Като образ на всецялостно пълно покаяние е установено паметта на преподобна Мария Египетска да се припомня в Петата неделя от Великия пост – неделя, през която приканата за покайно съзнание завършва с четене на целия канон на св. Андрей Критски.
За пример на истинско покаяние се сочи преп. Мария Египетска и се просят нейните молитви за подкрепа в подвига на покаянието. Канонът на св. Андрей Критски се изпълнява на малкото повечерие в сряда вечерта или след полунощ по Иерусалимския типик.
През тази неделя, в петък на малкото повечерие или след полунощ по Иерусалимския типик, се чете целият акатист към св. Богородица в изпросване небесното й благословение.
Неделно литургийно свето Евангелие и Апостол
На утренята Неделно евангелие.
На литургията Евр. 9:11-14. И на преподобния Гал. 3:23-29.
Ев. Марк 10:32-45. И на преподобния Лука 7:36-50.
Постът е безполезен за онези, които не се въздържат от грехове. Против прелюбодеянието.
Света Марија Египетска, е пустински аскет, преку чиј живот Црквата ни го искажува искреното покајание и неискажаното Божјо човекољубие кон оние кои искрено сакаат да се откажат од своите гревови. Црквата го празнува нејзиниот спомен на денот на нејзиното упокојување, 14 април (1 април ст.ст.), но дополнително се празнува и во Неделата на света Марија Египетска, односно петтата недела од Великиот пост. Марија Египетска во својот живот соединила и пројавила две крајности – бездната на гревовите и височината на побожноста и добродетелите. Во својата младост, заробена и соблазнета од порокот, седумнаесет години поминала во грев, но со силата на Божјата благодат, како заблудената овца, повторно се вратила во Црквата. На повикот од Црквата, Марија, која не внимавала на Божјите заповеди и која го помрачила во себе Божиот образ, по Божја промисла повторно благодатно се обновила. Живеела во шестиот век после Христа, и чудесно се упоколила во 522 година.
Родена е во Египет и од дванаесетата година го осетила повикот од страните закони, и занемарувајќи ја родителската љубов, побегнала од нивниот дом и отишла во Александрија, каде целосно се предала на разврат и блуд цели седумнаесет години.Оддадена на проституција, скоро никогаш не земала пари за телесните наслади, и најчесто живеела од милостиња. Не наоѓајќи доволно задоволства во Александрија, Марија смислила да си го оразноличи својот развратен живот со патување во Ерусалим, заедно со поклониците кои патувале на Воздвижение на животворниот Крст Господов. Во текот на патувањето и по пристигнувањето во Ерусалим, таа до самиот празник продолжила да ги заведува мажите кои пошле на поклоничкото патување, обидувајќи се на секој начин да ги повлече со неа.
Доаѓајќи во Ерусалим на празникот Воздвижение на животворниот Крст, влечена од љубопитноста, Марија заедно со останатите подвижници и побожни христијани, на денот на празникот, пошла во Божјиот храм. Но, доаѓајќи во припратата на храмот таа едноставно не можела да влезе заедно со останатите и да пристапи кон животворниот Крст Господов. Сите останати непречено влегле во внатрешноста на храмот, а Марија, и покрај многуте обиди и напори, едноставно не можела да го премине прагот на светилиштето, невидливо задржувана од Божјата сила. Мислејќи дека неа, како слаба жена, ја истиснува толпата која се турка пред светињата, се обидела некако да се пробие до средината на толпата и така со заеднички напори едноставно да биде внесена во храмот; меѓутоа, повторно, веднаш по допирањето на црковниот праг, некоја чудна сила ја турнало назад. Три – четири пати таа така се обидувала да влезе во храмот, но без успех. Присутните во храмот созерцувале пред воздигнатото животворно дрво; Марија, пак, посрамотена и ожалостена, останала во предворјето на храмот, видно потресена од чувството на срам и каење. Тука ја здогледала иконата на Пресвета Богородица, на која и ѝ се помолила да влезе во Храмот и да се поклони пред Вистинскиот Крст. Следниот обид да влезе во храмот бил успешен, и таа го целивала Пречесниот Крст, со со цврсто убедување и намера дека до гробот ќе живее трезвен живот. На тој начин започнало целосното покајание и преумување; на излегување, таа се помолила пред иконата на Богородица, при што се слушнал глас: ”Ако го преминеш Јордан, ќе ја пронајдеш вистинската утеха”.
Напуштајќи го Ерусалим, Марија пристапила кон светите Тајни во храмот на Јован Крстител, во близината на Јордан, и потоа се осамила во Јорданската пустина каде што поминала 48 години, скоро без храна и облека, деноноќно оплакувајќи ги своите гревови. Во 48-та година од осаменичкиот и многу трудољубив живот, за време на светата Четириесетница, во пустината ја сретнал преподобниот Зосим – монах од братството, кој по обичај за време на Великиот пост се оддалечувал од манастирот барајќи во пустината пример на највозвишено монашко самоодрекување и ја пронашол неа, која некогаш била пример на развратност. Само налик човечко тело, целосно суво и изгорено од сонцето, голо и покриено единствено со сребрени конци, се покажала Марија на Зосимовиот поглед. Зосим ја видел за време на молитва издигната над земјата како стои во воздухот и ја видел нејзината прозорливост во зборовите, како и тоа дека двапати одела по реката Јордан како по суво, а добила од Бога и предзнаење за времето на својата смрт. Примајќи го Телото и Крвта на Исуса Христа и соединувајќи се таинствено со Него, големата подвижничка го замолила Преподобниот да дојде другата година, во истото време и на истото место, но Зосим тогаш ја нашол упокоена, а нејзините чесни мошти ги погребал. Наскоро, веднаш по примањето на причеста од преподобниот, таа се упокоила на 1 април- 530 година.
Софрониј, патријарх ерусалимски, кој живеел во почетокот на VII век, составил опширно житие на преподобната Марија Египетска, кое и денес се чита на богослужението. А светиот преподобен Андреј Критски, нарекуван уште и ерусалимски заради монашките подвизи во Ерусалим, како пратеник на ерусалимскиот патријарх Теодор на Шестиот вселенски собор 691 година, го донел со себе во Константинопол и житието на преподобна Марија, заедно со својот канон, познат под името Велик канон. Од тогаш до сега, Православната Соборна Црква го чита тој канон, а востановила житието на Преподобната да се чита во четвртокот од петтата недела во Четириесетницата, а во воскресниот ден од таа недела се слави споменот во чест на Преподобната, отсликувајќи во неа образ на вистинско покајание! Заради бдението, Црквата во четвртокот служи Литургија на Претходно осветени Дарови и го олеснува постот.
*************************************
Тропар
- глас 8
- Вo тебе, маjко, извесно//сигурно се спаси она што е според образот/
- зашто, откако го прифати крстот, го следеше Христа/
- и, дејствувајќи, учеше да се презира телото, зашто минува/ а да се грижиме за безсмртната душа./
- Затоа и со Ангелите се радува, преподобна Марија, твојот дух.
Кондак
- глас 3
- Прво со секаков блуд преисполнета,/ Христова невеста денес со покаjанието се покажа,/
- ангелското живеење подражавајќи го,/ демонот со оружјето на крстот го уби./
- Затоа, на Царството невеста се покажа, Марија преславна демонот со оружјето на крстот го убива./
***********************************
11. Но Христос, кога стана Првосвештеник на идните блага, со поголема и со посовршена скинија, неракотворна, односно не онаква, каква што се прави на земјата,
12. ниту со крв козја и телешка, туку со Својата крв влезе во светилиштето еднаш засекогаш и изврши вечен откуп.
13. Зашто, ако крвта на јунче и јарец, и пепелта од јуница преку попрскување ги осветуваат осквернетите, за очистување на телото,
14. тогаш, колку ли повеќе крвта на Христа, Кој преку Светиот Дух се принесе Себе на Бога непорочен, ќе ја очисти совеста наша од мртви дела, за да Му служиме на живиот и вистински Бог.
*********************
23. Пред да дојде верата, ние бевме под стража на Законот, заклучени за верата, која имаше да се открие.
24. И така, Законот беше за нас воспитувач во Христа, за да се оправдаме преку верата;
25. а откако дојде верата, ние веќе не сме под раководство на воспитувач.
26. Оти сите сте синови Божји преку верата во Христа Исуса;
27. сите, што е крстивте во Христа, +во Христа се облековте.
28. Нема веќе ни Јудејци, ни Елини, ни роб, ни слободен; нема машки пол, ни женски; зашто сите вие сте едно во Христа Исуса.
29. А, ако сте, пак, вие Христови, тогаш сте Авраамово семе, и по ветување наследници.
**********************
32. Кога беа на пат, искачувајќи се за Ерусалим, Исус одеше пред нив, а тие беа уплашени, па, врвејќи по Него, се боеја. И кога ги повика повторно дванаесетте, почна да им зборува за она што ќе се случи со Него.
33. Ете, се искачуваме кон Ерусалим и Синот Човечки ќе биде предаден на првосвештениците и книжниците, и ќе Го осудат на смрт и ќе Го предадат на незнабошците.
34. И ќе Го исмеат, и ќе Го бијат, и ќе Го плукаат, и ќе Го убијат, и на третиот ден ќе воскресне.
35. Тогаш пристапија кон Него Зеведеевите синови, Јаков и Јован, и рекоа: „Учителе, сакаме да ни направиш она, што ќе побараме.”
36. Он ги праша: „Што сакате да ви направам?”
37. А тие Му одговорија: „Дај ни да седнеме до Тебе, едниот оддесно, а другиот одлево, во славата Твоја.”
38. Но Он им рече: „Не знаете што барате. Можете ли да ја испиете чашата што ја пијам Јас и да се крстите со крштавањето, со кое се крштавам Јас?”
39. Тие одговорија: „Можеме.” А Исус им рече: „Чашата, што ја пијам Јас, ќе ја пиете и вие, и со крштавањето, со кое се крштавам Јас, ќе се крстите;
40. но, да позволам да се седи од Мојата десна или лева страна, не зависи од Мене; тоа е за оние, за кои е приготвено.”
41. Десетте, пак, штом го чуја тоа, негодуваа против Јакова и Јована.
42. А Исус, кога ги повика, им рече: „Знаете дека оние, што се сметаат кнезови народни, господарат над нив, и управниците управуваат над нив.
43. Но меѓу вас нека не биде така; а кој меѓу вас сака да биде поголем, нека ви биде слуга;
44. и кој сака меѓу вас да биде прв, нека ви биде роб на сите.
45. Зашто и Синот Човечки не дојде за да Му служат, но да послужи и да ја даде душата Своја за откуп на мнозина.”
*************************
36. Еден од фарисеите Го помоли да јаде со него; и Он, кога влезе во куќата на фарисејот, седна на трпеза.
37. И ете, една жена од градот, која беше грешница, штом чу дека Он седи на трпеза во куќата на фарисејот, донесе алабастрен сад со миро;
38. па, како застана при нозете Негови одзади, плачејќи, почна да ги мие нозете Негови со солзи и ги триеше со косата своја; и ги целиваше и помазуваше со миро.
39. А кога го виде тоа фарисејот, што Го беше поканил, рече во себе, велејќи: „Да е Овој пророк, би знаел која е и каква е оваа жена, што се допира до Него, оти таа е грешница.”
40. Му одговори Исус и рече: „Симоне, имам нешто да ти кажам.” А тој одврати: „Учителе,
кажи!”
41. Исус му рече: „Двајца му беа должни на еден заемодавец: едниот му должеше петстотини динарии, а другиот педесет.
42. Но, бидејќи немаа да му вратат, тој им прости на обајцата. Кажи Ми, кој од нив повеќе ќе го милува?”
43. Симон одговори и му рече: „Мислам оној, кому повеќе му прости.” А Он му рече: „Право пресуди.”
44. И кога се сврте кон жената, му рече на Симона: „Ја гледаш ли оваа жена? Влегов во твојот дом, ти ни вода за нозете не Ми даде, а таа со солзи Ми ги обли нозете и со косата своја ги истри.
45. Ти не ми даде целив, а таа, откако влегов, не престана да ги целива нозете Мои.
46. Ти со миро не ја помаза главата Моја, а таа со миро ги помаза нозете Мои.
47. Затоа ти велам: нејзе ѝ се простуваат многу гревови, оти Ме возљуби многу; а кому малку се проштава, и љубов мала има!”
48. Нејзе, пак, ѝ рече: „Ти се простуваат гревовите!”
49. А оние што седеа со Него на трпезата, почнаа да говорат во себе: „Кој е Овој што и гревови проштава?”
50. На жената, пак, ѝ рече: „Верата твоја те спаси; оди си со мир!”
