нас.

Апостолите примиле право и власт не само да им ги раздаваат даровите на Светиот Дух на верните, туку и да им го предаваат тоа право на своите преемници – епископите и свештениците. Секој од нас, грешните и немоќни свештенослужители на Православната Црква, по преемството од светите апостоли, преку Тајната на Свештенството ја примил власта да им ги раздава на верните благодатните дарови на Светиот Дух. Секој од нас, преку светата Тајна Крштение, го примил првиот дар на Светиот Дух, кога тука, во Црквата, сме биле донесени во рацете на нашите кумови. А во текот на нашиот живот сите ние растеме токму преку даровите на Светиот Дух, кои ги примаме преку светите Тајни на Црквата и преку светите обреди и молитвословија. Затоа, треба да знаеме дека особените дарови на Светиот Дух се неопходни за духовниот раст во нашиот живот.

Како што дрвото расте и дава плодови само тогаш, кога се обезбедени сите надворешни услови за такво нешто, така и душата на секој од нас зрее за живот вечен само тогаш, кога ја оросува благодатниот дожд на Светиот Дух. Како право­слав­ни, потребно е целиот живот да го поминеме под тој небесен дожд, онака, како што Црквата во една песна пее: „Преку Светиот Дух секоја душа оживува“. Без таа благодатна помош на Светиот Дух ние не можеме да се спасиме за вечноста. Светиот Дух е наш божествен сопатник во текот на целиот наш земен живот, наш заштитник и чувар.

Колку е голема таа сила на Светиот Дух, која не знае за граници и прегради. Таа сила ја раѓа верата во срцето на човекот, ја преродува човечката душа, ги поттикнува големите подвижници на христијанството и го води секој од нас по патот на вечното спасение.

Денот на слегувањето на Светиот Дух нѐ потстетува и на првата апостолска проповед. Неа ја изговорил апостол Петар пред многуилјаден народ. Од книгата на Делата на Апостолите ние дознаваме како реагирал народот на проповедта: Се восхитувал, воздивнувал, плачел и поттикнат од неа, околу три илјади луѓе примиле Крштение и постанале првото семе на Христовата Црква. Ете тоа е манифестирање на силата на Светиот Дух преку проповедта на Словото Божјо. Нам ни се познати и подоцнежните резултати од силата на апостолската проповед и како ,,сѐ повеќе се зголемуваа оние, што веруваа во Господа, мноштво луѓе и жени“ (Дела 5: 14). А да не заборавиме дека апостолската проповед наишла и на бројни препреки. Целиот јазичнички и јудејски свет се спротивставувале на таа проповед, а ним им се придружиле убедувањата на античките философи, провокаторите и крвавите гонители и џелати на проповедниците на христијанството. Но, колку и да била задушувана проповедта, колку и да биле гонети и убивани проповедниците, сепак, Црквата чудесно се ширела и растела само преку проповедта на Словото Божјо.  За таквото дејство на проповедта учи и свети апостол Павле, кога говори: „Верата доаѓа од слушање, а слушањето – од словото Божјо“ (Рим. 10: 17).

Силата на Светиот Дух не се манифестирала само преку проповедта на светите апостоли, туку и во проповедта на нивните преемници. Само да се потсетиме колку била моќна проповедта на големиот учител на Црквата – свети Јоавн Златоуст, кој, кога проповедал, го замирал животот во градот, а луѓето од сите установи, децата од училиштата, како и дојденците по пазарите трчале во храмот за да го слушнат златоустиот проповедник. А, зарем е потребно да се потсетуваме колку многу луѓе тој ги присоединил со Христа преку својата проповед.

Светиот Дух ги преродува човечките души. Прв пример за тоа ни се светите апостоли. Во денот на слегувањето на Светиот Дух тие постанале сосема поинакви: од плашливци и колебливци тие постанале огнени, убедени и бестрашни проповедници на словото Божјо. Тие знаеле дека сега ќе одат во средба со мачителите, ќе одат по затвори и ќе бидат предавани на убивање, па сепак, нив ништо не можело да ги запре во подвигот.

Таа сила на Светиот Дух која преродува, се манифестирала и низ двеилјади­годиш­ната историја на Црквата. Таа благодатна сила ја издигнала на пиедесталот на светоста и преподобната Марија Египетска, од чии подвизи останале без зборови и нејзините современици, но и денешните христијани. Таа сила ја преродила и блудницата Евдокија, која откако ја слушнала молитвата на светиот подвижник, го напуштила патот на блудот и тргнала по патот кон Христа, кој води до небото.

Светиот Дух е секогаш жив и дејствителен. И денес многумина од нас можат да бидат сведоци, кога под влијание на Словото Божјо и проповедта, многумина од развратни постануваат воздржливи, од груби – кротки, од бесчувствителни и жестоки – сострадателни и попустливи. Светиот Дух ја издигнува нашата падната природа, ја преродува и во нас оформува нов човек, „создаден според Бога во правда и светост во вистината“ (Ефес. 4: 24).

Православната Црква го нарекува Светиот Дух – Просветител, зашто преку Него ни се подаваат вистините на верата, преку кои се просветува нашиот ум и се загрева нашето срце.

Светиот Дух е и наш Осветител, зашто преку Неговите благодатни дарови се осветува нашата душа. Светиот Дух преку сите сили ни го соопштува новиот стремеж кон Бога, доброто и светоста, му дава на човекот духовна крепост и сила и нѐ очистува од гревот и нечистотијата.

Светиот Дух е и наш Утешител, зашто во Него се наоѓа изворот на утеха за сите наши несреќи и искушенија. Он ги посетува нашите души во моментите на нашето срдечно каење за гревовите и ја оживува во нас надежта на Божјата милосрдност.

Ако веќе сме сфатиле колку многу е неопходна благодатта на Светиот Дух за нас, ако веќе знаеме дека без неа не можеме да го пронајдеме патот до вечниот живот, ниту можеме да се очистиме од нашите гревови, тогаш, наша должност е во постојана молитва да ги бараме Неговите изобилни дарови. Затоа, како православни христијани, треба да веруваме дека преку силата на Светиот Дух се извршува нашето вечно спасение. Според зборовите на апостол Павле, ние сме „храм на Светиот Дух“ (1. Кор. 6: 19). А тоа е висока чест и достоинство за нас, со која нѐ удостоил нашиот Небесен Отец. Но, ние ќе бидеме храмови на Светиот Дух само тогаш, кога за тоа ќе бидеме достојни, кога во нашето срце нема да има гревовна кал, нема да има рамнодушност кон делото на спасението, нема да има слабеење на верата, зашто во една таква состојба Светиот Дух не може да остане во нашите срца.

Затоа, да го бараме најнапред Царството на Бога и кон него да тежнееме со сета душа, плашејќи се да не ја загубиме во себе радоста од благодатта на Светиот Дух. А таа благодат и денес нѐ исполнува со истите плодови, со кои биле исполнети и апостолите на денот на Педесетница, а тие плодови се: љубовта, мирот, радоста, долготрпеливоста, добрината, милосрдноста, верата, кротоста, воздржливоста… Светиот Дух и денес доаѓа како свежа вода врз исушената човечка душа. Затоа, да се потрудиме Светиот Дух да пребива нераскинливо во секој од нас, укрепувајќи нѐ и утешувајќи нѐ по патот кој води до нашата небесна Татковина.

Протоереј Златко Ангелески

************

БЕСЕДА НА ПЕДЕСЕТНИЦА

Со своите големи очи на верата, неодамна Го созерцувавме вознесениот Христос, и тоа не помалку од оние, кои Го гледале со своите телесни очи и со исто толку големо блаженство и радост, зашто Господ рекол: „Блажени се оние, кои не виделе, а поверувале“ (Јован 20: 29), а тие се оние, кои по пат на слушање на проповедта се увериле и преку верата виделе. Значи, неодамна Го гледавме Христос како со Своето Тело се вознесува на небото, а сега, преку дарот на Светиот Дух, гледаме каде се вознесе Христос и на какво големо достоинство ја издигна нашата природа, зашто Он замина таму, откаде што слезе од Него испратениот Свет Дух…

Значи, Христос, Кој се вознесе, замина при Својот Највозвишен Отец, во прегратките на Својот Отец, откаде што и Духот исходи… Но, кога некој ќе чуе дека Светиот Дух е испратен во овој свет од Отецот и Синот, нека не мисли за Светиот Дух дека е само од оние кои се испраќаат, туку Он е еднаков во чест со Отецот и Синот, Самиот Он е од бројот кои испраќаат, и Он е Бог Кој говори преку пророците, и тоа на јасен начин го докажува, кога преку устата на пророк Исаиј говори: „Мојата рака ја основа земјата… и сега Ме испрати Господ Бог и Неговиот Дух“ (Иса. 48, 13, 16). И Христос на друго место ги потврди зборовите на истиот пророк: „Духот на Господа Бога е врз Мене, зашто Господ Бог Ме помаза за да им благовестувам на бедните“ (Иса. 61: 1).

Значи, Светиот Дух не е само испратен, туку и Самиот Го испраќа Синот, Кој е испратен од Отецот – доказ, што потврдува дека Он има иста чест и суштина како Отецот и Синот. По благоволението на Отецот и содејството на Светиот Дух, по неизмерната длабочина на човекољубието, единородниот Син Божји слезе од небесните височини на Земјата и постана Човек, проповедајќи чудесна и возвишена наука, која навистина доликува на Бога. Потоа, откако доброволно пострада за нашето спасение и откако воскресна на третиот ден, Он се вознесе на небесата и седна од десната страна на Отецот и таму соучествуваше со Отецот во испраќањето на Божествениот Дух на учениците и апостолите, како што и им вети. Христос, од престолот на небесните височини, како да нè повикува и ни говори: „Ако некој сака да има учество во Царството небесно, да се нарече син Божји по благодат, да добие бесмртен живот и непотрошливо богатство, тој нека ги исполнува Моите заповеди и, колку што може, нека го подражава Мојот начин на живот, имајќи Ме за пример Мене Самиот“.

…Кога се навршиле педесет дена од Воскресението, „ненадејно се чу шум од небото, како да идеше силен ветар, и ја исполни целата куќа, каде што седеа (апостолите)“ (Дела 2: 2). Тој шум ја повикува целата Земја под Сонцето и сите луѓе, кои веруваат дека им се дарува благодатта на Светиот Дух. Тогаш се исполнило ветувањето на Спасителот, кое им го дал на апостолите, говорејќи : „Јован крштеваше со вода, а вие, не по многу дни од денес, ќе бидете крстени од Светиот Дух“ (Дела 1: 5). Тоа навистина и се случило во моментот на шумот од небото, кога „им се јавија разделени јазици, како огнени, и застанаа по еден над секого од нив. И сите се исполнија со Дух Свети, и почнаа да зборуваат на други јазици, онака како што им даваше Духот Свети да изговараат“ (Дела 2: 3-4). Сето тоа се случило само за да ја усвоиме големата тајна на Света Троица, зашто и претходно дејствувал Светиот Дух, Кој говорел преку пророците и ја предвестувал иднината. Меѓутоа, Он сега лично, преку огнените јазици, им се јавил на сите и на Божествен начин, седнувајќи на престолот на Христовите ученици и давајќи им моќ да бидат Негови орудија.

Но, зошто Он се јавил во вид на огнени јазици? Најпрво, за да покаже дека Он е сроден на Божјото Слово, зашто нема ништо посродно на словото од јазикот. Исто така е неопходно и во благодатта на вероучителството да се има облагодатен јазик.

А зошто тие јазици биле огнени? Не само заради едносуштноста на Духот со Отецот и Синот, зашто нашиот Бог е Оган, и тоа Оган Кој ја спалува неправдата, туку и заради двојното дејство на апостолското проповедање, кое истовремено треба да биде благо и опоменувачко. Како што огнот се ложи за да осветлува и грее, така и зборот од проповедта за Христос ги просветлува и весели слушателите, додека оние, кои упорно му се спротивставуваат, ги пали и мачи. Тие светодуховденски јазици, како што објаснува свети апостол Лука, всушност, не биле огнени, туку „како огнени“, за да не помисли некој дека тоа бил сетилен и овоземен оган (огнот бил нестворен).

А зошто тие огнени јазици биле разделени? Затоа што само Христос, Кој слегол од небото, во целост ја поседува силата и дејството на благодатта на Светиот Дух. Значи, врз ниту еден од апостолите не се спуштила сеопфатна благодат на Духот, туку секој делумно добил од таа благодат: еден ова, друг она…

Христос им рекол: „А кога ќе дојде Утешителот, Кого што ќе ви Го испратам Јас од Отецот, Духот на вистината, Кој излегува од Отецот, Он ќе сведочи за Мене… (и) ќе ве упати на секоја вистина“ (Јован 15: 26; 16: 13). Сега тоа ветување се исполнило и Светиот Дух слегол врз светите Христови ученици, кои засветлиле како небески ѕвезди, осветлувајќи ја целата вселена. И кога некој ќе запали свеќа од друг, а од другиот ќе запали трет, првата свеќа го задржува својот пламен несмален, па така и наследниците на апостолите – епископите, примиле несмалена благодат на Божјиот Дух, која преминува од колено на колено и ги просветлува сите верни, кои ги слушаат своите духовни пастири и вероучители.

На тој начин, секој архиереј во свое време ѝ носи на својата епархија благодат и дар Божји, носи просветлување од Божествениот Дух, а оние, кои не ги примаат апостолските наследници, престануваат да имаат божествена благодат и се оддалечуваат од Бога.

Светиот Дух не само што е насекаде, туку е и над сите; не само што е присутен во секој век и време, туку и пред сите векови и времиња и Он не само што ќе биде со нас до крајот на векот, туку ќе пребива со оние, кои се достојни за идниот век без крај и завршеток. Природното тело умира, а воскреснува како духовно, како натприродно, раководено од Божествениот Дух и облечено во бесмртност и неминлива слава.

Ве молам, браќа, да се чуваме од богоодвратните дела и зборови, за да имаме слобода да Го именуваме Бог како свој Отец. Да Му се обратиме искрено, за да ни се обрати Он и нам и да нè очисти од секаков грев, па да бидеме достојни за Неговата божествена благодат. Само на таков начин и ние вечно ќе ликуваме и ќе го празнуваме остварувањето на Божјото ветување – слегувањето на Светиот Дух и Неговата почивка врз луѓето во Самиот Христос Господ, Кому Му прилега слава, чест и поклонување со Неговиот беспочетен Отец и Пресветиот и Добар и Животворен Дух, сега и секогаш и во сите векови. Амин!

Свети Григориј Палама

****************

ПЕДЕСЕТНИЦА

„Слава на Светата, Едносуштна,  Животворна и Неразделна Троица!“

(Возглас на Утринската богослужба)

 ВО ИМЕТО НА ОТЕЦОТ И СИНОТ И СВЕТИОТ ДУХ!

Секоја утринска богослужба светата Православна Црква ја започнува со ве­ле­гласниот возглас: „Слава на Светата, Едносуштна, Животворна и Нераз­дел­­на Троица!“, зборови во кои се содржи целата суштина на нашето верување и постоење. А токму денешниот ден е ден во кој се открива Тајната на Пресвета Тро­и­ца, исто онака како што таа била откриена и при Христовото крштение. За­тоа овој ден, освен Педесетница и Духовден, се нарекува уште и Света Троица.

Колку е величествена оваа Тајна? Еднаш, блажениот Ав­гус­тин, големиот учител на Црквата, си поставил за задача да ја достигне Тајната на Света Троица. Вознемирен од таа мисла, едно утро шетајќи по морскиот брег, тој наишол на едно мало дете, кое со своите дланки црпело вода од морето и ја носело во една мала дупка, ископана на брегот во песокот. Блажениот Августин застанал и збунето го прашал момчето: „Што работиш?“. Момчето се насмеало и одговорило: „Сакам целото ова море да го пренесам во дупката“. Августин му одговорил: „Малечок, па тоа е невозможно“. „Добро, одговорило момчето, но побргу јас ќе ја достигнам својата цел, отколку што можеш ти да ја достигнеш до крај Тајната на Света Троица“. Августин сфатил дека тоа е Божји знак и заклучил дека како што е невозможно да се смести целото море во една земјена дупка, така е невозможно и Тајната на Света Троица да се смести во човечкиот ум.

Света Троица – Еден Бог по суштество и Троичен во Лица: Отец, Син и Свет Дух, се јавува како највеличествена Тајна во христијанската вера. Бог е Дух. Кога Господ Исус Христос говори дека „Бог е Дух“ (Јован 4: 24), со тоа ни докажува дека Бог е бестелесен. Неговото Божество е недостижливо. Над Тајната на Неговото битие лежи покрив и потребна е, како што вели преподобниот Симеон Нов Богослов, голема благодат од Сесветиот Дух за разбирање на сокриената Тајна.

Божеството е Едно суштество во Три Лица – Отец, Син и Свет Дух. Оте­цот го раѓа Синот и го испраќа Светиот Дух. И Отецот го именуваме Бог; и Си­нот го именуваме Бог; и Светиот Дух го именуваме Бог. Образ на Отецот е Си­нот, и образ на Синот е Светиот Дух. Затоа Христос и ни сведочи: „Кој Ме ви­дел Мене, Го видел и Отецот“ (Јован 14: 9), и кој го видел Светиот Дух, го видел Синот.

Откровението за Света Троица, по Божја милост и промисла, било сокриено до времињата на Новиот Завет, односно, до она време, додека не дојде на земјава Синот Божји, Господ наш Исус Христос, Кој пак ни посведочи: „Ако Ме бевте познавале, ќе Го познававте и Мојот Отец. А отсега Го познавате, и сте Го виделе“ (Јован 14: 7); „Верувајте Ми дека Јас сум во Отецот и Отецот е во Мене“ (Јован 14: 11).

Во Новиот Завет, пак, Господ Исус Христос, според богатството на бла­го­дат, ги умножил во нас премудроста и разумот. Тајната на божественото во­плотување ни ја посведочил и Ангел од небото, кога ѝ  рекол на Марија: „Све­ти­от Дух ќе слегне на тебе и силата на Севишниот ќе те осени; па затоа и ро­де­но­то ќе биде свето и ќе се нарече Син Божји“ (Лука 1: 35), а по Своето Вос­кре­сение, испраќајќи ги Своите ученици на проповед, Христос им рекол: „Ми се да­де секаква власт на небото и на земјата. Одете и научете ги сите народи, крште­вај­ќи ги во името на Отецот, и Синот, и Светиот Дух“ (Матеј 28: 18-19).

Православната Црква учи дека секоја тајна, која се од­несува на Божеството и духовниот живот, се достигнува само преку очисту­ва­ње­­то на нашиот живот од гревовите. Навистина тешко е за човечкиот разум да сфа­­ти како може Бог да е Троичен во Лица, а Еден по суштество. Како може три да биде едно, а едно да биде три. Да се сфати тоа навистина е тешко, но за­тоа, пак, тоа е тајна. Тајните го окружуваат човекот во текот на целиот негов жи­­вот. Зарем ние сè знаеме што се случува во овој материјален свет, па сега да за­­поч­неме да ги откриваме тајните и во духовниот свет? Зарем можеме да сфа­ти­­ме како може во една капка вода да живеат милиони живи суштества? Не, сè до­­дека не погледнеме во микроскопот и кога во тоа самите ќе се увериме. И не на­­празно премудриот Соломон уште во Стариот Завет вели: „Со мака го раз­би­ра­­ме она што е во нашите раце, а што има на небесата – кој испитал?“ (Мудр. 9: 16).

Човекот, иако е богоподобно суштество, сепак е ограничен и може да го дознае само она, кое Бог благоволи да го открие. За да ги достигне Божестве­ни­те тајни, потребно е човекот, пред сè, да влезе во сферата на божествената ду­ховност, зашто само преку подобно можеме да го спознаеме подобното. Пазителката на Божественото Откровение – светата Христова Црква, го води човекот по патот на постојаното познание. Таа постојано во помош ни испраќа споредби и симболи. Бог нам ни се открива онолку, колку што е потребно за нашето спасение. Затоа, пак, симболи и споредби за постоењето на Света Троица ние можеме да видиме насекаде околу нас.

Секоја материјална творба, од било каква природа и форма, мора да ги има трите параметри: „број, мерка и тежина“, како што ни сведочи повторно премудриот Соломон (Мудр. 11: 21). Независно од нивните менувања, сепак, остануваат овие три параметри.

Да ја погледнеме и водата: таа е иста и при изворот, и во реката и во морето, каде што се влева. По својата суштина таа е една и иста, без разлика каде се наоѓа, зашто изворот си останува извор, реката река, а морето море. Ако размислуваме и за сонцето, ќе сфатиме дека тоа се состои од самиот објект – сонце, од светлината која излегува од него и од топлината, која ја чувствуваме и неи на земјава. Тоа се три различни својства во едно суштество. Светлината не е сонце, сонцето не е топлина, а сепак, тие во исто време се неразделни и различни. Да го погледнеме и дрвото: тое е една творба, која започнува со корен, се развива преку столбот и завршува со плодовите. Три различни нешта во едно. Сето ова, пак, не ја решава Тајната за познавање на троичното Единство, но му помага на човечкиот разум, преку симболи и споредби, донекаде да проникне во Тајната.

Сите овие симболи и споредби, нема да имаат никаква корист за нас, ако ние не навлеземе во суштината на духовниот живот. Познанието на Бога – тоа е животот. Христос вели: „Животот вечен е тоа, да Те познаат Тебе Единиот вистински Бог, и испратениот од Тебе Исуса Христа“ (Јован 14: 3). Отецот му се открива на светот како Творец, кој го створи светот од ништо; Божјиот Син – Христос се открива на светот како Креатор на сè што е створено, Кој на сè што постои дава форма и убавина; Светиот Дух се открива на светот како Животворец и подател на благодат. Тајната на Света Троица нам ни ја јавува светата Црква, Христовата Невеста. Ние зависиме од Света Троица, како што зависат зраците од сонцето.

Тајната на Света Троица ни го открива и примерот на единство, по образот на единството на Света Троица. Единството на Света Троица го благословува и просветува човечкото единство, зашто секоја душа „свети преку свештенотајната на Троичното единство“, како што пее и црковната песна. Оттука се раѓа почитта и љубовта која луѓето се должни да ја имаат кон Бога и кон ближните, познавајќи го Законот Божји. Ако ние во себе го немаме образот на Света Троица, тогаш ние ќе бидеме безопределени предмети, творби без автор, бледи отпечатоци и копии без оригинал.

Сепак, ние сме образ на Света Троица и нашето тело е Божји храм. Да бидеме достојни носители на образот и Божјото подобие, достојни за Отецот, Кој нè создаде; достојни за Синот, Кој нè избави од гревот; достојни за Светиот Дух, кој нè освети и просвети. Амин!

протоереј Златко Ангелески

***************

СВЕТИ ГРИГОРИЈ БОГОСЛОВ: ПЕДЕСЕТНИЦА

Духовно да размислиме за празникот, та духовно и да го празнуваме. Кај секој има начин на чествување – начинот кај служителите на Христа е словото, кое наполно одговара на денот. Ниедна убавина не го радува љубителот на убавото така како што го радува љубителот на празниците, духовното празнување. Празнува и Јудеинот – но по буква, зашто тој, гонејќи го телесниот закон, духовниот не го постигна. Празнува и елинот – но телесно, слично на неговите богови и демони. Празнуваме и ние, но празнуваме, како што е угодно на Духот: а Нему угодно Му е тоа, што во слово и дело е слично на торжеството. Да се празнува – за нас значи, да се придобиваат блага за душата, блага постојани и вечно сопствени, а не преодни и гнилежни, кои малку го насладуваат духот, а повеќе му штетат и го распалуваат. Достатна е за телото неговата злоба! Потребно ли е во пожарот да се фрла запалива материја? Разумно ли е, да се дава на ѕверот возбудлива храна? Затоа, должни сме, да празнуваме духовно!

Ние ја чествуваме Педесетница: слегувањето на Духот Свет, завршетокот на ветувањето, исполнување на надежта, таинство дивно, и големо, и многупочитувано! Светиот Дух секогаш бил, и ќе биде – Он не Го започнал и нема да Го заврши Своето битие, оти секогаш со Оца и Сина се раѓа и припаѓа: зашто, несообразно би било за Отца, некако да биде без Сина, како и на Синот без Духот – спротивното би било бесславно за суштината на Бога, би било измена на единството и недостиг нацелосно совршенство. Зашто, Духот секогаш бил Оној Кој прима, а не приман; извршувач, а не извршуван; исполнувач, а не исполнуван; Оној Кој осветува, а не осветуван; Оној Кој приведува кон обожување, а не воден кон обожување. Духот секогаш е еден и ист Сам за Себеси и за Оној, со Кој се вбројува – Тој е невидлив, неопфатен, неизменлив, нема својства, количина и вид, не се вклучува во времето; Тој е неопиплив, самодвижен, секогаш движечки, самовластен, сесилен – сè што припаѓа на Единородниот, а каректеристично и на Духот, а сè заедно произлегува од Првопричината. Духот Свети е живот и животвори; Тој е светлина и чувар на светлината; Тој е извор на благоста и добрината што тече; Тој е Дух на вистината, на премудроста, на разумот, на познанието, на благочестието, на совеста, на силата. Преку Него се познава Отецот и се прославува Синот – и Самиот Тој преку Нив само се познава како едно поврзување, служение и поклонение, како една сила, совршенство и осветување!

Штом ги имате даровите на Духот, примете Го и Самиот Дух, не само за подвиг, но и подвиг законит во животот! Од Него за награда во вашите животи, нека биде подарен и тој венец – да Го исповедате Духот вистинито и совршено, и со нас и пред нас, да Го проповедате достојно! Штом мудруваме духовно, да празнуваме и благочестиво, како што е угодно на Духот, та под сенката на Неговата благодат да ја познаеме вистината и да постигнеме совршенство во верата и благочестието!

Благовести.

*****************

Амвон – Духот, Кој Го споделуваме / За Светиот Дух /

*************

В евангелския откъс, който се чете на Петдесетница, чуваме за реките жива вода, които ще потекат от утробата на повярвалите в Иисус Христос. Самите евангелисти обясняват, какво се има предвид. Всъщност тук става дума за Светия Дух, Който трябва да приемат вярващите, след като се прослави Иисус подир Своето Възкресение.

Днешният празник – денят на слизането на Светия Дух – е денят, в който се ражда Църквата. Църквата – не като организация, не като някаква система, която обединява вярващите в Христа, а Църквата като напълно уникално мистично тяло, което се изгражда от всички онези хора, които са чули призива Божий, призива за святост и са поели по пътя, даден от Спасителя Христа.

Ако се опитаме с една дума да изразим това, което се случва с апостолите в този ден, когато над тях слиза Светият Дух по явен начин – във вид на огнени езици, то би била подходяща думата дръзновение. Защото до този момент апостолите са нерешителни и изплашени, те са унили и обезсърчени, защото всичко се случва не така, както те биха искали, както биха очаквали. И изведнъж те се изпълват с такова дръзновение, че излизат на площада, където има голямо множество хора, настроено агресивно; те правят явни чудеса, възкресяват мъртви, изцеляват неизлечимо болни. И те правят всичко това само защото разбират, че вече живеят не своя собствен живот, а техният живот е част от действието на Тялото Христово.

В наше време можем да решим, че съвременните членове на Църквата не притежават онези благодатни дарове на Светия Дух, които така изобилно се изливат в първите векове на Църквата. Малцина биха се осмелили да изцеляват или още по-малко да възкресяват от мъртвите чрез Светия Дух.

В действителност в Църквата ние имаме една дарба, която в съвременното общество е много по-необходима отколкото напредването в областта на медицината или в други области на съвременния живот. В Църквата съществува това, което катастрофално липсва на нашите съвременници. В съвременния свят липсва преди всичко любов, онази топла, съгряваща, вдъхновяваща любов, която само със свои усилия никой човек не може да породи.

Но човек идва в Църквата, започва да участва в Тайнствата, да се изповядва, да се причастява, да живее в ритъма на църковния живот и в определен момент, често дори незабележимо за него самия, от него започва да струи светлината на божествената благодат. Той излъчва тази светлина не в своите очи, а в очите на другите. И заради това съществува Църквата.
Днес ние честваме празника на раждането на Църквата като тяло Христово – живо и действащо дори до този момент, до днешния ден.

Слава на Тебе, Господи, че всички ние живеем в Твоята Свята Църква! | http://www.pravmir.ru

Превод: Евгения Николчева

***************

Сведения за празника

На Петдесетия ден от Господното възкресение Дух Свети слязъл над апостолите във вид на огнени езици и ги обдарил с благодатните дарове.

Празникът се нарича Петдесетница, защото това събитие е станало в деня на старозаветния празник Петдесетница, който отбелязвали петдесет дни след юдейската Пасха. Руската православна Църква го нарича Ден на светата Троица.

За старозаветните Петдесетница бил един от трите велики празника. Първоначално празникът отбелязвал завършването на жътвата на ечемика. Празнувал се с приношение на хляб и жертвени животни като ден на радост и благодарност, припомнящ странстванията в пустинята и освобождението от Египет. В по-късни времена на този ден се отбелязвало получаването на Синайското законодателство, петдесет дни след излизането на евреите от Египет. Празникът бил тържествен и радостен, в Ерусалим се стичало голямо множество хора, за да принесат в благодарност на Бога установената от закона жертва.

За апостолите денят бил двойно свят, защото е денят на Възкресението – неделния ден. Събрани в Сионската горница, където пребивавали в постоянна молитва след Възнесението на Христос, сред тях била и св. Богородица, и други вярващи – всичко сто и двадесет души.

В десет часа сутринта (третия час по еврейско време), настанал голям чул шум от небето. Като че ли вихрушка се спуснала над къщата, дето били събрани. И “явиха им се езици като огнени, които се разделяха, и седна по един на всеки от тях. И те всички се изпълниха със Светия Дух” (Деян. 2:2-3). Това бил видим знак на благодатните дарове на Светия Дух. Бидейки безтелесен, Светият Дух избрал чувственото знамение. “Но никой не бива да си мисли – поучава св. Лъв Велики, – че в това, което било видимо за телесните очи, се е явило Божественото същество на Светия Дух. Човешкият взор, както не може да вижда Отца и Сина, така не може да види и Светия Дух”.

Още щом божественият огън пламнал в душите на апостолите, изпълнени с даровете на Духа те започнали да прослявят величието на Бога, като заговорили на разни, непознати за тях дотогава чуждоземни езици.

Тъй простите галилейски рибари били умъдрени, духовно просветени в разбиране на истините на вярата. Това им дало бодрост, сила и мъжество да идат по всички краища на света за проповед на Евангелието, с готовност да отдадата и живота си за вярата Христова.

Шумът от небето привлякъл към къщата множество юдеи “и всички се чудеха и маеха” (Деян. 2:7). Послучай празника в Иерусалим на тоя ден са се били събрали хора от най-различни народности. И всеки чувал на своя си език думи, прославящи Бога.

Като не могли да си обяснят това необикновено чудо, мнозина от насъбралите се помислили, че апостолите са просто пияни от сладкото вино, въпреки ранния час.

Тогава свети апостол Петър произнесъл първата християнска проповед. Пояснил на множеството, че апостолите не са пияни, а изпълнени от Дух Свети, и ги приканил към покаяние. Думите му проникнали в сърцата на слушащите го юдеи. В този ден приели вярата в Христа, кръстили се и се присъединили към първата християнска общност около три хиляди души (Деян. 2:1-41).

Трикратно Иисус Христос дарил на учениците Си Светия Дух: преди страданията – неявно (Мат. 10:20), след възкресението Си, духвайки върху тях – явно (Йоан 20:22) и в този момент, когато им Го изпраща съществено.

 

Слизането на Св. Дух над апостолите.
Може би най-древното изображение на Св. Петдесетница в Сирийското евангелие на монаха Равула (Rabbula Gospels) – VI в., Антиохийска църква.

След този ден апостолите установили празника Петдесетница и наставили християните да възспоменават Светия Дух всяка година. През ІV век св. Василий Велики съставил коленопреклонни молитви, които се четат и до днес на празничната служба.

На Св. Петдесетница вечерната служба се съединява с утринното богослужение (след св. Литургия се извършва вечерня), защото молитвите за изпросване даровете на Светия Дух са коленопреклонни, а до Петдесетница в знак на духовна радост, на богослужението не се коленичи. В молитвите на този ден измолваме сущо Господ да помене всички починали наши родители и братя. На Великия прокимен: “Кой Бог е велик като нашия Бог? Ти си Бог, Който вършиш чудеса.” – от олтарните двери се хвърля орехова шума към богомолците. Шумата напомня за огнените езици над главите на апостолите. Вярващите отнасят тази шума по домовете Си за благословение.

 

Денят на Светата Петдесетница от древни времена се смята за рожденият ден на Христовата Църква, създадена не от суетата на човешки тълкувания и размисли, но по Божествена благодат.

Следващият ден, понеделник след Петдесятница е празникът на Светия Дух. Този празник Църквата е установила заради величието на Пресветия и Животворящ Дух, Единосъщен с Бог Отец и Синът Божий. Чрез Него ни се дарява всяка мъдрост, живот, движение, Той е източникът на всичко живо.

Светите отци казват, че Светият Дух не е създаден от Отца, не е сътворен, не е роден, но произлиза от Него. Тази Божествена тайна Православната църква не се решава да подложи на разсъждение, защото смята, че Господ открива на човека само толкова, колкото му е необходимо за неговото спасение и много тайни остават за нас зад непроницаема завеса.

Светият Дух обогатява човека с духовни дарове и плодове духовни, украсява човека и с многообразни добродетели, прави го дърво добро, плодоносно, създаващо добри плодове (Мат. 7:17).

Плодовете на Духа, по думите на апостол Павел, са: любов, радост, мир, дълготърпение, благост, милост, милосърдие, вярност, кротост, себеобуздание (Гал. 5:22-23).

*************

От времето на Мойсей  ветхозаветната Църква ежегодно празнувала деня на Петдесетница (1), настъпващ след изтичане на седем недели (седмици) след Иудейската Пасха, поради което се наричал празник на седмиците(2). Това тържество, съпроводено от знаменателни обреди, било установено в памет на Синайското законодателство, дадено от Бога на великия вожд на древния Израил ­ Моисей (3).

Този празник на ветхозаветната Петдесетница бил предобраз на Новозаветната Петдесетница и Сионското законоположение. Ощепророк Исайя предсказал, че “от Сион ще излезе законът и от Иерусалим ­ словото Господне” (4) и пророк Иоил  предизвестил: “ще излея от Моя Дух върху всяка плът… защото на планина Сион и в Иерусалим ще бъде спасението”. (5)

Преди Своите стрaдания и смърт Господ Сам обещал на апостолите, скърбящи заради Неговото отшествие, да им изпрати вместо Себе Си Друг Утешител, Духът на Истината, Който да ги “наставлява на всяка истина” 6.  След Своето Възкресение Господ предизобразил окончателното изливане на Светия Дух, като “духнал” на учениците Си “и им казал: “приемете Духа Светаго” (7). Преди възнасянето на небето Спасителят отново пред възвестил на апостолите, че те “не много дни от днес ще бъдат кръстени с Дух Светий” (8).

След Възнесението Господне Неговите ученици и апостоли се върнали от Елеонската планина в Иерусалим (9) и отишли ­ според Преданието ­ в онзи същия дом в Сион, където била извършенаТайната вечеря Христова. Там те пребивавали в единомислие и молитва, заедно с още някои жени и Божията Майка (10), очаквайки слизането над тях, по обещанието на Господа, на Светия Дух, и се подготвяли да приемат Неговите благодатни дарове.