************************************
Владеење преку служење на другите
4/17 април 2016 лето Господово,
Петта недела од Чесниот Пост. Недела на Св. Марија Египетска
Пловејќи по покајничкото и умилително море на Светата Чeтириесетница, веќе допловуваме до неговите најголеми длабочини, каде се скриени најголемите тајни за нашето спасение – самите спасителни Христови страдања. Но пред да се нурнеме во тие страшни длабочини, нашата Црква како нежна мајка, се грижи да не влеземе таму сосема неподготвени, па затоа, една недела пред почеток на тие преголеми собитија, уште еднаш нè повикува на подготовка, преку покајание и смирение. Овој пат како пример за коренито и вистинско покајание ни ја предочува преподобната мајка наша Марија Египетска, која од најголема грешница, преку подвиг и преобразувачко покајание, стана голема молитвеничка за грешниот род човечки. А како образ на смирение, повторно ни Го предлага Самиот наш Спасител Господ Исус Христос, Кој не дојде за да Му служат, но да послужи и да ја даде душата Своја за откуп на мнозина. И токму за овој единствен Образ на крајно смирение беседеше нашиот Старец, Архимандрит Партениј, во својата вдахновена беседа, со која ги отвори пред нас хоризонтите на Христовата наука за служењето.
Слово на Неговото Високопреподобие, Архимандрит Партениј, за Петтата недела од Чесниот Пост, изговорено во манастирската трпезарија (4/17 арпил 2016 л.Г.)
„Ете, мили мои, ги изминуваме полека деновите на Светата Четириесетница, приближувајќи се, со Божја помош, кон нејзиниот крај и кон предверието на Светата Пасха – Страдалната Седмица. А тоа предверие започнува вечерта на Цветници, и трае до Светата и Велика Сабота. Во тие исклучителни и најсвети денови ние ќе правиме блажен спомен на светите и спасителни Страдања Господови, и преку благодатта што Црквата Божја ја поседува, на богослужбите нив таинствено ќе ги доживуваме.
Токму затоа, една недела пред почетокот на тоа таинствено воспоминание, Светите Отци решиле повторно да ни напомнат за значењето на деновите што настапуваат, будејќи нè со силните зборови од денешното евангелско зачало. Слушнавме денес, имено, како нашиот Спасител Господ Исус Христос, искачувајќи се кон Ерусалим да ја прослави Својата последна Пасха, уште еднаш целосно им ја открива на Своите ученици големата тајна што претстои: дека Он ќе биде фатен, исмеан, биен, исплукан, распнат, дека ќе умре на Крстот и на третиот ден ќе воскресне. Замислете, Бог, Кој сè создал, сè поседува и со сè владее, се понижи, да се смири, испразни Себеси до таа мера, што се облече во облека на слуга, прими човечко тело, се роди во најбедна пештера, поживеа како слуга на сите и накрај, според зборовите на епископот Охридски, Николај Велимировиќ, стана „плукната играчка“ на овој свет, плукната играчка на Своето создание. Ќе можеме ли некогаш да го сфатиме тоа крајно смирение што Господ го покажа токму заради нас!? Навистина мислам дека човечкиот разум никогаш не ќе може во целост да проникне во тоа чудесно Божјо човекољубие. Но, иако не можеме во потполност да го разбереме, да се потрудиме да извлечеме барем една мала поука од сето тоа, да се поучиме од Христовиот пример. Зашто нашето паднато битие, нашата световна логика, нашата огревовена природа страсно си го бара само своето, наместо она што е од општа полза на сите. Такви сме ние луѓето, секогаш се ставаме себеси пред другите. Исто како што постапија денес Заведеевите синови, Апостолите Јаков и Јован. Не обрнувајќи внимание на Господовите зборови за претстојните страдања, тие, засегнати само со своето идно местоположение, горделиво, па дури и заповеднички Му рекоа на Христа: Учителе, сакаме да ни направиш она, што ќе побараме (Мк.10:35). Гледајте, тие не се ни запрашаа дали воопшто би можело да се исполни тоа што ќе го побараат, дали Учителот ќе сака, дали, на крајот на краиштата, тоа би било добро и полезно за нив и за нивната заедница, туку само грубо рекоа: сакаме да ни направиш она… Кроткиот Господ, пак, смирено ги праша: Што сакате да ви направам? А тие Му одговорија: „Дај ни да седнеме до Тебе, едниот оддесно, а другиот одлево, во славата Твоја”(Мк.10:36-37). Мислејќи, како и другите во тоа време, дека Месијата ќе биде Спасител само на Евреите, Кој ќе ги победи жестоките Римјани и ќе формира некакво хегемонистичко земно еврејско царство што ќе владее над сите други, тие побараа да бидат највисоки чиновници во тоа царство, управници со најголема власт, први министри веднаш после царот. Луѓето во своето несмирение секогаш бараат земна слава и власт. А Господ смирено им одговори: Не знаете што барате. И веднаш ги праша: Можете ли да ја испиете чашата што ја пијам Јас и да се крстите со крштавањето, со кое се крштавам Јас?” Тие одговорија: „Можеме”. А Исус им рече: „Чашата, што ја пијам Јас, ќе ја пиете и вие, и со крштавањето, со кое се крштавам Јас, ќе се крстите (Мк.10:38-39). Го кажа тоа за да им посведочи дека и тие ќе понесат маченички крст и дека ќе пострадаат за Вистината, а потоа веднаш ги смирува, додавајќи: но, да позволам да се седи од Мојата десна или лева страна, не зависи од Мене; тоа е за оние, за кои е приготвено (Мк.10:40). Со тоа сака да им каже дека седењето до Него, во Неговата слава, не зависи сам0 од Него, туку и од нивните дела. Само ако Апостолите се смират до крај, појдат по Неговиот пат на смирението, се подвизуваат во добродетелите, се предадат пожртвувано себеси за другите, само тогаш ќе можат да станат вистински следбеници Негови, и накрај да се овенчаат со слава. И навистина, Апостолите го разбрале тоа дури после Воскресението, особено после слегувањето на Светиот Дух врз нив на Педесетницата, се смириле себеси како нивниот Учител, и тргнале по Неговиот страдален пат. Од Делата Апостолски, од нивните житија и од Светото Предание, ние дознаваме дека сите Апостоли претрпеле многу страдања заради Христа и сите тие загинале со маченичка смрт, последувајќи Го Својот Спасител, со исклучок на Св. Јован Богослов, кој иако бил многу измачуван, ги преживеал сите страдања и на необичен начин преминал во Царството на својот возљубен Учител. Господ од сите нас го бара тоа; преку Заведеевите синови Он на сите нас ни се обраќа со зборовите: не знаете што барате. Сака да ни каже: „Барајте го најнапред смирението“. Малку пред овој настан со Апостолите Јаков и Јован, Христос ги изговорил знаменитите зборови дека мнозина први ќе бидат последни, а последните – први (Мк.10:31). Ова е премудра поука за оние кои сакаат да влезат не во некакво земно царство, туку во Царството на вечната радост и љубов, во Царството Божјо. Господ Исус сега го открива духот на Неговото Царство во сета негова светлина и полнота, велејќи им на учениците: Знаете дека оние, што се сметаат кнезови народни, господарат над нив, и управниците управуваат над нив. Но меѓу вас нека не биде така; а кој меѓу вас сака да биде поголем, нека ви биде слуга; и кој сака меѓу вас да биде прв, нека ви биде роб на сите (Мк.10:42-44). Христос востановува ново законодавство, воведува нов начин на регулирање на заемните односи и нови принципи за власта; ги објавува законите што владеат во Неговото Царство, закони што би требало да бидат последувани и овде на земјата, односно спроведувани и во земното царство. И бидејќи ова не е лесно да се сфати, Он им покажува на своите ученици пример: Зашто и Синот Човечки не дојде за да Му служат, но да послужи и да ја даде душата Своја за откуп на мнозина (Мк.10:45).
Благодарение на Бога, во долгиот тек на христијанската историја, ние навистина среќаваме такви општества кои во голема мера го оствариле овој евангелски идеал, општества во кои првите им служеле на сите. Доволно е само да се потсетиме на светите благоверни цареви и кнезови, кои до ден денес ги прославуваме и им се молиме, бидејќи тие добиле слобода да се застапуваат за нас пред Господа: Светите Константин и Елена, Теодосиј и Јустинијан Велики, Маркијан и Пулхерија, Ирина и Теодора, и останатите свети и праведни ромејски василевси; никејскиот цар Јован III Ватац, наречен и милостив; потоа нашиот светиот цар Борис-Михаил Покрстител, српските кралеви, и сите свети словенски цареви и владетели, во кои спаѓаат и кнезот Владимир Киевски, Покрстител на Света Рус, прекрасниот Св. Александар Невски, па сè до последниот свет цар Николај ΙΙ Романов. Сите тие ја примиле и усвоиле во себе оваа поука на Христос и го облагородиле нивното општество со преубавото Христово учење за братското служење еден на друг. Се потрудиле и во голема мера успеале да ги сообразат државните со Божествените закони и да го доближат општеството до евангелскиот образец. Овие цареви, кнезови и владетели сфатиле дека треба да се молат, да плачат, предано да се жртвуваат за својот народ, токму како што направи Царот Небесен, Кој дојде преку служење да го спаси светот, а најсветлиот врв на Неговото служење беше во тоа што Он се принесе Себеси како измирителна и искупителна жртва за родот човечки. Со тоа Он, Кој единствен по суштина е Светлина, стана Светилник за сите луѓе, подобно на светилникот што во ноќта ги насочува бродовите по морето. Замислете си колку би било опасно темното море среде најцрниот мрак, доколку бродовите би го немале на видик светилникот! Но светилникот е тука и единствено тогаш кога кормиларот се насочува според него, нема опасност бродот да се насука на некоја карпа и да потоне. Така и секој човек кој со смирение го насочил својот поглед кон Христос Спасителот, ќе успее да се спаси од темното житејско море во овој мрачен свет и нема да биде потопен од гревовите и од своите лични страсти и грешни барања. Луѓето, борејќи се за своите властољубиви и сластољубиви желби, заприлегаат на бродови без светилник, и самите се осудуваат на пропаст. Па и сите тие големи христијански општества, кои, би рекле, биле најславни на земјата додека Го последувале Христа, завршиле со срамна пропаст тогаш кога го напуштиле евангелскиот принцип за служење на ближните во љубов и смирение и се оддале на страста за владеење.
Денес нашата Македонија, за жал, се наоѓа во еден трагичен стадиум кога борбата за власт го заглушува евангелскиот повик за меѓусебно зближување и служење еден на друг. Среде овие свети денови на Великиот и Чесен Пост, кога Господ нè повикува на скрушеност, на покајание, на простување, на љубов и смирение, гледаме една сурова и безобѕирна борба за власт и првенство, борба од која страда секој сегмент на нашето општество, страда секоја душа човечка. Си спомнува ли некој од тие острастени властољупци за Оној во Чие име се крстил? Ние многупати ќе слушнеме за нашето општество дека е христијанско општество: повеќето се нарекуваат Христијани и веројатно, веруваат во Бога. Но каде е сега нивната вера? Тие Го заборавиле Христос и по секоја цена се борат за земна власт. Доколку оние што се на власт и оние што по секоја цена се стремат да дојдат до неа си спомнуваат за Неговите Божествени заповеди и се трудат да ги усвојат и применат во овој свет, тогаш сигурно ќе бидеме поспокојни и порадосни, а и власта, како и целото општество ќе бидат преблагословени. Тогаш навистина ќе има онаква служба каква што сака Христос. Некои од политичарите, помнам, и преку јавните медиуми ни го честитаа почетокот на постите. А сега, гледајте во каков хаос е доведена државата и тоа токму во Постот! Тоа е така затоа што оние кои се одговорни размислуваат само световно, според паднатиот светоглед на човечка природа, како што размислуваа денес, во евангелскиот расказ, двајцата Заведееви синови. Но, не беа тие единствените кои така размислуваа, туку такви беа и останатите Апостоли, а ништо поинакви не сме и сите ние. Во Евангелието денес имаше еден мал детаљ, кој многу ни кажува. Имено, кога Јаков и Јован го побарале од Христа тоа што го побарале, останатите Апостоли многу се вознемириле: Десетте, пак, штом го чуа тоа, негодуваа против Јакова и Јована (Мк.10:41). Не покажува ли ова сведоштво дека и во нив имало желба за првенство? Не се крие ли во длабочината на овој протест побуна на стариот човек, кој дејствува во сите нас? Затоа да се потрудиме прво ние, почнувајќи секој од себе, да размислуваме како нашиот Спасител, да ја усвоиме Неговата Божествена логика. Да се предадеме за другите, да им бидеме слуги на другите во смирение, слуги во доброто и спасението. Тогаш сигурно ќе се подобрат и тие кон кои сега јас, можеби, упатив добронамерна опомена. А уверен сум дека јас сум првиот кој, заслужува прекор, бидејќи не сум доволно одговорен за својот призив и недоволно се трудам да им послужам на сите.
Но, да се трудиме да си служиме едни на други во љубов, бидејќи Господ тоа од нас и го бара. Само така ќе можеме да го поправиме овој свет, бидејќи знаеме дека Он дојде и го поправи светот. Дојде и положи темел за нов свет на љубовта, даде нови закони, не човечки – закони на џунглата, каде што посилните ги газат послабите, туку закони Божествени, според кои прв ќе биде оној што ќе им послужи на сите.