В десетия ден след Възнесението на Господа, съвпадащ с иудейската Петдесетница, по време, когато по улиците на града с веселие се стичал народ към храма, да чества своя ветхозаветен празник ­ в третия час на деня (11), внезапно във въздуха се чул необичаен шум, като по време на буря (12). Шумът се спускал от небето ­ от високите слоеве въздух, но скоро проникнал и изпълнил с чистия си полъх горницата, където се намирали вярващите (13). В този миг огнените езици се разделили във въздуха и се спрели над Божията Майка и всеки от апостолите (14).

“Бурният полъх бил близко предизвестие, а явяването на огнецветни пламъци във форма на езици ­ видимо знамение за пришествието на Светия Дух. Сам бидейки Дух съвършен, чист и безтелесен, Той избрал чувствено осезаемо знамение, за да им яви осезаемо Своето присъствие.” “Защото, разсъждавасвети Григорий Богослов ­ както Син Божий се яви видимо на земята, така подобавало и Дух Светий да се яви видимо” (беседа 44). Така и по-преди, когато Той слязъл върху Иисуса Христа в река Иордан, избрал вид на гълъб, в който да се яви (15).

Второ, по-голямо чудо последвало след първото. Можейки до този момент да говорят само на своя роден диалект, апостолите и другите вярващи, започнали сега изведнъж да говорят на всички известни тогава езици: “И всички се изпълниха с Дух Светий, и наченаха да говорят на други езици, според както Духът им даваше да изговарят”(16). Апостолите така показвали Божието величие (17), тоест безпримерното, неизповедимо Божие съвършенство, чудните дела на Божия Промисъл, които сега за тях се откривали в цялата им сила и пълнота.

Еврейският народ и множество пришълци от други страни се били събрали в Иерусалим, на празника Петдесетница (18). Смутените от необичайния шум тълпи се стичали към Сионската горница, където се съсредоточавал шумът, и накъдето видимо се устремявал. Колко удивени и ужасени трябва да са били всички присъстващи, когато слушали как Апостолите започнали да говорят с тях на всички езици! Питали се един друг: “тия, които говорят, не са ли всички галилейци? А как слушаме всички своя си роден говор? Ние ­ партяни и мидяни, еламити и жители на Месопотамия, Иудея и Кападокия, на Понт и Асия, на Фригия и Памфилия, на Египет и Ливийските страни, съседни на Кириния и дошлите от Рим, както иудеи, тъй и прозелити (19), критяни и араби ­ как слушаме тях да говорят на наши езици за великите Божии дела” (20)?

Всички се изумили ­ най-напред като слушали апостолите да славословят Бога на чуждоземни езици, включително и молитви, обикновено произнасяни на свещения еврейски език; второ, защото никога досега не били слушали толкова възвишени и свети истини; но най-много били удивени от това, че всеки римлянин, грък, африканец, индиец ­ слушали всеки своя роден език, когато на всички било известно, че говорещите са галилейци, хора напълно незапознати с чуждестранни езици. Удивлението прераснало в ужас: защото всички виждали нещо необикновено, слушали чудни слова и никой не можел да си обясни видяното и чутото. “Всички бяха смаяни и в недоумение, думаха един другиму: какво ли ще е това” (21)? Но скоро се намерили хора, желаещи да “обяснят” на другите нещо, което и те самите не разбирали. Присмивайки се, те казвали: “със сладко вино са се напили” (22).

Чувайки богохулството на иудеите, апостол Петър, стоейки там заедно с другите апостоли, извисил гласа си и започнал да им говори:

“Мъже иудеи и вие всички, които живеете в Иерусалим! Нека ви бъде известно това, и внимавайте на думите ми: тия не са пияни, както вие мислите, защото е трети час през деня (23); но това е реченото чрез пророк Иоиля: “и ето, в последните дни, казва Бог, ще излея от Моя Дух върху всяка плът; синовете и дъщерите ви ще пророчествуват; младежите ви ще виждат видения, а старците ви ще сънуват сънища; и в ония дни върху рабите Ми и рабините Ми ще излея от Моя Дух, и ще пророчествуват. И ще покажа чудеса горе в небесата и личби долу на земята, кръв и огън, дим и пушек. Слънцето ще се превърне в тъмнина, и месечината ­ в кръв, преди да настъпи великият и славен ден Господен. И тогава всеки, който призове името Господне, ще се спаси” (24).

По този начин още от самото начало апостол Петър отговорил на измамния възглед на неколцина относно дара на говорене на езици. (“със сладко вино са се напили”) и удовлетворил тяхното питане: “какво ли ще е това?”. Своя отговор на този въпрос той подкрепил с по-горе приведеното слово, в което за свидетелство насочил вниманието към ветхозаветните пророчества и по този начин лично свидетелствал за тяхното изпълнение сега, потвърдено със Слово Божие.

В пророчеството си Иоил с боговдъхновен взор съзерцавал времето, когато Божият Промисъл ще удостоява със слизане на Божия Дух, не само отделни хора временно, за особени, спасителни за човеците цели, както ставало в старозаветни времена, но когато благодатта на Светия Дух, като обилен дъжд над земята, ще се излее над всяка плът, тоест над всички спасяващи се човеци, без разлика на пол, възраст и състояние, така че по отношение на спасението всички ще бъдат равни ­ мъже и жени, възрастни и деца, роби и свободни ­ всички ще се удостояват с благодатта Божия.

От многото ветхозаветни пророчества за изливането на Светия Дух Божий над вярващите при пришествието на Месия (25), апостол Петър се спира именно на това пророчество, защото в него освен общите мисли за преподаване на Божията благодат над човеците, са изброени различни проявления на откровението на Светия Божий Дух, каквито се давали в Стария Завет, и от които се дава по-нататъшно указание и за други проявления, чрез които само на Божия Дух е благоугодно да се изявява в откровение.

Но апостолът не спира дотук с привежданите от него пророчества на Иоил, но посочва в по-нататъшното си слово предстоящия велик и страшен, праведен Божий Съд, който ще трябва да предшества онзи велик и славен ден Господен (26), с който ще бъде свършека на тоя свят. Бъдещият Божий Съд ще се открие с велики и страшни знамения на небето и на земята; на земята ще се започне обилно проливане на кръв; изригване на огън и дим; на небето ­ слънчево и лунно затъмнение и други страшни явления (27). Апостол Петър нарича тук в първата си проповед “ден велик и славен” последния ден на тоя свят, който ще бъде при Второто славно Пришествие на Иисуса Христа на земята за решителен съд на вселената. Що се отнася до целите, поради които апостол Петър привежда пророческите слова на Иоиля, то те ясно се откриват в следващите слова, където той пророчества, разкривайки обещаната Божия благодат за благочестивите, че те по Божия милост ще бъдат спасени по времето на този велик и страшен Божий Съд. Така апостолът иска да подбуди слушателите към покаяние и смирение (28).

Отново призовавайки мъжете към внимание, апостол Петър започнал своята първа пред израилтяните проповед за Христа. Наричайки Го Мъж на всички известен, засвидетелстван от Бога със сила, чудеса и знамения, извършвани пред народа, апостолът припомнил, че по определен и предвиден заговор и Божие допущение те го убили, като го приковали на кръст с беззаконните си ръце; свидетелствал за Неговото Възкресение, Възнасяне на небесата и изливане чрез Него от Отца на Светия Дух, поради което те сега тук виждат и чуват случващото се.

Апостолът привлича вниманието на слушателите си особено върху събитието на Възкресението, при което, благовествувайки за Неговото Възкресение, Той не само лично свидетелствал, но и го доказвал със Словото Божие (29), посочвайки, че Възкресението на Иисуса Христа е било необходимо да се осъществи, и че Той е трябвало и да умре по Божие предначертание, та смъртта да се окаже безсилна да Го задържи в своя власт. Събитието на Господнето Възкресение доказвало, че Иисус от Назарет не е обикновен смъртен човек, а Господ и Христос ­ отдавна обещаният Месия.

За да утвърди вярата н необичайното посланичество на Иисуса Христа, апостол Петър съпоставил с Него пред иудеите почитания от тях пророк Давид и говорил за това, че Давид и умрял, и бил погребан, и гробът му бил там и до ден-днешен и той не възкръснал, нито се възнесъл на небето, но бидейки пророк, знаел, че по Божие обещание “от неговите чресла” ще се издигне Христос по плът, душата на Когото няма да остане в ада и плътта на Когото няма да види тление, и Който ще седне отдясно на Бога (30).

Първата проповед на Евангелското благовестие имала силно въздействие върху нейните слушатели. Боговдъхновеното слово на апостол Петър очевидно потвърждавало чудесното събитие на изливането на Светия Дух над Христовите ученици и основаващо се на свидетелството на Свещеното Писание, решително убедило слушателите в Божественото достойнство на Господа, и те питали апостола: “какво трябва да правим, мъже братя?” (31)

Тогава апостол Петър се обърнал с увещаващо слово към своите слушатели, призовавайки всички към покаяние и кръщение в Името на Отца и Сина и Светия Дух, за прощаване на греховете и приемане дара на Светия Дух (32), тоест да се удостоят с чудодейните въздействия на Светия Дух, които сега се проявили над апостолите.

В края на своята реч, желаейки още по-силно да разположи към вяра в Христа умилените сърца на израилтяните, апостол Петър им напомнил за особените обещания Божии, дадени на тях; затова, че те и техните потомци представляват богоизбрания народ (33) и техен дълг е да направляват потомците към Божието Царство (34).

“И тъй, които приеха на драго сърце думите му ­ добавя авторът на Деяния ­ кръстиха се; и се присъединиха в оня ден около 3000 души” (35).

Така завършило слизането на Светия Дух над апостолите, с пълно тържество на Светия Дух над невярващите, обръщайки ги и изпълвайки ги с благодат Божия! И тук се сбъднали първите думи на Господа, че Неговите ученици, след и по силата на Неговото отшествие и възнасяне при Отца, ще вършат по-големи дела от ония, които Сам Той извършил в дните на Своето унижение (36).

Слизането на Светия Дух над апостолите било окончателното установяване на Новия вечен завет с людете, за който пред сказал пророк Иеремия:

“Ето, настъпват дни, казва Господ, и ще сключа с дома Израилев и с дома Иудин нов завет, ­ не такъв, какъвто сключих с бащите им в деня, когато ги хванах за ръка, за да ги изведа из Египетската земя; оня Мой завет те нарушиха, ако и да оставах в съюз с тях, казва Господ. Но ето заветът, който ще сключа… ще вложа Моя закон във вътрешността им и ще го напиша в сърцата им…”  (Иерем. 31:31-33; Евр. 8:8-12).

Дух Светий, ­ “Духът на истината” (38), “Дух на премъдрост и откровение” (39), слизайки над апостолите, начертал вместо Синайски, нов Сионски закон, за който предсказал пророк Исаия (40), не върху каменни скрижали, а върху плътени скрижали на сърцето” (41). Вместо Синайският Глас, законополагаща станала Божията благодат, подаваща сили за изпълнение на закона и оправдаване за вярващите не по дела, а по благодат (42).

“От еврейските книги приехме Светата Петдесетница
както евреите празнуват Петдесетница, почитайки седмия ден;
и после след Пасха приеха на петдесетия ден Закона;
така и ние петдесет дни след Пасха празнуваме и приемаме Всесветия Дух,
законополагащ и наставлаващ на всяка истина и повеляващ угодното Богу.”
(Синаксар на Неделя Петдесетница).

Църквата пее:

“Както в древност Моисей начерта закона,
така благодатта изложи ясно величието на Закона на Новия Завет,
като го написа в сърцата на апостолите.” (Канон на Светия Дух, песен 5-а).

Блажени Иероним пише:

“Синайското законополагане и Сионското законополагане бяха в петдесетия ден след Пасха. На Синай земетресение разтърси планината, на Сион беше разтърсен домът на Апостолите. Там сред пламъци и светкащи мълнии се чували гръм и глас бурен: тук във вид на огнени езици “бил шум от небето, като раздвижен бурен полъх”. Там тръбен звук огласил словата на Закона: тук устата на Апостолите били Евангелска тръба” (43).

Денят Петдесетница преди, в древността ежегодно възпоменаващ даруването на Божия Закон на планина Синай, сега за християните станал пак ежегоден празник на тържественото откровение, дадено на светите Апостоли, обличайки ги с власт да учат, свещенодействат и управляват. В петдесетия ден след Възкресението на Христа Господа, апостолите приели Божествената сила на Светия Дух и станали проповедници и свидетели на Иисуса Христа за цялата вселена (44).

Приемайки Светия Дух, апостолите ежегодно започнали да празнуват деня Петдесетница и наредили да бъде свят ден за всички християни, заради слизането на Светия Дух.

В апостолската история действително намираме указания за празнуване на християнската Петдесетница. Апостол Павел, възнамерявайки да посети Коринтската църковна община, писал в посланието си до нея за това свое намерение, като прибавил, че ще остане в Ефес до Петдесетница (45), а по-горе в същото послание, говорейки за изправянето на някои нередности, причиняващи безпорядък в същата Църква, направил ясен намек за празнуване на Пасха, но не иудейската, а християнската (46). Ако тук се има предвид християнската Пасха и Пасхата е празник, то, разбира се, същото се отнася и за Петдесетница. Защото за какво ли апостолът толкова ще ревнува за свободата на християните от иудейскя закон, ако ще очаква в Ефес иудейския празник?

Скоро след това ще видим апостола да бърза за празника Петдесетница в Иерусалим (47). Според тълкуванието на свети Епифаний и блажени Августин , не трябва да се мисли, че апостолът имал за цел при това да изпълни само изискването на Моисеевия закон, повеляващ всеки израилтянин да се яви в този ден на мястото на общественото богослужение, а трябва да считаме, че в тези и в други случаи се разбира денят Петдесетница, който апостолът и в Ефес, и в Иерусалим желаел да почете като християнски празник.

В апостолските постановления има пряка заповед да се празнува Петдесетница: “Денят десет дни след Възнесение е петдесетият ден от първия Ден Господен (Пасха); всяка година този ден да бъде велик празник. Защото в третия час на този ден Господ Иисус изпратил дара на Светия Дух (48).

На друго място в Апостолските правила при изчисляване на дните, в които Божиите раби са свободни от работа, след Пасха и Възнесение се споменава Петдесетница:

“В деня Петдесетница рабите Божии са длъжни да бъдат свободни от работа заради пришествието на Светия Дух, дадено на вярващите в Христа” (49).

Знаменитият писател на Църквата от III век Тертулиан употребява думата “Петдесетница” и в значение на всеки петде сетдневен период от време, а на едно място се изразява така:

“В деня Господен считаме за неприлично да постим или коленичим: а сме свободни от деня Пасха до деня Петдесетница.”

Тук се разбира един определен ден, именно ­ денят на слизането на Светия Дух, като последен в периода между Пасха и Пришествието на Светия Дух.

В IV век у Евсевий Кесарийски, у свети Василий Велики, Григорий Богослов, Григорий Нисийски (Ниски), Епифаний и Иоан Златоуст, както и у Блажени Августин и други често се среща споменаването на празника Слизане на Светия Дух под името Петдесетница.

Свети Иоан Златоуст говори в своята беседа за времето на празнуване на Петдесетница:

“Още не изминали и десет дни, откакто се възнесе Христос, и вече ни изпрати духовни дарования, дарове на примирение” (50).

Както в древния Израил, така и в Христовата Църква празникът Петдесетница е един от великите дванадесет вселенски празници. В апостолските постановления се нарича велик.

В неделя Петдесетница свети Григорий Богослов говорил:

“Ние празнуваме Петдесетница ­ пришествието на Светия Дух, като окончателно изпълнение на Божието обещание, тайнство велико, досточудно, изпълващо ни с надежда” (52).

Свети Амвросий Медиолански в своето слово на деня Петдесетница говорил:

“Да се развеселим в този свят ден, както на Пасха се веселихме. На Пасха се кръщават оглашените, на Петдесетница се кръстиха апостолите, по думите на Господа, Който, възлизайки на небето, казал на учениците Си: “Иоан кръщава с вода, а вие не след много дни от днес ще бъдете кръстени с Дух Светий” (53).

Свети Иоан Златоуст (54) в беседата на деня Петдесетница нарекъл този ден тържество на много чеда.

“Отново е празник ­ говорел светителят, ­ отново е тържество, защото многодетната и трудолюбива Църква се украсява с много чеда. Изпратени са ни свише велики и по-висши от всяко човешко слово дарове от човеколюбивия Бог на този ден. Затова ние всички заедно да се възрадваме и с възторг да прославим нашия Господ. Наистина сега е велико тържество за нас.

Както в порядъка на годишните времена една премяна на природата се сменя с друга; така и в Църквата празниците следват един след друг в техния порядък, като всеки празник ни подготвя за следващия. Неотдавна празнувахме Кръста, страданията, Възкресението и Възнесението на Господа на небето, а сега достигнахме до самия блажен край, встъпихме в самото владение на празненството, дочакахме самия плод на обещанието на Господа. Много блага се подадоха от небето на земята за човешкия род, но такива, като тези днес, никога досега не сме получавали. Бог одъжди земята с манна и даде хляб небесен на людете, защото “хляб Ангелски яде човек” (Пс. 77:25).

Наистина, това е велико и достойно за Божието човеколюбие. После бил изпратен огън, който изобличил заблуждаващия се иудейски народ и погълнал жертвата на олтара (56). Изпратен бил дъжд, когато всички изнемогвали от глад, и произвел голямо плодородие. Велико и дивно е това: но настоящото е много по-голямо. Не манна, не огън, не дъжд сега е изпратен сега, но се изливат дарованията на Светия Дух. Принесеният отгоре дар не бил, за да даде плодородие на земята, а за да подбуди човешкото естество да принася плодовете на добродетелта на Божествения Подател. И в същия час приемащите капки от този дъжд изменили своята природа и цялата земя внезапно се изпълнила с Ангели ­ Ангели не небесни, а проявяващи се с добродетели, присъщи на ангелските сили, но в човешки тела” (1-а беседа на Петдесетница).

Величието на празника Петдесетница е видно и от обичая на древните християни да приемат Свето Кръщение на този празник, както и на другите велики празници.

Свети Григорий Богослов (57), споменавайки за различните извинения, с които по негово време отлагали кръщението си, отбелязва, че един от оглашените казвал: “чакам Богоявление”; друг: “повече уважавам Пасха”; трети: “очаквам Петдесетница”. Първият казвал: “по-добре е с Христа да се просветиш”; другият: “с Христос ще се вдигнеш в деня на Възкресението”; третият: “почитам явяването на Светия Дух”.

Свети Йоан Златоуст и Прокъл в своите беседи на деня Петдесетница също споменават за новокръстените. Благочестивият обичай да се кръщават на Петдесетница вероятно получил началото си още при апостолите (58). Като възпоменание на този обичай и досега на литургията преди четене на Апостола, вместо обичайните песнопения: “Светий Боже, светий Крепкий, светий Безсмертний” се пеят апостолските слова: “Елици во Христа крестистеся, во Христа облекостеся” (Които в Христа се кръстихте, в Христа се облякохте).

В Православната Църква съществува благочестив обичай на празника Петдесетница Божият храм и домовете да се украсяват със зелени клонки, треви и цветя. Като трайна практика това вероятно е останало по примера на ветхозаветната Църква.

Но да се украсява домът и храмът със зелени растения в деня на Света Троица е под влияние на мисълта за явяването на Бог във вид на трима странници при Маврийския дъб на Авраам, “където стояла шатрата на патриарха” (59). Празнуването на деня Света Троица, на Която Авраам някога се поклонил на Маврийската поляна, предразполагало древните християни в деня, посветен на Света Троица, да внасят в храма зелени клонки и цветя, та храмът така украсен, да изобразява Маврийската поляна и Авраамовата къща, където някога благоволил да се яви Триединният Бог.

Иудеите на празника Петдесетница украсявали синагогите и домовете си с клонки, треви и цветя в памет на това, че Синайският закон бил даден по време, когато планината била зелена и цветна, а освен това, странствайки в пустинята, иудеи те трябвало да живеят в шатри от клони. Сионската горница, където Дух Светий слязъл над Апостолите в деня Петдесетница, в съгласие с ветхозаветния обичай, също била украсена в този ден с клони и цветя.

Освен това във ветхозаветната Църква също имало и свещен обичай да се принасят в храма първите плодове на жетвата, която в Палестина била към края си по същото време (60). И на празника на християнската Петдесетница се принасят клонки и цветя като предвестници на пролетта, когато Животворящият Свети Дух подновява лицето на земята (61), а символично означава духовните плодове на Църквата Христова.

“Самите иудеи, украсяващи къщите с листа и плодове ­ говори свети Григорий Ниски ­ изобразявали Новозаветната Църква, която ще произрасте след Закона” (62).

Светата Църква прославя Божието милосърдие ­ изпращането на Светия Дух над апостолите и силата на Духа, просвещаваща цялата вселена, като благодарно пее (63):

“Величаем Те, Живодавче Христе,
и почитаме Всесветия Твой Дух,
Който от Отца си изпратил на Твоите ученици” (64).

© Жития на светиите, преведени на български език от църковно-славянския текст на Чети-минеите (“Четьи-Минеи”) на св. Димитрий Ростовски.

******************

Богослужението на Петдесетница

Особеността на Църковното богослужение в деня на Света Троица се състои в това, че литургията на този ден завършва с вечерня и по време на последованието ѝ Църквата коленопреклонно чете три специални молитви, съставени за този ден от свети Василий Велики.

Първата молитва е отправена към Бог Отец: да прости всички грехове на младостта в нашето незнание; да не ни изостави в старостта ни и да посети сърцата ни с благодат и ги утвърди в светите Свои закони; да ни събере в небесната Църква.

Втората молитва е към Бог Син: да ни подаде дух на премъдрост, разум и страх Божий за достойни молитви към Него и за полезно за нас наставление в живота.

И третата молитва отново моли Сина Божий да упокои всички починали с надежда за тяхното възкресение и да отслаби мярката на тяхното осъждане, а нас живите да благослови.

Из бележки към “Жития на светиите” от св. Димитрий Ростовски

Характерната особеност на този празник е свързването на литургийното и вечерно богослужение в едно, в края на което свещенослужителят, коленичил на царските двери, с лице обърнато към богомолците, чете специални молитви, с които изпросва изливането на обилни благодатни Божии дарове върху тях. Още от дълбока древност у нас тези молитви се наричат “Молитви на коленопреклонението”.

Преди това, по време пеенето на великия прокимен, свещенослужителят хвърля в храма клонки от орехово дърво. Те са символ на нетленните духовни цветя – на християнските добродетели, с които Св. Дух украсява душите на вярващите.

Архимандрит Иоана, из Литургика. Кратко ръководство за изучаване на православното богослужение

*****************

Неделя – На утренята Ев. Иоан. 20:19-23 / На литургията Деян. 2:1-11. Ев. Иоан. 7:37-52; 8:12.

Понеделник (Св. Дух) Еф. 5:9-19. Ев. Мат. 18:10-20.
Вторник Рим. 1:1-7:13-17. Ев. Мат. 4:25; 5:1-13.
Сряда Рим. 1:18-27. Ев. Мат. 5:20-26.
Четвъртък Рим. 1:28-2:9. Ев. Мат. 5:27-32.
Петък Рим. 2:14-29. Ев. Мат. 5:33-41.
Събота Рим. 1:7-12. Ев. Мат. 5:42-48.

В Понеделник на Първа Седмица след Петдесетница – СВ. ДУХ

Евангелие от Матея (16:10-20) / Апостол (Ефес. 5:8-19)

******************

Недела –

19. А вечерта во истиот ден, првиот ден од седмицата, кога вратата, каде што беа учениците Негови собрани, беше затворена поради страв од Јудејците, дојде Исус, застана насреде и им рече: „Мир вам!”
20. И ова како го рече, им ги покажа рацете и нозете и ребрата Свои. Се зарадуваа тогаш учениците, штом Го видоа Господа.
21. А Исус пак им рече: „Мир вам! Како што Ме прати Отецот, така и Јас ве праќам.”
22. И кога им го кажа ова, дувна и им рече: „Примете Дух Свети!
23. На кои ќе им ги простите гревовите, ќе им се простат, а на кои ќе им ги задржите, ќе им се задржат.”

****

Недела, на Литургија

1. Кога се навршија дните на Педесетницата, сите апостоли беа заедно и еднодушни.
2. И ненадејно се чу шум од небото, како да идеше силен ветар, и ја исполни целата куќа, каде што седеа.
3. И им се јавија разделени јазици, како огнени, и застанаа по еден над секого од нив.
4. И сите се исполнија со Дух Свети, и почнаа да зборуваат на други јазици, онака како што им даваше Духот Свети да изговараат.
5. А во Ерусалим имаше Јудејци, луѓе побожни, од секаков јазик под небото.
6. Кога се чу тој шум, се собра многу народ и сè се збрка, бидејќи секој ги слушаше како зборуваат на неговиот јазик.
7. И сите се чудеа и маеја, велејќи си помеѓу себе: „Овие што зборуваат, зар не се Галилејци?
8. Па како тоа сите да си го слушаме својот роден јазик?
9. Ние – Партјаните и Мидјаните, Еламитите и жителите на Месопотамија, Јудеја и Кападокија, од Понт и од Азија,
10. од Фригија и Памфилија, од Египет и од краиштата на Ливија, соседите на Киринија, па и дојдените Римјани. Како ние Јудејците, така исто и новообратените,
11. Критјаните и Арабјаните, еве слушаме како тие зборуваат за големите дела Божји на нашите јазици?”

*****

37. А во последниот голем ден од празникот застана Исус и извика со висок глас, велејќи: „Кој е жеден, нека дојде при Мене да пие!
38. Кој верува во Мене, од неговата утроба, како што е речено во Писмото, ќе потечат реки од жива вода.”
39. А ова го рече за Духот, Кого што ќе Го примат оние, кои веруваат во Него; оти Светиот Дух уште не им беше даден, бидејќи Исус уште не беше прославен.
40. А мнозина од народот, кога ги чуја овие зборови, рекоа: „Навистина, Овој е пророк!”
41. Други велеа: „Овој е Христос.” А некои рекоа: „Зар од Галилеја ќе дојде Христос?
42. Не е ли речено во Писмото: дека Христос ќе дојде од семето Давидово и од грачето Витлеем, од каде што беше Давид?”
43. И така настана во народот распавија за Него.
44. А некои од нив сакаа да Го фатат, но никој не стави рака врз Него.
45. Дојдоа, пак, слугите кај првосвештениците и фарисеите и овие им рекоа: „Зошто не Го доведовте?”
46. А слугите одговорија: „Никогаш човек не говорел така како Овој Човек.”
47. Тогаш им одговорија фарисеите: „Да не се прелагавте и вие?
48. Поверувал ли некој од началниците и фарисеите во Него?
49. Но овој народ, што не го знае Законот, е проклет.”
50. Никодим, пак, кој беше отишол при Него ноќе, а беше еден од нив, им рече:
51. Осудува ли нашиот Закон човек, дури најнапред не го сослушаат и не узнаат што прави?
52. А тие му одговорија и рекоа: „Да не си и ти од Галилеја? Испитај и види дека пророк од Галилеја не се јавил.”

***

12. И пак им рече Исус, велејќи: „Јас сум Светлина на светот; кој врви по Мене, нема да оди во темнина, а ќе има светлина во животот.”

*****

Понеделник –

9. Зашто плодот на Духот се состои во секое добро, правда и вистина –
10. и испитувајте сè што Му е на Бога угодно!
11. Не учествувајте во бесплодните дела на темнината, туку изобличувајте ги!
12. Оти за она, што го прават нечестивите скришум, срамно е и да се зборува.
13. А сè, што е за изобличување, светлината го открива; бидејќи сè што е јавно, светлина е.
14. Затоа е речено: „Стани ти што спиеш, +воскресни од мртвите, и Христос ќе те осветли!”
15. Па така, гледајте, колку внимателно треба да постапувате: не како неразумни, туку како мудри;
16. ползувајте го времето, зашто дните се лукави.
17. Затоа немојте да бидете нерасудливи, туку распознајте што е волјата Божја!
18. И не опивајте се со вино, од кое произлегува блуд, но исполнувајте се со Дух,
19. усовршувајќи се со псалми и славословија и духовни песни, пеејќи и воспевајќи Го Господа во срцата ваши;

****

10. Гледајте да не презрете едно од овие мали, зашто, ви велам, нивните ангели на небесата секогаш го гледаат лицето на Мојот Отец небесен.
11. Оти Синот Човечки дојде да го побара и спаси загубеното.
12. Како ви се чини? Ако некој има сто овци и една од нив се загуби, нема ли да ги остави деведесет и деветте в планина и да појде да ја бара загубената овца?
13. Па, ако се случи да ја најде, вистина ви велам, ќе се радува за неа повеќе отколку за деведесет и деветте загубени.
14. Така и вашиот Отец небесен не сака да загине ниедно од овие, маливе.
15. Ако згреши против тебе братот твој, оди и искарај го насамо; ако те послуша, си го придобил брата си;
16. ако ли не те послуша, поведи со себе уште еден или двајца, па со устата на двајца или тројца сведоци нека се потврди секој збор;
17. ако ли, пак, не ги послуша и нив, кажи ѝ на црквата; па, ако и црквата не ја послуша, тогаш нека ти биде тој како незнабожец и митник.
18. Вистина ви велам: сè што сврзете на земјата, ќе биде сврзано и на небото; и сè што разврзете на земјата, ќе биде разврзано и на небото.
19. Пак ви велам: ако двајца од вас се согласат на земјата да помолат нешто, што и да било, ќе им биде дадено од Мојот Отец небесен;
20. зашто, каде се двајца или тројца собрани во Мое име, таму сум и Јас посреде нив.”

*****

Вторник –

1. Павле, слуга на Исуса Христа, повикан за апостол, избран за Благовестието Божјо,
2. кое Он уште порано го беше ветил +преку светите пророци, во светите Писма,
3. за Својот Син, по тело роден од семето Давидово,
4. посведочен како Син Божји во силата по Духот на осветувањето, преку воскресението од мртвите на Исуса Христа, нашиот Господ,
5. преку Кого добивме благодат и апостолство за послушност кон верата на сите народи во Негово име,
6. меѓу кои сте и вие, повиканите од Исуса Христа,
7. благодат и мир од Бога Отецот наш и Господа Исуса Христа на сите вас, што сте во Рим, возљубени од Бога, наречени светии.

****

13. Само не сакам, браќа, да ви биде непознато дека многупати бев на мисла да дојдам при вас, но бев попречуван дури досега, та да имам некој плод и меѓу вас, како и меѓу другите народи.
14. Задолжен сум кон Елините и варварите, кон мудрите кон неразумните.
15. Па, во колку од мене зависи, готов сум и вам во Рим да ви го проповедам Евангелието.
16. Зашто јас не се срамувам од Евангелието на Христа, бидејќи тоа е сила Божја за спасението на секој што верува, +прво на Јудеец, а потоа и на Елин.
17. Бидејќи во него се открива правдата Божја од вера во вера, како што е напишано: „Праведникот преку вера ќе живее”.

****

25. И по него одеше многу народ од Галилеја и од Десеттоградието, од Ерусалим и од Јудеја, отаде Јордан.

****

1. Кога го виде народот, Он се искачи на планината; а штом седна, учениците Негови се приближија до Него.
2. И кога ја отвори устата Своја, ги поучуваше и говореше:
3. “Блажени се бедните по дух, зашто нивно е царството небесно
4. Блажени се оние што плачат, оти ќе се утешат!
5. Блажени се кротките, зашто тие ќе ја наследат земјата!
6. Блажени се гладните и жедните за правда, оти тие ќе се наситат!
7. Блажени се милостивите, зашто тие ќе бидат помилувани!
8. Блажени се чистите по срце, оти тие ќе Го видат Бога!
9. Блажени се миротворците, зашто тие ќе се наречат синови Божји!
10. Блажени се гонетите заради правда, бидејќи нивно е царството небесно!
11. Блажени сте вие, кога ќе ве срамат и прогонат и кога ќе говорат против вас секакви лоши зборови лажно – заради Мене!
12. Радувајте се и веселете се зашто голема е вашата награда на небесата! Така ги гонеа и пророците што беа пред вас.
13. Вие сте солта на земјата. Но, ако солта ја изгуби силата, со што ќе се осоли? Таа веќе за ништо не е, освен да се фрли надвор и изгази од луѓето.

****

Среда –

18. Оти гневот Божји се открива од небото на секоја нечесност и неправда на луѓето, кои вистината ја држат во неправда;
19. така што она, кое може да се знае за Бога, ним им е познато, бидејќи Бог тоа им го откри.
20. Оти она, што е во Него невидливо, односно вечната Негова сила и Божеството, се гледа уште од создавањето на светот, гледани според нивните созданија, па така тие немаат изговор.
21. Зашто, кога Го познаа Бога, тие не Го прославија како Бог, ниту, пак, Му благодарија, туку се заблудија во своите помисли, и нивното неразумно срце им се помрачи;
22. наречувајќи се себе мудри, тие обезумија,
23. и славата на вечниот Бог ја изменија во облик на смртен човек, на птици, на четвороножни животни и на лазачи, –
24. затоа и Бог, според желбите на срцата нивни, ги предаде на нечистотата, за да се бесчестат телата нивни во самите себе.
25. Тие ја заменија вистината Божја со лага и му се поклонија и му служеа на созданието повеќе отколку на Создателот, Кој е благословен во сите векови. Амин!
26. Затоа Бог ги предаде на срамни страсти:: жените нивни природните потреби ги заменија со противприродни;
27. и мажите исто така; оставајќи го природното зближувањсе со женскиот пол, се распалија со желби еден кон друг, и вршеа срамни работи мажи со мажи, добивајќи отплата каква што одговараше на нивната заблуда.

****

20. Зашто ви велам, ако вашата праведност не ја надмине праведноста на книжниците и фарисеите, вие нема да влезете во царството небесно.
21. Сте слушале дека им било речено на старите: »Не убивај! А кој убие, виновен
е пред судот«.
22. Јас, пак, ви велам дека секој, што се гневи на брата си без причина, ќе биде виновен пред судот; а оној што ќе го нарече брата си »празноглав«, ќе биде виновен пред врховниот суд; оној, пак, што ќе рече »будала«, ќе биде виновен за во пеколот.
23. И така, ако принесуваш дар на жртвеникот и таму се сетиш дека брат ти има нешто против тебе,
24. тогаш остави го дарот таму, пред жртвеникот, па отиди и најнапред помири се со брата си, а потоа дојди и принеси го дарот.
25. Измири се со противникот твој навреме, уште додека си на пат со него, за да не те предаде на судијата, а судијата – на слугата и да бидеш затворен;
26. вистина, ти велам: нема да излезеш оттаму сè дури не го дадеш и последниот кодрант.

****

Четврток –

28. И бидејќи не се обидоа да Го имаат Бога во разумот свој, тоа Бог ги предаде на изопачен ум – да го прават она, што не прилега;

****

9. Мака и тага на секоја душа човечка, која прави зло, а најнапред на Јудеец, потоа и на Елин.