Бидејќи веќе завршува Светата Четириесетница, да се преиспитаме самите во себе и пред Бога како сме ја поминале оваа богодарувана духовна пролет. Доколку, пак, некој не ја ни започнал, нека не очајува, туку охрабрен од Божјото милосрдие и долготрпение нека се потруди во покајание барем сега, на крајот, и од Бога ќе добие еднаква награда. Зашто гледаме од Евангелието дека Он и на оние кои се потрудиле дури во единаесеттиот час им даде иста плата како и на оние кои излегле да работат уште од првиот час (Сп. Мт.20:1-16). Така и оние кои ќе се потрудат да постат и да се поправаат сега на крајот, Бог ќе им даде еднаква награда, доколку имаат вистинско покајание.
Поучени од Евангелското слово во оваа Петта, претпоследна недела од Чесниот Пост, да созерцаваме за неискажливото и несфатливо смирение на благиот и смирен Господ, Кој е единствен таков. Деновиве некои луѓе ме запрашаа: „Има многу религии, отче, и многу учители, и многу проповедници, и многу различни перцепции за Бога. Која е вистината?“ А јас им одговорив: „Погледнете ги сите други учители и проповедници што тврделе дека се од Бога пратени. Сите тие за да го рашират своето учење употребиле инструменти од овој свет, како што се, на пример, силата, власта, моќта, парите, оружјето итн. Само Христос не употреби средства од овој свет, сила од овој свет. Единствено Негово оружје беше служењето во љубовта“. Исто така, после Неговото Воскресение и Вознесение Он ги испрати Своите Апостоли да го шират спасителното откровение Божјо не со сила и манипулации, туку со служење во смирение. Им рече: Ете, Јас ве испраќам како овци меѓу волци. Затоа бидете мудри како змии и безопасни како гулаби(Мт.10:16). И токму со нивното смирение, со нивниот труд во љубовта, илјадници и илјадници луѓе до денес се спасуваат и се уподобуваат на Апостолите. Ете, по тоа ќе познаеме дека Он е единствениот Светилник на овој свет, единствената Светлина: Јас сум Светлина на светот; кој врви по Мене, нема да оди во темнина, а ќе има светлина во животот (Јн.8:12).
Да се молиме за нашата Татковина, оти имало и во нашиот род такви личности, подобни на Апостолите, кои евангелски му послужиле на народот свој. Тоа се сите оние наши преродбеници, борци за слобода, учители, народни апостоли, кои се жртвуваа, кои ги положија своите животи за црковното и народно дело, и станаа маченици, се овенчаа со маченичка слава, и со своите незаборавни подвизи на љубовта, го украсија духовниот македонски небосклон. Заборавајќи се себеси, тие му послужија на својот народ и својата Татковина и го исполнија евангелскиот идеал. Но, за жал, денес, со ова што се случува, ние покажуваме презир кон нив. Правиме најголем грев против тие што ги посветија своите животи и пролеваа крв за овој народ, за оваа вера, за нашата Татковина. Затоа тие ќе ни бидат и судии, како што Господ им рече на Евреите кога тие се фалеа дека Мојсеј е нивниот учител: Немојте да мислите дека Јас ќе ве обвинувам пред Отецот; има кој да говори против вас – Мојсеј, на кого вие се надевате. Оти, ако бевте му верувале на Мојсеја, и Мене ќе Ми поверувавте, зашто тој пишуваше за Мене(Јн.5:45-46).
Но, ние да Го молиме семилостивиот Бог да ни прости на сите, и постите што ги минуваме сега да ни бидат за очистување, за спасение и за соединување со Него. И ништо да не бараме за себе во благодатното Царство Христово, знаејќи дека последните ќе бидат први. Господ нека нè удостои да бидеме последни и слуги на сите, а први во доброто и љубовта“. Амин!
**************************************
ЖИТИЕ НА ПРЕПОДОБНАТА (МАЈКА) МАРИЈА ЕГИПЕТСКА
”Добро е да се чува царската тајна , а пофално е Божјите дела да се разгласуваат.”
”Добро е да се чува царската тајна, но пофално е Божјите дела да се разгласуваат ” – така му рече ангелот Рафаил на Товија, откако на чудесен начин слепите очи му прогледале (Товит.11.10-12). Зашто опасно е и убиствено да не се чува царевата тајна, а премолчувањето на славните Божји дела е голема штета за душата. “Затоа јас се плашам – вели писателот на житието на преподобна Марија Египетска, св. Софрониј, патријарх Ерусалимски, – и од самата помисла да го закопам во молчење тоа што е божествено. А тоа ќе го направам, ако не му го објавам на светот ова житие, кое дојде до моиве раце. Ако не го објавам, на мене ќе се исполни заканата упатена кон мрзливиот слуга од Евангелието, кој од Господа добил талант да работи со него, а тој талантот го закопал в земја. Но никој да не се посомнева во ова што го пишувам и нека никој не помислува, дека сум се осмелил да пишувам невистини. Не дај Боже, да зборувам лаги за светителите.
Но, ако има и такви читатели, на кои ќе им биде тешко да поверуваат во чудното дело на оваа повест, нека Господ и кон нив биде милостив, бидејќи тие, имајќи ја во предвид слабоста на човечката природа, ги сметаат за невозможни чудата, кои се зборуваат за луѓето. Но, време е веќе да го започнам раскажувањето за овoj чудесен настан, кој се случил во нашиот род.”
Во еден палестински манастир, се подвизуваше еден старец, украсен со праведност и благоразумност, кој уште од младоста беше добро упатен во монашките подвизи. Се викаше Зосим. Тој ги помина сите подвизи на подвижничкиот живот и го исполни секое правило, предадено во наследство од совршените монаси. А сето тоа правејќи го, тој никогаш не заборави да се поучува од Божјите зборови: било да лежеше, или стоеше, или со рацете ракоделие вршеше, или јадеше, тој никогаш не престануваше да Го слави Бога и да се поучува од Божјите зборови. Уште од рано детство во манастир, тој до својата педесет и трета година добро се подвизуваше во подвижнички трудови. Но тогаш го нападнаа некакви помисли, дека божем е веќе во се совршен, па не му требаат никакви поуки од другите. И во мислите си разговараше со себе: Постои ли на земјата монах, кој би можел да ми користи и да ми укаже на некој подвиг, што јас не сум го извршил? Додека тој така си размислуваше, му се јави ангел и му рече: – “О, Зосиме! Добро се подвизуваше, колку што ти беше допуштено како човек; добро го мина подвижничкиот пат, но меѓу луѓето нема ниту еден, кој би можел да покаже дека е совршен. Има и поголем подвиг од оној што ти си го поминал, но не знаеш за него. Затоа, за да дознаеш уште колку други патишта има, што водат кон спасение, излези од својата земја, како што тоа го направи славниот патријарх Авраам, и оди во манастирот што се наоѓа крај реката Јордан.”
Старецот веднаш постапи според советот на ангелот; излезе од манастирот во кој уште од детството монахуваше, дојде на Јордан и го пронајде, покажаниот му од Бога, манастир.
Чукна на манастирската порта, монахот-вратар му отвори и тој му се претстави на монахот. Монахот го извести игуменот. Игуменот го прими Зосима и гледајќи пред себе монах, кој го направи вообичаениот монашки поклон и молитва, тој го праша: “Од каде си брате и зошто си дошол кај нас, бедните старци?” Зосим му одговори: “Од каде доаѓам не е потребно да кажам; а дојдов по духовна корист оче, бидејќи слушнав за вас големи и пофални нешта, кои можат душата да ја спријателат со Бога.” Игуменот на тоа му одговори: “Брате, Бог Кој единствен ги исцелува слабостите на душите, нека и тебе и нас не научи на Својата божествена волја и нека не упати да правиме се што е корисно. Зашто човек на човека не може да му биде од корист, ако секој не пази на себе и ако со буден дух не го прави она што е полезно, имајќи Го Бога за свој соработник. Но, бидејќи љубовта Христова те поттикнала да не видиш нас, бедните старци, тогаш остани кај нас, ако заради тоа си дошол. И Добриот Пастир Кој душата своја ја даде за наше искупување, Ќе не нахрани сите нас со благодатта на Светиот Дух”.
Кога игуменот му го рече тоа на Зосим, овој му се поклони, измоли од него молитва и благослов и како одговори:”’Амин!”, остана во тој манастир. И виде таму старци, кои бидејќи со духот беа издигнати кон небото, во служба на Бога, блескаа со добри дела и постојано богомислие. Тие беа предадени на непрестана молитва, сеноќно бдеење, постојан труд на рацете и псалми на усните. Кај нив немаше празни зборови, а за стекнување на земни приходи и за житејски грижи, кај нив не се ни спомнуваше. Нивна единствена и постојана грижа беше: како да го смират своето тело. Храната им беше леб и вода и секој ги употребуваше, според мерката на љубовта Божја во себе.
Кога го виде тоа, Зосим извлече голема духовна полза за себе, предавајќи се и самиот на подвиг. Така измина доста време и наближи Големиот Пост. Манастирската порта беше секогаш затворена; се отвораше само кога некој од браќата, заради манастирски работи, ќе излезеше надвор од манастирот. Местото беше пусто; не само што не беше посетувано од луѓе, туку беше и непознато за мирјаните. Во манастирот си имаше еден обичај, заради кој Бог и го доведе таму Зосима. Имено, во првата недела од Великиот Пост, презвитерот ќе отслужеше Света Божествена Литургија, на која сите се причестуваа со Пречистото Тело и Крв на Христа, нашиот Бог; потоа малку ќе каснеа; и тогаш повторно се собираа во црквата, твореа усрдна молитва и многу поклони, се целиваа еден со друг и секој пред игуменот ќе направеше голем поклон, просејќи од него благослов и молитва за престојниот подвиг; после тоа, манастирската порта се отвораше и сите заминуваа во пустината, пеејќи го заедно целиот 26-ти псалм: „ Господ е моја светлина и мое спасение: од кого да се бојам? Господ е крепост на мојот живот, од кого да се плашам?”
Во манастирот остануваа само еден или двајца браќа, не за да го чуваат внатрешниот имот, зашто разбојниците немаа што да украдат, туку за да не остане црквата без богослужби. И ја поминуваа реката Јордан. Секој со себе носеше храна колку што можеше и сакаше, според својата телесна потреба: еден носеше малку леб, друг смокви, трет урми, четвртиот раскисната леќа, а петтиот ништо, само телото свое и на него облеклото. Овие кои не носеа ништо за храна, кога ќе ги принудеше потребата на телото, се хранеа со зелје што растеше во пустината. Кога ќе го поминеа Јордан, тие се разделуваа и заминуваа далеку еден од друг, и не знаеја кој како пости или како се подвизува. Кога еден од нив случајно ќе здогледаше некој друг брат, тој веднаш се упатуваше на спротивната страна. И сите го поминуваа времето во постојана молитва и земаа многу малку храна, и тоа само во одредено време. Откако така ќе го поминеа целиот Чесен Пост, тие на Цветници се враќаа во манастирот. Секој се враќаше, имајќи ја својата совест како сведок на својот труд; и никој не го прашуваше другиот, како и на кој начин се подвизувал.
Таков, значи, беше уставот на тој манастир. Така, тогаш и Зосим, според манастирскиот обичај, ја помина реката Јордан, носејќи сосем малку храна. Своето молитвено правило го вршеше, патувајќи низ пустината; го исполнуваше строго, и за време на јадење и за време на некоја друга потреба. Многу малку спиеше, обично ноќе седнуваше на земјата, малку ќе одмореше и потоа стануваше и го продолжуваше својот пат. Желба му беше да стигне до средината на пустината, надевајќи се дека ќе најде некој од отците, кои таму се подвизуваа и од нив ќе добие духовни поуки. Откако измина 25 дена пат, тој малку се запре, и вртејќи се кон исток, почна да го чита шестиот час. Бидејќи тој, за време на своето патување, вршејќи го своето молитвено правило, често застануваше па пееше и правеше метании- поклони.
И додека така, сега, стоеше пеејќи, тој од десната страна здогледа нешто како сенка на човечко тело. Отпрвин се исплаши, мислејќи дека е демонско привидение и се стресе. Но, како се прекрсти, тој го изгони стравот од себе. Најпосле, кога ја завршуваше својата молитва и погледна на југ, тој виде како се движи некоја прилика, со црно и од сонцето изгорено тело, со коса бела како снег, која беше кратка и достигнуваше до вратот. Штом го здогледа тоа, Зосим потрча на таа страна, многу радосен, зашто во текот на тие денови немаше видено ни човечко суштество, ниту било какво животно. А кога таа прилика оддалеку го здогледа Зосима како доаѓа, самата почна да трча и да бега кон внатрешноста на пустината. Зосим тогаш како да заборави на својата старост и измореност од патот, трчаше брзо, сакајќи да ја стигне оваа прилика. И Зосим се покажа побрз од бегалецот. И кога веќе толку се приближи, што да може да се слушне глас, Зосим започна со солзи да вика: “Зошто бегаш од мене грешниот старец, ти слуго на вистинскиот Бог, заради Кого во ова пустина живеш? Причекај ме мене недостојниот и немоќниот! Причекај ме заради надежта за награда за подвизите твои! Застани, и мене старецот, дај ми ја молитвата твоја и благословот заради Бога, Кој од никого не се згнасил.”
Додека Зосим го зборуваше ова со солзи, и веќе беше близу до бегалецот, одеднаш се појави еден сув поток, и бегалецот претрча на неговата спротивна страна. А Зосим, уморен, повеќе не можеше да трча и застана на оваа страна од потокот, плачејќи и ридајќи уште посилно. Тогаш, бегалецот од онаа страна проговори: “Авва Зосиме, прости ми заради Господа, не можам да излезам пред тебе, бидејќи сум жена, а гола сум. Туку, ако сакаш, мене, грешната жена, да ми го дадеш својот благослов и молитва, фрли ми нешто од твојата облека, за да ја покријам својата голотија и така да излезам пред тебе.”
Тогаш, Зосима го опфати трепет и ужас, зашто слушна како по име го повикува жена, која никогаш не го видела, ниту некогаш слушнала за него и си рече во себе: „ Да не е оваа жена прозорлива, не би ми го знаела името.” И веднаш ја соблече од себе својата горна облека и и ја фрли. Таа се покри со облеката, излезе пред него и му рече: “Зошто, аввa Зосиме, си посакал да видиш една грешна жена? Што тоа сакаш да слушнеш од мене, или на што да се поучиш, та толкав труд си зел врз себе?” А тој се фрли на земја, барајќи од неа благослов. Но и таа, исто така, се фрли на земја и така, обајцата легнати ничкум, еден од друг просеа благослов. И од двајцата можеше да се слушне само едно: “Благослови! Благослови!” Бидејќи помина доста време, жената му рече на Зосима: “Авва Зосиме, ти треба да благословиш и молитва да кажеш, бидејќи ти си презвитер и многу години служиш пред Светиот Олтар, принесувајќи Му на Господа дарови на Божествените Тајни.”
Овие зборови уште повеќе го уплашија и запрепастија Зосима и тој гушејќи се во солзи и липајќи, испрекинато зборуваше: “О мајко духовна! Ти кон Бога си се приближила и телото свое потполно си го умртвила. Тоа најдобро се гледа од дарот Божји што го имаш, бидејќи по име ме викаш и знаеш дека сум презвитер, иако никогаш не си ме видела. Затоа, заради Господа, благослови ме ти мене и со твојата совршена молитва, помоли се за мене бедниот!”
Таа тогаш попушти на старчевото усрдно преколнување и рече: “Благословен да е Бог, Кој го посакува спасението на душите човечки!” А Зосим на тоа одговори: “Амин!” И обајцата се кренаа од земјата. Таа тогаш го запраша старецот: “Заради што, човеку Божји, си дошол кај мене грешната? Зошто си посакал да видиш жена, која нема никакви добродетели? Ама, тебе сигурно те упатила благодатта на Светиот Дух, да му послужиш на телото мое, кога ќе се исполни времето. Но, кажи ми оче, како денес живеат во светот христијаните, како царевите, како светите Цркви?” Зосим и одговори: “По светите молитви ваши, Бог ни подари стабилен мир. Но чуј ја молбата на недостојниот старец, и Господа ради, помоли се за целиот свет и за мене грешниот, та ова мое патување по пустината да не остане без плод.”
Таа на ова му одговори: “Авва Зосиме, ти имаш свештенички чин и тебе повеќе ти доликува да се молиш за мене и за сите, зашто за тоа и си ракоположен. Но, бидејќи сме должни да правиме послушание, ќе постапам по твојата наредба.” Откако го кажа ова, таа се сврте кон исток, и подигајќи ги очите и рацете кон небото, почна да се моли толку тивко, што нејзините зборови не се слушаа. Зосим стоеше во трепет, гледајќи во земјата, и ништо не зборувајќи – како што подоцна и самиот кажуваше. И Бога за сведок Го призиваше, тврдејќи го ова: “Таа долго се молеше, и кога малку ги подигнав очите од земјата и погледнав во неа, ја здогледав каде, подигната еден аршин над земјата, стои во воздухот и се моли.”
Како го виде ова, Зосима го обзеде неискажлив страв, па тој се фрли на земјата и, капејќи се во солзи, ништо не велеше освен: “Господи помилуј!” и дури, така прострен, лежеше на земјата, старецот го нападна помисла, да не е ова некое привидение и дух кој се преправа дека се моли.
А Преподобната, свртувајќи се кон старецот, го крена и му рече: “Авво Зосиме, зошто те смутуваат помисли и ти зборуваат дека јас сум привидение и дух кој се преправа дека се моли? Те молам, оче блажени, биди сигурен во ова: – јас сум жена грешница, но со светото крштение заштитена; и не сум привидение, ниту дух, туку сум земја, прав и пепел, и навистина тело, кое никогаш ништо духовно не помислило.” И како го рече ова, таа со крсен знак го осени своето чело, очите, устата и градите свои, говорејќи вака: “Авва Зосиме, Бог нека не избави од лукавиот и од стапиците негови, бидејќи е тешка војната негова против нас.”
Слушајќи и гледајќи го ова, старецот падна пред нозете нејзини, и зборуваше во солзи: “Те заколнувам со името на нашиот Господ Исус Христос, вистинскиот Бог, Кој Е роден од Дева, заради Кого одиш гола и заради Кого, телото свое така си го умртвила, немој да го сокриеш од мене житието свое, туку раскажи ми се, за да се објават големите дела Божји. Бога ради кажи ми, не за да се пофалиш, туку за мене грешниот и недостојниот да ме известиш за себе. А Му верувам на мојот Бог, за Кого живееш, дека токму затоа и ме упатил во оваа пустина, за да ги објави делата твои. Ние, пак, не можеме да им се противиме на одлуките Божји. Зашто да не Му беше угодно на нашиот Господ, Исус Христос, да се дознае за тебе и за твоите подвизи, Он немаше да те покаже на мене, ниту ќе ме укрепеше на толкав пат, мене, кој никогаш не сум сакал, ниту сум можел да излезам од својата ќелија.”
Откако Зосим го изговори тоа и уште многу други работи, таа го подигна и му рече: “Се срамам, оче, да ти ги раскажам делата свои. Но, бидејќи го виде откриено телото мое, јас ќе ти ги откријам и делата свои, за да дознаеш со каков срам и гнасотија е исполнета душата моја. Ќе ти раскажам за себе, не заради пофалба, како што рече ти самиот. Оти со што имам да се пофалам јас, која сум била избран сад на ѓаволот? Но, ако почнам да раскажувам за себе, ти ќе побегнеш од мене, како што човек бега од змија, бидејќи со ушите не ќе можеш да ги поднесеш гнасотиите што јас, недостојната, сум ги направила. Но, сепак ќе кажам се и ништо нема да премолчам. Само, најпрво те молам, да не престанеш да се молиш за мене, да најдам милост во Судниот Ден.” А, старецот, жеден да го дознае житието нејзино, непрестајно плачеше, зашто не можеше да ги запре солзите. И таа започна да раскажува за себе вака:
”Јас сум, оче свети, родена во Египет. Кога имав 12 години и моите родители беа уште живи, јас се одреков од нивната љубов и отидов во Александрија. И бидејќи ја изгубив невиноста, се оддадов на неиздржлив и ненаситен блуд. Срам ми е дури и да мислам на тоа, а не пак да зборувам. Сепак ќе ти го раскажам она што е најважно, за да можеш да ја дознаеш невоздржливоста на телото мое; полни седумнаесет години поминав јас во разврат, не заради некоја заработка или подароци, зашто не сакав да ги примам, дури ни од оние кои настојуваа. А, тоа го смислив, само за привлечам кон себе што поголем број на посетители и така да ја задоволам својата телесна похот. Но, немој да мислиш дека од што бев богата, не наплаќав. Не, јас живеев во беда, и многу пати, гладна, предев волна. Неизгаслив блуден пожар гореше во мене и јас постојано се валкав во калта на блудот. Живеејќи на тој начин, еднаш, во времето на жетвата, видов големо мнозинство на мажи од Либија и Египет, како одат кон морското пристаниште. Јас тогаш прашав некого: – Каде овие луѓе така брзаат? И добив одговор: – Во Ерусалим, за на празникот Крстовден, кој ќе биде по неколку дена, да се поклонат на Чесниот и Животворен Крст. Јас потоа го прашав: – Дали би сакале и мене да ме поведете со себе?
Тој ми одговори: – Ако имаш средства и храна, никој нема да ти забрани. Јас на тоа му реков: -Јас,брате, немам ни средства, ниту храна, но сепак ќе појдам и ќе влезам со нив на истата лаѓа, па тие ќе ме хранат, зашто телото свое ќе им го дадам во наем.
А сакав да патувам со нив , за да имам што поголем број љубители, подготвени за мојата страсна похот. Ти реков, оче Зосиме, не терај ме да ти го раскажувам срамот свој, зашто ме опфаќа ужас – Господ знае – дека со зборовите свои го гнасам и самиот воздух.”
А Зосим, топејќи ја земјата со солзи, и одговори: “Кажувај, Господа ради, кажувај, о мајко моја, и не ја прекинувај, така полезната за мене, приказна!”
И таа продолжи да раскажува: „ Младичот, кога ја слушна бесрамноста на моите гнасни зборови, се насмеа и си отиде. А јас ја фрлив фурката, што ја имав тогаш при себе, и побрзав кон морското пристаниште. Таму здогледав една група од десетина млади луѓе, кои ми се видоа погодни за мојата страст, а многу беа и веќе искачени на лаѓата. И јас, по својот обичај, бесрамно се втурнав меѓу нив и им реков: – Поведете ме и мене таму кадешто одите! Нема да ви бидам непријатна! И додадов уште некои грди зборови, на што сите тие почнаа да се смеат. И гледајќи ја мојата бесрамност, тие ме зедоа со себе во својата лаѓа. И лаѓата тргна на пат. А како да ти раскажам, човеку Божји, што се не се случуваше за време на пловидбата! Кој јазик би можел да го искаже, и кое уво да го поднесе злото на моите дела, што ги направив во лаѓата за сето тоа време? Јас, тогаш, проклетницата, ги наведував на грев и оние што не сакаа. И им бев учителка на секакви искажливи и неискажливи нечистотии, на кои им нема ни пример. Верувај ми оче, се чудам, како морето го поднесе тоа мое блудничење. И како земјата не ја отвори устата своја и не ме фрли во пеколот, мене, која толку многу души вовлеков во мрежата на смртта? Но, сигурно Бог го барал моето покајание, не сакајќи ја смртта на грешникот, туку трпеливо чекајќи го неговото обраќање.
Така допатував во Ерусалим и деновите пред празникот ги поминав во уште поголеми гнасотии. Бидејќи не ми беа доволни оние момчиња, со кои допатував, туку и многу други граѓани и туѓинци наведов на грев. А, кога дојде празникот Крстовден, јас и тогаш ги ловев младите души. На самиот ден Крстовден, рано наутро, видов како сите брзаат во храмот. Појдов и јас и со другите влегов во тремот на храмот. Кога започна моментот на воздвижение на Чесниот Крст Господов, се потрудив и јас со народот да влезам во храмот, но имаше многу свет и туркање, и јас, бедната, со голема мака, одвај се доближив кон вратата на храмот. Но, кога стапнав на прагот, некаква невидлива сила ме задржа и не ми даваше да влезам, додека сите други непречено влегоа внатре. И така, останав сама во тремот. Но сметајќи дека тоа ми се случи поради женска немоќ, јас повторно се обидов и им се придружив на едни други, што пристигнуваа. Се принудував себеси да влезам, но попусто, бидејќи штом својата грешна нога ќе ја ставев на прагот, некоја неочекувана, невидлива сила веднаш ме спречуваше и јас се враќав назад во тремот. И така се обидував три – четири пати, но се беше попусто; не можев да влезам. Преморена од срам и изненадена, се повлеков настрана и застанав во еден агол од тремот на храмот. И кога едвај, малку се прибрав, јас се запрашав себеси: – Што е тоа што не ми дозволува да го видам Животворното дрво на Крстот Господов? Тогаш до очите на срцето мое се допре светлината на спасоносното сознание: светлата заповед Господова, која ги просветува духовните очи, ми покажа дека тежината на делата мои не ми дозволува да влезам во храмот. И јас почнав да плачам и да ридам, и во градите да се удирам, воздивнувајќи од длабината на срцето.