****

27. Сте слушале дека на старите им било речено: »Не прељубодејствувај!«
28. Јас, пак, ви велам дека секој што ќе погледне на жена со желба, тој веќе извршил прељуба со неа во срцето свое.
29. Ако те соблазнува десното око, извади го и фрли го од себе; зашто подобро ти е да погине еден дел од твоето тело, отколку целото да биде фрлено во пеколот.
30. И десната рака, ако те соблазнува, исечи ја и фрли ја од себе; оти подобро ти е да погине еден твој
дел, отколку целото твое тело да биде фрлено во пеколот.
31. Речено било исто така: »Ако некој ја остави својата жена, нека ѝ даде развод«.
32. А Јас пак ви велам: секој што ќе ја остави својата жена, освен за прељуба, тој ја тера да прељубодејствува; и кој се ожени со така напуштена, тој прељубодејствува.

*****

Петок –

14. зашто незнабошците, немајќи Закон, сами од себе вршат сè по законот; тогаш тие, иако немаат Закон, сами во себеси се закон;
15. поради тоа што делото на Законот е напишано во нивните срца, та затоа се управуваат според Законот, бидејќи нивната совест им сведочи за тоа, и нивните мисли помеѓу себе се обвинуваат или оправдуваат
16. во оној ден, кога, според моето благовестие, Бог преку Исуса Христа ќе ги суди тајните на луѓето.
17. Ете, ти се наречуваш Јудеец, и се потпираш на Законот, и со Бога се фалиш,
18. и ја знаеш волјата Негова, и повеќе разбираш што е подобро, оти се поучуваш од Законот,
19. и уверен си дека си водач на слепци, а светлината на оние, што се во мрак;
20. наставник на неразумни, учител на младежи, зашто образец на знаењето и вистината имаш во Законот.
21. Но, како тоа учиш други, а себе не учиш?
22. Ти, кој проповедаш да не се краде, а крадеш; кој велиш да не се врши прељуба, а прељубодејствуваш; ти, кој се гнасиш од идолите, а крадеш од храмот;
23. ти, кој се фалиш со Законот, а престапувајќи го Законот, Го срамотиш ли Бога?
24. Зашто поради вас името Божјо се хули меѓу незнабаошците, како што е напишано.
25. Обрезанието е навистина полезно, но ако го извршуваш Законот; ако, пак, правиш престапи против Законот, обрезанието твое станува необрезание.
26. И така, ако необрезаниот ги пази наредбите на Законот, тоа тогаш необрезанието нема ли да му се смета како обрезание?
27. И необрезаниот по тело, извршувајќи го Законот, нема ли да те осуди тебе, кој при Писмо и обрезание си престапник на Законот?
28. Оти не е оној Јудеец, кој е таков по надворешност, ниту по обрезанието, кое е надворешно, врз плотта,
29. туку оној, кој е внатрешно таков, и она обрезание, што е во срцето, по дух, а не по буква: него ќе го пофалуваат не луѓето, а Бог.

****

33. Сте го слушале уште и тоа дека им било речено на старите – »Не колни се криво, а заклетвите пред Господа исполнувај ги«.
34. Јас, пак, ви велам: не колнете се воопшто – ниту во небото, оти тоа е престол Божји;
35. ниту во земјата, зашто таа е подножје на нозете Негови; ниту во Ерусалим, оти е град на великиот Цар.
36. Не колни се ни во главата своја, зашто не можеш ниту едно влакно од косата своја да го направиш бело или црно.
37. Нозборот ваш да биде: да, да, – не, не, а сè што е повеќе од тоа, од лукавиот е.
38. Сте слушале дека е речено: »Око за око, заб за заб«.
39. Јас, пак, ви велам: да не се противите на злото. Ако некој те удри по десниот образ, заврти му го и другиот.
40. А оној што сака да се суди со тебе и да ти ја земе кошулата, дај му ја и горната облека.
41. И ако некој те присили да одиш со него една милја, ти оди две.

*****

Сабота –

7. благодат и мир од Бога Отецот наш и Господа Исуса Христа на сите вас, што сте во Рим, возљубени од Бога, наречени светии.
8. Пред сè, Му благодарам на својот Бог, благовестувајќи за сите вас, оти за вашата вера се зборува по целиот свет;
9. Бог, Кому Му служам со својот дух, благовестувајќи за Неговиот Син, сведок ми е дека постојано си спомнувам за вас
10. и секогаш во молитвите свои се молам, та со Божја волја некако да ми се даде да дојдам при вас,
11. зашто копнеам да ве видам, па да ви предадам некој духовен дар за вашето зацврстување,
12. односно, кога ќе бидам меѓу вас, заедно да се утешиме преку општата вера – вашата и мојата.

***

42. На оној што бара од тебе, дај му, и не го одбивај оној што ти сака нешто на заем.
43. Сте слушале дека е кажано -»Љуби го својот ближен и мрази го непријателот«.
44. А Јас, пак, ви велам: љубете го непријателите свои, благословувајте ги оние што ве колнат, правете им добро на оние што ве мразат и молете се за оние што ве навредуваат и гонат,
45. за да бидете синови на вашиот Отец небесен; зашто Он го остава Своето сонце да грее над лошите и над добрите, и праќа дожд на праведните и на грешните.
46. Оти, ако ги љубите оние што ве милуваат вас, каква ќе ви биде наградата? Зар не го прават тоа и митниците?
47. И, ако ги поздравувате само браќата свои, што особено правите? Не постапуваат ли така и незнабошците?
48. Но бидете совршени, како што е совршен вашиот Отец небесен.”

*****

Понеделник –

10. Ниту за седумте лебови на четири илјади души, и колку кошници собравте?
11. Како не разбирате дека не за леб ви реков: »Чувајте се од квасот фарисејски и садукејски!”
12. Тогаш разбраа дека Он им беше рекол да се пазат не од лебниот квас, туку од учењето фарисејско и садукејско.
13. И кога дојде Исус во земјата на Ќесарија Филипова, ги праша учениците Свои и рече: „За кого Ме мислат луѓето – Мене, Синот Човечки?”
14. Тие одговорија: „Едни за Јована Крстител, други за Илија, а некои за Јеремија или за еден од пророците.”
15. А Он им рече: „А вие, за кого Ме мислите?”
16. Симон Петар одговори и рече: „Ти си Христос, Синот на живиот Бог.”
17. Тогаш Исус му одговори и рече: „Блажен си ти, Симоне, сине Јонин, оти тело и крв не ти го открија тоа, а Мојот Отец, Кој е на небесата.
18. А Јас тебе ти велам: ти си Петар и на тој камен ќе ја изградам црквата Своја, и вратите на пеколот нема да ја надвладеат.
19. И ќе ти ги дадам клучевите од небесното царство, и што ќе сврзеш на земјата, ќе биде сврзано на небесата; а што ќе разврзеш на земјата, ќе биде разврзано и на небесата.”
20. Тогаш Исус им заповеда на учениците Свои да не кажуваат никому, оти е Он Исус Христос.

****

8. Вие некогаш бевте темнина, а сега сте светлина во Господа: живеете како +деца на светлината!
9. Зашто плодот на Духот се состои во секое добро, правда и вистина –
10. и испитувајте сè што Му е на Бога угодно!
11. Не учествувајте во бесплодните дела на темнината, туку изобличувајте ги!
12. Оти за она, што го прават нечестивите скришум, срамно е и да се зборува.
13. А сè, што е за изобличување, светлината го открива; бидејќи сè што е јавно, светлина е.
14. Затоа е речено: „Стани ти што спиеш, +воскресни од мртвите, и Христос ќе те осветли!”
15. Па така, гледајте, колку внимателно треба да постапувате: не како неразумни, туку како мудри;
16. ползувајте го времето, зашто дните се лукави.
17. Затоа немојте да бидете нерасудливи, туку распознајте што е волјата Божја!
18. И не опивајте се со вино, од кое произлегува блуд, но исполнувајте се со Дух,
19. усовршувајќи се со псалми и славословија и духовни песни, пеејќи и воспевајќи Го Господа во срцата ваши;

*****

 

Прв круг (Пасха – Педесетница). Седма недела. Недела на Светите Отци од Првиот Вселенски Собор

Неделя на 318-те богоносни отци в Никея, седма след Пасха
Неделя святых отцов Первого Вселенского Собора

Първият вселенски събор се чества и на 29 май

********

Тропар на отците, глас 8

Препрославен Си, Христе Боже наш,
поставил нашите отци светила на земята,
и с тях в истинската вяра наставляваш ни, многоблагоутробни,
слава Тебе.

Кондак, глас 8

Апостол проповедание и отец догматы, Церкве едину Веру запечатлеша,
яже и ризу носящи Истины, исткану от еже свыше богословия,
исправляет и славит благочестия великое таинство

Проповядването на апостолите и догматите на отците запечатаха Църквата в едната вяра,
която, носеща истинската риза, изтъкана от богословието свише,
утвърждава и слави благочестието на великото таинство.

Проповедта на апостолите и догматите на отците запечатаха едната вяра на Църквата,
която, облечена в хитона на истината, изтъкан от богословие, разкрито свише,
право  изповядва и слави великата тайна на благочестието.

***************

Единство во Христа

Оче Свети, да бидат сите едно (Јован, 17, 21).

Така нашиот Спасител се молел за нас, Своите следбеници, сите да бидеме едно. Да бидеме со едни мисли и да имаме една љубов (Фил. 2, 2). Да живееме во мир, со љубов да се однесуваме едни кон други, сите да зборуваме и да работиме едно исто, да нема меѓу нас расправии туку да бидеме утврдени во еден разум и во една мисла. Не треба да кажеме за себе: „Јас сум Павлов“, друг: „Јас сум Аполосов“, трет :„Јас сум Петров“, а друг : „Јас сум Христов“, бидејќи Христос не се разделил. Ниту, пак, Павле или Аполос се распнале за нас (Кор. 1, 10-14). И навистина, што е подобро и поубаво од тоа браќата да живеат во единство, мир и согласност, да бидат едно во Исуса Христа? Што е подобро од тоа семејствата да живеат во мир и љубов, во единство и слога?

Кој не се радува на договорот за еднодушност во општеството?

Сите да бидеме едно. Тоа е топла желба на нашиот Спасител. Он проѕирал во иднината и гледал расправии, борби, разединувања што ќе ги внесе сатаната меѓу Христовите следбеници. Христос уште пред своите страдања го предупредил Петра: „Еве, сатаната посака да ве сее како пченица“ (Лк. 22:31).

Христос ја прорекол судбината на разделеното царство (Матеј, 12, 25). Он силно сакал Своите следбеници да ги сочува да не потпаѓаат под влијание на сатаната, кој рика и бара некого да го проголта.

Кон единство, мир, љубов и слога Он ги повикувал сите. „И други овци имам што не се од ова трло, и нив треба да ги приберам…; и ќе биде едно стадо и еден пастир“ (Јован, 10, 16). Таа задача, да се собираат, да се соединуваат, да се спасуваат – Он им ја доверил и на апостолите.

Борбата упорно продолжува. Сатаната употребувал најразлични начини и средства да ги расее, да ги разедини, да ги фрли христијаните во очај, да го попречи христијанството. Но и апостолите и нивните ученици биле цврсти, ги одбивале нападите на злото. Полни три века христијаните биле изложени на страшни крвави гонења. Почнувајќи од архиѓаконот Стефан, кој бил убиен со камења, и Јаков кој со меч бил заклан од Ирод, па сѐ до Константин Велики, кој го ставил ножот во својата ножница, ние гледаме плејада маченици, што со молитва кон Бога и насмевка на усните ги жртвувале своите животи за Христа и за Неговата наука. Во мрачните катакомби тие светеле. Во занданите и во просториите за ѕверови тие пееле. На кладите Го фалеле Бога. И со таа сила ја отапеле острицата на мечот, ја угасиле огнената сила, го победиле светот. Римските императори и нивните џелати го положиле оружјето. Галилеецот ги победил.

Тогаш сатаната ја променил својата тактика. Употребил друго средство. Ослободена од крвавите гонења во 313 година, Црквата била изложена на нови внатрешни несогласувања. Набргу никнале Ереси и расправии и брзо се намножиле за повторно да Го распнуваат Христа и да го разединуваат Христовото стадо.

Така, Црквата била распнувана и растргнувана сѐ до средината на IX век, кога најпосле вистината загосподарила над лагата и над заблудите. Во таа не малку жестока борба се појавиле големите исповедници на вистината и смелите заштитници на правдата, кои со апостолска ревност и со пророчка смелост ги соборувале еретичките учења и ги разобличувале лажните учители. Ние денес го славиме споменот на Светите Отци на Првиот Вселенски Собор, кои го осудиле и го отфрлиле лажното учење на александрискиот свештеник Ариј што учел дека Христос не е Син Божји – рамен по божество со Бога Отецот. Тие го составиле и го утврдиле вистинското учење за Бога Отецот и за Синот Божји во првите седум членови од Символот на Верата. Така го сочувале единството на верата, за кое Спасителот со крвава пот се молел.

Дали треба да ја докажуваме ползата од единството? Треба ли поподробно да зборуваме за значењето на слогата, еднодушноста и едномислието? Тоа е моќен лост за напредок во секое добро дело. Тоа е првиот услов за успех и благосостојба. Не вели залудно поговорката: „Сложни браќа планина преместуваат“. Мувите со своите слаби тела би подигнале и човек, кога би можеле да се сложат. Целата наша народна историја е прекрасен доказ за значењето на слогата и за резултатите од раздорот. Секогаш кога сме биле сложни, согласни, ние сме достигнувале слава, почест и успех. Неслогата, раздорите и несогласувањето, пак, донесувале катастрофа, понижување и ропство. Кој не ја гледа ползата од слогата? Таа е неопходна за успехот на секоја работа. Уште попотребна е таа во животот на Црквата. Затоа Христос толку топло се молел сите да бидеме едно. Затоа и Светите Отци така ревносно го чувале единството.

Но како тоа единство да се утврди? Како да се постигне? Дали со закони и со наредби? Не. Таквото единство не е со долг век, бидејќи брзо се урива и распаѓа.

Апостолот Павле ни објаснува каде треба да ја бараме причината за раздорите и како да ги отстраниме. „Штом меѓу вас има завист, кавга и несогласувања, значи дека уште сте телесни“ (1Кор. 3, 3). Живеете само за своето тело. Му служите само на телото. Духовното е придушено во вас. Телото раководи и управува со вашите работи, а вие сте Христови. Он Себеси се жртвувал, за да ве направи служители на духовното, а не на телесното. Ако секој со чисто срце се предаде на служба на доброто, единството само по себе ќе дојде. Но човекот треба да расте духовно, да стане подуховен, да се воздигне над ситниот егоизам. Единството во Христа не се наметнува со сила, за него треба да се дорасне. Христијанинот треба постојано да расте во Христа, како што детето секојдневно расте. Детето не може одеднаш, според својата тврдоглава желба, да порасне повисоко. Така и христијанинот не може да дојде до единство. Тој треба да расте и да се усовршува во Христа. Единството може да се постигне само на височините на животот, а не и во ситниците. Оној што се усовршува во Христа, тој оди нагоре, се искачува. Поаѓаат, да речеме, неколку луѓе од рамнината кон врвот од разни точки. Рамнината е покриена со грмушки и кал. Таму смрди, задушливо е. Луѓето тонат во калта, а и грмушките ги одделуваат еден од друг. Разединети се. Не се гледаат и не можат да го зачуваат единството во своите дела, затоа што им пречат грмушките. Штом ќе се оддалечат од калта и ќе се искачат, тие почнуваат да се гледаат едни со други. И колку повеќе се искачуваат, толку повеќе се приближуваат. А кога ќе стигнат до врвот, тие веќе се едно. Еден останал назад во грмушките. Нему не му се оди нагоре, бидејќи е потребен труд и напор. Не го гледа она што другите го гледаат од височината и го порекнува, им се лути на другите што не се согласуваат со него, што не гледаат со неговите очи. Овде единство нема, бидејќи луѓето се горе во височините, а заостанатиот се вкопува во ситниците и останува ситен. Другите одат нагоре, растат духовно и постигнуваат единство во Христа. Затоа, за да станеме едно во Христа, треба да растеме во Христа, во нашите души да ги развиваме духовните плодови, да станеме подуховни. Додека сме телесни, залудно ќе очекуваме помеѓу нас да престанат расправиите и раздорите. Во мирот, слогата и единството е нашиот успех – успехот на Црквата и на Христовото дело. Секој да си ја извршува својата работа во служба на општеството, имајќи го секогаш пред очи Христос, Кој не си угодувал Себеси, туку поднел исмејување и страдање заради нас. Така ќе можеме со една уста и со едно срце да Го славиме и воспеваме Отецот, и Синот, и Светиот Дух. Амин. Бигорски.

*****************

ЗА ЧИТАЊЕТО НА ДЕЛАТА ОД СВЕТИТЕ ОТЦИ

Христијанинот кој живее во светот не треба да ги чита светите отци, кои пишувале за монаси. Каква е користа од читање за добродетелите кои не можат да се исполнат на дело? Не може да има никаква корист, туку само штета, која се состои во тоа, што кај човекот ќе се разбуди фантазирањето за духовна состојба, која нему никако не му доликува. Ова фантазирање понекогаш лажно ќе ја насладува вообразбата со умислени добродетели, а понекогаш на душата ќе наведува униние и очај, кога ќе видиме дека тие добродетели не можеме да ги исполниме, и секогаш ќе нè одвлекуваат од добрите дела, кои, всушност ни доликуваат, па на тој начин нашиот живот ќе го направат пуст и бесплоден. Христијанинот, кој животот го поминува и го завршува во светот, треба да ги чита Светите Отци кои пишувале за сите христијани воопшто.

Ако книгата дава совети за безмолвие и покажува изобилство на духовни плодови, кои се собираат во длабока пустина, кај почетникот задолжително ќе се појави најсилна желба да се оддалечи во осаменост во пустина. Ако книгата зборува за безусловното послушание под раководство на духовниот отец, тогаш кај почетникот задолжително ќе се појави желба за најстрог живот во целосна покорност на духовникот. Бог на нашето време не го дал ниту едниот, ниту другиот начин на живот. Но, книгите на Светите Отци кои се напишани за тоа, на почетникот можат да влијаат толку силно, што тој, по своето неискуство и незнаење, лесно ќе се одлучи да го остави местото каде што живее и каде што ги има сите услови да се спаси и духовно да напредува преку исполнување на евангелските заповеди, заради неостварливиот сон за совршен живот, кој живописно и заводливо се изобразил во неговата фантазија.

Беседите и друштвото од ближните силно дејствуваат на човекот. Беседите и познанството со учен човек донесува многу знаење, со поет многу возвишени мисли и чувства, со патник – многу сведоштва за другите земји и обичаите на нивните народи. Очигледно е дека беседите и познанствата со светите донесува светост. „Со светиите ти постапуваш свето, со невин човек – си благ, со чистиот – чисто, а со лукавиот – според неговото лукавство“ (Псал. 17: 25-26).

Од сега, во текот на кусиот земен живот, кој Светото Писмо дури не го ни нарекло живот, туку странствување, бара познанство со светите. Сакаш ли на небото да му припаѓаш на нивното друштво, сакаш ли да учествуваш вонивното блаженство? Од сега стапи во општење со нив. Кога ќе излезеш од домот на телото, тие ќе те примат кај себе како свој познаник, како свој пријател (Лука 16: 9).

Нема поблиско познанство и нема потесна врска од врската во единство на мислите и чувствата, од врската со единствена цел (1. Кор. 1: 10). Каде има едномислие, таму секогаш има и еднодушност, таму секако има и една цел, и еднаков успех во постигнувањето на целта.

Присвој ги кон себе мислите и духот на Светите Отци преку читање на нивните дела. Светите Отци ја постигнале целта – спасение. И ти, по природниот тек на работите, ќе ја достигнеш таа цел. Како едномисленик и еднодушен со Светите Отци, ти ќе се спасиш.

Небото ги примило Светите Отци во своите блажени прегратки. Со тоа, посведочило дека му се угодни мислите, чувствата и делата на светите отци. Светите Отци своите мисли, своето срце и начинот на дејствувањето го изложиле во своите дела. Значи, делата на Светите Отци претставуваат точно раководство кон Небото, посведочено од страна на самото Небо!

Сите дела на Светите Отци се составени по наговор или под влијание на Светиот Дух. Чудесна е нивната согласност, чудесно помазание! Оној, кој се раководи по нив, без сомнение за раководител го има Светиот Дух.

Сите земни води истекуваат во океан и можеби океанот служи како почеток на сите земни води. Сите дела на Отците се соединуваат во Евангелието; сите имаат за цел да нè научат на точно исполнување на заповедите на нашиот Господ Исус Христос; на сите нив им е почеток и крај – Светото Евангелие.

Светите Отци учат како треба да се пристапува кон Евангелието, како треба да се чита, како правилно да се сфати, што годи, а што претставува пречка за негово правилно разбирање. Затоа на почетокот, повеќе читај ги делата на Светите Отци. А кога тие ќе те научат како да го читаш Евангелието, тогаш веќе претежно читај го Евангелието.

Не мисли дека ти е доволно да го читаш само Евангелието без читање на Светите Отци! Тоа е горда и опасна мисла. Подобро пушти Светите Отци да те доведат до Евангелието, како свое сакано дете, кое со помош на нивните дела добило свое основно воспитание и образование.

Многумина, сепак, безумно и гордо ги отфрлиле Светите Отци, праистапувајќи му директно на Евангелието, со слепа дрскост, со нечист ум и срце, па така паднале во погубна заблуда. Евангелието нив ги отфрлило: тоа кај себе ги пушта само смирените.

Читањето на отечките дела е – родител и цар на сите добродетели. Читајќи ги отечките дела, се учиме на вистинско разбирање на Светото Писмо, на вистинската вера, на живот според евангелските заповеди, со еден збор – на спасение и на христијанско совршенство.

Заради намалувањето на бројот на духоносните наставници, читањето на отечките дела, станало главно раководство за оние кои сакаат да се спасат и дури да достигнат христијанско совршенство.

Книгите на Светите Отци, според зборовите на еден од нив, слични се на огледало: огледувајќи се во нив внимателно и често душта може да ги согледа своите недостатоци.

Тие книги се слични на богата збирка на лекарства: во нив душата може да побара спасоносен лек за секоја своја болест.

Свети Епифаниј Кипарски говорел: „Само погледот на свештени книги поттикнува на благочестив живот“.

Читањето на Светите Отци треба да биде грижливо, внимателно и постојано: нашиот невидлив непријател, кој го мрази гласот на утврдување (Изрек. 11: 15), посебно мрази кога тој глас доаѓа од Светите Отци. Тој глас ги разобличува сплетките на нашиот непријател, неговото лукавство, ги открива неговите замки, начинот на неговото дејствување, па затоа непријателот против читањето на отечките дела се наоружува со различни горди и хулни помисли, трудејќи се подвижникот да го турне во суетни грижи; за да го оддели од спасоносното читање, тој го напаѓа со униние, тага и заборавност. Врз основа на таа борба против читањето на Светите Отци, ние треба да заклучиме колку е спасоносно тоа оружје за нас, кое ѓаволот толку го мрази. Ѓаволот силно се труди тоа оружје да ни го украде од рацете.

Секој нека си одбере отечка литература која му одговара на неговиот начин на живот. Отшелникот нека ги чита отците кои пишувале за безмолвието; монахот кој живее во општожитие – отците кои напишале поуки за монашко општожитие; христијанинот кој живее во светот – светите отци кои своите поуки ги напишале за сите христијани воопшто. Секој, во која функција и да се наоѓа, нека црпе поуки од делата на светите отци.

Секако, неопходно е литературата да одговара на начинот на живот. Инаку ќе се исполниш со мисли, можеби и свети, но неостварливи на дело, кои поттикнуваат бесплодна дејност само во областа на фантазиите и желбите; делата на побожност кои одговараат на твојот начин на живот, ќе ти се лизнат од рацете. Не само што ќе станеш бесплоден фантазер – твоите мисли, кои ќе се наоѓаат во постојана противречност со кругот на твоите дела, постојано во твоето срце ќе раѓаат немир, а во однесувањето – непостојаност, што ќе биде тешко и штетно, како за тебе, така и за твоите ближни. При неправилното читање на Светото Писмо и Светите Отци, лесно може да се сврти од спасоносниот пат во непроодни грмушки и длабоки бездни, што им се случило на многумина. Благовести

*************

Како да се изучуваат зборовите на Светите Отци

Царството Божјо не е Талмуд, ниту, пак, механичка збирка на библиски или светоотечки цитати надвор од нашето битисување и нашите животи. Царството Божјо е внатре во нас, како динамичен квасец што темелно го променува целиот живот на човекот, неговиот дух и неговото тело. Она што се бара во изучувањето на светите отци, за да се остане верен на отечкиот дух на слободата и достоен за нивното духовно благородие и свежина, е да се пристапи на нивните свети текстови со стравот со кој им пристапуваме и ги почитуваме нивните свети мошти и свети икони. Ова литургиско почитување наскоро ќе ни открие дека овде се наоѓа уште една неискажлива благодат. Целата атмосфера е поинаква. Постојат одредени пасуси во светоотечките текстови од животно значење, за кои чувствуваме дека бараат од нас и вршат во нас една необична промена. Нив мора да ги направиме дел од нашето битие и нашите животи, како вистини и како гледишта, за да се закваси сè.

И во исто време мораме да се вложиме целосно во изучувањето на отците, пополека и без брзање. Овој брак, ова крштение во патристичката студија ни го дава она што ни е потребно, не додатен товар од светоотечки цитати и меморирање на туѓи мислења, туку стекнување на ново јасно чувство кое го оспособува човекот да ги гледа нештата поинакво и правилно. Ако се ограничиме на учење на пасуси напамет и на нивно механичко класифицирање – и така ги учиме луѓето – тогаш паѓаме во основна грешка која едноставно прави да бидеме неуспешни во поучувањето и запознавањето со светоотечкиот начин на живот и философија. Главна карактеристика на светоотечкото творение е тоа, дека тоа е зачнато и живее, дека е формирано и дека расте, како резултат на благодатта и силата на слободата на Духот.

Она што отците го бараат и го даваат е промената што доаѓа од Духот. Ако сакаме да им пристапиме надвор од оваа реалност, тие за нас ќе останат неразбирливи како писатели и презрени како личности.

Предавањето на патристичкиот збор, зборот на светите отци, не е во приложувањето на нивните изреки кон една или друга тема со помош на усогласување. Тоа е процес во кој храната се зема од страна на живите организми, се преработува од нив и се претвора во крв, живот и сила. И, следствено, тоа значи преминување во радост и објавување на чудото со самиот факт на битието приведено во живот, опит спознаен на начин кој ги предизвикува сомнежот и испитувањето. На тој начин, живиот светоотечки збор не се соопштува механички, ниту се зачувува археолошки, ниту, пак, му се пристапува преку екскурзии низ историјата. Тој се предава целосно, полн со живот, преминувајќи од род во род преку живите организми, променувајќи ги, создавајќи „отци“ кои го прават него нивен личен збор, нова своина, чудо, богатство коешто расте со самото негово дарување. Ова е непроменливата промена обликувана од силата која го менува распадливото во нераспадливо. Тоа е вечното неподвижно движење на зборот Божји и на неговата вечно-жива непроменливост. Секој ден зборот изгледа поинаков и нов, а е истиот. Ова е тајната на животот што длабоко навлегол во нашата мртва природа и ја воскреснува неа однатре, кршејќи ги портите на адот.

Предавањето на отечките зборови на други значи дека јас самиот живеам; дека сум променет од нив. И дека мојот метаболизам има сила да ги промени, та да можат да бидат јадени и пиени од личноста на која ѝ ги нудам. Оваа промена на зборот внатре во човекот, и промената во него која е резултат на тоа, ја зачувува непроменета тајната на личносниот и неповторлив живот, којшто „светоотечки“ е соопштен и даден. Тоа е како храната што мајката ја јаде: таа ја храни неа и ја одржува во живот, и во исто време во неа станува мајчино млеко, животен напиток за стомакот на нејзиното бебе. Колку е прекрасно човекот да стане теологија. Тогаш, што и да прави, и пред сè што прави спонтано, бидејќи вистинито е само она што е спонтано, тој сведочи и зборува за фактот дека Синот и Словото Божјо се воплоти, дека се вочовечи преку Светиот Дух и Секогашдева Марија. Ова молкум говори за неискажливите таинства кои се открија во последните времиња.

архимандрит Василиј (Гондикакис) Ставроникитски

**************

Амвон –

Светите Отци и лажни учители

Отците на Црквата

Првиот Вселенски Собор

************

Первый Нике́йский собор  — собор Церкви, созванный императором Константином I; состоялся в июне 325 года в городе Никея (ныне Изник, Турция); продолжался больше двух месяцев и стал первым Вселенским собором в истории христианства.

На соборе был принят Символ Веры, осуждены арианская и другие ереси, окончательно провозглашено отделение от иудаизма, выходным днём было признано воскресенье вместо субботы, определено время празднования христианской церковью Пасхи, выработано 20 канонов.

*************

Евангелско литургийно чтение

В онова време Иисус дигна очи към небето и рече: Отче! дойде часът: прослави Сина Си, за да Те прослави и Син Ти, според както си Му дал власт над всяка плът, та чрез всичко, що си Му дал, да даде тям живот вечен. А вечен живот е това, да познават Тебе, Едного Истиннаго Бога, и пратения от Тебе Иисуса Христа; Аз Те прославих на земята, свърших делото, що Ми бе дал да изпълня. И сега прослави Ме Ти, Отче, у Тебе Самия със славата, що имах у Тебе преди свят да бъде. Явих Твоето име на човеците, които си Ми дал от света; те бяха Твои, и Ти Ми ги даде, и спазиха Твоето слово. Сега разбраха, че всичко, що си Ми дал, е от Тебе; защото словата, що си Ми дал, предадох им ги, и те приеха и разбраха наистина, че съм от Тебе излязъл, и повярваха, че Ти си Ме пратил. Аз за тях се моля; не за цял свят се моля, а за тях, които си Ми дал, защото са Твои. И всичко Мое е Твое, и Твоето Мое, и се прославих в тях. Не съм вече в света, но те са в света, а Аз ида при Тебе, Отче Светий! опази ги в Твоето име, тях, които си Ми дал, за да бъдат едно, както сме и Ние. Когато бях с тях на света, Аз ги пазех в Твоето име; ония, които си Ми дал, опазих, и никой от тях не погина, освен погибелния син, за да се сбъдне Писанието. А сега ида при Тебе и казвам това в света, за да имат в себе си Моята радост пълна.

Евангелие от Иоан (17:1-13)

Първият вселенски събор

Светите отци от Първия вселенски събор – българска икона от 1829 г.

Господ Иисус Христос остави на Църквата велик обет:“Ще съградя църквата Си, и портите адови няма да й надделеят” (Мат. 16:18). В това радостно обещание намираме пророческото указание за това, че животът на земната Църква ще премине в трудна борба с врага на спасението, но победата е на Нейна страна.

Светите мъченици засвидетелствуваха истинността на думите на Спасителя. Още от самото начало на съществуването Си Църквата Христова бе зле атакувана от външни, а след това и вътрешни врагове. Цели три века Църквата бе гонена и преследвана. Реки от кръв се проляха. Хиляди бяха мъчениците и изповедниците за вярата. Всичко, което можеше да измисли демоничната човешка фантазия, бе използвано: биене, поругание, разпъване на кръст, посичане с меч, изгаряне на клада, разкъсване от диви зверове… Но нищо, а и никаква земна сила не бе в състояние да спре и унищожи победния ход на християнството.

“Колкото повече ни поднасят скърби, толкова повече се увеличава числото на тези, които се решават да бъдат богобоязливи и верни почитатели на Христовото име” – пише св. Юстин Философ от онова време.

Като видя безплодието на своите усилия да унищожи Църквата Христова с физически сили и средства, сатаната се опита да стори това по друг начин, като превземе крепостта отвътре. Появиха се лъжеучители и еретици, много по-опасни от езическия меч и огън, защото внасяха смут в душите, посягаха върху единството на вярата – твърдата и непоклатима канара, в която се разбиваха без остатък всички пристъпи на злото. Църквата бе раздрусана из основи, но накрая истината възтържествува, правдата победи. Арий и десетките като него оръдия на дявола, бяха посрамени и отхвърлени от чистата снага на Тялото Христово; а Църквата излезе още по-силна и укрепнала с ясно изявено, обосновано и утвърдено църковно съзнание.

Тук е и голямата, неоценима заслуга на триста и осемнадесетте Свети Отци от първия вселенски събор (325 г.), чиято памет Църквата празнува на днешната дата от древни времена. Със своя живот, дела и дейност, най-вече на тоя събор, те допринесоха най-много да се запази единството на вярата, единството на църквата Христова, чистотата на евангелското учение; изобличиха и осъдиха ереста на Ария, която подриваше основите на християнското верую, и изработиха първите осем члена от Символа на вярата. Останалите четири члена на Символа на Вярата са съставени на II Вселенски събор. Затова и днешната света Неделя, отредена в тяхна памят, се нарича Неделя на Светите Отци.

Арий бил александрийски свещеник, човек безмерно горделив и честолюбив. Отхвърляйки Божественото достойнство на Иисуса Христа и Неговото равенство с Бог Отец, Арий лъжовно учел, че Божият Син не е Единосъщен с Отца, че е сътворен от Него във времето, като нещо средно между Бог и човек. По настояване на александрийския патриарх Александър бил свикан поместен събор, който осъдил лъжеучението на Арий, но той не се покорил. Жалвайки се от определението на Поместния събор, изпратил писма до много епископи из целия православен Изток и получил поддръжка в своето заблуждение от някои от тях. За да разследва възникналия смут светият равноапостолен император Константин (празн. 20 май) запитал епископата и, получил уверение че ерестта на Арий е насочена против най-основния догмат на Христовата Църква, се решил да свика Вселенски Събор.

На поканата на св. Константин в Никея се отзовали 318 епископа от различни държави, много от тях носещи по телата си следи от изтезания. Всред тях били и великите светила на Църквата – Св. Николай, архиепископ Мирликийски, св. Спиридон, епископ Тримитунски и други до днес почитани свети отци. Александрийският патриарх Александър пристигнал заедно с човека, когото Църквата помни като св. Атанасий Велики – голям ревнител за чистотата на Православието (по това време дякон, а по-късно сам Александрийски патриарх). Император Константин присъствал на заседанията на Събора.

Подкрепен от 17 епископа, Арий се държал гордо, но учението му било опровергано и бил отлъчен от Църквата. Приет и утвърден бил православният Символ на вярата.  В него светите отци формулирали апостолското учение за Божественото достойнство на Второто Лице на Пресветата Троица – Господа Иисуса Христа. Ереста на Арий била разобличена и отхвърлена като заблуда на гордия разум.

Св. равноапостолен  Константин Велики и отците на Първия вселенски събор в Никея.
Фреска в манастира Панагия Сумела (Sumela Monastery) в Турция.

След решението на главния догматически въпрос, Съборът установил също двадесет канона (правила) за църковното управление и дисциплина (виж Правила на Вселенските събори), както и въпросът за празнуването на Св. Пасха. Светите отци постановили Тя да се празнува в различен от юдеите ден и непременно в първата неделя след деня на есенното равноденствие (който през 325 г. бил на 22 март).

Свиканият от император Константин събор осъдил арианството като ерес, но по-късно императорът поддържал Арий поради някакви политически интереси и му оказвал официално покровителство. На Втория Вселенски събор в 381 г. в Константинопол арианството било отново осъдено.

• Вселенските и поместните събори на Православната църква: Първият вселенски събор

 

Никейски символ на вярата
Символ на вярата, приет на Първия вселенски събор

Вярваме в Единия Бог Отец, Вседържител, Творец на всичко видимо и невидимо;и в Един Господ Иисус Христос, Сина Божий, Единородния, роден от Отца, тоест от същността на Отца;Бог от Бог;Светлина от Светлина, Бог истинен от Бог истинен, роден, несътворен, единосъщен с Отца, чрез Когото (чрез Сина) всичко е станало, както на небето, така и на земята;заради нас човеците и заради нашето спасение слезе и се въплъти и стана Човек; страда и възкръсна в третия ден и възлезе на небесата, и ще дойде да съди живи и мъртви; и в Духа Светаго.

За да отстранят всяка възможност за каквито и да било нови и различни тълкувания на Символа, отците от Събора присъединили към текста и следната анатема към арианската ерес:

“Които говорят, че имало (време), когато не е съществувал Синът; че Той не е бил до рождението и е произлязъл не по същност; или утвърждаващите, че Син Божий има битие от друго същество или същност; или че Той е създаден, или сътворен, или изменяем, да бъде предаден на анатема от Вселенската Църква”.

Вторият Вселенски събор допълнил Символа и съставил Никео-Цариградски символ на вярата, който останал до днес “Символ верую” на православната вяра. Него изповядваме и с него се молим по време на личните си и общоцърковни молитви.

 

Слово за Неделя на отците от Първия вселенски събор

В името на Отца и Сина и Светия Дух!

Братя и сестри!

Изучаването на миналото на Светата Православна Църква ни утешава и ни носи поуки. Когато ни поваля униние, когато ни връхлита отчаяние вследствие на обкръжаващото ни неверие – ние си спомняме как свети Григорий Богослов възкликвал: ”Погинала е вярата в Бога, погинала е у хората.” А нали тогава е било времето, когато бил жив св. Василий Велики, когато навлизал в църковния живот св. Иоан Златоуст, когато току-що бил починал св. Атанасий Велики и била още свежа паметта за Отците от Първия Вселенски събор в Никея.

Когато ни смущават ереси и разколи, ние си спомняме какви сътресения е преживявала в древността Светата Църква от лъжеучения. Как тържествували лъжеучителите. Нали в края на четвърти век, във времето на победата на арианите, в Константинопол останала верна на Православието само една домашна църква! А как се разправяли еретиците с враговете си! Достатъчно е да си спомним Константинополския арихепископ св. Павел Изповедник, удушен по време на богослужение със собствения му омофор. И след такова тържество на неверие и ереси Църквата проживяла още седемнадесет века. Стои непоколебимо и ще стои во веки веков.

Оттук и поуката за нас: не биха били страшни за нас изпитанията, ако вярата ни е крепка, ако имаме готовност за изповедничество на тази вяра.

Историята на Вселенските събори е поучителна за нас още в това отношение, че тя свидетелства за голямата ревност, която проявявали древните християни и техните пастири за запазване истините на вярата и църковното предание от всяко произволно изменение. Те мъжествено противостояли на силните на този свят, нерядко покровителствуващи еретиците и били готови да претърпят всякакви изпитания заради целостта и чистота на Православието. Пред лицето на такива ревнители на Христовата истина, трябва да се посрами равнодушието към вярата на днешните християни, проповядващи безразличие в изповядването на вярата. “Нека всеки вярва, както си иска – провъзгласяват съвременните волнодумци, – не стеснявайте свободата на съвестта”. Но към какво може да доведе тази разюзданост в религиозното изповядване? Към нищо друго, освен към пагубно разединение на християните във вярата и любовта. Това ли е желал нашият Спасител Господ Иисус Христос, Който в Своята първосвещеническа молитва преди кръстните страдания със сълзи се молил събраното от Него стадо да не се разпръсне при предстоящите гонения и появата в средата на християнското общество на еретици: “Отче Светий! Опази ги в Твоето име, тях, които си Ми дал, за да бъдат едно, както сме и Ние” (Иоан 17:11).

Имало е време, когато единението в християнското общество било твърдо и ненарушимо. Както разказва книга Деяния на светите апостоли, “множеството повярвали имаха едно сърце и една душа” (Деян.4:32). Но не продължили дълго мирът и единодушието в християнската Църква. Още в апостолско време започнали да възникват ереси и разколи. Св. Иоан Богослов известявал на верните, че “в света влязоха много прелъстници, които не изповядват, че Иисус Христос е дошъл в плът” (2Ин. 1:7). Св.ап. Петър предрекъл на верните, че между тях ще “има лъжеучители, които ще вмъкнат пагубни ереси и мнозина ще последват тяхното разпътство, и поради тях пътят на истината ще бъде похулен” (2 Петр.2:1,2).

Но така както всяко зло, по Божие допущение неизбежно в света, десницата на Всевишния направлява към добро, ние трябва твърдо да вярваме, че и злото на религиозните разделения не без цел се допуска от Бога. Св.ап. Павел казва: “трябва да има помежду ми разногласие, за да изпъкнат достойните между вас” (1Кор. 11:19). Ние не трябва да падаме духом пред лицето на случващите се в света изкушения и съблазни от страна на лъжеучителите, заплашващи да ни отделят от единството на изповядване на православната вяра, но мъжествено да отблъскваме всяко еретическо празно мъдруване. За нас трябва да бъде несъмнено, че който говори противното на веропределенията на Вселенските събори, той очевидно, провъзгласява ерес, и ако такъв не се вразумява от словото на истината, съхраняваща се в Православната Църква, то от него, като еретик, всеки православен християнин, по заповедта на апостола, трябва да страни (Тит. 3:10). Да страни не само със сърце, но и със слух, тъй като хитрите и отровни речи на лъжеучителите и раздорници църковни по-бързо от всичко могат да отровят душите на слабите и неукрепналите във вярата, подкопавайки в тях доверието към проповедниците на православието. Днес много противници на Христовата истина разпространяват книги, в които ту явно, ту под прикритие се проповядват вредни учения. Днешната преса изобилства с материали насочени против църковните установления и свещенослужителите с тайната цел да се подрони доверието към църковните учреждения и да се отклонят християните от единомислие във вярата и любовта.

Всеки християнин трябва се пази от увлечения по проповядваните в днешно време разрушителни учения. Стойте твърдо в Православната Църква и “всичко изпитвайте, о доброто се дръжте” (1Сол. 5:21). Амин.

Протойерей Валентин Свенцицки
Превод “Православна младеж” по ”Монастырь в миру”

Слово в Неделя на светите отци от Първия вселенски събор

Църквата почита на днешния ден паметта на светите Отци от Първия Вселенски събор, които утвърдиха в Никея първата част от православния Символ на вярата и съкрушиха нечестивата ерес на Арий.

Ересите разрушават Църквата отвътре, поразяват стадото, защото спасението може да стане само чрез истинското вероизповедание. Но “нито огънят, нито мечът, нито гоненията, нито ересите, казва на днешния ден св. Теофан Затворник, не са били и не са в състояние да унищожат Църквата Христова, защото Православната вяра е самото сърце на тази Църква, тя е същността на изповядваното от нея учение. Докато имаме тази вяра, казва светителят, ние все още сме християни, макар и лошо да живеем. Само трябва да молим Господа да съхрани тази вяра в сърцата ни!“

Светите Отци от Първия Вселенски събор, по думите на св. Димитър Ростовски, са ни укрепили във вярата, че Църквата Божия ще победи злото в света и “портите адови няма да и` надделеят”. Затова Църквата е определила Първия Вселенски Събор, състоял се в Никея, за образцов. Всички православни владетели, пастири и последвалите Събори са се позовавали на него като на особено значим за живота на Св. Църква, и то не само в догматическо отношение, но и по отношение на Църковното благочиние. Св. император Константин нарича определенията му “мисъл на Самия Бог, защото Самият Св. Дух е присъствал в умовете на тези тъй велики мъже, и им е откривал Божията воля.”

Св. Атанасий Александрийски  също нарича решенията на Събора “слово Господне,” Св. Василий Велики  го назовава “критерий за разпознаване лъжеученията на еретиците,” а св. Епифаний го определя като ”котва на Църквата”.

В песнопенията Си Църквата нарича свв. Отци от събора втори след Апостолите проповедници на вярата, хранители на Апостолските завети и предание, благотворители на душите ни. Затова тя е уредила да ги честваме специално в Седма Неделя след Пасха Христова.

Да си припомним разказа за преподобни Агатон, древен светец, чието смирение отците решили да изпитат, като го обвинявали в много мними грехове. Той с кротост повтарял: ”Наистина, отци, грешен съм в това, помолете се за мене, за да ми прости Господ”. Те му приписали такива грехове, които един монах дори не може да слуша, след което добавили: “Казват още, че си еретик”. Тогава преп. Агатон им рекъл, като се поклонил: “Прощавайте, отци, но не съм еретик, аз съм православен.”. Те изумени го попитали: “Защо призна, че си извършил най-ужасните грехове, но си непоколебим в това, че си православен християнин?” А той отвърнал, че няма човек, който да не е склонен към какъвто и да е грях, но ереста разрушава из основи, тя не дава възможност за съзиждане, защото е смърт вечна.

В истинското вероизповедание се съдържа тайната на нашето спасение, затова трябва да изпитваме съвестта и разума си как вярваме: дали Символът на вярата е наше лично изповедание или това са само думи за нас.

Ето защо, ако забележим и най-малкото отклонение в мислите си от изповеданието на Църквата, от това, което тя съхранява, да умъртвим тази мисъл, както Архистратег Михаил порази деница и както св. Георги унищожи с копие дракона – древната змия!

 

Господ ни учи да бъдем смирени. Той затова се възнесе по-високо от всичко, защото се смири до край, прие смъртта и слезе в ада. Св. апостол Павел казва: “Когато светът в своята премъдрост не позна Бога в Неговата Божествена мъдрост, то Бог посредством безумието на проповедта благоволи да спаси света.”

Само с това непостижимо смирение човек може да постигне Божествената истина – Иисус Христос е съвършен Бог и съвършен Човек. Ако не разберем величието на Христа и славата на Отца, която се открива чрез Него, няма да осъзнаем унижението Му в името на човека и това, което става с нас, няма да опознаем самите себе си.

В Своята първосвещеническа молитва от днешното евангелско четиво Господ моли Отца за всички вярващи в Него. Той се моли за тях да бъдат далеч от земните страсти, да запазят истинската си човечност, да преодолеят злото. Моли се злото и лъжата, които владеят света, да не проникнат в Църквата.

Христос извършва изкуплението в доброволно послушание и с това прославя небесния Отец. ”Аз Те прославих на земята, свърших делото, що Ми бе дал да изпълня. И сега прослави Ме Ти, Отче, у Тебе Самия със славата, що имах у Тебе преди свят да бъде” (Иоан 17:4-5)

Като вечен Син Божий, като безплътно Слово, Христос е обладавал Божествена слава; но като човек, Той временно се лишил от тази слава и приел образ на раб.

Когато се извършило изкуплението, тази слава трябвало да Му бъде върната от Отца и съобщена на човечеството, за да познае света, че Отец е приел благоприятно Неговата жертва. Така облечен със сила на небето и на земята, Той дарил победен край на Своето дело.

Иисус съобщава на учениците Си Божествената истина, а те с вяра я приемат: “защото словата, що си Ми дал, предадох им ги и те приеха и разбраха истината, че съм от Тебе излязъл и повярваха, че Ти си Ме пратил”. Така, като вярват на словата Му, учениците достигат до истинното познание на Неговия Божествен произход и се убеждават в божественото Му посланичество.

Иисус Христос се моли изключително за Своите ученици, защото те трябва да продължат започнатото дело и да бъдат Негови посланици пред човечеството, а за това им е необходима особената помощ на небесния Отец.

Апостолите и всички вярващи принадлежат на Бог Отец, защото Той в предзнанието Си ги е избрал за Себе си. Те принадлежат и на Сина. Само чрез Богочовека Христос падналият човек отново отива при Отца.

Спасителят до този момент е защищавал Своите ученици, но се разделя с тях сега и ги оставя сред опасности. Затова моли Господ за тях да не се смущават сърцата им, да останат съхранени във вярата, за да бъдат те едно, както са едно Бог Отец и Бог Син. Това единство във вярата и любовта е източник на радост, която само Господ може да даде и която не може да бъде отнета от никакви страдания и преследвания в света.

 

Какви поучения можем да извлечем от днешното евангелско четиво? На първо място привлича вниманието ни истината, че целия земен живот на Спасителя от Витлеем до Голгота е бил посветен на прославата на Бог Отец. Спасителят е наш образец във всичко и затова трябва да го следваме, като прославяме името Божие. Трябва да живеем така, че да не допускаме в мислите, чувствата, думите, делата нищо, което да е против волята Божия. Да имаме мир и любов, за да видят другите добрите ни дела и те да прославят Бога, като вземат пример от нас.

В първите християнски времена мнозина езичници, като виждали кротостта на християните, твърдостта им в мъченията, възвеличавали християнския Бог и се обръщали в Христа.

Бог е наш върховен Владика, на Когото дължим благоговение, любов и упование. Неговата воля и закон са свети, защото Той е свят. Дава ни само това, което е благоприятно и спасително за нас. Живата благородна жертва пред Бога е подчинение на Неговата воля и извършване на дела в съгласие със закона.

Особено важно е да отбележим, че през целия Си земен живот Иисус Христос е послушен на Своя Отец небесен до смърт. За да изпълни Неговата воля, Той слязъл от небето и оставил славата, която имал в Отца преди да съществува света. Извършил делото, което Отец Му дал, явил името Му пред човеците и накрая приел страданията и кръстната смърт. Бог е съвършен наш Творец и Промислител. Всички твари Му служат и най-висшите сили слушат гласа Му. Господните закони и повеления са премъдри и благодетелни за нас. “Всички пътища Господни са милост и истина за ония, които пазят завета Му и откровенията Му” (Пс. XXIV, 10). Затова ако се подчиняваме и изпълняваме вярно заповедите Му, по думите на пророка “нашият мир би бил като река и правдата ни като вълните морски и потомството ни като пръстта земна”.

Послушанието ни пред Бога ни носи благо не само в този живот, но и в бъдещия век, както казва псалмопевеца: “А милостта на Господа е отвека и довека към ония, които Му се боят и правдата Му е върху синовете на синовете, които пазят завета Му и помнят заповедите Му, за да ги изпълняват”.

Най-висшата подбуда за послушание пред Господа трябва да бъде обаче любовта, защото Спасителят и Неговите апостоли ни учат, че любовта е изпълнение на заповедите Му.

Има два пътя на Богопознание: вярата и любовта. Св. ап. Павел в послание до евреите пише: “Чрез вяра проумяваме, че вековете са устроени по Божия дума и че от невидимото произлезе видимото” (Евр. 11:3). За познанието на Господа в любовта говори Самият наш Спасител: ”Който има заповедите Ми и ги пази, той е, който Ме люби, а който Ме люби, възлюбен ще бъде от Отца Ми; и Аз ще го възлюбя и ще му се явя Сам.” (Ин. 14:21). Първият начин на познание е съвършен и несъвършен, а вторият – изцяло съвършен. Без вяра е невъзможно да се угоди на Бога и да се спаси човек. Този начин не е напълно достатъчен. И бесовете вярват и треперят. Вярата знае, че има Бог и цялата земя е изпълнена с Него. А любовта не само знае, че има Бог, както казва св. Димитър Ростовски, но разбира какъв е Той – всеблаг и милостив.

Бог Се открива само на тези, които изпълняват заповедите, които го обичат. След Възкресението Той се яви не на книжниците и фарисеите, а на тези, които го обичат.

Всяко богословие, което се строи извън Божията любов, е опасно. То става ерес, която може да стигне до богоубийство. Затова разпнаха Христа, защото Го обвиняваха, че бидейки човек, Той се обявява за Бог. Това е и арианската ерес, по думите на св. Атанасий, която е предтеча на антихриста.

Да водим благочестив живот в послушание и изпълнение на заповедите и молейки се на Господа да стане възможно за нас да кажем като св. ап. Павел: “ Вече не аз живея, но Христос живее в мене”. Амин!

Словото е препечатано от сайта на Катедрален храм “Св. Неделя”, София, 2009 година

Извор

*******************

В арианския спор като във възел се събират множество нишки, сливат се множество въпроси. Това е началото на великите богословски спорове, в които ще преминат почти пет столетия от историята на Църквата и които ще ни оставят в наследство вдъхновените съчинения на отците и учителите на Църквата, заедно с прецизните формулировки на вселенските събори. Тази борба за Истината обаче скоро се усложнява от участието в нея на държавната власт. Тя престава да бъде чисто църковна и придобива ново държавническо измерение. Така в нейния ход не само се прецизира вярата на Църквата, но и се извършва бавното и мъчително раждане на християнска Византия. Външно погледнато, четвъртото столетие е вероятно едно от най- трагичните в историята на Църквата – именно тогава се поставя за първи път в своята действителна дълбочина темата за християнския свят, зараждат се онзи замисъл и онова виждане, които никога няма да бъдат изтрити цялостно от църковното съзнание.

Спорът започва в Александрия – столицата на християнската мисъл. Арий, учен александрийски презвитер и проповедник, започва да учи, че Христос, макар да е син Божи, по необходимост трябва да бъде признат за сътворен във времето – едно от Божиите творения, тъй като раждането не може да не бъде възникване във времето. Той е роден от Бога за сътворяването на света, оръдие на сътворението, а поради това е имало и време, когато не Го е имало. Следователно Божият Син е изцяло различен от Отца и неподобен на Него.

На съвременното църковно общество, за което богословските интереси като цяло са чужди (те са само ненужни и опасни умува- ния), е трудно да разбере, на първо място, как е могло да възникне такова учение, влизащо очевидно в разрез с най-основните положения на християнството, и, на второ, резонансът на този спор в продължение на цели пет десетилетия, през които той не спира да разкъсва Църквата на части. За да разберем това, е необходимо да почувстваме, по думите на протойерей Георги Флоровски, факта, че за християните от онези времена богословието е действително жизнен въпрос, духовен подвиг, изповедание на вярата и творческо разрешаване на житейските проблеми, че спорейки привидно за думи и формули, те в действителност са защитавали и отстоявали именно жизненото – днес биха го нарекли практическо или екзистенциално значение на християнството, което се съдържа в думата спасение. Защото спасението не е магично, изотвън извършващо се действие – то е дар от Бога, чието постигане зависи от цялостното възприемане и усвояване от човека. При това положение обаче богословието, т.е. вникването, изразяването и изповядването на Истината със средствата на словото, се разкрива като висше, царско призвание на човека; в него се възстановява причастността на човека към смисъла на божествените неща, първородството на човека в света като разумна личност. Богословието е разкриване, в понятията на разума, на вярата на Църквата – не проверка на тази вяра със средствата на разума и не подчиняване на разума, а точно обратното – разширяване на самия разум до Откровението, негово съгласуване с истинната и очевидна вяра. Вярата е преди богословието и поради това за богословското развитие може да се говори като за постепенно възприемане и уточняване на изначално пълната вяра. От примера на Ориген виждаме, че първите опити в тази посока са несъвършени и дори се оказват еретични. Това обаче само показва колко трудно е било да се намерят подходящите слова за изразяването на вярата; трябвало е да изминат столетия, докато самата мисъл бъде претопена в духа на християнството.

С вярата в Отца, Сина и Светия Дух, т.е. с опита на Троичния Бог, Църквата живее от първите си дни. Смисълът на Евангелието е в Откровението на Троицата като съвършено единство, съвършена любов и съвършен живот. Благодат Господа Иисуса Христа и люби Бога и Отца, и причастие Святаго Духа – това литургично благословение можем да срещнем навсякъде в посланията на св. ап. Павел. Ако обаче в Откровението за Троичния Бог са източникът на нашето спасение и силата на християнския живот, то това Откровение трябва да просвещава и човешкия разум, да го разширява до проумяване на тайната, която ни е открита от Христос. Защото приемането на Истината винаги означава усилие, криза и възрастване. Естественият разум се сблъсква с Откровението като с противоречие и парадокс. Как може да бъде съвместена изначалната вяра на Църквата в Троичния Бог с така несъмненото потвърждаване на Неговото единство – с този монотеизъм, в чието име християните, следвайки юдеите, отхвърлят всяка форма на езичеството? Тази вяра трябва да бъде разкрита; опитът трябва да бъде обяснен. Така в църковното съзнание възниква първият основоположен в същността си богословски въпрос – въпросът за Троицата.

* * *

Арий греши, когато подхожда към разрешаването на богословския въпрос за Св. Троица изключително като философ, който разглежда всичко от гледна точка на логиката. Две са крайъгълните и жизнени в собствен смисъл на думата истини на християнството: за Единия Бог и за спасението на света, извършено от Божия Син. Тези истини обаче Арий възприема като абстрактни положения. Той е убеден монотеист, но не в духа на Ветхия Завет, а в духа на господстващия сред елинистичния свят в онази епоха философски монотеизъм, а именно – признаване на някакво Едно или Единно, което лежи в основата на всичко съществуващо като негово начало и като обединяващ принцип на всичко множествено. Бог е Един и в Него не може да има никаква множественост; след като обаче Той има Свой Син, то Този Син вече е различен от Него и следователно не може да бъде Бог. Синът се ражда, но раждането е възникване на нещо, което още не е съществувало. Синът се ражда заради творението, заради спасението на творението, но Той не е Бог в този единствен и абсолютен смисъл, в който Бог е Отец. По този начин арианството се проявява като опит за рационализиране на християнството. В този опит не живият религиозен опит е това, което оплодотворява мисълта и я заставя да вижда и разбира нещата, които по-рано не е разбирала, а напротив – опитът на вярата пресъхва в хода на логическия анализ и бива превърнат в абстрактно построение. Арианството обаче е в съзвучие с епохата. То предлага както строг монотеизъм, така и отхвърляне на всичко ирационално и непонятно. То е достъпно за средния ум, който търси по-скоро една разумна вяра, отколкото действителното Предание на Църквата с неговите библейски, реалистични образи и изразявания. Според правилната забележка на един историк, арианството лишава християнството от неговото живо религиозно съдържание, превръща го в теизъм – в космология и морал.

Първата реакция против арианството е реакцията на живата вяра, която се чувства разтърсена от това извращение на самата светиня на Църквата. Арий е осъден от своя собствен епископ – Александър Александрийски. Това обаче е само осъждане, но не и отговор. В своя отговор самият епископ Александър се обърква и не успява да намери правилните думи. От своя страна Арий се обръща за подкрепа към бившите си приятели от школата на известния антиохийски богослов Лукиан. Като образовани богослови много от тях заемат епископски катедри. Особено внимание тук трябва да бъде обърнато на двамата Евсевиевци – Евсевий Кесарийски, първия църковен историк (чиято Църковна история е един от най- основните ни източници за живота на ранната Църква), и Евсевий Никомидийски, кръстил по-късно имп. Константин Велики. Трябва да се каже, че те поддържат Арий не само по лични причини. През тези години в Църквата нараства интелигенцията, която жадува за разумно обясняване на вярата и за която църковното учение страда от недостиг на философски характер. В този смисъл арианството изглежда напълно подходящо като едно съвременно тълкуване на църковното учение, приемливо за широките кръгове на образованите хора. Така поместният александрийски спор се разпространява постепенно из целия Изток.
В този момент в спора се намесва имп. Константин Велики. Трябва да се опитаме да си представим какво е означавало за Църквата – след трите столетия на гоненията – обръщането на самия император, за да разберем защо дворът на св. Константин се превръща в притегателен център, при това не само за едните опортюнисти и кариеристи, но и за тези, които, окрилени от по- бедата на Христос, мечтаят за разпространяване на тази победа по целия свят. За кратко време императорът и Империята се пре-връщат в провиденциални оръдия на Царството Христово. Около св. Константин Велики веднага се сформира кръг от християнски съветници – нещо като негов неофициален щаб, в който твърде рано, всъщност от самото появяване на Константин на Изток, видно място заема Никомидийският епископ Евсевий – първият от печал- ната серия придворни епископи53. Разбира се, самият Константин не е с състояние да се ориентира в същността на богословския спор, но той е потресен от зараждането на нов спор в Църквата тъкмо в годините на неговото пълно тържество. Победата над Лициний през 324 г. окончателно е потвърдила единовластието му и пред него се е открил образът на една Империя, единна не само в политическо отношение, но и вътрешно духовно обновена от единна Църква. Вместо обаче осъществяването на тези свои мечти, той е изправен пред печалната действителност на нови спорове и разделения. Твърде вероятно е идеята за събор на всички епископи, като способ за разрешаването на спора, да му е подсказана от неговите християнски съветници. Св. Константин обаче желае да направи от този събор символ и увенчаване на своята победа, както и на новото положение на Църквата в Римската империя. Така през пролетта на 325 г. в Никея е свикан Първият вселенски събор – вселенски не поради броя на присъствалите епископи (Преданието на Църквата определя този брой на 318), но от гледна точка на своя замисъл и предназначение (1). И наистина, за първи път след дългите столетия на полулегално съществуване в Никея се събират епископи от всички краища на Църквата, върху много от които все още личат белезите от получените през време на Диоклетиановото гонение рани и телесни повреди. Какъв осезателен опит на тържеството и победата! Към това се добавят и разкошът на приема, небивалата тържественост на посрещането, щедростта и добротата на императора – фактори, които не могат допълнително да не подсилят радостната увереност в началото на нова епоха, вярата в действителната победа на Христос над света. Така възприема събора преди всичко самият Константин. Той насрочва откриването му за деня на отбелязването на двадесетгодишнината от своето управление. Той желае този ден да премине в парад и радост, а не в омразните нему спорове. В речта си към епископите в деня на откриването на събора той казва, че споровете между тях са по-опасни, отколкото войните и другите конфликти, и му доставят най-много горест от всичко останало.
Разбира се, значението на Никейския събор е преди всичко в удържаната на него голяма победа на Истината. От този събор не са запазени, както от другите вселенски събори, никакви протоколи или деяния. Известно е само, че съборът е осъдил арианството и в традиционното съдържание на Кръщелния символ (2) на вярата е въвел ново уточнение за отношението на Сина към Отца, наричайки Сина единосъщен с Отца, т.е. имащ тази същност, която и Отец, а следователно – равен на Него по Божество. Употребеният термин, по думите на Василий Болотов, е дотолкова точен, че изключва всяка възможност за претълкуване (3). С него арианството е осъдено безусловно. Точно този термин обаче остава в продължение на дълги години камък за препъване и съблазън, въвел Църквата в продължителен смут.

Този смут изпълва следващите петдесет и шест години – до свикването на Втория вселенски събор в Константинопол през 381 г. В хода на неговото развитие, разбира се, трябва да бъдат различавани отделните теми, но винаги трябва да се търси и тяхната взаимна връзка. Почти поравно тези теми определят хода на по-нататъшната история на Църквата – история, в която едва ли има друго половин столетие, което да е имало толкова решаващо значение.

Външно погледнато, причината за продължаването на този смут е в това, че макар и осъдени, арианите не само не се предават, но с помощта на най-сложни интриги успяват да привлекат на своя страна държавната власт. С това е поставена първата голяма тема – участието на императора в живота на Църквата. Отсега ще кажем, че от тази гледна точка равносметката на четвъртото столетие е повече от отрицателна; тя е дори трагична. Тук обаче е необходимо веднага да определим и втората тема на арианския спор – тържеството на арианите би било невъзможно дори и при помощта на императора, в случай че Църквата, осъдила Арий с пълно единодушие, се беше оказала единна в това осъждане и най-вече в приемането на провъзгласеното в Никея учение. Точно това обаче не се случва. Никейският събор внася смущение и съмнения в умовете, което поставя въпроса към богословското съдържание на следникейския спор. И именно в това е положителното значение на четвъртото столетие, което по- казва нагледно категоричната сила на Истината в църковния живот дори и при безнадеждни обстоятелства.
Повечето участници на събора приемат леко осъждането на арианството, в което виждат твърде очевидно изопачаване на изконното Предание на Църквата. Съвсем различно обаче стои въпросът с разкриването на положителното учение за Троицата, което се съдържа в термина единосъщие. Тази дума е предложена и на практика наложена на св. Константин, а чрез него и на самия събор, от страна на малка група далновидни и смели богослови, които схващат не- достатъчността на осъждането на Арий и необходимостта да бъде отсечено Преданието на Църквата в ясни понятия. За мнозинството от епископите на събора обаче думата е чужда и неразбираема; с нея за първи път в учението на вярата се въвежда философски термин, който е чужд на Свещеното Писание. При това този термин е подозрителен, тъй като единосъщието може да върне Църквата в неотдавна преодоляната съблазън на савелианството, което слива Отца и Сина в една същност. Въпреки това съборът – по изричната молба на императора – приема този термин в Символа на вярата, без обаче да вниква много в неговия смисъл. Епископите смятат, че това, което е важно, е осъждането на ереста, а що се отнася до Символа на вярата – на практика всяка поместна църква има свой символ, който е в съгласие с всички останали по същество, макар и не съвсем буквално. По такъв начин външно съборът завършва благополучно, ако не се смята повторната, след донатизма, грешка на Константин, който изпраща в заточение Арий и неговите съмишленици и така отново смесва съда на Църквата с кесаревия съд.

Тук именно се проявява групата от придворни епископи, за която споменахме по-горе. Тази група е съставена изключително от приятели на Арий, а начело на тях е Евсевий Никомидийски. Това са хора, принудени да приемат осъждането на своя приятел, но само предвид единодушието на по-голямата част от епископите в Никея, докато всъщност правят това само със свито сърце и мисъл за реванш. Да се обявят открито против събора за тях е невъзможно и поради това те прибягват до средството на интригата. Възползвайки се от равнодушието на епископите към положителното разкриване на никейското вероопределение, те решават просто да не споменават за него, а да отправят всичките си сили към онази шепа богослови, които единствени схващат цялото значение на термина единосъщие. В ход тръгват доноси и обвинения, които нямат нищо общо с богословието. Първа тяхна жертва става Евстатий Антиохийски, когото успяват да очернят в очите на императора и да издействат изпращането му в заточение. След този им успех в продължение на дълги години в основен обект на техните интриги се превръща младият – току-що избран – Александрийски епископ св. Атанасий Велики (328–373), който по всяка вероятност е главният вдъхновител на никейското единосъщие. И отново по същия начин, без да встъпват с него в никакъв богословски спор, враговете на Никейския събор успяват да се сдобият с осъждането му по обвинение в някакви канонични престъпления – първоначално на епископския събор в Тир през 331 г., а след това и чрез заточването на св. Атанасий по заповед на императора в Трир на Рейн. Св. Константин Велики не може да търпи смутителите, а точно като такъв успяват да представят пред него Александрийския епископ. Постигнали отстраняването на св. Атанасий, за придворните епископи не е трудно да възстановят в Александрия и самия Арий, който подписва в тази връзка някакво неясно покаяние, след което е приет в общение. Св. Константин, който най-вероятно никога не успява да разбере същността на спора, смята, че всичко вече е наред – в Църквата отново е постигнат мир и само врагове на този мир могат да припомнят за неща, които са останали в миналото. Опортюнистите тържествуват по всички линии при явно неразбиране и мълчание на цялата Църква.

Но дните на Константин приближават към своя край. В същата 336 г., когато е заточен св. Атанасий, той празнува последния си – тридесетгодишен – юбилей от началото на своето царуване. Империята обаче вече се управлява от един друг Константин. С годините расте мистичното настроение, живеещо в него още от детството му. В края на дните му пред това настроение отстъпват на втори план дори интересите на държавата. Речите и тържествата на този предсмъртен юбилей са озарени от онази светлина, която все по-силно се разгаря в душата му, и немного преди неговата смърт върху му възлагат ръце, той става оглашен и повече не облича своите царски одежди. Отдавнашната му мечта е да приеме Кръщение във водите на Йордан, но това не се осъществява. Константин е кръстен от Евсевий Никомидийски и от този момент нататък той живее с радостната увереност в близостта на Христос и Неговата вечна светлина. Св. Константин Велики умира в слънчевото пладне на Петдесетница. Колкото и да са неговите грешки, а може би дори и престъпления в личния му живот (като убийството на сина Крисп – една тъмна семейна драма, която остава неразгадана докрай), трудно можем да се съмняваме в това, че той е човек, който неизменно се е стремил към Бога, живял е с жаждата за абсолютно- то и е искал да утвърди на земята отблясъка на небесната правда и красота. С неговото име са свързани най-големите земни надежди на Църквата, нейните мечти за тържеството на Христос в света. Това е и причината, поради която любовта на Църквата и нейната благодарност към него се оказват по-силни от безжалостния, но непостоянен и често повърхностен съд на историците.

Бележки

1. До издигането на Константинопол (бившия Византион) като нова столица на Империята и значителен църковен център Никомидия (днес гр. Измит, на около 100 км източно от Истанбул в Турция) играе първенствуваща роля в региона, включително като църковен център, в чийто диоцез се намира и самият Византион. В Никомидия в края на ІІІ и началото на ІV век се намира дворецът на имп. Диоклетиан (284–305), след като през 286 г. същият въвежда в управлението на Римската империя известната система на тетрархията. Никомидия играе и ролята на междинна столица на самия Константин Велики до официалното провъзгласяване на Константинопол. (Бел. прев.)

2. Към времето на провеждането на Първия вселенски събор Никея (днес гр. Изник, югоизточно от Истанбул, на брега на Никейското езеро) е също водещ център в региона, с който Никомидия си съперничи като столица на провинция Витиния. В Никея имп. Константин има дворец, в който е и открит споменатият събор (20 май 325 г.). През ХІІІ век, през време на латинското господство в Константинопол (1204–1261 г.), в Никея е най-силният център на византийската власт. (Бел. прев.)

3. Тук става дума за Кръщелния символ на Кесарийската църква, който е предложен на събора от Евсевий Кесарийски, а не за някакъв Кръщелен символ на Църквата по принцип. Началото на ІV век е време, когато все още църквите по места употребяват различни, макар и съгласни помежду си в най-важното, кръщелни символи. Виж по-долу. (Бел. прев.)

4. Виж: БОЛОТОВ, В. Цит. съч., т. ІV. М., 1994 (фотот.), с. 41. (Бел. прев.)

Превод: Борис Маринов

Из книгата “Историческият път на Православието”, Протопр. Александър Шмеман, ИК “Омофор” 2009

*******************

Неделя На утренята Ев. Иоан. 21:1-14.
На литургията Деян. 20:16-18, 28-36. Ев. Иоан. 17:1-13.

Понеделник Деян. 21:8-14. Ев. Иоан. 14:27-15:7.
Вторник Деян. 21:26-32. Ев. Иоан. 16:2-13.
Сряда Деян. 23:1-11. Ев. Иоан. 16:15-23.
Четвъртък Деян. 25:13-19. Ев. Иоан. 16:23-33.
Петък Деян. 27:1-44. Ев. Иоан. 17:18-26.
Събота Деян. 28:1-31 и за упок. 1Сол. 4:13-17. Ев. Иоан. 21:15-25 и за упок. Ев. Иоан. 5:24-30.