Плачејќи така, ги подигнав очите и горе на ѕидот од тремот, здогледав икона на Пресвета Богородица и почнав да и се молам со сиот свој дух, говорејќи: – О, Дево Владичице, Која Бога Словото во тело си Го родила! Знам, добро знам дека јас, вака нечиста и гадна блудница, не сум достојна ни да погледнам на Твојата чесна икона, икона на пречистата Приснодева Марија, Која имаш и тело и душа чисти и неосквернети. И со право, Твојата девствена чистота ме мрази и презира, мене блудницата. Но, бидејќи сум слушала дека Бог, Кого си Го родила, токму затоа постанал човек, за да ги повика грешниците на покајание; помогни ми мене, осамената, која од никого немам помош. Направи и мене да ми биде допуштен влез во храмот и не ме лишувај од тоа да го видам Чесното Дрво, на кое, со тело беше распнат Бог, од Тебе родениот, Кој крвта Своја ја даде за мое искупување. Нареди, о, Владетелке, и мене да ми се отвори вратата, за да можам да му се поклонам на Божјиот Крст! Ти, самата, биди ми најверодостоен сведок пред Синот Твој, дека никогаш повеќе телото свое не ќе го осквернам со блуд, туку штом ќе го видам светото Крсно Дрво на Твојот Син, јас ќе се откажам од светот и од се на светот, и веднаш ќе појдам таму, кадешто Ти, како посредничка на моето спасение, Самата ќе ме упатиш!
Штом го кажав ова и добив, нешто како известување, јас поттикната од огнена вера и утврдена со надеж во милосрдието на Богородица, тргнав од местото на кое стоев и се молев, и пак им се придружив на оние кои влегуваа во храмот. И сега веќе никој не ме задржуваше, ниту спречуваше да се приближам до вратата, која водеше во храмот. Но, ме имаше опфатено голем страв и ужас, па целата се тресев и треперев. И кога дојдов до вратата, која до тогаш ми беше затворена, јас без никаква мака влегов во храмот, се удостоив да го видам Чесното и Животворно Дрво на Крстот, и ги видов Тајните Божји и тоа дека Господ е секогаш подготвен да ги прими оние кои искрено се каат. И како паднав на земјата, се поклонив на Чесниот Крст, го целивав со страв, па излегов, брзајќи кон мојата Заштитничка. И кога дојдов пред светата икона на мојата Посредничка, паднав на колена пред Приснодева Марија, и го изговорив ова:
– О, секогаш блажена Дево Владичице, Богородице, Ти го покажуваш на мене своето преблаго човекољубие! И не се гнасиш од моите недостојни молитви, зашто ја видов славата, која јас, блудницата, навистина не сум достојна да ја видам. Му благодарам на Бога, Кој заради Тебе го прима покајанието на грешниците! И што уште имам да размислувам или да кажам јас, грешната? Време е, веќе, Владичице, да го исполнам ветувањето, што Ти го дадов како на моја Посредничка: еве, упати ме сега каде сакаш! И отсега биди ми учителка на спасението, водејќи ме по патот на покајанието!
Кога го изговорив ова, слушнав глас, како од далеку ми довикува: – Ако го преминеш Јордан, ќе најдеш мир! А јас, кога го слушнав овој глас, и уверена дека мене ми е упатен, со солзи повикав кон иконата на Богородица: – Владичице, Богородице, не оставај ме!
И откако, така, се помолив со плач, јас излегов од тремот на храмот, и почнав да чекорам многу брзо. Додека така брзав, некој ме виде и ми подаде три парички, велејќи ми: – Прими го ова, мајко! – Јас ги примив и купив за нив три леба. И го прашав продавачот на леб: – Кој пат води кон Јордан? Тој ми покажа, и јас тргнав, брзајќи и солзи ронејќи. А кога денот беше при крај и сонцето на заоѓање, јас стигнав до храмот на Св. Јован Крстител, покрај Јордан. Откако се помолив во храмот и се поклонив, слегов веднаш на Јордан и со неговата света вода ги измив рацете и лицето. И повторно се вратив во храмот и се причестив со Пречистите и Животворни Христови Тајни. Потоа изедов половина од едниот леб, па се напив вода од Јордан, легнав на земја, и преноќив, одмарајќи се. А кога зората зазори, најдов мал чамец, се префрлив на другата страна од Јордан, и повторно и се помолив на мојата Патеводителка – Пресветата Богородица, да ме упати кадешто сака Таа. И јас дојдов во оваа пустина, и од тогаш до денес пребивам овде, чекајќи Го Бога, Кој ме спасува од малодушноста и од бурата, зашто само Нему Му се обраќам.“
Зосим тогаш ја праша: „Колку години има, госпоѓо моја, откако си се населила во пустината?“ Таа му одговори: „Четириесет и седум години, откако излегов од Светиот Град.“ Зосим ја праша: „Со Што се хранеше, госпоѓо моја?“ Таа одговори: „Кога го поминав Јордан, имав два и пол леба. Тие постепено се исушија и се скаменија и неколку години јас ги јадев по малку, додека не ги изедов.“ Зосим потоа пак ја праша: „Како толку време си поминала, дали си била во опасност, дали те смутувала некаква непријателска сила?“
Таа му одговори: „Ме прашуваш за нешто , авва Зосиме, за кое се плашам да ти одговорам. Бидејќи ако почнам да ги набројувам многубројните опасности, што сум ги поднела, и лутите помисли, што ме смутувале, се плашам, тие повторно да не ме зафатат.“ На тоа Зосим и рече: „Госпоѓо моја, не изоставај ништо, зашто токму тоа те молев, подетално да ми го раскажеш.“ Тогаш таа му одговори: „Верувај ми, авва Зосиме, седумнаесет години поминав во оваа пустина, борејќи се со моите безумни желби, како со лути ѕверови. Оти кога ќе почнев да јадам, посакував месо и риби, со кои се хранев во Египет. А го посакував и своето омилено пиење: виното, бидејќи многу пиев, додека бев во светот. Овде пак, ни вода немав, па силна жед ме измачуваше и јас страшно патев. Понекогаш ме измачуваше желба за развратни песни и ме принудуваше да ги пеам демонските песни, на кои бев навикната. Но во такви моменти, јас ќе почнев да плачам и да се бијам в гради, сеќавајќи се на заветите што ги дадов пред да дојдам во оваа пустина, а во мислите се пренесував пред иконата на Пресвета Богородица, мојата Посредничка, и пред неа плачев, молејќи ја да ги изгони од мене помислите, кои толку ја измачуваа мојата бедна душа.
И откако долго ќе плачев и в гради искрено се удирав, некаква светлина ќе ме осветлеше од сите страни и спокојство ќе го обземеше моето битие. А, што да ти кажам, пак, за блудните помисли, што ме напаѓаа? Авва, прости ми: оган се запалуваше во моето острастено срце и целата ме опфаќаше и на посакуваното телесно соединување ме принудуваше. Но, кога таква помисла ќе ме нападнеше, јас се фрлав на земја и со солзи се залевав, замислувајќи се како стојам пред мојата Посредничка и Таа го осудува мојот престап и ми укажува на грозните маки. И дење и ноќе не се подигав од земја, се додека не ме осветлеше онаа слатка светлост, одгонувајќи ги тешките, гнасни помисли. А очите свои ги упатував кон мојата Посредничка, молејќи ја непрестајно да ми биде на помош мене, бедната, во оваа бескрајна пустина. И навистина, Таа ми беше помошничка, и во покајанието сотрудничка. И така поминав 17 год, поднесувајќи безброј маки. Од тогаш, па се до денес, помошничката моја Богородица ме раководи во се и за се.“
Зосим потоа ја праша: „Зарем, немаше , повеќе, никакви потреби?“ Таа одговори: „Откако ги изедов оние лебови, јас 17 год. се хранев со зелје, што расте во ова пустина. А облеката со која ја минав реката Јордан, од изветвеност се распадна, па имав големи маки од мразот зиме, а лете од жештината. Преку зима многу пати се тресев, премирав и треперев од студ, паѓав на земја како мртва и долго неподвижна лежев. Се борев со многу и разновидни неволји и неизмерни искушенија. А од тогаш, па до денес, голема сила Божја ја закрилуваше мојата грешна душа и моето ништожно тело. Зашто, размислувајќи само, од какви се зла ме имаше избавено Господ, јас стекнав непотрошлива храна, надеж за спасението мое. И се хранам и покривам со Словото Божјо, кое држи се и сите: зашто не живее, човекот, само од леб, туку од секој збор кој излегува од устата Божја (Мт. 4,4). И тие кои немаа засолниште, меѓу камења се засолнуваа, бидејќи ја соблекоа од себе облеката на гревот (Спореди Јов. 24,8).“
А кога Зосим слушна, како таа се повикува на Мојсеј и на Пророците и на псалмите, тој ја праша: „Каде ги учеше, госпоѓо, псалмите и другите книги?“ А таа, насмевнувајќи се, му одговори: „Верувај ми, човеку, откако го поминав Јордан, јас не видов друг човек, освен твоето лице денес. А не видов ни ѕвер, ниту било кое друго животно. Книги никогаш не сум читала, ниту слушнала некој друг да чита или пее, туку живото и дејствително Слово Божјо го учи човекот на знаење. Ете, со ова ја завршувам својата животна приказна. А сега, те заколнувам во овоплотениот Логос Божји, да се молиш за мене блудницата.“
Кога таа го изговори ова и го заврши своето кажување, старецот поита да и се поклони и со солзи повика: „Благословен да е Бог, Кој твори големи и страшни, славни и прекрасни, неискажливи нешта, на кои им нема број. Благословен да Е, зашто ми покажа со што ги дарува оние кои се плашат од Него. Навистина, Ти не ги оставаш оние кои Те бараат, Господи!“ А таа го запре старецот и не му допушти да и направи метанија, велејќи му: „Те заколнувам, оче, во Исуса Христа, нашиот Бог и Спасител, да не кажуваш никому ни збор, од ова што го слушна од мене, додека Бог не ме земе од земјава. А сега оди си со мир, и догодина пак ќе ме видиш, благодарејќи и на благодатта Божја, која не чува. Но, Господа ради, исполни ми ја оваа молба: идната година, за постот, не го поминувај Јордан, како што е тоа правило на вашиот манастир.“
Кога го слушна тоа, Зосим се восхити дека таа го знае дури и поредокот во неговиот манастир. И ништо друго не велеше освен: „Слава Му на Бога, Кој им дава големи нешта на оние кои Го љубат!“ А таа му рече: „Остани, значи, Авво, во манастирот, како што ти велам, зашто и кога би посакал, ти не ќе можеш да излезеш. А на светиот Велики Четврток, во времето на Тајната Вечера Христова, земи Ги, во светиот сад, Животворното Тело и Крвта на Христа, нашиот Бог, па дојди на онаа страна на Јордан, близу онаа населба, и причекај ме. Јас ќе дојдам да ме причестиш со Животворните Дарови, зашто не се имам причестено, од времето кога се причестив во храмот на Светиот Претеча, пред преминувањето на Јордан. А сега од се срце сакам да се причестам, па те молам: не ја презирај мојата молба, туку по секоја цена донеси ми ги Животворните Божествени Тајни, да се причестам во денот, кога Господ Своите Ученици ги направи причесници на божествената Вечера. А на Јована, игуменот на манастирот во кој живееш, кажи му: „Внимавај на себе и на своето стадо, зашто таму се прават некои работи, кои треба да се исправат. Но, сакам тоа да му го кажеш, не сега, туку кога Господ ќе ти нареди.”
Откако го рече тоа и испроси од старецот молитва за себе, таа замина во внатрешноста на пустината. А Зосим, поклонувајќи се до земја, го целива местото, каде стоеја стапките на нејзините нозе, па Го славеше Бога. Потоа се врати, величајќи и благословувајќи Го Христа, нашиот Бог. Како ја помина пустината, тој стигна во манастирот во одредениот ден, т.е. на Цветници. И таа година, тој премолчи за она што го виде и никому не смееше да каже. А во себе Го молеше Бога, пак да му го покаже тоа сакано лице. И тагуваше и очајуваше, размислувајќи колку е долга годината, и сакаше тоа време да помине брзо, како еден ден.
А кога се приближи првата недела од Светиот и Велик Пост, сите браќа се подготвија и откако, според манастирскиот обичај, направија молитва, со пеење излегоа во пустината. Но, бидејќи Зосим се разболе, тој беше принуден да остане во манастирот. И се сети како таа, преподобната, му кажа дека и да сака, нема да може да излезе од манастирот. Но после не многу денови, тој оздраве и пребиваше во манастирот. А кога браќата се вратија од пустината и се приближи Велики Четврток, Зосим направи според ветувањето: стави во мала чаша Света Причест- Пречистото Тело и Крвта Христова , па тоа го стави во корпа. Освен тоа, зеде малку суви смокви и урми и малку леќа раскисната во вода и доцна навечер отиде на договореното место и седна на брегот од реката Јордан, чекајќи ја преподобната. Иако светителката долго време ја немаше, Зосим не задрема, туку неуморно гледаше кон пустината, очекувајќи да го здогледа она што толку срдечно го посакуваше. И седејќи така, старецот си велеше во себе: „Да, не, мојата недостојност ја спречи да дојде, или, пак, веќе дошла и се вратила, бидејќи не ме најде?“ Така размислувајќи, старецот воздивна и заплака, па откако ги подигна очите кон небото, Го молеше Бога и велеше: „Господи, не ме лишувај од радоста, повторно да го видам тоа лице, кое ме удостои да го видам, за да не заминам празен, носејќи ги гревовите свои, на своја осуда.“ Бидејќи така се помоли со солзи, тој повторно почна да размислува во себе: „Што корист и да дојде, кога нема чамец? Како ќе ја помине реката Јордан и како ќе дојде при мене, недостојниот? Тешко мене, поради мојата недостојност! Тешко мене, ако бидам лишен од такво добро!“
Додека старецот така размислуваше, ете, се појави преподобната и застана на онаа страна на реката, од кадешто доаѓаше, а Зосим се исправи на нозе, сиот радосен и весел, фалејќи Го Бога. Но повторно почна да го мачи мислата, како таа ќе ја помине Јордан. Тогаш тој виде, зашто беше полна месечина, дека таа ја осени со крсен знак реката Јордан и тргна по водата и одејќи по неа, како по суво, полека му се приближуваше. Тој сакаше да и се поклони, но светителката, која сеуште одеше по водата, оддалеку му забрани, велејќи: „Што правиш, оче, ти – свештеник, па уште ги носиш и божествените Тајни.“ И тој ја послуша. А кога таа слезе од водата, му рече на старецот: „Благослови, оче, благослови!“ Тој, пак, одговарајќи со трепет, и рече: „Навистина Е праведен Бог, Кој вети дека ќе ги уподоби на Себе, оние кои се очистуваат себеси, според силата на својата молитва. Слава Ти на Тебе, Христе Боже наш, што преку оваа Твоја слугинка ми покажа, колку сум далеку од вистинското совршенство.“
Кога Зосим го изговори ова, преподобната го замоли да го прочита Символот на верата, и Господовата молитва. А кога тој го направи тоа, Светителката се причести со Пречистите и Животворни Христови Тајни, и според обичајот, го целива старецот. Потоа, подигајќи ги рацете кон небото, таа воздивна, заплака и извика: „Сега отпушти ја, со мир, слугинката Своја Господи, зошто очите мои го видоа спасението Твое!“ И тогаш му се обрати на старецот: „Прости ми, Авва Зосиме, те молам, исполни ми уште една желба: оди сега во својот манастир, осенет од Божјиот мир, а идната година, дојди повторно на оној поток, каде првпат разговаравме. Дојди, те молам, дојди Господа ради, и пак ќе ме видиш, како Што сака Господ.“ А тој на тоа и одговори: „Би сакал, ако е можно, да одам по тебе и да го гледам чесното твое лице. Но те молам, исполни ми ја мене, старецот, оваа единствена молба: Земи малку од храната што ја донесов овде.“ И како и го рече тоа, ја понуди со она што го имаше донесено во корпата. Таа со прстите зеде три зрна леќа, ги стави во устата, и рече: „Доста е ова за духовната благодат, која ја чува неосквернета природата на душата.“ И пак му се обрати на старецот: „Моли Го Господа за мене, оче мој, моли, спомнувајќи ме секогаш мене, бедната!“ А тој се поклони пред нејзините нозе, и ја молеше и самата да Му се моли на Бога за Црквата, за царевите и за него. Измолувајќи го ова од неа со солзи, тој ја остави да си замине, а самиот липаше и плачеше; зашто не смееше долго да ја задржува, иако посакуваше, бидејќи таа неизоставно сакаше да си замине. И таа, штом ја осени повторно Јордан со крсниот знак, ја помина, одејќи по водата, како и првиот пат. Тогаш старецот се врати, обземен од радост и голема стравопочит. Притоа се прекоруваше себеси и длабоко жалеше, што не го дозна името на преподобната. Но, се утеши со надежта дека ќе го дознае идната година.
И кога помина една цела година, Зосим тргна повторно во пустината, откако претходно исполни се, според обичајот, и брзаше кон она чудесно создание. По долгото патување низ пустината, тој забележа некои знаци, кои му покажуваа дека местото што го бара е тука некаде, во близина. И тој се вртеше де лево, де десно, барајќи ја со очи светителката. Но, кога виде дека таа од никаде не се појавува, му бликнаа солзи и подигајќи ги очите кон небото, тој Му се помоли на Бога, велејќи: „Покажи ми го, Господи, своето неукрадливо богатство, што си го сокрил во оваа пустина! Покажи ми го ангелот во тело, со кого не е достоен да се спореди ни целиот свет.” Така молејќи се, тој стигна до потокот и кога застана покрај него, тој на источната страна ја здогледа преподобната, како лежи мртва, со раце прекрстени на градите и со лице свртено кон исток.Тој и притрча и со своите солзи почна да и ги мие нозете на блажената, бидејќи не се осмелуваше да се допре до некој друг дел од нејзиното тело. Откако долго плачеше и ги изговори потребните псалми, тој изврши и опело. И се праша себеси: „Дали да го погребам телото на преподобната?Дали ќе и биде тоа угодно на блажената?“ И додека така во мислите се прашуваше себеси, тој над нејзината глава го забележа напишано ова: „Погреби го, Авва Зосиме, на ова место, телото на смирената Марија, предај му го правот на правот! Моли Го Господа за мене; Се упокоив на први април, во самата ноќ на спасоносното страдание Христово, по причестувањето со божествените Тајни.” (Преподобна Марија се упокоила во 522 година.)
Кога го прочита овој напис, старецот најпрво се запраша, кој го напишал ова. Зашто таа, како што самата му имаше кажано, не знаеше да пишува. Но, многу се зарадува што го дозна името на преподобната. А, дозна и тоа дека таа минатата година, во истата ноќ кога се причести, стигнала до потокот, до кој, тој самиот мораше да патува дваесет дена, и веднаш си заминала кај Бога.
Славејќи Го Бога и топејќи ги со солзи земјата и телото на преподобната, старецот си рече во себе: „Време е, оче Зосиме, да го извршиш она што ти е наредено. Но, како ќе ископаш гроб, кога немаш ништо во рацете?“ И како го рече тоа, тој здогледа, недалеку од себе, еден мал стап, го зеде и започна со него да копа. Но, земјата беше сува и копајќи, старецот се мачеше и препотуваше, но ништо не можеше да направи. И кога воздивна силно од длабочината на срцето, тој здогледа огромен лав, како стои покрај преподобната Марија, и и ги лиже нозете. Тоа силно го уплаши, особено кога се сети, како блажената му рече дека никогаш не видела ѕверови. Но штом се прекрсти, старецот поверува дека покојната, со својата сила, ќе го сочува неповреден. Во тој миг лавот почна кротко да се приближува кон старецот, умилкувајќи се и како божем поздравувајќи го. Зосим тогаш му рече на лавот: „Лаву, бидејќи големата покојница ми нареди да го погребам нејзиното тело, а јас сум стар и не можам да ископам гроб, ниту ги имам потребните алати за копање; а и мојот манастир е многу далеку, па не би можел да се вратам брзо со алати, тогаш ти ископај гроб со твоите шепи, за да го предадеме на земјата телото на преподобната.“
Штом лавот го слушна тоа, веднаш со предните нозе ископа дупка, толку голема, што да може во неа да го собере телото на блажената. А старецот повторно со солзи ги облеа нозете на преподобната и многу и се молеше, таа да се моли за сите. И го погреба нејзиното тело со истата онаа искината облека, што тој самиот и ја дофрли, тогаш кога прв пат ја сретна. Потоа си заминаа и обајцата. Лавот како кротко јагне се оддалечи во внатрешноста на пустината, а Зосим се врати во својот манастир, непрестајно благословувајќи и славејќи Го Христа, нашиот Бог.
Кога дојде во манастирот, Зосим им раскажа на сите за преподобна Марија, не премолчувајќи ништо што виде и слушна од неа. И сите се восхитуваа, слушајќи за големите дела Божји, и со страв, вера и љубов почнаа да прават помен и да го празнуваат денот на упокојувањето на преподобна Марија. А игуменот Јован, по зборовите на преподобната, најде некои на кои им беше потребно духовно исправување, и со Божја помош ги поправи.
Зосим го мина својот живот богоугодно, и кога наврши близу сто години, тој го заврши во манастирот својот привремен живот, и отиде во вечноста кај Господа. И монасите од тој манастир го чуваа ова житие на преподобна Марија, едни на други си го раскажуваа на општа полза за сите слушатели. Само не го имаа запишано. А јас, вели Св. Софрониј, го запишав тоа житие од нив. Ако, пак, некои други подобро го запишале житието на преподобна Марија, јас за тоа уште ништо немам дознаено. Но и јас, колку што можев, според своите сили, го запишав ова житие, држејќи се само до вистинитата повест. А Бог, Кој твори прекрасни чуда и со големи дарови им возвраќа на оние што Му прибегнуваат со вера, нека ги награди оние кои со духовна полза ја читаат ова повест и оние кои ја слушаат, и оној што се потруди да ја запише, и нека ги удостои со уделот на оваа блажена Марија, сите кои од памтивек Му угодиле со богомислие и трудови. Да Му одадеме и ние пофалба на Бога, вечниот Цар, и да не удостои да најдеме и ние милост во денот на Судот, во Христа Исуса, нашиот Господ, Кому Му прилега секаква слава, чест и моќ и поклонение, со Отецот и Пресветиот и Животворен Дух, сега и во сите векови, амин.
Светите Отци се вистински наставници и учители во раководењето на монасите и поправањето на сите нивни мисли, чувства и идеи, на сите стари и одамна направени гревови во таканаречените братства. Колку е тешко тоа војување, се гледа од житието на св. преподобна Марија Египетска.
Светата Православна Црква, освен денот на нејзиното претставување, 1/14 април, за празнување одредила и цела една седмица, заедно со неделата на св. Марија Египетска, земајќи ја Преподобната како образец на вистинското покајание, пример на полно самоодрекување и издигнување, од најнискиот гревовен пад, до најголемите духовни височини, прославувајќи го, на овој начин, нејзиниот голем подвиг.
Преданието за житието на св. преподобна Марија Египетска е запишано од Ерусалимскиот Патријарх, Св. Софрониј, кој управувал со Ерусалимската катедра од 634 до 644 година, по Господа Исуса Христа. Заедно со својот учител, блажениот Јоан Масх, св. Софрониј уште како млад монах, кон крајот на VI и почетокот на VII век, ги обиколиле речиси сите свети манастири во Палестина, Сирија и Египет и се запознале со животот и подвизите, не само на современите монаси, туку и на претходните поколенија на подвижници. Плод на нивното благочестиво поклоничко патешествие била познатата книга „Лимонариј“ или уште позната како „Духовен Лак“, во која е опишано патешествието на двајцата монаси и се запишани житијата и подвизите на источните подвижници.
Житието на Св. преподобна Марија Египетска е напишано истовремено, или малку подоцна од „Духовен Лак“, но очигледно запишувањето на житието било поттикнато од чудото за време на благочестивото странствување. Со литературните својства и писателско мајсторство, „Житието на св. Марија Египетска“ е еден прекрасен бисер во византиската духовна литература.
Светиот Патријарх, Софрониј Ерусалимски е автор и на други духовни дела. Како ревносен заштитник на светата православна вера и како вистински поборник, тој се грижел и се борел за чистотата на православието, против ереста на монотелитите (оние кои празнувале само една божествена волја во Богочовекот, Господ Исус Христос), тој составил и едно соборно послание против еретиците. На свиканиот 6-ти Вселенски собор, во 680 година, тоа послание било прочитано од пратеникот и претставникот на тогашниот Еруслимски Патријарх Теодор, Архиѓаконот на Светата Ерусалимска Патријаршија, Андреј, ученик и воспитаник на веќе покојниот Св. Патријарх Софрониј. Св. Андреј Критски го зел со себе и го претставил пред Соборот „Житието на св. Марија Египетска од Св. Патријарх Софрониј“ и својот Велик покаен канон, напишан од сопствената рака.
Оттогаш, на 6-от Веселенски собор, во Цариград, Светата Православна Црква го вклучила во великопосното богослужение и Великиот покаен канон на св. Андреј Критски, во кој, дел од стихирите се посветени на покајниот подвиг на Св. Марија Египетска. Тоа подразбира и целосно читање на Канонот на утрената богослужба во четвртокот од петтата седмица на Великиот пост, кога се чита и нејзиното житие и тоа богослужение се нарекува „подвиг во чест на св. Марија Египетска“, т.е. стоење во нејзина чест, а петтата недела од Великиот пост целосно е посветена на неа.
Да не очајуваме, браЌа, за своето душевно спасение, зашто нема грев, што Бог не го простува, освен богохулството против Светиот Дух, и доволно е само да се пројави потребното покајание во светата Православна Црква, преку Тајната Покајание.
Духовното искуство на светата Православна Црква учи, дека телесниот грев на блудството и развратот доведуваат до пеколот и широката река на телесниот разврат води голем дел од човештвото кон бездната на адот.