**************

Недела – на Утрената –

1. Потоа пак им се јави Исус на учениците Свои кај Тиверијадското Море. А тоа се случи вака:
2. Беа заедно Симон Петар и Тома, кого го викаа Близнак, и Натанаил од Кана Галилејска, и Заведеевите синови, и двајца други од учениците Негови.
3. Симон Петар им рече: „Ќе одам да ловам риба.” Му рекоа: „И ние ќе дојдеме со тебе.” Тогаш излегоа и веднаш влегоа во кораб, но таа ноќ ништо не уловија.
4. А кога се раздени, застана Исус на брегот, само учениците не Го познаа дека е Исус.
5. Исус им рече: „Деца, имате ли нешто за јадење?” Му одговорија: „Не.”
6. А Он им рече: <Фрлете ја мрежата од десната страна на коработ и ќе најдете!” Ја фрлија, и не можеа веќе да ја извлечат од многу риби.
7. Тогаш ученикот, што го сакаше Исус, му рече на Петра: „Господ е.” А Симон Петар, штом чу дека е Господ, си ја препаша облеката – оти беше необлечен, и се фрли во морето.
8. А другите ученици, влечејќи ја мрежата со риби, дојдоа со кораб, оти не беа далеку од брегот, но само околу двесте лакти.
9. Кога пак излегоа на земјата, видоа накладен оган, и на него ставена риба и леб.
10. Исус им рече: „Донесете од рибите што ги уловивте сега!”
11. А Симон Петар влезе и ја извлече мрежата на земја, полна со крупни риби, на број сто педесет и три; и макар што беа толку многу, мрежата не се скина.
12. Исус им рече: „Дојдете, јадете!” И никој не смееше да Го праша: „Кој си Ти?”, оти гледаа дека е Господ.
13. Се приближи Исус, зеде леб и им даде, исто така и риба.
14. Ова беше веќе третпат како им се јави Исус на учениците Свои, откако воскресна од мртвите.

****

На Литургијата –

16. Во оние дни Павле реши да помине покрај Ефес, та да не се задржи многу во Азија, зашто брзаше, ако му биде можно во Ерусалим да се најде за денот на Педесетница.
17. Но од Милит прати во Ефес покани до свештениците црковни.
18. И кога дојдоа при него, тој им рече: „Вие знаете дека од првиот ден, кога стапив во Азија, постојано бев со вас,

****

28. Пазете, пак, на себе и на целото стадо, меѓу кое Духот Свети ве постави за епископи, за да ја пасете црквата на Господа и Бога, која ја придоби Он со Својата крв.
29. Бидејќи знам дека по моето заминување ќе се втурнат помеѓу вас лути волци, кои нема да го штедат стадото;
30. а и од вас самите ќе станат луѓе, што ќе зборуваат изопачено, за да ги одвратуваат учениците заедно со себеси.
31. Затоа бидете будни и помнете, дека цели три години дење и ноќе не престанував со солзи да поучувам секого од вас.
32. А сега, браќа, ве предавам на Бога и на словото на Неговата благодат; Он може да ве унапреди подобро и да ви даде наследство меѓу сите осветени.
33. Од никого не побарав ни сребро, ни злато, ниту, пак, облека;
34. сами знаете, дека за потребите мои и на оние што беа со мене, ми послужија овие мои раце.
35. Со сè ви покажав, дека така треба да се трудите и да им помагате на немоќните, а исто така и да ги помните зборовите на Господа Исуса, зашто Сам Он рече: »Поблажено е да се дава, отколку да се зема«.”
36. Кога го рече тоа, падна на колена и се помоли заедно со нив.

****

1. Ова го кажа Исус, па ги подигна очите Свои кон небото и рече: „Оче, дојде часот: прослави Го Својот Син, за да Те прослави и Синот Твој,
2. како шт си Му дал власт над секое тело, та преку сè што си Му дал, да им даде живот
вечен.
3. А животот вечен е тоа, да Те познаат Тебе Единиот вистински Бог, и испратениот од Тебе Исуса Христа.
4. Јас Те прославив на Земјата; го извршив делото, што си Ми го дал да го извршам.
5. И сега, прослави Ме Ти, Оче, во Тебе Самиот, со славата што ја имав во Тебе, уште светот пред да настане.
6. Го јавив името Твое на луѓето, што си Ми ги дал од светот; тие беа Твои, и Ти Ми ги даде, и го запазија Твоето слово.
7. Сега разбраа дека сè, што си Ми дал, е од Тебе;
8. зашто зборовите, што си Ми ги дал, им ги предадов, и тие ги примија и разбраа навистина, оти од Тебе сум излегол, и поверуваа дека Ти си Ме пратил.
9. Јас за нив се молам; не се молам за сиот свет, туку за оние што си Ми ги дал, зашто се Твои.
10. И сè Мое е Твое, и Твоето – Мое, и се прославив во нив.
11. Веќе не сум во светот, но тие се во светот, а Јас идам при Тебе. Оче Свети, запази ги во Твоето име оние, што си Ми ги дал, за да бидат едно, како што сме и Ние.
12. Додека бев со нив во светот, Јас ги пазев во Твоето име; оние, што си Ми ги дал, ги зачував, и никој од нив не погина, освен погибелниот син, +за да се исполни Писмото.
13. А сега идам при Тебе, и ова му го кажувам на светот, за да ја имаат во себе Мојата радост полна.

*******

Понеделник –

8. На вториот ден Павле и ние, кои бевме со него, излеговме и дојдовме во Ќесарија и, откако влеговме во куќата на Филипа благовесникот, кој беше еден од седуммината ѓакони, останавме при него.
9. Тој имаше четири ќерки девојки, кои пророкуваа.
10. И додека ние престојувавме кај нив многу дни, од Јудеја слезе еден пророк, по име Агав;
11. и кога дојде при нас, го зеде Павловиот појас, па ги врза рацете свои и нозете и рече: „Тоа го вели Духот Свети; така ќе го врзат Јудејците во Ерусалим оној маж, чиј е овој појас, и ќе го предадат во рацете на незнабошците.”
12. Штом го чувме тоа, и ние и тамошните го молевме да не се качува во Ерусалим.
13. Но Павле одговори: „Што правите, та плачете и го нажалувате срцето мое? Јас сум готов не само да бидам врзан, туку и да умрам во Ерусалим за името на Господа Исуса.”
14. А бидејќи тој не се двоумеше, ние замолкнавме и рековме: „Нека биде волјата Господова!”

****

27. Мир ви оставам; мирот Свој ви го давам; Јас ви го давам не како што го дава светот. Да не се плаши срцето ваше, ниту да се бои.

7. Ако останете во Мене, и зборовите Мои во вас, тогаш, што и да посакате, барајте, и ќе биде.

******

Вторник –

26. Тогаш Павле ги зеде тие луѓе, и, откако се очисти со нив, на вториот ден влезе во храмот и го објави денот, во кој се навршуваат деновите на очистувањето и во кој ќе се принесе жртва за секого од нив.
27. А кога требаше да се свршат седумте дена, азиските Јудејци, штом го видоа во храмот, го побунија целиот народ и кладоа раце на него,
28. викајќи: „Луѓе Израилци, помогнете! Овој човек насекаде учи против народот, против Законот, против ова место; а освен тоа уште и Елини воведе во храмот, та го оскверни ова свето место.”
29. Оти пред тоа во градот го беа виделе него со ефесеецот Трофим и мислеа дека Павле го вовел во храмот.
30. Целиот град се раздвижи, и народот се насобра. И кога го фатија Павла, го извлекоа надвор од храмот; и веднаш вратата беше затворена.
31. И кога сакаа да го убијат, пристигна вест до заповедникот на полкот дека цел Ерусалим се побунил.
32. А тој веднаш зеде војници и офицери и се спушти спрема нив; тие, кога го видоа заповедникот и војниците, престанаа да го бијат Павла;

*****

2. Ќе ве истеруваат од синагогите. Но ќе настапи и време, кога секој, што ќе ве убие, ќе мисли дека на Бога Му принесува служба.
3. И тоа ќе го прават, оти не Го познаа Отецот, ниту Мене.
4. Но ви го кажав тоа, та кога ќе дојде времето, да се сетите дека Јас сум ви рекол; а од почетокот не ви го зборував ова, зашто бев со вас.
5. А сега одам кај Оној, Кој што Ме прати, и никој од вас не Ме праша: »Каде одиш?«
6. Но затоа што ви го кажав ова, срцата ваши се исполнија со тага.
7. Но Јас вистината ви ја кажувам: подобро е за вас Јас да си отидам, оти, ако не си отидам, Утешителот нема да дојде при вас; ако, пак, заминам, ќе ви Го пратам.
8. А Он, кога ќе дојде, ќе го изобличи светот за грев, и за правда, и за суд:
9. за грев – дека не веруваат во Мене;
10. за правда – оти Јас си одам при Својот Отец, и веќе нема да Ме видите;
11. а за суд – зашто кнезот на овој свет е осуден.
12. Имам уште многу да ви кажувам, но сега не можете да носите.
13. А кога ќе дојде Он, Духот на вистината, ќе ве упати во секоја вистина; но од Себе нема да зборува, а ќе говори што чуе, и ќе ви ја каже иднината;

*****

Среда –

1. Павле го впери својот поглед кој Синедрионот и рече: „Луѓе, браќа! До оној ден со најдобра совест пред Бога живеев!”
2. А првосвештеникот Ананиј на оние, што стоеја пред него, им заповеда да го удрат по устата.
3. Тогаш Павле му рече: „Бог тебе ќе те удри, ѕиду варосан! Ти седиш, за да ме осудиш според Законот, а заповедаш да ме бијат против Законот.”
4. А оние што стоеја пред него, рекоа: „Божјиот првосвештеник ли го хулиш?”
5. Павле одговори: „Не знаев, браќа, дека тој е првосвештеник; бидејќи е напишано: »Началникот на твојот народ да не го злословуваш«.”
6. А кога узна Павле дека еден дел од нив се садукеи, а другиот – фарисеи, извика во Синедрионот: „Луѓе, браќа! Јас сум фарисеј, син на фарисеј; за надеж, и за воскресение на мртвите ме судат!”
7. Кога го кажа тоа, настана расправија меѓу фарисеите и садукеите, и мнозина од народот
се раздвоија.
8. Зашто садукеите велат дека нема ни воскресение, ни ангел, ни дух; а фарисеите го признаваа и едното и другото.
9. Настана голема врева; и станаа книжниците од фарисејската страна и почнаа да се препираат, велејќи: „Ништо лошо не наоѓаме во овој човек; ако, пак, нему му зборувал дух или ангел, тогаш да не му се противиме на Бога.”
10. И бидејќи стана голем смут, заповедникот, уплашен да не би Павла да го раскинат, им заповеда на војниците да слегнат и да го грабнат од помеѓу нив и да го одведат во тврдината.
11. Ноќта му се јави Господ и му рече: „Не плаши се, Павле! И како што сведочеше за Мене во Ерусалим, така ќе треба да сведочиш и во Рим.”

****

15. Сè што има Отецот, Мое е; затоа и ви реков дека од Моето ќе земе и ќе ви јави.
16. Уште малку, и нема да Ме гледате, и, по малку, пак ќе Ме видите, зашти си одам при Отецот.
17. А некои од учениците Негови си рекоа помеѓу себе: „Што е тоа, што ни вели: »Уште малку, и нема да Ме видите« и дека,Јас си одам при Отецот«?”
18. И си зборуваа: „Што е тоа, што вели: »Уште малку«?”
19. Разбра Исус дека сакаат да Го прашаат, и им рече: „Затоа ли се прашувате помеѓу себе, што реков: »Уште малку, и нема да Ме гледате« и,По малку, пак ќе Ме видите«?
20. Вистина, вистина ви велам дека вие ќе заплачете и ќе заридате, а светот ќе се зарадува; и вие ќе бидете нажалени, но жалоста ваша ќе се претвори во радост.
21. Жена, кога раѓа, има болки, оти ѝ дошло времето нејзино; но штом ќе го роди детето, од радост не ги помни веќе болките, зашто се родил човек на светот.
22. Па така и вие, сега сте нажалени; но Јас пак ќе ве видам, и ќе се зарадува срцето ваше, и радоста ваша никој нема да ви ја одземе;
23. и во тој ден нема да Ме прашате за ништо. Вистина, вистина ви велам: што и да посакате од Отецот, во Мое име, ќе ви даде.

****

Четврток –

13. А откако минаа неколку дена, царот Агрипа и Верникиј слегна во Ќесарија за да го поздрават Феста.
14. И бидејќи таму останаа повеќе денови, Фест му рече на царот за Павла, велејќи: „Еден човек остави Феликс во затворот.
15. Кога бев во Ерусалим, за него излегоа првосвештениците и старешините јудејски и ме молеа да го осудам.
16. Јас им одговорив дека кај Римјаните не е вообичаено човек да се осудува на смрт пред обвинетиот да се соочи со обвинителите и му се позволи да се брани од обвинувањето.
17. И кога се собраа овде, на другиот ден, без никакво одлагање јас седнав на судискиот стол и заповедав да го доведат човекот;
18. и кога застанаа околу него обвинителите, не изнесоа никаква вина против него, како што претполагав;
19. туку против него имаа некакви препирки по прашањето за нивното суеверје и за некој си Исус, Кој умрел и за Кого Павле вели дека е жив.

****

23. и во тој ден нема да Ме прашате за ништо. Вистина, вистина ви велам: што и да посакате од Отецот, во Мое име, ќе ви даде.
24. Досега ништо не сте барале во Мое име; барајте и ќе добиете, за да биде радоста ваша полна.
25. Ова во параболи ви го кажував; но ќе дојде час, кога нема веќе во параболи да зборувам, туку откриено ќе ве известам за Отецот.
26. Во тој ден ќе побарате во Мое ме, и не ви велам, дека Отецот ќе Го помолам за вас;
27. оти Отецот Сам ве милува, зашто вие Ме засакавте и поверувавте дека Јас сум излегол од Бога.
28. Излегов од Отецот и дојдов во светот; сега пак го оставам светот и одам при Отецот.”
29. Му рекоа учениците Негови: „Еве, сега откриено зборуваш и никаква парабола не кажуваш.
30. Сега знаеме дека знаеш сè, и нема потреба никој да Те прашува. Заради тоа веруваме дека од Бога си излегол.”
31. Им одговори Исус: „Сега ли верувате?
32. Ете, иде часот, и настапува веќе, за да се разбегате секој при своите, а Мене Сам да Ме оставите; но Јас +не сум Сам, бидејќи Отецот е со Мене.
33. Ова ви го реков, за да имате мир во Мене. Во светот ќе имате маки; само не бојте се, зашто +Јас го победив светот.”

******

Петок –

1. Кога беше решено да отпловиме за Италија, Павла и неколку други затвореници г предадоа на еден стотник, по име Јулиј, од Августовата чета.
2. Се качивме на една адрамитска лаѓа и се оттиснавме, сакајќи да пловиме покрај азиските места. Со нас беше Аристарх, Македонец од Солун.
3. На другиот ден стигнавме во Сидон. И Јулиј, постапувајќи со Павла човекољубиво, му позволи да отиде до пријателите свои, за да се погрижат за него.
4. Кога тргнавме оттаму, минавме под Кипар, бидејќи ветровите беа спротивни,
5. и, откако го препловивме морето покрај Киликија и Памфилија, слегнавме до Мира Ликиска.
6. Таму стотникот најде една александриска лаѓа, која пловеше за Италија, и нè префрлија во неа.
7. И пловејќи полека многу дни, одвај стигнавме спроти Крит, бидејќи ветрот ни пречеше, и препловивме под Крит покрај Салмона.
8. И, откако со мака минавме покрај неа, стигнавме до едно место, наречено Добри Пристаништа, близу кое се наоѓаше градот Ласеја.
9. Но, бидејќи беше минало доста време и пловењето стана веќе опасно, а и постот беше веќе минал, Павле посоветува
10. и им рече: „Гледам, луѓе, дека пловењето ќе биде мачно и со голема штета не само за товарот на лаѓата, туку и за животите наши.”
11. Но стотникот повеќе му веруваше на кормиларот и сопственикот на бродот отколку на зборовите Павлови.
12. И бидејќи пристаништето не беше годно за презимување, многумина изјавија дека сакаат оттаму да отпловат, ако е можно, до Финик, критското пристаниште, кое се наоѓа спроти југозападниот и северозападниот ветар, и таму да презимуваат.
13. А кога дувна југот, тие помислија дека желбата им се исполни, па тргнаа и пловеа покрај Крит.
14. Но наскоро против нив се дигна бурниот ветар, наречен евроклидон.
15. А кога лаѓата се оттргна, оти не можеше да му се противстави на ветрот, ние ја предадовме на таласите и тие нè носеа.
16. И кога поминавме покрај едно островче, кое се вика Клавда, одвај можевме да го задржиме чунот,
17. кој се извлече и врза на лаѓата одоздола; и бидејќи се плашевме да не удриме на песочен нанос, ги спуштивме едрата и така пловевме.
18. На другиот ден, бидејќи бевме силно фрлани од бурата, почнаа да го исфрлуваат товарот,
19. а на третиот ден, сами со рацете свои ги исфрливме корабните алати.
20. Но, бидејќи во текот на многу дни не се виде ни сонце, ни ѕвезда, а и не мала бура имаше, понатаму исчезнуваше секаква надеж да се спасиме.
21. И како долго време не беа јале, Павле застана среде нив и рече: „Луѓе, браќа, требаше да ме послушате и да не тргаме од Крит, и ќе ги избегневме овие маки и штети.
22. А сега ви советувам да бидете бодри, оти ниедна душа од вас нема да загине, освен лаѓата.
23. Бидејќи ноќеска ми се јави ангел од Бога, Чиј сум и Кому Му служам,
24. и рече: »Не бој се, Павле, ти треба да излезеш пред ќесарот; и ете, Господ ти ги подари сите, што пловат со тебе.«
25. Затоа, браќа, не плашете се, зашто Му верувам на Бога дека ќе стане така, како што ми беше речено.
26. Ние ќе дојдеме до еден остров.”
27. Кога настана четиринаесеттата ноќ, откако пловевме по Јадранското Море, кон полноќ морнарите помислија дека се приближуваат до некоја земја,
28. и, откако ја измерија длабочината, најдоа дваесет фати; па отидоа малку потаму, измерија пак и најдоа петнаесет фати.
29. И бидејќи се плашеа да не удрат на карпести места, од страната на кормилото спуштија четири ленгера, па чекаа да осамне.
30. А кога морнарите намислија да побегнат од лаѓата, и спуштија чун во морето како да ќе спуштат ленгери од предната страна,
31. Павле им рече на стотникот и на војниците: „Ако овие не останат на коработ, вие не
можете да се спасите.”
32. Тогаш војниците ги исекоа јажињата на чунот и го оставија да падне долу.
33. И пред да осамне, Павле ги покани сите да каснат, велејќи: „Денес е четиринаесетти ден, откако во очекување стоите гладни, не вкусувајќи ништо.
34. Затоа, ве молам, каснете: тоа ќе го запази животот ваш, зашто на ниеден од вас нема да му падне ни влакно од главата.”
35. Како го рече тоа, зеде леб, Му благодари на Бога пред сите, прекрши и почна да јаде.
36. Тогаш се ободрија сите и јадоа;
37. а во лаѓата нè имаше нас вкупно двесте седумдесет и шест души.
38. И кога се поткрепија, почнаа да ја олеснуваат лаѓата, исфрлувајќи го житото в море.
39. Штом се раздени, земјата не ја познаа, но забележаа еден залив со песок, на кој решија, ако им појде од рака, да ја извлечат лаѓата.
40. И дигајќи ги ленгерите, се заплови по морето; а покрај другото ги разлабавија и врските на кормилата, го развија малото едро спрема ветрецот што дуваше, та пловевме кон брегот.
41. А кога дојдовме до еден гребен, носот на лаѓата се заби и веќе не се помрдна, а задниот дел од лаѓата се разбиваше од силата на таласите.
42. Војниците, пак, помислија да ги убијат затворениците, та некој да не исплива и побегне.
43. Но стотникот, сакајќи да го спаси Павла, ги задржа од таа намера и заповеда најнапред да искокаат и излезат на земја оние, што знаат да пливаат,
44. а другите – кој на штица, кој на штогоде од лаѓата. И така излегоа сите живи на земја.

*****

18. Како Ти Мене што Ме прати во светот, и Јас ги пратив во светот.
19. И за нив Јас се посветувам, та и тие да бидат осветени преку вистината.
20. Но не се молам само за нив, туку и за оние, што по нивните зборови ќе поверуваат во Мене,
21. за да бидат сите едно, како што си Ти, Оче, во Мене, и Јас во Тебе; па така и тие да бидат во Нас едно, и да поверува светот дека Ти си Ме пратил.
22. И славата што си Ми ја дал, ним им ја дадов, за да бидат едно, како што сме Ние.
23. Јас сум во нив и тие се во Мене, за да бидат во сè едно, и да узнае светот дека Ти си Ме пратил, и нив си ги возљубил, како Мене што Ме возљуби.
24. Оче, сакам и оние што си Ми ги дал да бидат со Мене, каде што сум Јас, за да ја гледаат Мојата слава што си Ми ја дал, оти Ме возљуби уште пред да се создаде светот.
25. Оче Праведни, светот не Те позна, Јас Те познав; и овие познаа дека Ти си Ме пратил;
26. и им го објавив името Твое, и ќе го известувам, та љубовта, со која Ме возљуби Ти, да биде во нив, и Јас во нив.”

******

Сабота –

1. Откако се спасија оние, што беа со Павла, узнаа дека островот се вика Мелит.
2. А домородците ни укажаа необична човекољубивост: нè примија сите и, бидејќи врнеше дожд, беше студено, та накладоа оган.
3. А кога Павле насобра многу гранки и ги стави на огнот, една змија излезе од гранките поради горештината и се впи во неговата рака.
4. Домородците, штом го видоа животното како виси на неговата рака, помеѓу себе си рекоа: „Овој човек е навистина убиец; па затоа, иако се избави од морето, судот Божји не го остави да живее.”
5. Но тој ја истресе змијата во огнот и ништо лошо не му стана.
6. А тие очекуваа да се појави оток, или, пак, веднаш да падне мртов; но, откако чекаа долго време и видоа дека не му стана никакво зло, тие си го изменија мислењето и велеа, дека е тој бог.
7. Околу тоа место се наоѓаа имотите на првенецот на островот, по име Поплиј. Тој нè прими и три дни дружељубиво нè гоштеваше.
8. А таткото на Поплиј се разболе и лежеше, страдајќи од треска и болки во стомакот. Павле влезе при него, се помоли и, откако ги положи рацете свои врз него, го исцели.
9. Тогаш, и другите од островот, што страдаа од болести, идеа и се исцелуваа.
10. Тие нè почитуваа многу и нè удостоија со големи почести, а пред заминување нè снабдија со сите потребни работи.
11. По три месеци отпловивме со еден александриски кораб, што беше презимувал на тој остров и носеше знак Диоскури.
12. И стигнавме во Сиракуза, каде што останавме три дена.
13. Оттаму отпловивме и пристигнавме во Ригија; а по еден ден, бидејќи дувна југот, на идниот ден стасавме во Потиоли;
14. таму најдовме браќа, по чија молба при нив останавме седум дена. И потоа тргнавме за Рим.
15. Тамошните браќа, штом чуја за нас, излегоа да нè пресретнат до Апиевата ширина и до Трите крчми. Кога ги виде Павле, Му заблагодари на Бога и се ободри.
16. Штом стигнавме во Рим, стотникот ги предаде затворениците на војводата, а на Павла му позволија да живее како што сака, но под стража на еден војник.
17. По три дни Павле го повика првенците јудејски и, кога се собраа, тој им зборуваше: „Мажи, браќа, иако не направив ништо против народот или татковските обичаи, од Ерусалим ме предадоа окован во рацете на Римјаните.
18. И, откако ми судеа, сакаа да ме пуштат, зашто во мене не најдоа никаква вина за смрт;
19. но, бидејќи Јудејците се противеа, бев принуден да барам суд пред ќесарот; но не за тоа да го обвинувам во нешто својот народ.
20. Па поради тоа и ве повикав да се видиме и да позборуваме; зашто заради надежта на Израилот сум окован во овие вериги.”
21. А тие му одговорија: „Ние ниту писма сме добиле за тебе од Јудеја, ниту, пак, некој од браќата дошол да нè извести или нешто лошо да каже за тебе.
22. Но ние сакаме да чуеме од тебе лично што мислиш ти за тоа; зашто познато ни е дека на тоа учење насекаде се противречи.”
23. И откако му определија ден, големо мнозинство дојде во определеното му живеалиште, и тој од утрото до вечерта со докази им го изложуваше учењето за царството Божјо и ги уверуваше за Исуса и од Законот Мојсеев и од Пророците.
24. Едни се убедија од зборовите негови, а други не поверува.
25. Бидејќи беа несложни помеѓу себе, тие почнаа да се разотидуваат; и во тоа време Павле им ги кажа овие зборови: „Добро им рекол Духот Свети и на отците наши преку пророкот Исаија, велејќи:
26. »Оди и кажи му на овој народ: со уши ќе чуете, и нема да разберете, со очи ќе гледате, и нема да видите,
27. зашто срцето на овие луѓе закоравело, та со ушите мачно слушаат, а очите свои ги затвориле, па некако со очите да не видат и со ушите да не чујат, и со срцето да не разберат, и да не се обрнат, за да ги исцелам.«
28. И така, нека ви биде познато дека спасението од Бога им е испратено на незнабошците,
тие и ќе чујат.”
29. Кога го рече тоа, Јудејците се разотидоа со голема препирка помеѓу себеси.
30. Павле остана таму цели две години во посебно најмена куќа и ги примаше сите, што доаѓаа при него,
31. проповедајќи го царството Божјо и учејќи за Господа Исуса Христа наполно слободно, и никој во тоа не го спречуваше.

****

13. Браќа, не сакам да не знаете за умрените, за да не жалите како и другите, што немаат надеж.
14. Оти, ако веруваме дека Исус умре и воскресна, тоа и упокоените во Исуса Бог ќе ги приведе со Него.
15. Ова, пак, ви го велиме преку словото Господово, дека ние, живите, што ќе останеме до доаѓањето на Господа, нема да ги испревариме умрените,
16. бидејќи Сам Господ со заповед, при глас на архангел и при труба Божја, ќе слегне од небото, и најнапред ќе воскреснат +мртвите;
17. а потоа, ние, што сме останале живи, заедно со нив ќе бидеме грабнати на облаците, за да се сретнеме со Господа во воздухот, и така секогаш ќе бидеме со Господа.

*****

15. А кога завршија со јадењето, Исус му рече на Симона Петра: „Симоне Јонин, Ме љубиш ли повеќе отколку овие?” Петар Му рече: „Да, Господи, Ти знаеш дека Те сакам.” Исус му рече: „Паси ги јаганцата Мои!”
16. Го праша пак, повторно: „Симоне Јонин, љубиш ли Ме?” Петар Му кажа: „Да, Господи, Ти
знаеш дека Те сакам.” Исус му рече: „Паси ги овците Мои!”
17. И по третпат му рече: „Симоне Јонин, Ме сакаш ли?” Петар се нажали дека по третпат го праша: „Ме сакаш ли?” И Му рече: „Господи, Ти сè знаеш; Ти знаеш дека Те сакам.” Исус му рече: „Паси ги овците Мои!
18. Вистина, вистина ти велам: кога беше помлад, сам се опашуваше и одеше каде што сакаше; кога ќе остариш, ќе ги рашириш рацете свои, и друг ќе те опаше и поведе на каде што нејќеш.”
19. А ова го рече, за да покаже со каква смрт ќе Го прослави Петар Бога. И штом го кажа тоа, му рече: „Оди по Мене!”
20. А Петар, кога се заврти, виде дека по него оди оној, кого го милуваше Исус, и кој на вечерата се беше навалил на градите Негови и рекол: „Господи, кој ќе Те предаде?”
21. Штом го виде Петар него, Му рече на Исуса: „Господи, а овој, пак, зошто?”
22. Исус му рече: „Ако сакам тој да остане, дури дојдам, тебе што ти е? Ти врви по Мене!”
23. И се пренесе овој збор меѓу браќата, дека тој ученик нема да умре. Но Исус не му рече дека нема да умре, туку: „Ако сакам тој да остане, додека дојдам, тебе што ти е?”
24. Тој е ученикот, кој сведочи за овие настани и ги напиша; и знаеме дека сведоштвото негово е вистинско.
25. А има многу други работи што ги изврши Исус, и кои, ако би се напишале по ред, ми се чини, не би можеле да се сместат во целиот свет напишаните книги. Амин!

*****

24. Вистина, вистина ви велам: кој го слуша словото Мое и верува во Оној, Кој Ме пратил, има живот вечен и нема да дојде на суд, а преминал од смрт во живот.
25. Вистина, вистина ви зборувам: иде часот и дошол веќе, кога мртвите ќе го чујат гласот на Синот Божји, и, штом го чујат, ќе оживеат.
26. Оти, како што Отецот има живот во Себе, така Му даде и на Синот да има живот во Себе;
27. и Му даде власт да осудува, оти е Син Човечки.
28. Не чудете се на ова, зашто иде часот кога сите, кои што се во гробовите, ќе го чујат гласот на Синот Божји,
29. и ќе излезат: кои правеле добро – ќе воскреснат за живот, а кои правеле зло, ќе воскреснат за осудување.
30. Но Јас ништо не можам да правам Сам од Себе. Како што слушам, така и судам, и Мојот суд е праведен, оти не ја барам волјата Моја, а волјата на Отецот, Кој што Ме пратил.

*******

 

Прв круг (Пасха – Педесетница). Шеста недела. Недела на слепиот

Неделя о слепом. Исцеление слепорожденного

***********

Кондак – глас 4

Душе́вныма очи́ма ослепле́н, к Тебе́, Христе́, прихожду́, я́коже слепы́й о́т рожде́ния, покая́нием зову́ Ти́: Ты́ су́щих во́ тьме́ Све́т пресве́тлый.

Икос – Струю́ ми́ да́руй, Христе́, прему́дрости неизрече́нныя, и ра́зума го́рняго, све́те су́щих во́ тьме́, и прельща́емых наста́вниче, да возмогу́ чудеса́ Твоя́ пове́дати, окая́нный, я́же боже́ственная кни́га научи́ Ева́нгелиа ми́ра, си́ е́сть, слепа́го чудотворе́ние: я́ко о́т рожде́ния сле́п сы́й, о́чи чу́вственныя прие́млет и душе́вныя, ве́рою взыва́я: Ты́ су́щих во́ тьме́ све́т пресве́тлый.

**************

Подателу на Светлина, Кој си Светлина од Светлината, Слове, му даруваш вид на слепородениот.

Во овој ден, Шеста недела по Пасха, го празнуваме чудото на Господ Бог и Спасителот наш Исус Христос, што го направи над слепородениот. И ова чудо го направи со помош на вода, како и она со Самарјанката и со раслабениот. А се случи вака: Додека Господ разговараше со Јудеите и Себе се правеше рамен на Отецот, велејќи: Јас постојам уште пред да се роди Авраам, тие зедоа камења за да ги фрлат по Него. Но Он, заминувајќи оттаму, најде еден слеп човек кој одеше со пипање. Така било од неговото раѓање, имајќи ги само празнините во очите. Учениците, пак, Го прашаа Спасителот: Учителу, кој згрешил? – Тој или родителите негови? Ова прашање тие го поставија затоа што Господ порано на раслабениот беше му рекол: Ете, сега си здрав, и повеќе не греши; па мислеа дека причина за неговото слепило се гревовите на неговите родители, според некое учење на епикурејците дека душите постоеле од порано (пре-егзистирале) и дека поради нивните гревови повторно влегувале во некое тело. Отфрлајќи ги сите овие работи, Христос рече: Ова не е од тие причини, туку за да се јават делата на Бога, односно Моите, зашто не станува збор за Отецот, бидејќи сврзникот „за да“ го има за цел објавувањето на Синот.

Штом го рече тоа, Христос плукна на земјата, направи кал и го намачка местото кај што се сместени очите, и му нареди да отиде во бањата Силоам и да се измие, за да покаже дека Он е тој што во почетокот зеде прав од земјата и го создаде човекот. И бидејќи окото е еден од најважните органи на телото, го создава, иако тоа не постоеше, за да покаже, исто така, дека Он е тој што и дава движење и на душевната сила. Он не се служи со вода, туку со Својата плунка, за да се знае дека секоја благодат доаѓа од Неговата уста; и дека треба да го испрати во Силоам, и му нареди да се измие, за да не мислат дека исцелението со кал го извршил некој човек излезен од земјата. Он го испрати во Силоам за да има повеќе сведоци на неговото исцеление, бидејќи, додека тој одеше со намачкани очи, имаше можност да биде виден од мнозина. Но, според некои, кога тој се изми, не ја отстрани калта што беше направена од плунка, туку самата кал, под дејство на овој течен елемент – плунката, беше се преобразила за да ги оформи очите.

Силоам значи „испратен”. Таа бања се наоѓаше надвор од градот Ерусалим. За време царот Езекиј, кога непријателските војници го опседнуваа градот и кога го зазедоа Силоам, водата се повлече оттаму. Пред да бидат ископани кладенци и бунари за да може да се нацрпе вода, таа (водата) се појавуваше повторно само кога ќе отидеше некој да нацрпе вода, испратен од пророкот Исаија. Но, ако некој од војниците или некој оттаму сакаше да налее вода, изворите пресушуваа. Затоа и Самиот Христос, за да покаже дека доаѓа од Бога, го испрати таму слепородениот, и веднаш се јави светлината. Некои мислеле дека Силоам значи, испратен, поради овој слепороден кој бил испратен од Христа.

Откако се изми, слепиот прогледа, преку некоја неискажлива сила, без да може самиот страдалник да ја дознае тајната. Неговите соседи и тие што го познаваа, кога видоа дека тој прогледал, се збунија. Самиот, пак, признаваше дека порано бил слеп и, кога го прашаа за причината на неговото прогледување, тој раскажуваше дека Христос е исцелителот на неговата мака. А фарисеите, кога слушнале за ова преславно чудо, повторно го обвинуваа Спасителот дека не ја почитува саботата, бидејќи, како што се чини, и ова чудо, со слепиот, се случило во сабота.

И настана расправија меѓу нив: едни велеа дека Исус е од Бога, поради чудата што се случуваа, а други велеа дека не е од Бога, бидејќи не ја почитува саботата. Оние што имаа добро мислење за Исуса, го прашаа слепиот: А што мислиш ти за Него? Тој одговори отворено дека е пророк. Но другите не сакаа да поверуваат дека бил слеп и дека Христос го излекувал, па затоа ги повикаа неговите родители, бидејќи не им веруваа на соседите. Но, колку повеќе тие сакаа да ја скријат вистината, толку повеќе ја откриваа, бидејќи и родителите потврдија се како што било, дури по цена да бидат исфрлени од синагогата и, под изговор дека нивниот син е доволно возрасен, тие одговорноста ја префрлија на него. Но фарисеите пак му рекоа на слепиот: Прослави Го Бога, бидејќи исцелението е од Него, а не од Христа, оти Тој е грешен, затоа што ја разорува саботата. Слепиот, сакајќи да покаже дека е Бог, преку Неговите дела, одговори: Не знам. Само знам дека бев слеп и дека сега гледам, благодарејќи на Него.

Но тие пак му рекоа: Како ти ги отвори очите? Но тој, веќе изморен, не им одговори во подробности, туку прецизираше: Ако Он не е испратен од Бога, не би можел да го направи ова чудо. Тогаш тие почнаа да го навредуваат, затоа што на тој начин тој призна дека е Негов ученик и поради тоа што беше рекол: Никој не отворил очи на слепороден; други слепци прогледале, но никогаш некој слепороден! Потоа тие се подбиваа со него и го избркаа од синагогата. Отпосле го најде Исус и му рече: Веруваш ли ти во Синот Божји? А тој, кога дозна Кој е Оној што му зборува и, гледајќи Го, благодарение Нему (бидејќи порано не можеше да го види, поради слепилото), Му се поклони и стана Негов ученик, проповедајќи го Неговото добро дело.

Со други зборови, би можело да се каже дека слепиот го означува народот произлезен од паганството, што Исус го сретна додека беше на земјата, а не на небото. Или пак, бидејќи е дојден заради еврејскиот народ, патем Он свратил и кај незнабошците. Плукајќи на земјата и правејќи кал, Он ги намачкал, наместо најнапред да ги поучи. Бидејќи Он е дојден како роса на земјата, и се воплотил од Дева Марија. Потоа го даде и божественото крштение, кое одговара на Силоам. Потоа и христијанскиот народ, произлезен од незнабошците, имаше храброст да поднесе се заради Христа, беше гонет и сведочеше, и најпосле беше признаен и прославен од него.

Со Твојата неизмерна милост, Христе Боже наш, Дарителу на светлина, помилуј нѐ и нас, и спаси нѐ. Амин.
Извор: http://agapi.mk/sinaksar-na-nedelata-na-slepiot/

*******************

Стихови: Давателу на Светлина, Светлина си од Светлината,// На слепиот од раѓање, Слово, очи му даваш.

Во овој ден, во Неделата шеста по Пасха, на слепородениот, го празнуваме чудото на Господа Бог и Спасител наш Исус Христос, зашто и тоа со вода го изврши, (како и она за самарјанката и за разслабениот). Беше тоа вака: Христос разговараше со јудеите, и Себе рамен на Отецот се покажуваше: „И пред Авраам да биде, Јас сум” – вели, а тие камења фрлаат по него. Тој пак, кога замина оттаму, го наоѓа слепиот кој се спрепнуваше, кој беше така роден, а имаше само вдлабнатини наместо очи. Кога Спасителот го најде ваков, Него учениците го прашуваат, бидејќи слушнаа за разслабениот: „Еве, оздраве, веќе не греши”, и дека гревот на родителите е врз децата: „Учителу, кој грешел, овој ли, или неговите родители, да се роди слеп?” Според некое епикурејско мислење, душите имале предпостоење, и кога згрешиле без тело биле симнувани во телата. Сето тоа отфрлајќи го, Христос рече: „Не заради тие (нешта), туку за да се јават делата на Бога, односно Моите.” И откако тоа го рече, Христос плукна на земја, направи кал и му ги помаза очните места, и му заповеда да оди да се измие на Силоамскиот извор, за да покаже дека Тоj во почетокот зел земја и го создал човекот. И бидејќи окото е најгосподствено од сите во телото, него го создава од непостоење, покажувајќи дека и на душевната сила движење Тој и‘дава. Не го помаза со вода, туку со плунка. И да се дознае дека секое добро од плунка настана, на Силоам посака да го испрати. Да се измие му наредува, да не помисли некој дека со тамошната земја и кал некој му дал исцелување. Го испраќа на Силоам, за многумина да слушнат за исцелувањето, зашто многумина сретна одејќи со помазани со кал очи. Некои велат, дека и откако се измил, не ја оттргнал калта и плунката, туку таа кал навлажнета се преобразувала, односно станувала очи. Силоам пак, значи: испратен. Таа бања надвор од градот Ерусалим беше. За вереме на Језекија, за војниците што го обиколиле градот и Силоам го зазеле, запираше водата таму: кладенци ископаа внатре, за да имаат вода. И ако некој беше испратен таму со заповед од пророкот Исаија, водата повторно извираше и нацрпуваше: ако пак некој од војниците сакаше да нацрпи, запираа водните извори. Значи, за да покаже и Христос, дека и Самиот е од Бога, затоа слепиот таму го испраќа, и светлината веднаш последува. Некои пак, мислат дека, Силоам се нарекува испратен, заради овој слепец кого Христос го испрати. Добива очи значи, слепиот, откако се изми, од некоја неискажана сила. Тајната не ја дозна ниту тој страдалник. Соседите пак, негови, кога го видоа дека прогледал, се сомневаа. Тој пак, рече дека дотогаш бил слеп, и запрашан за причинителот на прогледувањето, на Христа укажа како на Исцелител на страдањата. Фарисеите пак, кога слушнаа за ова преславно знамение, повторно Спасителот го хулеа, дека саботата не ја запазува. Оти, во сабота, како што посака, го исцели слепиот. Расправија настана меѓу нив; едни велеа дека Исус е од Бога, заради чудата што се случуваа: други пак, дека не е од Бога, зашто саботата не ја пази. Оние што имаа добро мислење за Него, го прашуваат слепиот: „Ти што велиш за Него?” Тој за пророк Го исповеда, како најчесен од прорците. Тие повторно не веруваат дека на слепиот Христос исцелување му подари. Па и неговите родители ги повикуваат, на соседите не верувајќи им, зашто и тоа да го прикријат сакаат. Но, уште појавно го прават, на родителите сè раскажувајќи им, а тие пак плашејќи се дека ќе бидат исфрлени од собранието, на полнолетството на синот упатуваат. Но, и повторно на слепиот му велат: „Дај му слава на Бога, зашто од Него е исцелувањето, а не од Христа, зашто е грешен, заради нарушувањето на саботата.” Тој пак, сакаше да покаже дека делото е од Бога: „Не знам – вели – знам само дека бев слеп, а од Него прогледав.” Пак му рекоа: „Како ти ги отвори очите?” Тој пак изморен, не одговора подробно, туку вели, ако не би бил од Бога, не би го направил ова знамение. И прв беше малтретиран од нив, зашто призна и дека е Негов ученик, и затоа што рече: никој не отврил очи на слеп роден. На слепи и други очи им отворија, но на роден слеп – никој. Тие го навредуваа и далеку од синагогата го изгонија. По сето тоа, Исус го наоѓа и му вели: „Ти веруваш ли во Синот Божји?” Тој пак, дознавајќи кој е Тој што со него зборува, и виден од него, зашто не Го познаваше порано кога беше слеп, Му се поклони, и ученик Негов стана, добротворството проповедајќи го.

Би се рекло и ова во преносна смисла: Христос како капка слезе на земјата и се воплоти од Света Дева. Исто така и Божественото Крштение ни го предаде, кое што е Силоам. Потоа христијаните од паганските народи за Христа на сè се осмелуваат, и гонети и сведочат и на крајот од Него стануваат прославени. Со неискажаната милост Твоја, Светлодавателу Христе Боже наш, помилуваj и спаси нè. Амин.

Извор: Неделя шестая по Пасце, о слепом

*********************

НЕДЕЛА НА СЛЕПИОТ

„Со духовните очи ослепен, кон Тебе, Христе доаѓам, како слеп од раѓање, и во покајание повикувам кон Тебе:  Ти, за оние кои се во темнина, Светлина си пресветла!“

 (Од Кондакот на празникот)

ВО ИМЕТО НА ОТЕЦОТ И СИНОТ И СВЕТИОТ ДУХ!

Евангелскиот настан со исцелувањето на слепородениот човек ни дава убава можност да позборуваме за неговото духовно значење, зашто празнувањето на овој настан од евангелската историја е карактеристика која да­ва смисла на денешната недела. Во кондакот од денешната богослужба ги слуш­нав­ме и овие зборови, „Со духовните очи ослепен, кон Тебе, Христе доаѓам, ка­ко слеп од раѓање, и во покајание повикувам кон Тебе: Ти, за оние кои се во тем­­нина, Светлина си пресветла!“, а овие зборови нè тераат да размислуваме за двете врсти на слепотија – духовна и телесна.

Телесната слепотија е физички недостаток кој нè лишува од можноста да ги видиме убавините од овој свет, кои Бог ги создал. Нè лишува од можноста да ги видиме своите родители, ближни и пријатели. За разлика од неа, духовната слепотија е многу пострашна, зашто станува збор за слепотија предизвикана од гревот, со која ние се лишуваме од можноста да ја видиме сопствената грешна состојба и да го видиме патот кон покајанието.

Нашата душа ја загубила способноста да Го види Бога зашто е грешна, па затоа очите на душата можеме да ги очистиме само пре­ку „покајни солзи“. Духовното гледање претставува гледање на вистината. Вис­тината се состои во сфаќање на фактот дека ние сме грешни луѓе, паднати, кои се одделиле од Бога. Духовниот поглед се избиструва кога човекот ќе биде спо­собен да ги открива и гледа своите гревови. Кога ќе открие еден грев, то­гаш на чуден начин тој почнува да гледа уште еден и уште еден, кои дотогаш не ги забележувал. Доволно е да ја здогледаме во себе гордоста, па таа да ни ја по­ка­же зависта, па гневот, среброљубието и т.н. И тогаш човекот треба да за­поч­не да ги оплакува своите гревови, а покајните солзи ќе бидат во можност да го из­бистрат нашиот духовен вид.

Откако ќе ги погледне своите гревови, кои по број се колку морскиот пе­сок, човекот ќе сфати дека никаква човечка и нечовечка сила не се во можност да го ослободат од тоа море на гревови, па дури ни самиот тој не може да се ослободи од нив. Секоја клетка од нашето битие, секоја педа од нашата душа е зафатена од болеста на гревот. Затоа, секој човек е должен да ги упати кон Хрис­та Господа зборовите: „Господи, ако сакаш, можеш да ме очистиш!“.

Кога човекот ќе почне постепено да се очистува од гревот, во неговата чис­та душа влегува Христос и тогаш во него пребиваат Христовите мисли, чув­ства и дела. Само на таков начин човекот го стекнува духовниот вид. Само на таков начин можеме да Го видиме Христа, да се соединиме со Него и засекогаш да пребиваме со Него во Царството небесно. Но, за да го достигнеме тоа, по­треб­но е да да ја разоткриеме гревовната обвивка, во која сме завиткани и која му пречи на духовниот поглед. Во Евангелието е речено: „Блажени се чистите по срце, зашто тие ќе Го видат Бога!“. Кој е првиот чекор што треба да го на­пра­виме, ако сакаме да Го видиме Бога? Секогаш најпотребно е да започнуваме со молитва, и тоа молитва која ќе биде упатена директно кон Самиот Спасител: „Господи, Ти дојде во светот за да ме очистиш, за да ми дадеш духовен вид! Јас светлината не сум ја видел, зашто мојот ум е помрачен и јас се наоѓам во гре­во­в­ниот мрак. Ако сум во мрак, тоа значи дека јас Тебе, Спасителу, не можам да Те видам, но јас верувам и знам дека Ти си тука, јас верувам и знам дека Ти ме слу­шаш. Затоа, Господи, очисти ме и дај ми можност да ги видам своите гревови!“.

А што е потребно да се направи кога по Својата милост, Господ ќе ни ги покаже нашите гревови? Потребно е да се сфати гнасо­ти­јата на секој грев, да се покаеме за него и да влеземе во борба со него. Потребно е секој­днев­но да просиме од Бога да ни ги открива нашите гревови, зашто, кога ние ќе се ослободиме од еден грев, кој ја заробил нашата душа, тогаш Господ ќе ни открие уште еден и уште еден… И на таков начин, како да одиме по скали, ние ќе ги упатиме нашите чекори напред кон светлината. Постепено нашиот живот ќе се исполни со радост, чистота и Христова правда. Ние ќе ја здогледаме светлината и ќе сфатиме каде треба да одиме, ќе стекнеме можност да разликуваме каде е правдата, а каде лагата, каде е доброто, вистината, убави­на­та… Така, борејќи се со гревот, ние ќе го познаеме вистинскиот пат. И тогаш Господ ќе нè поведе за рака, зашто ние цело време само Нему ќе Му се обра­ќа­ме за помош и ќе нè поведе по вистинскиот пат.

За жал, многу луѓе доаѓаат во храмот не пет или десет години, туку и по четириесет и педесет години, а сеуште пребиваат во це­лос­на духовна слепотија. Можеби ќе се запрашаме: зошто е тоа така? Познаваме луѓе кои редовно доаѓаат во храмот, се исповедаат, се причестуваат, а сепак, и понатаму се духовно слепи. Тоа е така, зашто духовната слепотија се лекува само со покајни солзи, се лекува со натчовечки сили во жел­ба­та за очистување од гревот. Единствено борбата против гревот може да ни да­де можност да ја видиме вистината. На таков начин постепено, според мерка­та на нашето движење кон Христа, ние сè помалку и помалку ќе грешиме, сè до­дека целосно не се просветиме. Впрочем, тоа е и целта на нашиот христијански жи­вот, тоа е и стекнувањето на благодат, тоа е и нашето спасение.

Потребно е да го знаеме и тоа дека Господ Исус Христос не дојде во све­тот за да му подари на слепиот вид или да ги излечи некому болестите. Господ Бог е добар и милостив и по нашите молитви Он ни дарува и здравје и било каква телесна помош, но Он не беше распнат на Крстот заради тоа, за ние да би­деме поздрави, побогати, посити, поубави… Колку и да сме поубави и поздра­ви, сепак, ние еден ден ќе умреме и нашето тело ќе биде предадено на земјата. Господ Бог сака да ни го даде Царството небесно. Но, него ние не сакаме да го видиме и постојано зборуваме само за тоа во колку убава куќа треба да живе­еме, во што поубаво да се облечеме, како да изгледаме пред другите, а сите тие мис­ли се само суета и ништо друго.

Многумина нема да бидат удостоени да влезат во Цар­ст­во­то Божјо. Пред многумина рајските врати ќе бидат затворени и ќе ги слуш­нат Божјите зборови: „Бегајте одовде, зашто не ве познавам кои сте! По ваше­то крштение вие толку многу гревови сте ставиле на терет на вашата душа, така што јас повеќе не ве познавам. Кога се крстивте вие бевте ангелски души, а сега погледнете сами на себе на што личите! Јас ви дадов благодат а вие во што се претворивте? Во блудници, во стомакоугодници, во пијаници, во детеубијци и не можам да се начудам од каде кај вас толку многу поганство! И такви какви што сте го барате Царството Божјо. Тоа е неможно!“.

Во друга прилика Господ вели: „Како си влегол овде кога не си облечен во свадбена облека?“. Ние можеби ќе одговориме: „Па како, Господи, јас Тебе Ти се молев?“. Да, ти си се молел и си барал. Си побарал пари, си ги добил, си просел здравје – си оздравел, си се молел за своите деца, и си го добил тоа што си го барал. А го побара ли некогаш Царството небесно? Ти беше ли некогаш потребно Царството небесно или не? Ако не ти било потребно, тоа значи дека нема ни да го добиеш! Него ќе го примат само оние, за кого тоа е цел и смисла на животот, кои целиот свој живот го посветиле во барање на тоа Царство, кои сè дале за да го придобијат тоа Царство. И кога Господ ќе ја здогледа во нашето срце вистинската желба за Царството небесно, Он тогаш и ќе ни го даде. Само на таков начин можеме да го стекнеме Божјото Царство.

Сите луѓе кои се родени на земјата се грешни, па затоа не треба да велиме дека Царството Божјо им припаѓа само на правед­ни­ци­те. Не, зашто таму сите се грешници, но грешници кои се покајале, кои пла­че­ле за своите гревови, кои се бореле против своите гревови и кои целиот свој живот го положиле во исправање на своите животни патеки. Таквите не доаѓа­ле напразно во светиот храм, туку доаѓале со молитви во устата и со покајни солзи во очите. Зашто Господ не гледа на лице кој е кој, туку гледа во човеч­ки­те срца какви се и дали го бараат Царството небесно. Токму затоа да се трудиме да го стекнеме духовниот вид, да се излечиме од духовната слепотија, да го ви­ди­ме во себе гревот и да го видиме и патот Христов, по кој секој од нас може да влезе во Царството Божјо. Амин!

протоереј Златко Ангелески

******************

Тогаш повторно го повикаа човекот што беше порано слеп и му рекоа: „Прослави Го Бог; ние знаеме дека Оној Човек е грешен”. А тој одговори и рече: „Дали е грешен, не знам; но знам дека бев слеп, а сега гледам”. Пак му рекоа: „Што ти направи? Како ти ги отвори очите?” Тој им одговори: „Јас ви реков веќе и не чувте, што сакате пак да чуете? Да не сакате можеби и вие да Му станете ученици?” А тие го укорија и му рекоа: „Ти си Негов ученик, а ние сме Мојсееви ученици. Ние знаеме дека со Мојсеј говорел Бог; а Овој не знаеме од каде е”. Одговори човекот и им рече: „Тоа и е за чудење, што вие не знаете од каде е, а мене, сепак, ми ги отвори очите. Знаеме дека Бог не слуша грешници: но оној што Го почитува Бог и ја исполнува Неговата волја, него го слуша. Откако е веков, не се чуло некој да отворил очи на слепороден. И ако Он не беше од Бог, не можеше да направи ништо”. Одговорија и му рекоа: „Сиот си во гревови роден, па зар ти нас ќе нè учиш?” И го испадија надвор.

Исус чу дека го истерале, па како го најде, му рече: „Веруваш ли ти во Синот Божји?” Тој одговори и рече: „А кој е, Господи, па да поверувам во Него?” Исус му рече: „И си Го видел, и Кој зборува со тебе, Он е”. А тој рече: „Верувам, Господи!” И Му се поклони (Јован 9, 1-38).

Се случија две средби помеѓу човекот и Христос: првата додека уште беше слеп и додека со благодарност и смиреност го носеше својот Крст; и втората, кога веќе беше прогледал и откако Го правдаше Христос пред фарисеите. И фарисеите двапати се сретнаа со човекот: првиот, кога не поверуваа дека бил слеп; и вториот, кога сакаа да го омаловажат делото Христово и Самиот Христос. И додека фарисеите паѓаа од грев во грев затоа што прво му згрешија на човекот, а потоа и на Самиот Господ, за тоа време човекот напредуваше од сила во сила, прво просветлувајќи се, а потоа восовршувајќи се.

Ова евангелие опишува само уште еден школски пример, од многуте во Новиот Завет, на судирот помеѓу оние што се држат до словото на Законот, кое убива, и оние што го почитуваат Духот на Законот, Кој оживува; помеѓу оние кои на сè што не одговара на нивното самољубие се спротивставуваат со празни зборови и оние што на празните зборови им се спротивставуваат со дела; помеѓу оние што се служат со лични дисквалификации и оние кои што се личности; помеѓу оние што се грижат само за својата надворешност и оние што се грижат пред сè за својата внатрешност; помеѓу оние што самодоволно престојуваат во темнината на својот ум и оние кои постојано го просветлуваат својот; помеѓу оние кои се кријат позади авторитетот на институцијата и оние кои се носители на харизмата, на дарот на Светиот Дух.

Гледајте колку празните зборови и личните дисквалификации се немоќни пред добрите дела: „Прослави Го Бог; ние знаеме дека Оној Човек е грешен. А тој одговори и рече: Дали е грешен, не знам; но знам дека бев слеп, а сега гледам”. И што да одговорат на проверениот и потврден факт дека човекот беше слеп, а сега гледа? Со која човечка мудрост и домисла би му се спротивставиле на овој факт на сите познат? Со кои зборови би му се спротивставиле на кое било добро по Бог дело, а камоли на Лично Божјото…

Но, дали после ова следи покајание или уште едно промашување? Фарисеите се обидуваат да го дознаат рецептот за успехот, како да е тоа некое тајно знаење што може само со разумот лесно да се достигне и научи, како да е тоа некоја независна безлична моќ, како да е тоа нешто што се продава и купува: „Што ти направи? Како ти ги отвори очите?” Кога не би знаел дека човекот, односно Господ преку него, најдобронамерно ги потсетува на растењето во личниот однос како пат до таа моќ, би си помислил дека човекот се шегува со нив: „Јас ви реков веќе и не чувте, што сакате пак да чуете? Да не сакате можеби и вие да Му станете ученици?”

Но, дали и после ова следи покајание на фарисеите или уште едно промашување? Еве како луѓето без авторитет се кријат позади авторитетот на институцијата што ја претставуваат, а со која очигледно немаат никаква врска: „Ти си Негов ученик, а ние сме Мојсееви ученици. Ние знаеме дека со Мојсеј говорел Бог; а Овој не знаеме од каде е”. Кога не би знаел дека човекот, односно Господ преку него, најдобронамерно ги потсетува на духовниот закон на послушанието, повторно би си помислил дека човекот се шегува со нив: „Тоа и е за чудење, што вие не знаете од каде е, а мене, сепак, ми ги отвори очите. Знаеме дека Бог не слуша грешници: но оној што Го почитува Бог и ја исполнува Неговата волја, него го слуша. Откако е веков, не се чуло некој да отворил очи на слепороден. И ако Он не беше од Бог, не можеше да направи ништо”. Кога ќе видиме дека во животот нешто не ни оди како што сме замислиле, да не ги обвинуваме другите за тоа, туку самите себе; тоа е сигурно затоа што и ние не Го слушаме нашиот Отец небесен и не ја исполнуваме волјата Негова.

Но, дали и после ова следи покајание на фарисеите или уште едно промашување? Просудете сами: „Сиот си во гревови роден, па зар ти нас ќе нè учиш?” И како што во продолжеток вели евангелието: тие го испадија надвор. Тоа е сведоштво на немоќта, за покајание.

Но кога фарисеите ќе ве отфрлат од себе, не плашете се туку радувајте се, тоа е само сведоштво дека Самиот Христос ве пронашол и прифатил и дека Самиот Христос ве води и внесува во сета Вистина. Исус чу дека го истерале, па како го најде, му рече: „Веруваш ли ти во Синот Божји?” Тој одговори и рече: „А Кој е, Господи, па да поверувам во Него?” Исус му рече: „И си Го видел, и Кој зборува со тебе, Он е”. А тој рече: „Верувам, Господи!” И Му се поклони. А кога Богочовекот Исус Христос нè води, тогаш телесниот подвиг преминува во аскетска љубов кон непријателите, па и во мачеништво заради Него; тогаш умната молитва преминува во умносрдечна, па и во непрестајна; тогаш гледањето на првата светлина преминува во просветленост, па и во несоздадена светлина Божја; тогаш верата преминува во знаење, па и во предзнаење.

Митрополит Струмички Наум

****************

Сиот живот е прекрасно чудо!

Дали некому денес се чини дека постои недостаток од чуда, и, дека денес луѓето не веруваат затоа што мнозина сметаат дека чудата навистина недостасуваат?

Чуда постојат во изобилие, но кај мнозина е исчезнат восхитот, бидејќи, ќе речат отците: како што Западот е гроб за сонцето, така навиката е гроб за чудата!

Животот е прекрасно чудо, но мнозина го живеат по навика и стануваат странци за животот. Затоа, оние што веруваат не бараат чуда. Бараат оние што немаат; оние што имаат, го живеат тоа што го имаат!

Извадок од обраќањето на Неделата на Слепиот

****************

“И като минаваше, видя един човек, сляп от рождение.

Учениците Му Го попитаха и казваха: Рави, кой е съгрешил, тоя или родителите му, за да се роди сляп?

Иисус отговори: нито тоя е съгрешил, нито родителите му, но това биде, за да се явят делата Божии върху му. Аз трябва да върша делата на Тогова, Който Ме е пратил, докле е ден; настъпва нощ, когато никой не може да работи. Докле съм в света, светлина съм на света.

Това като каза, плюна на земята, направи калчица от плюнката и намаза с нея очите на слепия, и му рече: иди се умий в къпалнята Силоам (което значи: пратен). Той отиде, уми се и се върна прогледал. А съседите и ония, които го бяха виждали по-преди, че беше сляп, думаха: не е ли този, който седеше и просеше? Едни думаха: този е, а други: прилича на него; той пък казваше: аз съм. Тогава го питаха: как ти се отвориха очите?
Той отговори и рече: един Човек, Който се нарича Иисус, направи калчица, намаза очите ми и ми рече: иди в къпалнята Силоам и се умий. Отидох, умих се, и прогледах.

Те пък му рекоха: де е Той? Отговори: не зная.

Тогава заведоха при фарисеите човека, който беше по-преди сляп. А беше събота, когато Иисус направи калчицата и му отвори очите. Питаха го също и фарисеите, как е прогледал. Той им рече: тури ми калчица на очите, и се умих, и гледам. Тогава някои от фарисеите думаха: Тоя Човек не е от Бога, защото не пази събота. Други думаха: как може грешен човек да върши такива чудеса? И произлезе помежду им разпра.

Казват пак на прогледалия слепец: ти какво казваш за Него, задето ти отвори очите? А той рече: пророк е.Но иудеите не повярваха за него, че е бил сляп и прогледал, докато не повикаха родителите на самия прогледал и ги попитаха, думайки: този ли е вашият син, за когото вие казвате, че се родил сляп? А как сега вижда? Родителите му отговориха и им рекоха: знаем, че този е нашият син и че се роди сляп; а как сега вижда, не знаем, или кой му е отворил очите, ние не знаем. Той сам е пълнолетен; него попитайте; нека сам говори за себе си.

Това казаха родителите му, понеже се бояха от иудеите; защото иудеите се бяха вече сдумали да отлъчат от синагогата оногова, който Го признае за Христа. Затова и родителите му казаха: той е пълнолетен; него попитайте.

Тогава повикаха повторно човека, който преди беше сляп, и му казаха: въздай Богу слава; ние знаем, че Тоя Човек е грешник.

Той отговори и рече: дали е грешник, не зная; едно зная, че бях сляп, а сега виждам.

Пак го попитаха: какво ти направи? Как ти отвори очите?

Отговори им: казах ви вече, и не чухте; какво пак искате да чуете? да не би и вие да искате да Му станете ученици?

А те го изхокаха и рекоха: ти си Негов ученик; а ние сме Моисееви ученици.
Ние знаем, че на Моисея е говорил Бог; а Тогова не знаем откъде е.

Отговори човекът и им рече: това е и чудното, че вие не знаете, откъде е, а ми отвори очите. Ние пък знаем, че Бог не слуша грешници; но, който почита Бога и върши волята Му, тогова слуша. Открай век не се е чуло, някой да е отворил очи на слепороден. Ако Той не беше от Бога, не можеше да направи нищо.

Отговориха му и рекоха: ти цял в грехове си роден, и ти ли нас учиш? И го изпъдиха вън.

Иисус чу, че го изпъдили вън и, като го намери, рече му: ти вярваш ли в Сина Божий?

Той отговори и рече: кой е, господине, та да повярвам в Него?

Иисус му рече: и видял си Го, и, Който говори с тебе, Той е.

А той рече: вярвам, Господи! И Му се поклони.

А Иисус рече: за съд дойдох Аз на тоя свят, за да виждат невиждащите, а виждащите да станат слепи.

Чуха това някои от фарисеите, които бяха с Него, и Му рекоха: нима и ние сме слепи?

Иисус им рече: да бяхте били слепи, не щяхте да имате грях; но сега казвате, че виждате, затова грехът ви остава.”  (Иоан. 9:1-38)

***********

За самомнението и смиреномъдрието

Възлюбени братя! Нашият Господ Иисус Христос след изцеляването на слепородения, за което слушахме днес в светото Евангелие, казал: За съд дойдох Аз на тоя свят, за да виждат невиждащите, а виждащите да станат слепи (Иоан. 9:39). Тези думи на Господа не можело да бъдат изслушани равнодушно от гордите мъдреци и праведници на света, каквито били иудейските фарисеи. Тяхното самолюбие и високото им мнение за себе си се почувствали оскърбени. На думите на Господа те отговорили с въпрос, който изразявал и негодувание, и самомнение, и насмешка, и ненавист към Господа, съединени с презрение към Него. Нима и ние сме слепи? – казали те. С отговора на въпроса на фарисеите Господ изобразил пред тях душевното им състояние, послужило за начална причина за въпроса. Да бяхте били слепи, им казал Той, не щяхте да имате грях; но сега казвате, че виждате, затова грехът ви остава(Иоан. 9:40, 41).

Какъв страшен душевен недъг е самомнението! В човешките дела то лишава гордия от помощта и съвета на ближните, а в Божието дело, в делото на спасението, то е лишило и лишава надменните фарисеи от най-скъпоценното съкровище – от Божия дар, принесен от небето от Сина Божий, лишило ги е и ги лишава от Божествено Откровение и от съединеното с приемането на това откровение блажено общение с Бога.

Фарисеите признавали себе си за виждащи, тоест задоволително и във висша степен запознати с истинното Богопознание, нямащи нужда от никакво по-нататъшно преуспяване и учение, и на това основание отхвърлили онова учение за Бога, което се преподавало непосредствено от Бога.

Добродетелта, противоположна на гордостта и на нейния особен израз в самия човешки дух – самомнението, – е смирението. Както гордостта е недъг преди всичко на нашия дух, грях на ума, така и смирението е благо и блажено състояние на духа, преди всичко добродетел на ума. По тази причина в Свещеното Писание и в писанията на отците тя много често се нарича смиреномъдрие. Какво е смиреномъдрие? Смиреномъдрието е правилно разбиране на човека за човечеството, следователно, то е правилно разбиране на човека за самия себе си. Прякото действие на смирението, или смиреномъдрието, се състои в това, че правилното разбиране на човека за човечеството и за самия себе си примирява човека със себе си, с човешкото общество, с неговите страсти, недостатъци, злоупотреби, с личните и обществените обстоятелства – примирява го със земята и небето. Добродетелта смирение е получила своето име от пораждания от нея вътрешен сърдечен мир. Когато имаме предвид само успокоителното, радостно, блажено състояние, пораждано в нас от добродетелта, я наричаме смирение. А когато възнамеряваме заедно с това състояние да посочим и неговия източник, тогава я наричаме смиреномъдрие.

Не мислете, възлюбени братя, че даденото от нас определение, в което смиреномъдрието е наречено правилен начин на мислене на човека за човечеството като цяло и в частност за самия себе си, е било случайно. Такова определение на смирението и смиреномъдрието е дадено от Самия Господ. Той е казал: Ще познаете истината, и истината ще ви направи свободни (Иоан. 8:31, 32). Но какво е духовната свобода, преподавана от Истината, ако не светият, благодатен мир на душата, ако не светото смирение, ако не евангелското смиреномъдрие? Божествената Истина е нашият Господ Иисус Христос (Иоан. 14:6). Той е възвестил: Поучете се от Мене, от Божествената Истина, понеже съм кротък и смирен по сърце, и ще намерите покой за душите си (Мат. 11:29). Смиреномъдрието е начин на мислене на човека за себе си и за човечеството, внушен и внушаван от Божествената Истина*. Самомнението е горчива и пагубна самозаблуда, убийствена лъжа, чрез която мами себе си заслепеното човечество и чрез която го мамят демоните.

* Устата на смиреномъдрия говорят истината” – е казал преп. Марк Подвижник. Вж. Слово за Духовния Закон, гл. 9.

Лъжливи са възгледите и основанията на човешката гордост и самомнение. Гордият гледа на себе си като на самобитно същество, а не като на Божие създание; земният живот му изглежда безкраен, смъртта и вечността – несъществуващи. За него няма Божи Промисъл: той признава за управител на света човешкия разум. Всичките му помисли се влачат по земята; животът му е принесен изцяло в жертва на земята, на която би му се искало да си устрои непрестанно наслаждение на греха. И към тази безумна, неосъществима цел се стремят с всичките си усилия заслепените фарисеи и садукеи.

Напротив, паметта за смъртта съпътства смиреномъдрия по пътя на земния живот, наставлява го да действа на земята за вечността и, което е най-чудно, самите му действия биват въодушевени от някаква особена благотворност. Смиреномъдрият действа за добродетелта, а не според подбудите на страстите и не за удовлетворяване на страстите; следователно неговите действия не могат да не бъдат благотворни за човешкото общество. Смиреномъдрият вижда себе си като нищожна прашинка сред огромното мироздание, сред времената, сред човешките поколения и събития, минали и бъдещи. Умът и сърцето на смиреномъдрия са способни да приемат Божественото християнско учение и непрестанно да преуспяват в християнските добродетели; умът и сърцето на смиреномъдрия виждат и усещат падението на човешката природа и поради това са способни да признаят и приемат Изкупителя.

Смиреномъдрието не вижда достойнства в падналата човешка природа, то съзерцава човечеството като превъзходно Божие създание, но заедно с това съзерцава и греха, проникнал в цялото същество на човека и отровил това същество; смиреномъдрието, признавайки великолепието на Божието създание, признава и безобразието на създанието, изкривено от греха, то постоянно скърби за това бедствие. Но гордостта и самомнението, изходатайствали падението и погибелта на човечеството, не виждат и не осъзнават падението в човешката природа: те виждат в нея само достойнства, съвършенства и изящество, и смята самите душевни недъзи и страсти за достойнства. Такъв възглед за човечеството прави мисълта за Изкупителя напълно излишна и чужда. Виждането на гордите е ужасна слепота, а невиждането на смирените е способност за виждане на Истината. Към това се отнасят и думите на Господа: За съд дойдох Аз на тоя свят, за да виждат невиждащите, а виждащите да станат слепи. Приели Господа смирените, и се просветили с Божествената Светлина, а гордите, доволните от себе си, Го отхвърлили, и още повече се помрачили с отхвърлянето и хулата срещу Бога.

На чистото нощно небе ярко светят безброй звезди, надпреварвайки се една друга в изобилието на светлината, но с появяването на слънцето те изчезват, сякаш престават да съществуват, макар и всъщност да остават на своите места. Така и човешките добродетели, когато се сравняват една с друга, имат своя светлина, но с появяването на Божественото добро те изчезват пред Светлината на Божеството. Апостолът, беседвайки за добродетелите на патриарх Авраам, е казал, че Авраам има похвала, но не пред Бога; а относно Бога: повярва Авраам на Бога, и това му се вмени за оправдание(Рим. 4:2, 3). Така би следвало да постъпят фарисеите, хвалещи се със своя произход по плът от Авраам, но отчуждили се от него по дух. В противоположност на неговия начин на действие, те пожелали да задържат за себе си мнимите достойнства на ветхия човек и чрез това да станат неспособни за самопознание и Богопознание, те чули страшната присъда на Господа: да бяхте били слепи, тоест, ако признавахте своята слепота, не щяхте да имате грях; но сега, бидейки слепи, казвате, че виждате, затова грехът ви остава. Вие сте го усвоили и сте го запечатали в себе си с вашето самомнение.

В младостта си свети Апостол Павел бил възпитаник на фарисеите, но той не последвал тяхното ожесточение и самомнение. Той бил, както разказва сам за себе си за наше назидание, евреин от евреите, по закон – фарисеин, по правдата на закона – непорочен. Но това, що беше за мене придобивка, казва той, поради Христа счетох го за вреда. Па смятам, че и всичко е вреда, поради превъзходството на познаването Христа Иисуса, моя Господ (Фил. 3:5­8).

Възлюбени братя! Да подражаваме на свети Апостол Павел и на другите свети Божии угодници: да пристъпим към Бога, като изцяло отхвърлим пагубното самомнение, посредством смирението. Посредством смирението да се прилепим към Бога, чрез него да привлечем към себе си вниманието и милосърдието на нашия Бог, Който е казал: Ето на кого ще погледна: на смирения и съкрушения духом и на треперещия пред Моето слово (Ис. 66:2). Чрез виждането и осъзнаването на своите грехове да включим себе си в числото на грешниците, възлюбени от Бога, чрез отхвърляне на самомнението да изключим себе си от числото на лъжливите праведници, иначе ще се отрече от нас Бог, Който е казал:Не съм дошъл да призова праведници, а грешници към покаяние (Мат. 9:13).