Треба да се знае дека телесниот разврат го осквернува не само телото на човекот, туку и го жалости Божјиот Дух, Кој живее во него, а особено кај оние христијани, кои го примиле Светото Крштение. Тоа е токму една цел од намерите на ѓаволот- да го обессили Божјиот народ, православните христијани, за да се отвори патот за сатанското царство среде човечкото општество.
Телесниот разврат го влече со себе и гревот на убиството на неродените зачнати деца, како несреќни жртви на развратот, така што развратниците, освен за телесниот грев, ќе одговараат пред Судот и за убиството на неродените деца.
Особено во наше време, кога телесниот разврат бесрамно се фали и кога постојано потсетува на духовната смрт, корисно е да се спомне заборавениот пример на покајанието и достигнувањето на благодатно осветување, како што може да се види во житието на Марија Египетска. На тој начин, оние кои згрешиле,се поттикнуваат да се покајат и да не грешат повеќе, а тие кои се соблазнуваат од гревот и се подготвени да го направат, се опоменуваат да се борат против нечистите желби и помисли и да се погрижат да водат целомудрен живот, – или во чистотата на христијанскиот брак или пак во светоста на воздржанието. Во спротивно, ќе платат за својот разврат со срамни и смртоносни болести за време на земниот живот и ќе се најдат во вечната смрт на адот, по смртта.
Да не заборавиме, браќа, дека Бог дојде да ги повика грешниците кон покајание и спасение, и дека често пати, митарите и грешниците, поради своето големо покајание, ги испреваруваат праведниците во царството небесно.
По молитвите на преподобната мајка Марија Египетска, и на преподобниот отец наш, Андреј Критски
Господе Исусе Христе, помилувај и спаси не!Амин!
Крај и слава на Бога!
***************************************
Гледајќи ја иконата на св. Марија Египетска, можеме да забележиме траги од нејзината поранешна убавина. Бидејќи не сум ниту зограф, ниту пак ученик по иконопис, не сум сигурен колку е ова точно и, претпоставувајќи дека сум во право, не знам колку често може да се сретнат одблесоци од поранешните животи на светите во нивните икони. Размислувајќи за сето ова малку подлабоко, се прашувам да не случајно имам извртена перспектива на случајот.
Можеби не се забележуваат трагите од претходната убавина на Марија, убавина која ѝ овозможила да биде позната и успешна проститутка. Што ако нејзината поранешна, телесна убавина сама по себе е потсетник за нејзината првична убавина и икона на нејзината есхатолошка убавина?
Дозволете ми да објаснам.
Во евлогитарионот [Ευλογητάρια, ангелскиј собор] на погребната служба, пееме во име на упокоените, и самите себе:
Од дамнини ме создаде ни од што и со Твојот божествен лик ме удостои, но јас ги прекршив Твоите заповеди, и ти во земјата од која бев земен ме врати; подари ми го Твојот лик, мојата дамнешна личота.
Молитвите кои ги принесува Црквата во име на упокоениот побаруваат од нас да согледаме две нешта истовремено. Гледаме назад, кон Адама, во неговата [и наша] древна или првична убавина. За Отците на Црквата, да се биде човек, значи да се биде облечен во божествена светлина; да се биде човек, значи да се свети со огнот на божествената слава, како Христос на Тавор.
Поради неговиот грев, Адам ја изгубил оваа убавина, но не само за себе, туку и за сите нас. Сите ние сме лишени од древната и првична убавина. Секој од нас, на овој или оној начин, е обезличен од гревот.
Но истовремено, иако обезличени, ние не сме ја изгубиле таа древна и првична убавина неповратно. Повторно преку јазикот на Отците, и покрај тоа што сме го изгубиле подобието Божјо, ние сепак сме создадени според Неговиот лик. Така, и покрај тоа што не сум повеќе облечен во божествена слава, сепак во мене останало нешто од Бога, постои едно сеќавање, трага која се задржала од поранешната убавина. Психолошки гледано, кога јас, или другите, наѕирам во она што сум го изгубил, чувствувам срам. Овој срам за мене е постојан извор на болка, секогаш одново ја проживувам фрустрацијата од бивањето нешто помало од тоа што [вистински] сум.
Повеќето од оние кои се впуштиле во сексуална трговија – повеќето од оние кои, слично на Преподобната, заработуваат за живот разменувајќи сексуални услуги за пари, дрога, алкохол, место за преспивање, па дури и добар збор, – истото го прават затоа што им била нанесена длабока рана во детството. Зарем чудно би било кога, како и со многу други сексуални работнички, Марија и самата била жртва на една таква рана? Зарем е толку тешко да се поверува дека некој ја искористил нејзината ранливост, нејзината слабост, против неа, и на тој начин го смешал Адамовиот срам во неа?
Токму нејзиното искуство со длабочината на човековиот срам е она што ја прави Преподобната толку добар пример за нас, како што се приближуваме не само кон крајот на Великиот Пост, туку и кон почетокот на Страстната Седмица. Сите ние Му приоѓаме на Христа носејќи го во себе незамисливиот товар на срамот. И секој еден од нас го притајува овој срам не само од другите, но и од себе. Да бидам искрен, бивајќи исплашен од моите гревови, јас не можам да го поднесам споменот – остатокот – од мојата древна и првична убавина.
Како што реков, на иконата на св. Марија Египетска можеме да забележиме траги од нејзината претходна убавина. Но тоа е убавината која постоела под нејзината грешност. Во иконата ни се наѕира убавината која, во нејзиниот претходен живот не можела да ја поднесе, што придонело до тоа таа да започне да се проституира.
Оваа изгубена, древна и првична убавина, сепак, не е целата приказна ниту за Марија, ниту пак за нас. Исто како што не гледаме на Христа само според Адама, туку на Адама според Христа, на ист начин не можеме да ја согледаме нашата претходна убавина просто гледајќи наназад кон Адама. Мораме да се гледаме и самите себеси гледајќи напред, кон Христа.
Убавината со која Адам бил даруван во Градината била само предвкус, ветување за убавината која можел да ја добие во животот кој доаѓал. Дури и во гревот, трагите на таа древна и првична убавина остануваат, затоа што таа е првото и основно ветување за она што ќе дојде. Кога јас не сум внимателен, а искрено, дури и кога сум внимателен, го губам од вид ова ветување за мојот живот, а со тоа и животот на ближниот. Мислам дека токму оваа заедничка заборавеност е извор на речиси сите човечки страдања. А оваа првична убавина и ветувањето кое ми го носи ги заборавам поради постојаното искушение на срамот кое ме тера да се повлечам во себеси; срамот ме принудува да ги затворам очите, дури и да му го свртам грбот на мојот ближен кој во неговото страдање, пред мене го објавува и обзнанува и моето страдање.
Философот Габриел Марсел [20 век] вели дека надежта се разликува од оптимизмот. Оптимистот гледа на животните потешкотии и си замислува дека е изземен од сето тоа затоа што – од било која причина – тој е посебен. Оптимизмот е нарцистичен и себе-возвеличен, и преку него му нанесувам штета на ближниот. А надежта, како што пишува Марцел, „се создава преку едно ние и за едно ние. Во искушение сум да речам дека во основа, надежта е хорска [односно, создадена за заедница на луѓе]“.
Да се вратам на она што го реков на почетокот. Во иконата на преподобна Марија Египетска може да забележиме траги од нејзината поранешна убавина. Но не онаа убавина што светот ја величи, туку нејзината древна и почетна убавина. И не само тоа. Во нејзината икона има и блесок на една трајна убавина, убавината на надежта.
Во Христа,
Отец Григориј Џенсен [авторот е доктор по психологија и православен свештеник]
Извор: http://agapi.mk/nedela-marija-egipetska/
***********************************
Јас ја љубам Марија Египетска. Ја љубам и крај. Од моментот кога го прочитав нејзиното житие, не поминува недела без да помислам на неа. Кога го читав нејзиното житие во петтата седмица од постот во полутемнина, на свеќи, подзастанував неколку пати и подголтнувајќи си ги бришев солзите.
Илјадници мисли ме совладуваат во врска со оваа жена. Една или две од нив ми се чинат важни. Прво, ме боли тоа што, луѓе каква што била Марија до покајанието има и ќе има навистина многу. Јасно е дека, покрај покајаните митари и блудници, кои се опишани во Евангелието, имало и уште илјадници други што не се поправиле. Ваквите луѓе живеат во опасност. Тие висат над бездна, секојдневно – а уште и секојноќно – потопувајќи се во адската реалност.
Она што на обичниот човек треба да му се докажува, на тврдоглавиот грешник му е јасно и без дополнителни аргументи. Наркоманите, на пример, знаат дека адот постои: тие во него живеат. И проститутките знаат дека постои ад. Тие го знаат тоа, но не со умот. Со умот се убедени во спротивното. Тоа го знае нивната душа. Невозможно е душата да се измами, таа страда од неприродно живеење, од стотици партнери, кои се менуваат како чорапи. Со умот си измислиле некакво оправдување, и го носат со себе како беџ. Но душата е над логиката, таа знае повеќе. Тоа сознание ги гризе блудниците одвнатре, и затоа тие или пијат или се боцкаат. Низ текот на сето ова време Марија им го покажува патот кон излезот на милион такви луѓе. Зошто не одат по тој пат? Мене тоа ме мачи.
Знаете што е тоа што ме фасцинира кај нив, кај оние непокајаните? Чесноста. Воопшто, блудниците се чесни. Тие немаат потреба да се преправаат, сите за нив и онака сè знаат. Според авва Доротеј, може да се лаже со зборови и со живот. Да се лаже со зборови – тоа е јасно. Да се лаже со живот – тоа е измама. Тоа е ситуација во која развратникот глуми целомудреност, сржавецот и крвопиецот – добротвори. Од вториот начин на лажење, проститутките се ослободени. Кога „обичните“ луѓе биваат вклучени во многу гревови, но се трудат да изгледаат како пристојни луѓе, блудниците воопшто не се преправаат. Подолу не можат да паднат, и наоѓајќи се на дното, можат да бидат крајно искрени.
Пазете се од разговор со нив за моралот. Тие, како одводни канали на општеството, знаат сè за она што се случува во него. Ја знаат вистината за „високопочитуваните мажи“ и за „жените со беспрекорна репутација“. Вознемирената проститутка може секого да издаде. Таа е на дното, и цврсто потпирајќи се на него, може да ја каже целата вистина.
Марија не земала пари за блудничењето. Помислата на тоа многу ме потресува. Во тоа е коренот на нејзиното спасение. Таа чесно мислела дека смисолот на животот се телесните насладувања. Нејзиниот незамислив блуд е искрена самореализација. Како што градинар-аматер не зема пари за одгледување на цвеќиња, или уметник-аматер црта но не за заработка, туку за своја душа, така Марија пропаднала во блудот поради самиот блуд, а не поради заработка. Ако кон целта за развратот, ја додала целта за среброљубие, тогаш не би се извлекла од тоа мочуриште никогаш.
Мноштво жени кои напразно си го трошат животот, го прават тоа затоа што „им се допаѓа“. Тоа што „немаат време за себе“ и тоа што „мора да се хранат децата“ се измислени изговори кои доаѓаат од умот. Многумина од нив не го напуштаат нивниот проклет начин на живот, затоа што ништо друго не знаат да прават, не сакаат и не можат да живеат поинаку, се навикнале на празнината и евтиниот раскош на својата професија.
Случајот не бил таков со Марија. Ова голема жена знаела да преде и да ткае, можела да се прехрани себеси во периодот на нејзиниот блуден живот. Таа успеала да не заработува од она, за коешто го сметала за цел и суштина. Кога Бог ѝ ја открил вистинската цел на животот и вистинската суштина на нејзиното минато, таа храбро тргнала напред, не свртувајќи се назад, и денес може да се моли за нас.
Патем, таков бил и Павле. Тој чесно ги мразел христијаните, со целата душа го возљубил законот, и сè што правел правел до крај. Мислам дека таквата одлучна и пламена природа втренчено ја гледа Христос. Христос бара такви луѓе – искрено заблудени, ревносни во своите грешки, но одлучни, целовити, и не лажливи. Сезнајниот Христос од нив подготвува светилници за целиот свет.
Многумина од нас се гнасни и гнили, не затоа што грешат, туку затоа што грешат и се каат со половина душа, со половина сили, едвај некако. Лермонтов рекол:
И ненавидим мы, и любим мы случайно, Ничем не жертвуя ни злобе, ни любви. И царствует в душе какой-то холод тайный, Когда огонь кипит в крови.
Во овие стихови на Лермонтов одекнува Апокалипсата. Господ обвинува некои луѓе за тоа што не се ниту жешки, ниту ладни. Ги знам делата твои: ти не си ни студен, ни жежок; о, да беше студен или жежок! Така, бидејќи си млак, и не жежок, ниту студен, ќе те изблуам од устата Своја (Откр. 3, 15-16). Марија цел живот била жешка, и тоа е точката, во којашто таа и Бог се сретнале.