Сърцето ни да бъде съзидано от смирението като духовен жертвеник на Бога, а жрецът на Всевишния Бог – нашият ум – да Му възнася духовни жертви, да възнася жертва на умиление, жертва на покаяние, жертва на изповядване, жертва на молитва, жертва на милост, преизпълвайки всяка жертва със смиреномъдрие: защото сърце съкрушено и смирено Бог не ще презре (Пс. 50:19 – слав.). Амин.

Св. Игнатий Брянчанинов
Из “Аскетическа проповед”. Творения, том 3
Славянобългарски манастир „Св. Вмчк Георги Зограф“,
Света Гора, Атон, 2006 г

******************

Телесна и духовна слепота

„Докле съм в света, светлина съм на света” (Йоан. 9:5)

„Очи имат, но не виждат” (Иез. 12:2)

Днес Църквата възпоменава едно от чудесата, извършени някога от нашия Господ Иисус Христос. Той е дал зрение на един слепороден човек. Мила и трогателна е историята за това дело на Спасителя. Нека си го припомним с думите на четеното днес евангелие, а след това, чрез назидателни размишления да почерпим поука за опазване не само на телесното, но главно – на духовното си зрение.

В онова време Иисус, като минаваше, видя един слепороден човек.

Учениците Му Го попитаха:

– Рави, кой е съгрешил, той или родителите му, та се е родил сляп?

Иисус им отговори:

– Нито той е съгрешил, нито родителите му, но да се явят делата Божии върху него. Аз трябва да върша делата на Тогова, Който Ме е пратил, докле е ден: настъпва нощ, когато никой не може да работи. Докле съм в света, светлина съм на света.

Това като каза, плюна на земята, направи калчица от плюнката, намаза с нея очите на слепия и му рече:

– Иди се умий в къпалнята Силоам!

Той отиде и се уми, па се върна прогледнал.

А съседите и ония, които го бяха видели по-преди, че беше сляп, думаха:

– Не е ли този, който седеше и просеше?

Едни думаха: „Този е”. А други: „Прилича на него”. Той пък сам казваше:

– Аз съм.

Тогава го попитаха:

– Как ти се отвориха очите?

Той им отговори:

– Един човек, Който се нарича Иисус, направи калчица, намаза очите ми и ми рече: иди в къпалнята Силоам и се умий. Отидох, умих се и прогледнах…

Книжниците и фарисеите не повярваха това и изгониха прогледналия слепороден из събранието си.

Иисус, като го намери, рече му:

– Ти вярваш ли в Сина Божи?

– Кой е, Господи, та да повярвам в Него?

– Който приказва с тебе, Той е.

А той рече:

– Вярвам, Господи! – И Му се поклони (Йоан. 9:1-38).

Спасителят Христос е извор не само на духовна, но и на физическа светлина. Сам Той казва: „Докле съм в света, светлина съм на света”. Мнозина слепци се просветени от тая светлина. С приближаването си до нея слепороденият прогледнал и с очите си, и със сърцето си. Дълги години тоя слепец живял в мрак. Възрастен вече, той добре съзнавал своя ужасен недостатък. Всеки може да си представи какви душевни мъки е преживявал тоя нещастник при мисълта, че е осъден да прекара цял живот в тъмнина. Всеки може да си представи неговото силно желание да види своите близки и да се наслади на дивната красота на природата.

И ето, това му желание привлича при него Сърцеведеца, Комуто се дава повод да върши делата на Оногова, Който Го е пратил; привлича при него Носителя, Извора на светлината. Иисус Христос по чудесен начин му връща зрението. И желанието на слепородения се изпълва, и делата Божии се явяват върху него. В един неочакван момент мракът пред него изчезва; той вижда море от светлина; пред неговия поглед блясва хубостта на божествената природа. Каква радост, какво щастие за досегашния слепец! Как ще обикне отсега той своя Благодетел! Как ще благоговее пред Неговата светлина!…

При втора среща Иисус го пита:

– Вярваш ли ти в Сина Божи?

– Вярвам, Господи! – възторжено вика щастливият човек и Му се покланя…

Светлината вече не грее само в очите му, тя е обхванала и сърцето му…

Голямо злощастие за човека е да изгуби зрението на очите си, защото се лишава от всичките утехи на светлината. Лишава се от приятната наслада да съзерцава хубостите на дивната природа. Скръбна и тежка е участта на телесно слепите хора. Ала много по-жалки и вредни са духовно слепи те. Телесно слепите са в тежест на близките си и сами се мъчат и страдат от недостатъка си. Но те поне имат чисти сърца и светли чувства. Духовно слепите са лишени от тая вътрешна благодатна утеха. Те причиняват страдания не само на себе си, а и на близките си, на цели семейства, па и на цели общества. Грубо и недоверчиво се отнасят те към Христовата светлина. А тя е единствената, която може да прости и очите, и сърцата на хората…

Злощастни са семействата, в които липсва тая светлина. Злощастни са обществата и народите, които имат духовно слепи водачи. Слепотата на тия водачи може да се отрази на младежта и на целия народ. Последиците от тая зараза са фатални. Поколенията, които не се просвещават с Христовата светлина и не се възпитават в повелите на евангелския закон за вяра и любов, за правда и братство, за морал и чест, се лишават от способността за мирно и културно творчество. Дейността на духовно слепите може да бъде извор на големи скърби и страдания, на много частни, семейни и общи злополуки…

Откъде произлизат завистта, злобата, раздорите и кървавите разправии? – От непознаването светлината на Божия закон, от духовната слепота. Тая слепота еднакво води към ямата на завистта и злобата и към трънака на раздорите и кървавите разправии, както отделните лица, тъй и обществата, и народите.

Но защо Бог допуща тая духовна слепота, извор на скърби и страдания, на които се излагат и невинни хора? Не може ли Той пак тъй с чудо да просвети и духовно слепите, както слепородения? Безспорно, Той може да стори това. Но може, ако има у духовно слепите желание да прогледнат, каквото има у слепородения. Ала Сърцеведецът очевидно знае, че у тях липсва такова желание, затова допуща мъките и страданията като една необходимост. Чрез тия изпити хората могат да дойдат до спасителната светлина.

Хората, далеч от Христовата светлина, заприличват на ръждясали и повредени съсъди. Отслабнали във вярата, потъпкали правдата, забравили любовта и братството, загрубели в ръждата на греха и порока, ослепели духовно, те, макар и да имат очи, не виждат светлите хубости на праведния и миролюбив живот.

При това обаче те са разумни същества, надарени са от Твореца със свободна воля. Бог не иска да наруши собствения Си закон, с който е определил и гарантирал свободата на тяхната воля. Ако у тях липсва желание за духовно проглеждане. Бог няма да ги насили с чудо към това. Той ги оставя да минат през огъня на изпитните и страданията, които те взаимно си създават. Допуща това, за да омекнат, да се прочистят, да прогледнат духовно и да разберат цената на Христовата миротворна светлина. По тоя начин и свободата на човешката воля не се накърнява, и делото Божие се извършва върху хората и народите…

Поради Своята безмерна любов към хората, венеца на Неговите творения, Бог е изпратил Единородния Си Син Иисус Христос да им посочи пътя на истината, та сами да пожелаят мира и правдата и да не си създават мъки и страдания. Христос издигна евангелския светилник в света, прогласи закона на любовта и добротворството. Сам Той даде пример за това. Велики божески дела извърши: слепци просвети, сакати оздрави, мъртви възкреси… И завеща на хората да вървят по осветения от Него път на вяра и добротворство.

Но, за нещастие, това не се прави от мнозина. Духовната слепота взима широки размери. Тя гнети хората и създава скърби и злополуки. Злобата, завистта, неправдите и раздорите не престават. Тежък и мъчителен свата животът за хората. Всички ние копнеем за мир и просветление; всички жадуваме за правда и справедливост, за светлина в душите и сърцата…

Къде ще намерим тия върховни блага? Днес, както вчера и завчера, словото Божие ни казва къде. Ще ги намерим там, където ги намери слепороденият, при Христа Спасителя. – Той е пътят и истината и животът. Той е светлина на света. Само при блясъка на тая светлина може да се възвърне духовното зрение. При Христовата светлина изпъква грозотата на егоизма, злобата и неправдата. Само при тая светлина ние ще видим и разберем хубостта на братолюбието и добротворството и ще преценим красотата на добрия живот, който е радост и мир в Духа Светаго (Рим. 14:17).

Поради това нека засилим нашето желание за духовно проглеждане. Христос непременно ще върне духовното ни зрение. Лекарството за това е приготвено. Нека се приближим до Божествения Лекар, да проучим добре Неговата евангелска рецепта, да помажем внимателно окото на нашето сърце и то ще прогледне. Нека не се измамваме. Едностранчивата просвета на ума донася само скърби и страдания. Необходимо е да просвещаваме и сърцата си с донесената от Христа светлина. Мирният напредък е в равномерната просвета на ума и сърцето, под лъчите на тая чудотворна светлина. Тя ще ни направи апостоли на любовта и правдата, за да вършим делото Божие, додето е ден, защото иде нощ и не ще има възможност за това. Нека бъдем близо до Спасителя, Който е светлина на света; да следваме подир Него; защото който го последва, няма да ходи в мрака, а ще има светлината на живота (Йоан. 8:12). Амин.

† Видински митрополит Неофит Митрополит Неофит Видински (1868-1971)
Из сборник „Проповеди І. Недели”, София, 1920 гoдина.
Първа електронна публикация

*******************

Евангелието ни разкрива как Христос е изцелил няколко слепци. Св. апостол и евангелист Матей споменава за два случая (Мат. 20:29-34), а свети евангелист Марк говори за слепия Вартимей (Марк. 10:46-52). Св. евангелист Лука също споменава такъв случай (Лук. 18:35-43). А в Йоановото Евангелие на това чудо е посветена цяла глава (9 гл.) – за помилването на слепия по рождение.

В новозаветното писание слепците са тези, които просят милост и изцеление. Преди да извърши чудото, Христос отправя един въпрос към всички тях какво искат от Него, и всеки от тях отговаря без колебание: „Господи, да се отворят очите ни!“; „Господи, да прогледам!“. И молитвата им веднага е изпълнена. Разбира се, че най-съкровеното желание на всеки слепец е да придобие или да възстанови зрението си, физическото си зрение, възможността очите му да изпълняват нормалната си функция. Иисус им дава точно това, но дали всичко се изчерпва дотук? Дали Господ премахва само един телесен недъг, или има и нещо повече от това? За духовното послание на тези чудеса става ясно от Христовите думи в Евангелието според Йоан (9:39): „…за съд дойдох Аз на тоя свят, за да виждат невиждащите, а виждащите да станат слепи.”

Фарисеите виждат, въпреки, че са „слепи” за духовните неща. И ние всички виждаме като тях, всички имаме остро зрение – за това какво правят другите. Съседите ни, колегите ни, изобщо създателите на нашия ад, както казва Жан Пол Сартр. Забелязваме всяка сламка в очите им, и най-тънката, която дори и детективското око може да пропусне. Следим ги неуморно, с надеждата, че ще ги хванем в грешка, във вършене на подли дела, за които да им се разгневим и така да придобием правото да извикаме на висок глас, за да отприщим общественото мнение против тях; или поне да извадим на бял свят някакви техни навици и мании, с които да ги направим за смях и да ги унижим. Изучаваме със счетоводна точност всичките им провинения. Осланяме се на зрението си, на зоркия си и безмилостен поглед, с който да подхранваме омразата и завистта си; в очакване на зрелището да видим спектакъла от падението на другия.

„Господи, нека прогледна” може да означава, освен желание за възвръщане на физическото зрение, и нещо друго: възможността да забележиш, да усетиш не само слабостите и грешките на другите, а и тяхната красива страна. Както се наслаждаваш на произведенията на изкуството, на удивителните чудеса на природата, така да умееш да виждаш другите в светлината на техните достойни дела. Това означава да виждаш всички чудеса на този свят. Да прогледнеш може да означава желанието да прегърнеш целия свят, който е поробен от греха и въпреки това е доказал, че в него действа Духа: с изкуството, със състраданието, със служенето на другите, с предаността и красотата. Да прогледнеш може да означава да се събудиш от кошмара на злобата на този свят.

Следователно „да виждам” може да означава и надежда за възкачването по един по-тесен път, който да ни доближи до Господа. Във възгласа „Да прогледна“ преди всичко прозира желанието да видиш самия себе си. С какво най-ценно дарява Христос онзи, който вярва в него? С благодатта да опознае самия себе си такъв, какъвто го виждат другите около него, както го оценяват неговите най-върли недоброжелатели. Внезапно чрез Христовата благодат ние проглеждаме за истинската си същност, за жалката си подлост и нищожност. Сякаш излизаме извън себе си. Сякаш придобиваме антигравитационна сила. Христос отваря очите на всеки от нас. Това е актът на преобръщането, първият и най-изненадващ ефект от срещата със Спасителя. Както казва Апостола, ставаш нова твар.

Отведнъж завесата пада и започваме да виждаме. Преди всичко проглеждаме за самите себе си. Виждаме се без труфила… Всеки християнин сам създава Страшния си съд, ако не иска или не може ежедневно да бъде по-скоро свой обвинител, а не свой защитник. Ето това е най-великият дар на Христос: Той ни благославя с тази чудесна, свръхестествена способност да преобърнем принципите на термодинамиката, да бъдем самите себе си, а не някой друг, да бъдем собствено уравнение; да се видим такива, каквито сме, а не каквито ни харесва да се виждаме (като се пазим от всякакво възможно самообвиняване). Вече не сме “надарените” само с права и качества, безгрешни господари на света, превъзхождащи всички “злосторници и малоумници” по света, и най-вече тези, които са извън полезрението на нашата височайша личност. Тази възхитителна илюзия се прекратява. Под въздействието на Христовата благодат християнинът започва да се ужасява от самия себе си. Той вече не се счита за праведен или притежаващ единствено права; вече не смята, че всичко му е позволено и че другите са длъжни само да му се възхищават и да го хвалят.

Да прогледна, Господи. Да виждам с тленните си очи, но и да се видя свободен от подлото вторачване в сламката в окото на ближния. Да живея в радост и чистота, това да ми е утехата. Да се видя такъв, какъвто съм, сякаш се гледам през чужди очи, без милост към самия себе си. Винаги да държа очите си отворени и да бдя над себе си, свободен от егото си, което е неспособно на ясно виждане.

„Аз съм светлината на света“, казва Христос. Победителю на бездната, изведи ни от тесния и мрачен затвор, където сами, поради неразумието и лошотията си, сме се зазидали… | http://www.cuvantul-ortodox.ro

Текстът е публикуван със съкращения

Превод: Сандра Керелезова

********************

Вознесение Христово –

Вознесението Господово, како една од тајните на Домостројот Божји за спасение на човекот, го надминува сетилниот опит и не се ограничува само на собитието на Христовото издигнување на небото. Не случајно св. Григориј Ниски овој празник го нарекува „η επισωζομένη“ – „Спасовден“, зашто токму во овој ден се доврши делото на нашето спасение и искупување, дело во кое човечката природа стекна целосно учество во божествениот живот и вечното блаженство. Овој ден во 5 канон на Никејскиот Собор се нарекува и „четириесети ден“, а во богослужбените книги на грчкиот јазик „ανάληψις “.

Во вероисповедните формулари од I и II век за Вознесението се зборува како за едно основно собитие од земното служење на Христа. Така, во повеќето древни символи на верата, на пример во Никео-Цариградскиот, спомнувањето на овој настан доаѓа веднаш по Воскресението: „И се вознесе на небесата и седна оддесно на Отецот“. Вознесението исто така е внесено и во некои древни евхаристиски молитви (анафората).

Во почетокот празникот Вознесение Христово се славел во периодот на Педесетницата кој соединувал повеќе собитија. Имено, Педесетницата се сфаќала како особен период од црковната година кој брои 7 недели и доаѓа после Пасха, а не како одделен празничен ден. Малку подоцна, во некои записи настанот на Вознесението се прославувал на денот на Слегувањето на Светиот Дух, односно 50 дена после Пасха, на самата Педесетница, иако како што сведочи Светото Писмо се случил во четириесеттиот ден после Пасха. За овој факт зборуваат и древните записи од поклониците на Светата Земја. Еден запис од Евсевиј вели дека во негово време Вознесението се славело 7 недели после Пасха, значи на Педесетница. Еден друг запис, пак, на Етерија вели дека вечерта на педесеттиот ден после Пасха, на денот на Слегувањето на Светиот Дух, сите христијани се собирале на Елеонската гора, на местото наречено „Имвомон“ од каде што Господ се вознел на небесата и извршувале служба со читање на Евангелието и Делата апостолски кои зборуваат за Вознесението Господово. Ова сведочи дека во нејзино време сѐ уште не постоело одвојување на празниците. На друго место Етерија вели дека во Витлеем на четириесетиот ден после Пасха се извршувала торжествена празнична богослужба. Меѓутоа, ова последново зборува за еден друг податок: имено, дека токму во 383 год., четириесеттиот ден после Пасха се паднал на 18 мај, кога ерусалимците го славеле споменот на Витлеемските младенци. На христијанскиот Запад, пак, во проповедите на епископот Хроматиј Аквилејски, среде Големите Господови празници се вбројува и денот на Вознесението, во кој Господ „се вознесе на небесата околу Педесетницата“. Сето ова покажува дека во тоа време празниците Вознесение и Педесетница биле неразделни – и според собитијата и литургиски.

Одделувањето на празниците Вознесение и Педесетница (Света Троица, или Слегување на Светиот Дух) се случило после осудувањето на ереста на Македониј на II Вселенски Собор, кој се одржал во 381 година. Имено, како резултат на победата на правомислието, било особено важно во Домостројот на спасението да се истакне и благодатната улога на Светиот Дух. Така периодот помеѓу празниците Вознесение и Педесетница станал подготовка за слегување и примање на Светиот Дух.

Индивидуалното празнување на четириесеттиот ден после Пасха, односно на Вознесението, се спомнува во проповедите на св. Јован Златоуст и св. Григориј Ниски, како и кај Блажени Августин. Беседи за овој празник напишале и светите отци: Методиј Олимпијски, Атанасиј Александриски, Епифаниј Кипарски, Прокло Константинополски, Кирил Александриски, Софрониј Ерусалимски, Јован Дамаскин, Григориј Палама и др.

Местото од каде што Господ се вознел на небесата уште веднаш станало место на длабоко почитување. Таму, на Елеонската Гора, царицата Елена изградила велелепен храм, кој за жал бил разурнат од Сарацените. Денес само една мала црквичка го означува местото кое уште од древноста се означувало како место на Вознесението Христово, и каде и сега се гледаат траги од стапките на Спасителот при Неговото Вознесение.

Во црковните песни на овој празник, од една страна се воочуваат радосните восклици на апостолите, а од друга страна нивните тажни размислувања дека останале без нивниот Господ како сираци на земјата. Каноните на Вознесението ги напишале Јован Монах и Јосиф Химнограф. Празникот Вознесение секогаш се паѓа во четврток и се слави 10 дена, односно заедно со 1 ден претпразненство и 8 дена попразненство. Бигорски.

****

На Вознесение Христово

За современиот облак

27 мај / 09 јуни 2016 лето Господово

„И облак Го подзеде од пред очите нивни“ (Дела, 1, 9)

Во текот на четириесетте дена Воскреснатиот Христос не еднаш им се јавувал на Своите ученици и следбеници. Веројатно најнапред ѝ се јавил на Својата Мајка, потоа им се јавил на жените мироносици, на Симон Петар и на другите Апостоли, а на Галилејската гора им се јавил на петстотини свои следбеници. Целта на тие Негови јавувања била да ја увери Црквата во Своето Воскресение. Имајќи таква цел, Воскреснатиот Спасител разговарал со Своите ученици, дозволил со допир да ги испитаат раните од клинците на Неговите нозе, раце и ребра, и јадел на иста трпеза со нив. Но по Воскресението, Он веќе не бил со обично земно тело. Во текот на тие четириесет дена, Неговиот земен живот бил необичен, оти Неговите јавувања и делата од тоа време биле извршени во веќе прославеното неземно тело. И кога ја утврдил Својата Црква и им дал на Апостолите власт да го проповедаат Евангелието на сите народи, Неговата мисија најпосле била завршена. Дошол часот да си замине кај Оној Кој Го пратил (Јован 7, 33).

Христос за последен пат се сретнал со Своите ученици во Ерусалим, ги потсетил на она што пророците го напишале за Него и што во целост се исполнило. Ги потсетил дека тие се повикани да бидат Негови сведоци пред светот. И потоа, пред да замине „при Оној Кој Го испрати“, им дал ветување дека ќе Го замоли Отецот да им го испрати Духот Утешител, Духот на Вистината, Кој ќе ги води низ големото дело. Им заповедал да останат во Ерусалим, додека не се облечат во сила одозгора. Така, учејќи ги за последен пат, Исус ги изведе од Витанија. И кога се искачија на височинка, ги подигна рацете и ги благослови. Благословувајќи ги, почна да се вознесува на небо. И тие видоа како се подигна и облак Го подзеде и Го однесе од пред нивните очи. Тие Му се поклонија и се вратија во Ерусалим со голема радост (Лука, 24, 49 – 52; Дела, 1, 9).

„Облак Го подзеде од пред очите нивни“ (Го сокри). За поука, да се замислиме над овие зборови на Евангелистот. Сѐ што било напишано за Спасителот, се исполнило. Прославениот Искупител седнал оддесно на Бога Отецот. Оној облак што некогаш Го примил и Го сокрил од погледите на Апостолите и денес стои помеѓу Него и верните. Но тој ни најмалку не пречи на нивното благодатно општење со Господа Спасителот. Окото на верата се пробива низ сите прегради. Тој облак не можел да Му попречи ни на Светиот Дух да слезе на Апостолите. Ниту може да ја спречи росата на благодат што паѓа во срцата и душите на верните. На верните Христови следбеници. Тој облак не им пречи ниту на чистите молитви да допрат до големиот Искупител и Посредник, за во Негово име да измолиме сѐ што ќе побараме од Отецот (Јован, 14, 13 – 14).

Меѓутоа, денес постои друг облак што се застанал помеѓу нашето општество и Господа Спасителот. Тоа е облакот на себичноста и ниските страсти, гревот и безверието. Тој облак станува сѐ потемен и поопасен, оти е градобиен за душите.

Создава атмосфера која го навредува окото на верата, го прекинува текот на молитвата и не дозволува до нашето општество да допре росата на Божјата благодат. Под влијание на него срцата стануваат сѐ погруби и потврди. Се губи довербата помеѓу луѓето. Добродетелите исчезнуваат. Животот станува сѐ потежок и понеизвесен и за мнозина неподнослив. Последиците од облакот на себичноста и безверието се кобни. Како тежок покрив да паѓа врз луѓето, ги притиска, ги обвива, ги приковува и ги парализира нивните морални сили. Тоа е облакот што го запира духовното издигање и луѓето ги турка во бездната на пропаста.

Ете каде лежи опасноста за денешната современа цивилизација. И што да се прави сега? Ништо друго, освен да се бориме против таа опасност и со духовни сили да го разбиеме тој облак на злото. Против облаците на злото и расипаноста како оружје може да ни послужи само словото Божјо. Тоа е духовно оружје со кое секогаш може да се разбиваат мрачните облаци на телото и на духот. Навистина, денес евангелските зборови слабо звучат во човековите уши. Крвавите последици од судирите и војните по сите краишта на светот, сѐ уште и перманентно ги поттикнуваат лошите чувства на луѓето. Гласот на среброљубието и телесните наслади го заглушуваат гласот Божји. Затоа, високо да го подигнеме бајракот на мирот, љубовта и моралната чистота со кои се разбива облакот на себичноста и беззаконието. Христос ќе биде со нас и ќе ни помага постојано во тоа дело. Он е семоќен. Неговите верни чеда, отсекогаш наоѓале и ќе наоѓаат помош, мир, утеха и прошка во Негово име. А тоа име е Емануил, што значи „со нас е Бог“. Нему нека Му е слава, чест и поклонение, сега и во сите векови. Амин.

Митрополит Видински Неофит

Бигорски.

*****

Автор: св. Григорий Палама
Източник: http://www.saint.gr
Превод: Мартин Ганев

“Вижте тези всеобщи за нас празник и веселие, които Нашият Господ Иисус Христос дари с Неговото Възкресение и Възнесение на верните. Бликна от скръбта.

Виждате ли този живот, или по-скоро безсмъртие? Появи се за нас от смъртта.

Виждате ли небесната висота, в която се възкачи по време на Своето издигане и препрославената слава, в която се прослави по плът. Това го постигна чрез смирението и безславието. Както казва и апостолът за това: “смири Себе Си, бидейки послушен дори до смърт, и то смърт кръстна. Затова и Бог Го високо въздигна и Му даде име, което е по-горе от всяко име, та в името на Иисуса да преклони колене всичко небесно, земно и подземно, и всеки език да изповяда, че Иисус Христос е Господ, за слава на Бога Отца”. (Филип. 2, 8-11).”

Та ако Бог издигна Неговия Христос, поради причината, че Той се смири, че се опозори, че бе обиждан и претърпя позорния кръст и смърт заради нас, то как ще спаси и ще прослави, как ще въздигне нас, ако не изберем смирението и ако не покажем любов към себеподобните, ако не окуражим душите си чрез търпение в изкушенията, ако не последваме Водещия ни спасително през тясната врата и път, които водят към вечния живот? “Понеже и Христос пострада за нас, като остави нам пример, за да вървим по стъпките Му” (1.Петр. 2, 21).

Въипостасената Премъдрост на най-възвишения Отец, предвечното Слово, Което от човеколюбие се едини с нас и влезе в общение с нас, издигна сега на дело един празник много по-превъзходен от превъзходството на този празник.^[1] Защото сега празнуваме прехода на намиращата се в Него плът, не просто от подземията към повърхността на земята, но прехода от земята към небето на небесата, и дори отвъд него, към трона на Владиката на всичко.

Днес Господ не просто е застанал сред учениците Си, както е направил след Възкресението, но се е отделил от тях, и докато са Го гледали се е възнесъл на небето и е възлязъл в истинната Светая Светих; и Бог Го “постави от дясната Си страна ^[2] на небесата, по-горе от всяко началство и власт, сила и господство и от всяко име, с което именуват не само в тоя век, но и в бъдещия” ( Ефес. 1, 20 – 21).

Защо ли се е изправил сред тях и след това ги е извел? “И ги изведе вън до Витания” но “и, като дигна ръцете Си, благослови ги”(Лук. 24, 50). Направил го е, за да покаже целия Себе Си здрав и читав, за да покаже нозете Си здрави, стъпващи стабилно, тези същите, които са пострадали от приковаването на гвоздеите. Подобно на това и ръцете, които са били приковани към кръста; самото прободено ребро, макар да са носели върху си отпечатъците на раните, в уверение на спасителните страдания.

Не вярвам, че само с факта, че “застана сред тях” се показва, че учениците са се затвърдили във вярата си към Него, т.е. с това Негово явяване и благословия. Защото не се е изправил само сред всички тях, но и изсред сърцето на всеки един от тях, защото от онзи момент нататък апостолите на Господа са станали твърди и непоколебими.

Изправил се сред тях и им казал “мир вам”, това сладко, важно и обичайно Негово обръщение. Този двоен мир; мирът към Бога, който е рожба на благочестието, както и този мир, който имат хората помежду си. И като ги видял изплашени и смутени от неочакваната и странна гледка, защото си мислили, че виждат – призрак, Той им споменал отново за помислите в сърцата им, и след като показал, че е Той Самият, им предложил да се уверят чрез проверка и докосване. Поискал храна, не защото имал нужда от храна, но за потвърждение на Неговото възкресение.

Вкусил парче риба и мед от восъчната пита, неща, които са символи на Неговото тайнство.^[3]Сиреч Словото Божие е съединило в Себе Си по ипостас нашата природа, която като риба е плувала в морето на сластния и страстен живот, като я пречистило с недостъпния огън на Неговата божественост. На восъчната пита прилича нашата природа, която притежава разумното съкровище поставено в тялото, подобно на мед във восъчната пита. Той яде от това с благодарност, защото ще направи от Неговата храна спасение за всеки един, който се причастява на Неговата природа. Той не изяжда всичко, а част от “восъчната пита”, защото не са повярвали всички, и не го изяжда Сам, но това ще се предлага от Неговите ученици, защото те ще Му довеждат само вярващите в Него, разделяйки ги от неверните.

След това Той им напомнил за Неговите слова преди страданията, които всичките се изпълнили. Обещал да изпрати Светия Дух, като им казал да останат в Йерусалим докато получат сила отгоре. След този разговор Господ ги извел от дома и ги повел до Витания, и след като ги благословил, както споменахме, отделил се от тях, издигнал се към небето, използвайки облак като колесница, и се изкачил преславно в небесата отдясно на величието на Отца, правейки нашия нрав (тесто) седящ на същия трон.

Апостолите като не преставали да гледат към небето, им било възвестено чрез грижата на ангелите, че Той ще дойде така отново от небето и “всички земни племена ще видят Сина Човечески да иде на небесните облаци” (Мат. 24, 30). Учениците, след като се поклонили от Елеонската планина, откъдето се възнесъл Господ, се върнали в Йерусалим радостни, възхвалявайки и благославяйки Бога, оставайки очакващи просветлението от Светия Дух.

Както Той е живял и умрял, възкръсна и се възнесе, така и ние живеем и умираме, и ще възкръснем всички. Възнесение обаче няма да постигнат всички, но само онези, за които живот е Христос, а смъртта е печалба; за онези, които преди смъртта са разпънали греха на кръста посредством покаянието. Само те ще се възнесат, след общото възкресение, на облаци към своята среща с Господа във въздуха. (1.Сол. 4,17).

Нека дохождаме към нашата горница, към нашия ум молитвени, нека изчистим себе си, за да сполучим просветлението на Утешителя, и да се поклоним на Отца и Сина и Светия Дух, сега и винаги и во веки веков. Да бъде!

---

^[1] Тук авторът визира Възкресение Христово. Бел. прев.

^[2] На това място в оригиналния текст от Новия Завет е поставено “και εκάθισεν εν δεξιά αυτού”, (и седна отдясно на Него). Това е един от пасажите, които ще бъдат използвани при формулировката на Символа на вярата. Бел. прев.

^[3] Вероятно тук авторът говори за символите на причастност в Тайнството на Евхаристията от една страна, както и изпълнението на Църквата от мисионерска и есхатологична гледна точка. Богоносци.

**********************

Неделя
На утренята Ев. Иоан. 20:11-18.
На литургията Деян. 16:16-34. Ев. Иоан. 9:1-38.

Понеделник Деян. 17:1-15. Ев. Иоан. 11:47-57.
Вторник Деян. 17:19-28. Ев. Иоан. 12:19-36.
Сряда Деян. 18:22-28. Ев. Иоан. 12:36-47.
Четвъртък (Вознесение Господне): На утренята Ев. Марк. 16:9-20. На литургията Деян. 1:1-12. Ев. Лук. 24:36-53.
Петък Деян. 19:1-8. Ев. Иоан. 14:1-11.
Събота Деян. 20:7-12. Ев. Иоан. 14:10-21.

******************

Недела – Утрената

11. А Марија стоеше кај гробот однадвор и плачеше. И, плачејќи, се наведна над гробот;
12. и виде два ангела во бели облеки како седат, едниот кај главата, а другиот кај нозете, каде што беше лежало телото Исусово.
13. И тие ѝ рекоа: „Жено, зошто плачеш?” Им одговори: „Го кренале Господа мој и не знам каде Го положиле.”
14. Штом го рече ова, се заврти назад и Го виде Исуса како стои; но не знаеше оти е Исус.
15. Исус ѝ рече: „Жено, зошто плачеш? Кого го бараш?” Таа, мислејќи дека е градинарот, Му рече: „Господине, ако си Го зел Ти, кажи ми каде си Го положил, и јас ќе Го земам.”
16. Исус ѝ рече: „Марија!” Таа се заврти и Му рече: „Равуни” – што значи „Учителе!”
17. И рече Исус: „Не допирај се до Мене, оти уште не сум се вратил при Мојот Отец; туку отиди при браќата Мои и кажи им: се враќам при Својот Отец и вашиот Отец, при Својот Бог и при вашиот Бог.”
18. Дојде Марија Магдалина и им кажа на учениците, дека Го видела Господа и дека тоа ѝ рекол.

***

На Литургијата –

16. Во оние дни, кога одевме на молитва, нè сретна една слугинка, која имаше гледачки дух, и на господарите свои им донесуваше големи приходи, вражајќи.
17. И одејќи по Павла и по нас викаше, зборувајќи: „Овие луѓе се слуги на Севишниот Бог, што ви го соопштуваат патот на спасението.”
18. Ова го правеше таа многу дни. И кога му здодеа на Павла, тој се сврти кон духот и му рече: „Ти заповедам во името на Исуса Христа излези од неа!” И излезе во истиот час.
19. Штом видоа господарите нејзини дека отиде надежта на нивното богатење, ги фатија Павла и Сила, и ги довлекоа на плоштадот кај началниците.
20. И кога ги приведоа пред управниците, рекоа: „Овие луѓе, што се Јудејци, го бунат нашиот град
21. и проповедаат обичаи што нам, како Римјани, не ни пристои ни да ги примаме, ниту да ги извршуваме.”
22. Тогаш се струпа на нив народот; а управниците, штом им ги расцепија алиштата, повелаа да ги бијат со стапови;
23. и, откако ги испоранија многу, ги фрлија в затвор, а на темничниот стражар му
наредија да ги пази добро.
24. А стражарот, штом прими таква заповед, ги фрли во внатрешниот затвор и нозете им ги стегна во клада.
25. Во полноќ, пак, Павле и Сила се молеа и Го славеа Бога, а затворениците ги слушаа.
26. Одеднаш настана потрес голем, така што и темелите на затворот се поместија, и веднаш се отворија сите врати и оковите на сите отпаднаа.
27. А стражарот темнички, кога дојде при свест и ги виде вратите на затворот отворени, извади меч и сакаше да се убие, оти помисли дека затворениците избегале.
28. Но Павле викна со силен глас и рече: „Не прави на себеси никакво зло, бидејќи сме овде!”
29. А тој побара светило, истрча и растреперен падна пред Павла и Сила;
30. па, откако ги изведе надвор, рече: „Господари, што треба да направам, па да се спасам?”
31. А тие му одговорија: „Поверувај во Господа Исуса Христа, и ќе се спасиш ти и целиот твој дом!”
32. И му го проповедаа словото Господово нему и на сите што беа со него во куќата негова.
33. Па, како ги прибра ноќта во тоа време, им ги изми раните и веднаш се покрсти тој сам и сите негови домашни;
34. и, штом ги воведе во својата куќа, постави трпеза и се зарадува со целиот свој дом, оти поверува во Бога.

****

1. Кога одеше, виде еден слеп човек од неговото раѓање.
2. Учениците Негови Го прашаа и рекоа: „Рави, кој згрешил? – тој или родителите негови, та се родил слеп?”
3. Исус им одговори: „Ни тој, ниту родителите негови згрешиле, туку за да се јават делата Божји врз него.
4. Јас треба да ги вршам делата на Оној што Ме прати додека е уште ден; оти настапува ноќ, кога не ќе може никој да работи.
5. Дури сум во светот, Јас сум Светлина на светот.”
6. Штом го рече тоа, плукна на земја, направи кал со плунката и ги намачка со неа очите
на слепиот,
7. и му рече: „Отиди и измиј се во бањата Силоам, што значи: »пратен«!” Тој отиде, се изми и дојде прогледал.
8. А соседите и оние, што порано го беа гледале како слеп, рекоа: „Зар не е овој што седеше и просеше?”
9. Едни велеа: „Тој е”, а други: „Личи на него.” Тој, пак, зборуваше: „Јас сум.”
10. Тогаш го прашаа: „Како ти се отворија очите?”
11. Тој одговори и рече: „Еден Човек, Кој се вика Исус, направи кал, ми ги намачка очите и ми рече: »Отиди во бањата Силоам и изми се!« Отидов, се измив и прогледав.”
12. Му рекоа пак: „Каде е Он?” Тој рече: „Не знам.”
13. Тогаш го одведоа кај фарисеите човекот, кој порано беше слеп.
14. А беше сабота, кога направи Исус кал и му ги отвори очите.
15. Го прашаа, пак, исто така и фарисеите: „Како прогледа?” Тој им одговори: „Ми кладе кал на очите и се измив, и гледам.”
16. Тогаш некои од фарисеите рекоа: „Не е од Бога Овој Човек, штом не ја уважува саботата.” Други рекоа: „Како може грешен човек да прави такви чудеса?” И настана расправија помеѓу нив.
17. Пак му рекоа на слепиот: „Ти што велиш за Него? Кој ти ги отвори очите?” А тој рече: „Пророк е.”
18. Но Јудејците не поверуваа за него дека бил слеп и прогледал, додека не ги повикаа родителите на прогледаниот,
19. и ги прашаа: „Дали е овој вашиот син, за кого велите дека се родил слеп?”
20. Родителите негови одговорија и им рекоа: „Знаеме дека е овој наш син, и дека се роди слеп;
21. но како сега гледа, не знаеме; или, кој му ги отвори очите, не знаеме. Тој е голем; прашајте го него, нека ви каже сам за себе!”
22. Ова го рекоа неговите родители, оти се боеја од Јудејците; зашто Јудејците се беа согласиле да биде исклучен од синагогата секој, што ќе Го признае за Христа.
23. Затоа и родителите негови рекоа: „Тој е возрасен, него прашајте го!”
24. Тогаш повторно го повикаа човекот што беше порано слеп и му рекоа: „Прослави Го Бога; ние знаеме дека Оној Човек е грешен.”
25. А тој одговори и рече: „Дали е грешен, не знам; но знам дека бев слеп, а сега гледам.”
26. Пак му рекоа: „Што ти направи? Како ти ги отвори очите?”
27. Тој им одговори: „Јас ви реков веќе и не чувте, што сакате пак да чуете? Да не сакате можеби и вие да Му станете ученици?”
28. А тие го укорија и му рекоа: „Ти си Негов ученик, а ние сме Мојсееви ученици.
29. Ние знаеме дека со Мојсеја говорел Бог; а Овој не знаеме од каде е.”
30. Одговори човекот и им рече: „Тоа е и за чудење, што вие не знаете од каде е, а мене, сепак, ми ги отвори очите.
31. Знаеме дека Бог не слуша грешници: но оној што Го почитува Бога и ја исполнува Неговата волја, него го слуша.
32. Откако е веков, не се чуло некој да отворил очи на слепороден.
33. И ако Он не беше од Бога, не можеше да направи ништо.”
34. Одговорија и му рекоа: „Сиот си во гревови роден, па зар ти нас ќе нè учиш?” И го испадија надвор.
35. Исус чу дека го истерале, па како го најде, му рече: „Веруваш ли ти во Синот Божји?”
36. Тој одговори и рече: „А кој е, Господи, па да поверувам во Него?”
37. Исус му рече: „И си Го видел, и Кој зборува со тебе, Он е.”
38. А тој рече: „Верувам, Господи!” И Му се поклони.

*****

Понеделник –

1. Минејќи преку Амфипол и Аполонија, дојдоа во Солун, каде што имаше јудејска синагога.
2. Павле, по својот обичај, влезе при Јудејците и три саботи по ред им зборуваше од Писмото,
3. откривајќи им и докажувајќи дека Христос требаше да пострада и да воскресне од мртвите и дека овој Исус, Кого тој им Го проповеда, е Христос.
4. И некои од нив поверуваа и се присоединија кон Павла и Сила, – големо мнозинство богобојазливи Елини, а исто така и не малку видни жени.
5. Но некои од Јудејците, што не поверуваа, завидоа и зедоа некои лоши луѓе, се собраа во групи и го разбунтуваа градот и, откако ја нападнаа Јасоновата куќа, ги бараа за да ги изведат пред народот.
6. А кога не ги најдоа, го изведоа Јасона и некои браќа пред градските началници и викаа дека оние што ја побуниле вселената дошле и тука;
7. дека нив ги прибрал Јасон и дека сите тие постапуваат против заповедите на ќесарот, изјавувајќи оти има друг цар – Исус.
8. И го возбудија народот и градските началници, кои го слушаа тоа.
9. Но тие, откако зедоа препорака од Јасона и од другите, ги пуштија.
10. А браќата веднаш преку ноќта ги упатија кон Берија, Павла и Сила, кои кога пристигнаа, отидоа во јудејската синагога.
11. Овие беа поблагородни од солуњаните: тие го примија словото со голема усрдност и секој ден го испитуваа Писмото, дали е тоа така.
12. И мнозина од нив поверуваа – и почитувани жени Елинки, а и од мажите не малку.
13. Но солунските Јудејци, штом узнаа дека Павле и таму го проповеда словото Божјо, дојдоа и таму за да го возбудуваат и возмутуваат народот.
14. Тогаш браќата го испратија Павла да оди кон морето, а Сила и Тимотеј останаа таму.
15. Оние, што го придружуваа Павла, го одведоа во Атина и, откако добија од него заповед за Сила и Тимотеја, за да дојдат и тие поскоро при него, си отидоа.

****

47. Тогаш првосвештениците и фарисеите се собраа на совет и рекоа: „Што да правиме? Овој Човек прави многу чудеса.
48. Ако Го оставиме така, сите ќе поверуваат во Него и ќе дојдат Римјаните, па ќе ни ја одземат и земјата и народот.”
49. А еден, пак, од нив, Кајафа, кој таа година беше првосвештеник, им рече: „Вие ништо не знаете,
50. ниту помислувате, дека е поарно за нас да умре еден човек за народот, отколку сиот народ да пропадне.”
51. А ова не го рече тој сам од себе, туку, бидејќи првосвештеник таа година, прорече дека Исус ќе умре за народот;
52. и не само за народот, туку и за да ги собере заедно растурените чеда Божји.
53. Од тој ден, пак, се согласија да Го убијат.
54. Заради тоа Исус веќе не одеше јавно меѓу Јудејците, а оттаму отиде во крај, близу една пустина, во градот наречен Ефрем, и таму се задржа со учениците Свои.
55. А се наближуваше Пасха јудејска и мнозина од тој крај отидоа во Ерусалим пред Пасхата, за да се очистат.
56. Тогаш Го бараа Исуса и, стоејќи во храмот, си разговараа меѓу себе: „Што мислите? Нема ли да дојде на празникот?”
57. А првосвештениците и фарисеите беа веќе издале заповед, ако некој узнае каде е, да јави, за да Го фатат.

*****

Вторник –

19. И зедоа, та го одведоа во ареопагот, велејќи: „Ќе можеме ли да знаеме какво е тоа учење, што го проповедаш?
20. Оти нешто непознато внесуваш во ушите наши. Затоа сакаме да знаеме што е тоа.”
21. А, пак, сите атињани, како и туѓинците, кои живееја при нив, во ништо друго не сакаа да го поминуваат времето освен во тоа – да зборуваат или да слушаат за нешто ново.
22. Тогаш Павле застана среде ареопагот и рече: „Луѓе атињани, по сè гледам дека сте побожни.
23. Зашто, кога минував и ги разгледував светилиштата ваши, најдов и жртвеник, на кој беше напишано: »На непознатиот Бог.« За Него, пак, Кого вие не Го знаете, а Кого Го почитувате, за Него јас ви проповедам.
24. Бог, Кој го создаде светов и сè, што е во него; Он, бидејќи Господ на небото и на земјата, не живее во ракотворни храмови,
25. ниту, пак, прима служба од човечки раце како да има потреба од нешто, но Сам на сите им дава живот, дишење и сè.
26. Од една крв го создаде сиот род човечки за да живее по целото лице на земјата, откако утврди предопределени времиња и граници на нивното постоење,
27. за да Го бараат Господа, та не би ли некако Го усетиле и нашле, иако Он не е далеку од секого меѓу нас;
28. оти ние преку Него живееме, и се движиме, и постоиме, како што рекле и некои од вашите стихотворци: »Негов сме род.«

****

19. А фарисеите се велеа помеѓу себе: „Гледате ли, дека ништо не помага? Ете, светот тргна по Него.”
20. Меѓу дојдените за празникот, на поклонение, имаше и некои Елини.
21. Тие пристапија кон Филипа, кој што беше од Витсаида Галилејска, и го молеа, велејќи: „Господине, сакаме да Го видиме Исуса.”
22. Дојде Филип и му рече на Андреја; а Андреј и Филип Му кажаа на Исуса.
23. Исус, пак, им одговори велејќи: „Дојде часот да се прослави Синот Човечки.
24. Вистина, вистина ви велам: ако зрното пченично, што паднало на земја, не умре, останува само; а ако умре – ќе донесе голем плод.
25. Кој ја сака душата своја, ќе ја загуби; а кој ја мрази душата своја на овој свет, ќе ја запази за живот вечен.
26. Кој Ми служи Мене, нека врви по Мене, и каде што сум Јас, таму ќе биде и мојот слуга. И кој Ми служи Мене, него ќе го уважува и Мојот Отец.
27. Душата сега Ми се нажали, и што да кажам? Оче, избави Ме од овој час! Но, заради тоа и дојдов на овој час.
28. Оче, прослави го името Свое!” Тогаш дојде глас од небото: „И Го прославив, и пак ќе Го прославам.”
29. А народот што стоеше, кога го чу тоа, велеше: „Загрми”, други, пак, рекоа: „Ангел Му прозбори.”
30. Исус одговори и рече: „Не заради Мене беше овој глас, но заради вас.
31. Сега е судот на овој свет; сега кнезот на овој свет ќе биде истеран надвор.
32. И кога Јас ќе бидам издигнат од земјата, сите ќе ги привлечам кон Себе.”
33. А ова го зборуваше за да покаже со каква смрт ќе умре.
34. Народот Му одговори: „Сме слушале од Законот, дека Христос вечно ќе постои, а како Ти велиш оти Синот Човечки треба да биде издигнат? Кој е Тој Син Човечки?”
35. Тогаш Исус им рече: „Уште малку време Светлината е со вас; одете дури има светлина, за да не ве опфати мракот; а кој оди по мрак, не знае каде оди.
36. Додека ја имате Светлината, верувајте во Светлината, за да бидете синови на Светлината!” Штом го рече тоа, Исус се отстрани и се сокри од нив.

*****

Среда –

22. Кога слезе во Ќесарија, отиде во Ерусалим, ја поздрави црквата и потоа отиде во Антиохија.
23. Откако престоја таму некое време, излезе и го обиколуваше по ред крајот Галатиски и Фригија и ги утврдуваше сите ученици.
24. И дојде во Ефес некој си Јудеец, по име Аполос, родум од Александрија, човек красноречив и силен во Писмата.
25. Тој беше упатен во патот Господов и, распален во духот, зборуваше и поучуваше правилно за Господа, иако знаеше само за Јовановото крштавање.
26. Тој почна да зборува смело во синагогата. Кога го чуја Акила и Прискила, го прибраа и му го објаснија патот Господов поточно.
27. А кога тој сакаше да замине за Ахаја, браќата се обрнаа со писмо до тамошните ученици, за да го примат; и тој, кога стигна таму, многу им помогна на верниците преку благодатта,
28. бидејќи силно ги изобличуваше Јудејците пред целиот народ, докажувајќи преку Писмата дека Исус е Христос.

****

36. Додека ја имате Светлината, верувајте во Светлината, за да бидете синови на Светлината!” Штом го рече тоа, Исус се отстрани и се сокри од нив.
37. Иако толку чудеса беше направил Он пред нив, тие пак не веруваа во Него,
38. за да се исполни словото од пророкот Исаија, кој рече: »Господи, кој поверува во она, што чул од нас? И раката Господова кому се откри?«
39. Тие затоа не можеа да поверуваат, оти Исаија уште вели:
40. »Ги ослепи очите нивни, ги скамени срцата нивни, за да не гледаат со очите и со срцето да не разбираат, и да не се обрнат, за да ги излекувам«
41. Ова го рекол Исаија, кога ја беше видел славата Негова и зборувал за Него.
42. Но од началниците мнозина поверуваа; само заради фарисеите не признаваа, за да не бидат исфрлени од синагогата;
43. зашто им беше помила човечката слава, отколку славата Божја.
44. А Исус подигна глас и рече: „Кој верува во Мене, не во Мене верува, а во Оној, Кој што Ме пратил,
45. и кој Ме гледа Мене, Го гледа Оној, што Ме пратил.
46. Јас како светлина дојдов во светот, така што никој, кој верува во Мене, да не остане во темнина.
47. И ако некој ги чуе зборовите Мои, и не поверува, Јас нема да го судам, оти не дојдов да му судам на светот, туку светот да го спасам.

****

Четврток – Вознесение Господово –

На Утрената –

9. А Исус, кога воскресна во првиот ден од седмицата, ѝ се јави најнапред на Марија Магдалина, +од која беше истерал седум демони.
10. Таа отиде и им јави на оние, што беа со Него и што плачеа и ридаа;
11. но тие, кога чуја дека е Он жив, и дека таа Го видела, не поверуваа.
12. Потоа се јави во друг вид на двајца од нив по пат, кога одеа в село.
13. И штом се вратија, тие им кажаа на другите; но и ним не им поверуваа.
14. Најпосле им се јави на единаесетте, кога беа на трпеза, и ги укори за нивното неверие и жестокосрдечност, зашто не им поверуваа на оние, кои Го видоа воскреснат.
15. Па им рече: „Одете по сиот свет и проповедајте го Евангелието на секое создание.
16. Кој ќе поверува и се крсти, ќе биде спасен; а кој не поверува, ќе биде осуден.
17. А знаците, на оние што ќе поверуваат, ќе им бидат овие: со Моето име ќе истеруваат бесови; +ќе говорат нови јазици;
18. ќе фаќаат змии и ако нешто смртоносно испијат, нема да им навреди; +на болни ќе полагаат раце и тие ќе оздравуваат.”
19. А по разговорот со нив, Господ се вознесе на небо и +седна од десната страна на Бога.
20. Тие, пак, отидоа и проповедаа насекаде; и Господ го поткрепуваше словото нивно со чудеса, што се јавуваа. Амин!

*****

На Литургијата –

1. Првата книга, о Теофиле, ја напишав за сè она што Исус почна и да врши и да учи,
2. до денот, кога се вознесе. откако преку Светиот Дух им даде заповеди на апостолите, што беше ги избрал,
3. а на кои им се претстави жив по Своето страдање со многу верни докази, јавувајќи им се преку четириесетте дни и зборувајќи им за царството Божјо.
4. И собирајќи ги, Он им заповеда: „Не оддалечувајте се од Ерусалим, туку чекајте го ветувањето од Отецот, за кое сте слушале од Мене!
5. Зашто Јован крштаваше со вода, а вие, не по многу дни од денес, ќе бидете крстени со Светиот Дух.”
6. А тие, кога се собраа, Го прашаа велејќи: „Во ова време ли го востановуваш, Господи, царството Израилево?”
7. И Он им одговори: „Не е ваше да ги знаете времињата или годините, што Отецот ги задржал во Своја власт;
8. но ќе примите сила, кога врз вас ќе слезе Светиот Дух; и ќе Ми бидете сведоци во Ерусалим и во цела Јудеја и Самарија, и дури до крајот на земјата.”
9. И штом го рече тоа, додека тие Го гледаа, Он се подигна, и облак Го подзеде од пред очите нивни.
10. И додека гледаа кон небото, кога се вознесуваше Он, одеднаш пред нив застанаа двајца мажи во бела облека,
11. и рекоа: „Луѓе Галилејци, што стоите и гледате кон небото? Овој Исус, Кој од вас се вознесе на небото, ќе дојде пак по истиот начин, како што Го видовте да оди на небото.”
12. Тогаш тие се вратија во Ерусалим од планината, наречена Елеон, која се наоѓа близу до Ерусалим, колку еден саботен ден одење.

*****

36. Додека тие уште зборуваа за тоа, Сам Исус застана среде нив и им рече: „Мир вам!”
37. А тие, така збунети и уплашени, помислија оти гледаат дух.
38. Но Он им рече: „Што се плашите и зошто такви мисли влегуваат во срцата ваши?
39. Видете ги рацете Мои и нозете Мои: Јас сум Истиот; допрете се до Мене и гледајте; зашто духот нема тело и коски, а, како што гледате, Јас имам.”
40. А кога го рече тоа, им ги покажа рацете и нозете.
41. Но, додека тие од радост уште не веруваа и се чудеа, Он им рече: „Имате ли овде нешто за јадење?”
42. Тие Му дадоа парче риба печена и мед со саќе.
43. И кога зеде, јадеше пред нив.
44. Па им рече: „Ете, тоа е она за што ви зборував уште додека бев со вас, оти треба да се исполни сè што е напишано за Мене во Законот Мојсеев и кај Пророците, и во Псалмите.”
45. Тогаш им го отвори умот за да ги разбираат Писмата,
46. и им рече: „Така е напишано и така требаше да пострада Христос и да воскресне од мртвите на третиот ден,
47. и да биде проповедано во Неговото име и покајание и проштавање на гревовите кај сите народи, почнувајќи од Ерусалим;
48. а вие сте сведоци за ова.
49. И ете, Јас ќе го испратам врз вас ветувањето од Мојот Отец; а вие останете во градот Ерусалим, дури не се облечете во сила одозгора.”
50. И ги изведе надвор во Витанија, па кога ги подигна рацете, ги благослови.
51. И кога ги благословуваше, се оддели од нив и се вознесе на небото;
52. тие Му се поклонија и се вратија во Ерусалим со голема радост.
53. И беа постојано во храмот, каде што Го прославуваа и благословуваа Бога. Амин!

*****

Петок –

1. Во она време, додека Аполос беше во Коринт, Павле минуваше низ горните земји, па дојде во Ефес и, откако таму најде некои ученици,
2. им рече: „Кога поверувавте, примивте ли Дух Свети?” А тие му одговорија: „Ние не сме ни чуле дека има Дух Свети.”
3. Тој им рече: „А во што се крстивте?” Тие одговорија: „Во Јовановото крштавање.”
4. Павле рече: „Јован крштаваше со покајно крштавање, велејќи му на народот да верува во Оној, Кој иде по него, односно во Исуса Христа.”
5. А кога го чуја тоа, тие се крстија во името на Господа Исуса.
6. И кога Павле ги положи рацете над нив, слезе Духот Свети на нив, и тие почнаа да зборуваат на разни јазици и да пророкуваат.
7. А вкупно беа околу дванаесет души.
8. И кога влезе во синагогата, Павле проповедаше без страв и преку три месеци ги уверуваше за царството Божјо.

****

1. Да не се плаши срцето ваше; верувајте во Бога и во Мене верувајте.
2. Во домот на Мојот Отец има многу места за живеење. А да немаше, Јас ќе ви кажев. Одам да ви приготвам место.
3. И кога ќе отидам и ви приготвам место, пак ќе дојдам, и ќе ве земам вас при Себе за да бидете и вие каде што сум Јас.
4. А каде одам Јас знаете, и патот го знаете.
5. Тома Му рече: „Господи, не знаеме каде одиш; и како можеме патот да го знаеме?”
6. Исус му рече: „Јас сум патот, вистината и животот; никој не доаѓа при Отецот, освен преку Мене.
7. Ако Ме бевте познавале, ќе Го познававте и Мојот Отец. А отсега Го познавате, и сте Го виделе.”
8. Филип Му рече: „Господи, покажи ни Го Отецот, и доста ни е!”
9. Му одговори Исус: „Толку време сум со вас, и не си ли Ме познал, Филипе? Кој Ме видел Мене, Го видел Отецот, и како ти велиш: »Покажи ни Го Отецот?«
10. Не верувате ли дека Јас сум во Отецот, и дека Отецот е во Мене? Зборовите што ви ги кажувам, од Себе не ги зборувам; а Отецот, Кој е секогаш во Мене, Он ги врши делата.
11. Верувајте Ми дека Јас сум во Отецот и Отецот е во Мене. Ако ли, пак, не – тогаш верувајте во Мене заради делата.

*****

Сабота –

7. И во првиот ден на седмицата, кога се беа собрале учениците за да прекршат леб, Павле, бидејќи на другиот ден сакаше да тргне, беседеше со нив и го продолжи словото до полноќ.
8. Во горната одаја, каде што се бевме собрале, имаше доста свеќи.
9. А едно момче, по име Евтих, седеше на еден прозорец, и, совладано од длабок сон, додека Павле зборуваше многу, се помрдна во сонот и падна од третиот кат, и го подигнаа мртво.
10. Павле, пак, штом слезе, се спушти врз него, го прегрна и рече: „Не правете смут, зашто душата негова уште е во него!”
11. А потоа, откако се качи горе, прекрши леб, вкуси и зборуваше долго, дури до зори, а
потоа отпатува.
12. Тогаш го доведоа момчето живо и не малку се утешија.

*****

10. Не верувате ли дека Јас сум во Отецот, и дека Отецот е во Мене? Зборовите што ви ги кажувам, од Себе не ги зборувам; а Отецот, Кој е секогаш во Мене, Он ги врши делата.
11. Верувајте Ми дека Јас сум во Отецот и Отецот е во Мене. Ако ли, пак, не – тогаш верувајте во Мене заради делата.
12. Вистина, вистина ви велам: кој верува во Мене, делата што ги вршам Јас и тој ќе ги врши, и поголеми од нив ќе врши; оти Јас си одам при Својот Отец;
13. и што и да посакате од Отецот во Мое име, ќе ви го направам, за да се прослави Отецот во Синот.
14. Ако посакате нешто во Мое име, Јас ќе го направам.
15. Ако Ме љубите, пазете ги Моите заповеди.
16. Јас ќе Го помолам Отецот, и Он ќе ви даде друг Утешител, за да биде со вас довека,
17. Духот на вистината, Кого светот не може да Го прими, оти не Го виде, ниту Го познава; а вие Го познавате, зашто во вас е и во вас ќе биде.
18. Нема да ве оставам сираци; ќе дојдам при вас.
19. Уште малку и светот веќе нема да Ме гледа; а вие ќе Ме гледате, зашто Јас живеам и вие ќе живеете.
20. Во оној ден вие ќе разберете, дека Јас сум во Мојот Отец и вие сте во Мене, и Јас сум во вас.
21. Кој ги има заповедите Мои и ги пази, тој е оној што Ме љуби; а кој Ме љуби Мене, возљубен ќе биде од Мојот Отец; и Јас ќе го возљубам, и ќе му се јавам Сам.”

******

1000 години од упокојувањето на Св. Јован Владимир

04 јуни 2016 лето Господово

„Како ризница скапоцена и извор кој на земните им точи реки што ги очистуваат болестите, нам ни се даде твоето свештено тело, кое дава исцеление за различни болести, и божествена благодат на оние, кои доаѓаат кај него, за да извикаме: Радувај се, цару Владимире!“ (кондак на свети Јован Владимир).

Свети Јован Владимир е еден од најзначајните словенски светии, чиј живот бил украсен со кротост и смиреност, иако самиот тој бил владетел, односно кнез на Дукља. Црковната историја го забележува како исповедник на православната вера, просветител, но и маченик. Житието зборува дека подигал цркви и манастири, праќал учители за Христовата наука меѓу својот народ, а и самиот тој живеел богоугодно и во молитва, секогаш подготвен да го жртвува својот живот, за да го спаси својот народ од маки и страдања. Токму затоа и неговиот култ бил длабоко распространет насекаде меѓу словенските народи, а особено на просторите на древната Охридска архиепископија.

Оваа година се навршија 1000 години од упокојувањето на светиот Јован Владимир, а по повод овој голем Јубилеј, Македонската православна црква – Охридска архиепископија, на 04 јуни, денот кога го прославуваме неговиот спомен, организираше пригодни свечености, со кои величествено се прослави овој голем светија. Празнувањето започна ден претходно, со свечена Вечерна богослужба, во катедралниот храм „Св. Софија“ во Охрид, на која чиноначалствуваше Неговото Високопреосвештенство Митрополитот Дебарско-кичевски г. Тимотеј, во сослужение на протоереј-ставрофор Сашо Богданоски, протоереите Димче Ѓорѓиески и Игор Никовски, свештениците Владо Недески, Ѓорѓи Блажевски и Љупчо Бакрачески, протоѓаконот Николче Ѓурѓиноски и ѓаконот Сашо Целески.

Торжествата продолжија утредента, со света архиерејска Литургија, на која чиноначалствуваше Неговото Блаженство Архиепископот Охридски и Македонски г.г. Стефан, во сослужение на Митрополитите Тимотеј, Петар, Агатангел, Пимен, Иларион, Јосиф и Јосиф и епископот Климент, архимандритите Нектариј, Партениј и Дамаскин, протоереј-ставрофорите Благоја Ацевски, Славе Јованов, Никола Грамбозов, Боге Богоевски и Сашо Богданоски, игуменот Григориј, протоереите Горан Мандароски и Никола Христоски, свештениците Владо Недески и Марјанчо Мадески, протоѓаконите Антонио Дујовски, Саше Ристов, Николче Ѓурѓиноски и Влатко Стојменов и ѓаконите Сашо Целески и Христијан Костоски. По завршувањето на Литургијата, Митрополитот Повардарски г. Агатангел се обрати кон многубројниот верен народ со пригодна беседа, која подолу во целост ви ја пренесуваме.

Овој знаменит Јубилеј беше збогатен и со промоцијата на новата книга, посветена на светиот Јован Владимир, во која се опфатени хагиографските, хагиографските и иконографските извори за светиот Владимир. Книгата ја издаде Светиот архиересјки синод на Македонската православна црква – Охридска архиепископија, главен и одговорен уредник е Митрополитот Дебарско-кичевски г. Тимотеј, а автори на делото се д-р Сашо Цветковски, г-дин Виктор Недески и г-дин Александар Димоски. Во книгата е поместена и богослужбата на свети Јован Владимир на современ македонски јазик, која од црковнословенски јазик ја преведе архимандритот Нектариј (Најдоски), а објавен е и првиот акатист на светијата, кој на современ македонски јазик го напиша теологот Александар Димоски. Како рецензенти на книгата се јавуваат Митрополитот Тимотеј, како и академикот Цветан Грозданов, кој заедно со свештеникот Владо Недески, беа и промотори на ова капитално дело.

Беседа по повод 1000-годишен јубилеј од смртта на Св. Јован Владимир

Возљубени наши духовни чеда!

Да се биде свет, значи постојано, со духот, преку молитвата, да се движиш кон Царството Божјо. Да се биде свет, значи повторно да се родиш за новиот благочестив живот. Да се биде свет, значи да го чекориш тесниот пат на вистината и правдата, кој води кон сигурното прибежиште на Небесната Црква. Да се биде свет, значи истрајно и упорно да се војува против духовната слабост, гревот, минливите вредности и смртта. Светителите, преку Милоста Божја, преку Божјите Несоздадени енергии, вкусиле од Неговото совршенство. Нивниот благочестив живот е нашиот пример, нашиот скапоцен урнек, нашата надеж за избавување од цврстата прегратка на болната гревовност, која го демне човекот на секој чекор од неговиот духовен живот. Светителот е вистински Боговидец. Во неговиот просветлен ум и во неговото прочистено срце, како духовна химна на камена плоча се врежани Новозаветните Павлови зборови: Ава, Оче!

Господ, по Неговата голема милост, и нам православните Македонци ни го подари благородниот светител Јован Владимир како најсјајна духовна ѕвезда, која пред илјада години заблеска во Преспа, на македонската земја. Господ Бог го нанижа овој неповторлив и храбар јунак на вистината во нашата богата црковна и христијанска историја, како најубав духовен украс, како непобедливо оружје во духовната борба со неправдата и нечестието.

Прекрасниот живот на овој благороден човек е наша духовна утеха, потстрег во нашето лично покајание, извор на секое благочестие, надеж во секоја неправда, прибежиште во лажните напади. Св. Јован Владимир е на заблудата пропаст, а на нашата вера правило.

Токму неговите сродници по плот, лажно колнејќи се во крсниот знак, жестоко го нападнале и брутално го убиле. Но св. Јован, и по својата блажена и света смрт продолжил да живее, па убијците, лакомците и завидливците, оставајќи ги во немоќ и чудење, и преминувајќи од овој привремен и минлив живот во непорочното и бесмртно Царство, ги сотрел со својата неповторлива добрина, проштевајќи им го, налик на Христа, нивното безумство. Сега, пред Престолот на Севишниот Бог, со неговите свети молитви, се застапува за нас и од Бога ги проси сите духовни добрини кои ние од него ги бараме.

Навистина, ни недостасуваат правите зборови за да го опишеме неговиот живот и да го прославиме овој свет маченик со благородничко потекло и царско достоинство. Големо и величенствено е делото на св. Јован Владимир, кој поднесувајќи ја неправедната маченичка смрт, со неповторлива смиреност го прифати и го претпочиташе спасоносниот Христов крст, наместо минливиот и овоземниот царски скиптар. Живеејќи во време исполнето со секакви искушенија, во кое постојано демнела опасноста од братоубиствени војни и нечовечности, св. Јован Владимир во ниту еден момент не заборавил да биде војник на мирот, љубовта и правдата Христова. Од спасоносните напатствија на Светото Евангелие извирала неговата надалеку прочуена мудрост и неговата неповторлива победителна сила. Неговата личност, уште додека бил жив, но и по неговата блажена маченичка смрт, била почитувана и од православните, но и од инославните народи кои живееле на оваа наша македонска земја. Впрочем, добрината и духовната убавина немаат национална боја и обележје, туку тие се универзална сопственост и идеал на сите народи и на секој човек кој е создаден според Образот Божји.

Овој благочестив и блажен маж, живеел во време кога со македонското царство управувал македонскиот цар Самуил, кој при походот во земјите покрај Јадранското море го заробил и кралот на средновековна Дукља – Јован Владимир. Ваквата постапка на царот Самуил била поттикната од неговата желба да обезбеди еднообразие, односно ред и поредок во своето царство, кое во својата околина, а особено на југ од средновековна Византија, било опкружено со силни непријатели. Според краткото житие на св. Јован Владимир, тој уште од дете бил благочестив, правдољубив и мирољубив – украсен со сите добродетели. Затворот, каде во кус период во заточеништво поминувал и св. Јован, честопати, од благородни и добротворни намери, бил посетуван од благочестивата ќерка на Самуила по име Косара. Овде, на ова недостојно место за човек со таква благородна душа, принцезата Косара уште при првото видување, со сето срце се вљубила во овој човек од кого зрачела, со голема сила, неговата внатрешна незаобиколна убавина. По заминувањето од затворот, Косара веднаш паднала пред нозете на царот, барајќи го татковиот благослов за да биде ослободен овој кроток и добродетелен цар, за заедно со него, во брачна заедница, да раснат во духовното благочестие. Самуил, љубејќи ја со сето срце својата ќерка и верувајќи на нејзината проценка, веднаш наредил да биде ослободен Јован Владимир, да биде облечен во царска облека и да му биде вратено неговото благородно царско достоинство. Па, откако достојно за еден цар, со големо величие ја споделил со своите роднини свадбената радост, ги испратил својот зет и својата љубена ќерка во земјата каде претходно царувал благородниот Јован. Сопружниците Јован Владимир и Косара, живеејќи девствено во блажен мир и секоја благосостојба, му биле верни на Самуила и на неговиот наследник Гаврил Радомир сé до гавриловата смрт во 1015 г., кога македонскиот престол бил заземен од подмолниот узурпатор Јован Владислав, кој толку многу бил властољубив што прифатил да биде понижен вазал на византискиот император Василиј ИИ, предавајќи ги националните интереси на својот народ и ништејќи го целиот труд и идеал на царот Самуил и неговата династија. Безумството и сервилноста на Јован Владислав отишло дотаму што посегнал и по животот на прекрасниот Јован Владимир, кој храбро и силно се спротиставувал на освојувачките напори на Византискиот император Василиј ИИ. Сакајќи да му угоди, а и по наговор на самиот Василиј, со измама лажно колнејќи се во Светото евангелие и гарантирајќи со светиот и чесен крст го намамил Јован Владимир во Преспа, каде веднаш жестоко го убил својот роднина угодувајќи му на народниот крвник и непријател, надевајќи се дека ќе спечали за себе лична корист. О, страшно безумство, го предава својот роднина и брат, ги повредува своите сродници по плот, го погазува Христовиот спасоносен крстен знак, плиткоумно задоволувајќи ја својата себичност! Косара, смирено, со измешана тага и љубов, го испроси телото на својот љубен сопруг од неговите џелати и мачители и достојно за еден цар и маченик, со сето благолепие го погреба светиот Јован Владимир покрај црквата каде го беше примил маченичкиот венец. Овде, покрај гробот на својот возљубен се настана Косара и го проживеа богоугодно остатокот од својот живот во пост, молитва и секое христијанско благочестие. И како што бива со сите оние кои со нечестивот кројат сојуз, така и душманот Јован Владислав, по неполни две години, паднал поразен и покорен од невидлива рака, завршувајќи го својот трагичен живот, натоварен со страшниот грев на предавството и неправдата.

Св. Јован Владимир, пак, како голем Божји угодник, остана запаметен во свеста на идните генерации по својата добрина, храброст и благочестие. Беше награден од Бога со мироточиви свети мошти и многумина исцели од нивните духовни неволји, чинејќи и до ден денес бројни чудеса на сите оние, кои со многу љубов и молитва му се обраќаат.

Драги браќа и сестри, Македонци!

Славејќи ја денес илјадагодишницата од блаженото упокојување и потсетувајќи се на неповторливата добрина и благочестивост на светиот маченик Јован Владимир, нека ни бидат овие трагични историски примери поттик за сенародно освестување. Нека ни помогнат во нашите напори национално да се обединиме. Нека престанат сите наши кавги, недоразбирања и расправии од кои имаат корист само нашите непријатели. Историјата, житието и страдањето на благочестивите Јован Владимир и Косара нека бидат наша корисна историска читанка и учителка при креирањето на сплотено и подобро македонско општество. Да се возљубиме еден со друг и во едномислие да речеме: Господи, чувај ја оваа наша сакана татковина, Господи, ти се молам, сочувај нé од секој грев и од секое искушение. Ние, твоите верни чеда, нема никогаш да го напуштиме или повредиме својот брат, нашиот ближен. Господи, ти го принесуваме нашето покајание, повеќе нема да се мразиме, туку сесрдно ќе се почитуваме и така ќе го славиме Твоето Сесвето име. Да не ги повторуваме грешките од минатото, возљубени мои Македонци, туку напротив, од нив да се подучуваме, да се надградуваме како народ Божји и духовно да раснеме во секое благочестие, оставајќи во наследство добри и светли духовни примери, кои ќе бидат радост и дика на идното православно потомство, на идните македонски генерации.

Господ да Ве благослови, Господ да ја чува нашата преубава и единствена земја Македонија! Амин!

Митрополит Повардарски †Агатангел (Станковски)

Бигорски

*************