Одењето по вода и познавањето на демони, прозорливоста (она што го читaме во нејзиното житие) се нешта за кои не сум најмногу заинтересиран. Сето тоа се надворешни знаци за внатрешната победа. Таа себе се победила. Таа го направила тоа што, во очите на сите мудреци, па каде и да живееле, вреди повеќе од добиена војна.
Ликот на оваа голема жена влезе во крвта на нашиот народ. Можеби, таа со светлината на нејзината светост го озарила Фјодор Михајлович, кога пишувал за Соња Мармеладова. Можеби на неа мислел Пастерњак, кога пишувал за Магдалина:
Чуть ночь, мой демон тут как тут, За прошлое моя расплата. Придут и сердце мне сосут Воспоминания разврата, Когда, раба мужских причуд, Была я дурой бесноватой, И улицей был мой приют.
Во нашиот говор, постојат гупави, лигави прашања. Едно од нив: Кого љубиш? Дрдорливите баби им го поставуваат на нивните галени внуки. А тие, вљубените, со светнати очи, постојанот го имаат тоа на уста. Мене ме плаши ова прашање. Но, ако ноќе ме разбудат и ме прашаат „кого љубиш?“, веројатно ќе им речам „ја љубам Марија Египетска“. Ја љубам и крај.
Oтец Андреј Ткајчов
Извор: http://agapi.mk/kogo-ljubis/
******************************************
Моралот во областа на полот
А сега треба да видиме каков е односот на христијанскиот морал кон сексуалните односи и што е тоа што христијаните го нарекуваат целомудрие. Христијанското целомудрие не треба да се меша со општествените правила на скромност, пристојност или добро однесување. Правилата на пристојност определуваат до кој предел е допустливо да се разголува човечкото тело, какви теми можат да бидат допирани при разговор, какви изрази се соодветни со обичаите на одреден круг. Нормите на целомудрието се едни и исти за сите христијани во сите времиња; правилата, пак, на пристојност се менуваат. Девојка од пацифичките острови, едвај покриена со облека, и викторијанска леди во долга облека, затворена до врвот на вратот, можат во ист степен да бидат пристојни или скромни според стандардите на општеството во кое живеат. И двете, независно од облеката што ја носат, можат да бидат еднакво целомудрени (или развратни). Зборовите и изразите со кои се служеле целомудрените жени во времето на Шекспир, во 19 век можеле да се слушнат само од жена, којашто се загубила себеси. Кога луѓето ги нарушуваат правилата на пристојност, прифатени во општеството, со цел да распламтат страст во себе или кај другите, тие извршуваат престап против моралноста. Ако ги нарушуваат тие правила од невнимание или поради незнаење, тогаш се виновни само за лоши манири. Ако тие ги нарушуваат овие правила намерно, како што често се случува, за да ги шокираат или збунат другите, тоа не секогаш говори за нивната развратност, колку за нивната злоба.
Само лошиот човек чувствува задоволство кога ги поставува другите во незгодна ситуација. Јас не мислам дека прекумерно високите строгости и норми на пристојност служат како доказ за целомудрието и му помагаат, па затоа денешното упростување и олеснување на тие норми го пофалувам, а не го осудувам. Сепак, тука постои и една непријатност: луѓето од различна возраст и различен вид имаат различни стандарди на пристојност. Се појавува недоразбирање. Мислам дека старите луѓе или старомодните луѓе треба многу претпазливо да судат за младите. Не треба да мислат дека младите или „еманципираните“ се изопачени, ако (според старите стандарди) тие се однесуваат непристојно. И обратно, младите не треба да ги нарекуваат старите нетолерантни или пуританци, ако овие не можат да ги прифатат новите стандарди. Ако ние би посакале кај другите да го видиме сето добро што тие го имаат и ако правиме сè што можеме, за тие „другите“ да се чувствуваат колку што може полесно и поудобно, ќе се решат многу проблеми.
Целомудрието е една од најнепопуларните христијански добродетели. Тука нема исклучоци; христијанското правило гласи: „Или жени се и запазувај апсолутна верност кон сопругата (сопругот), или запазувај потполно воздржание“ (види 1Кор 7,8-12). Тоа е толку тешко и толку им противречи на нашите инстинкти, што се појавува заклучокот: или Христијанството не е во право, или со нашите сексуални инстинкти во нивниот сегашен вид нешто не е во ред. Или ова, или другото. Секако, како христијанин мислам дека нешто не е во ред со нашите сексуални инстинкти.
Но, имам јас и други основи. Биолошката цел на сексуалните односи се децата, како што биолошка цел на хранењето е одржувањето на организмот. Ако јадеме кога сакаме и колку сакаме, тогаш, најверојатно, ќе изедеме навистина многу, но не катастрофално многу. Еден човек може да јаде за двајца, но не и за десетмина. Апетитот ја преминува границата на биолошката цел, но не прекумерно. Но, ако младиот човек му даде слобода на сексуалниот апетит и ако од секој акт се раѓа дете, тогаш за десет години тој млад човек ќе може да насели еден мал град со свои потомци. Тој апетит несразмерно излегува од границите на своите биолошки функции. Да го разгледаме ова од друга страна. Вие лесно можете да соберете огромна толпа на претстава со стриптиз. Секогаш ќе се најдат такви што ќе сакаат да погледнат како се разголува жена. Да претпоставиме дека сме дошле во некоја земја, каде театарот може да се наполни со гледачи, кои се собрале заради една чудна глетка: на сцената стои јадење покриено со салфета, потоа пополека го креваат, постепено откривајќи ја салфетата за погледите; и, пред да се изгаснат театралните огнови, секој гледач ќе види дека таму има јагнешки бут или парче шунка. Нема ли да ви дојде на ум, дека жителите на таа земја имаат проблем со апетитот? А ако некој воспитан во друг свет види стриптиз, зар нема да помисли дека нешто не е во ред со нашиот сексуален инстинкт?
Спорејќи со мене, еден човек забележа дека, ако пронајде таква земја, тој би заклучил дека народот во таа земја гладува. Тој сакаше да каже дека привлечноста кон стриптизот не е подобно на сексуално извратување, туку попрво на сексуален глад. Се согласувам дека, ако во некоја земја луѓето пројавуваат жив интерес кон разголувањето на бут, тогаш едно од објаснувањата е – гладот. Но, да појдеме понатаму и да ја провериме нашата хипотеза, дознавајќи дали многу или малку јадат жителите во таа земја. Ако набљудувањата покажат дека тие јадат многу, ќе треба да се откажеме од првата хипотеза и да побараме друго објаснување. Така и со односот меѓу сексуалниот глад и интересот кон стриптизот: треба да се види, дали сексуалното воздржание од нашиот век го надминува сексуалното воздржание од другите векови, кога немало стриптиз. Не, не го надминува. Контрацептивните средства остро го намалија ризикот поврзан со сексуалните прекумерности и со одговорноста за нив и во бракот и надвор од бракот; општественото мислење стана многу пофлексибилно кон незаконските врски, па дури и кон перверзиите споредено со сите други векови по паганските времиња. Затоа хипотезата за „сексуален глад“ не е единственото објаснување. Секој знае дека сексуалниот апетит, како и секој друг, се стимулира со прекумерности. Веројатно гладниот многу размислува за јадење. Но многу размислува и стомакоугодникот.
И уште едно, трето нешто. Малкумина сакаат да го јадат она што не е погодно за јадење, или да прават нешто друго со храната. Со други зборови, изопачениот апетит е крајно редок. А сексуално изопачени има многу, тие едноставно нè плашат и со тешкотија се предаваат на лечење. Јас не сакам да навлегувам во сето тоа, но ќе мора. Ќе мора, затоа што последниве 20 г. секојдневно нè хранеа со извесна лага за сексот. До мачнини ни повторуваа дека сексуалната желба е правилна, како и секое друго нешто; нè убедуваа дека, ако се откажеме од глупавата викторијанска идеја да ја потиснуваме таа желба, сè во нашиот човечки сад ќе стане добро. Тоа не е вистина. Штом ќе се оттргнете од пропагандата и ги погледнете фактите, ќе видите дека тоа е лага.
Ви велат дека сексуалните односи се во состојба на хаос затоа што биле потиснувани. Но, последниве 20 г. нив не ги потиснуваат, за нив насекаде отворено се говори постојано, а тие не се нормализирале. Ако целата беда е во тоа што ги потиснувале и замолчувале, со настапувањето на слободата тој проблем би требало да се реши. Сепак, го нема тоа. Мислам дека сè било наопаку: некогаш, на самиот почеток, луѓето почнале да го избегнуваат тоа прашање токму затоа што излегувалo од контрола и предизвикувал диво недоразбирање.
Современите луѓе велат: „Во сексуалните односи нема ништо срамно“. Тие можат да мислат на две нешта. Можат да имаат предвид, дека нема ништо срамно во тоа луѓето да се репродуцираат на определен начин, кој е поврзан со задоволство. Ако е тоа, тогаш тие се во право. Христијанството е согласно со тоа. Бедата не е во начинот, ниту во задоволството. Во древноста христијанските наставници велеле: „Ако човекот не паднал, тогаш тој би доживувал поголемо задоволство од сексуалните односи, отколку денес“. Да, простите христијани ни наметнаа дека, од аспект на Христијанството, телото, сексуалните односи, физичките задоволства – се лоши сами по себе. Луѓето што мислат вака воопшто не се во право. Христијанството ако не е и единствената религија која добро се однесува кон телото и смета дека материјата е добро нешто; дека Самиот Бог еднаш се облече во човечко тело; дека ќе ни биде дадено некакво ново тело дури и на небесата и тоа тело ќе стане суштествен дел од нашата радост, убавина и сила. Христијанството го возвеличило бракот повеќе од која било друга религија и речиси сите големи поеми за љубовта се напишани од христијани. Ако некој вели дека сексуалните односи се зло, Христијанството тука се спротивставува. Но кога луѓето говорат: „Во сексуалните односи нема ништо срамно“, тие најверојатно мислат дека нема ништо лошо во тоа, какви се тие односи денес.
Ако тие го имаат ова предвид, тогаш мислам дека не се во право. Денешната состојба е навистина многу срамна. Нема ништо срамно во насладата од храна; но би било многу срамно за човештвото, доколку половина од земјината топка ја направи храната главен интерес на својот живот и го поминува времето гледајќи нејзини слики, оближувајќи се и лигавејќи се. Не сакам да кажам дека ние сме виновни за сево ова. Ние страдаме од повредена генетика, која ни ја предале предците. Освен тоа, пораснавме под грмотевици на проповеди што повикуваат кон невоздржание. Има луѓе, кои заради профит, сакаат нашите сексуални инстинкти постојано да бидат возбудени, затоа што човекот, обземен од наметната идеја или страст, тешко дека е способен да се воздржи да не троши со цел да ја задоволи неа. Бог ја познава нашата состојба и, кога Он ќе нè суди, ќе го има предвид сето она што сме го преодолевале. Важно е само искрено и упорно да сакаме да го победуваме тоа.
Ние не можеме да се исцелиме пред да го посакаме тоа. Оние што навистина бараат помош, тие ја добиваат. Но, на многу современи луѓе дури им е тешко да го посакаат тоа. Лесно е да се мисли дека нешто посакуваме, кога во суштина не го сакаме истото. Уште одамна еден познат христијанин рекол, дека кога бил млад постојано се молел Бог да го обдари со целомудрие. Но само после многу години сфатил дека, кога неговите усни шепотеле: „О, Господи, направи ме целомудрен“, срцето додавало: „Само, Те молам, не сега“. Истото може да се случи и со молитвите за другите добродетели.
Нам ни е особено тешко да посакуваме целомудрие од три причини; не зборувам веќе за негово достигнување.
Како прво, нашата повредена природа, демоните што нè искушуваат и целата пропаганда на похотта, обединувајќи се, ни внушуваат дека желбите на кои се противиме се толку природни, разумни, полезни, дека спротивставувањето ним е еден вид ненормалност, речиси извратување. Реклами по реклами, филмови по филмови, романи по романи склоноста кон сексуалните прекумерности ја поврзуваат со физичкото здравје, природноста, младоста, со отворениот и весел дух.
Таа паралела е лажлива. Како секоја силно активна лага, таа е смешана со вистина, за којашто говоревме: сексуалниот порив сам по себе (без прекумерности и извратувања) е нормален и здрав инстинкт. Лагата е во претпоставката, дека секој сексуален акт што го посакувате во секој момент е здрав и нормален. Дури и да го ставиме Христијанството на страна, од аспект на елементарната логика тоа нема смисла. Зашто допуштањето на сите желби води кон импотенција, болести, љубомори, лаги и сè она што воопшто не се согласува со здравјето, веселиот дух и отвореноста. За да се достигне среќа дури и во овој свет, неопходно е колку што е можно повеќе воздржание. Затоа нема основа да се мисли, дека секоја силна желба е природна и разумна. Секој цивилизиран човек кој здраво размислува треба да има некакви принципи, со чие раководство едни желби ќе остварува, а други ќе отфрла. Некој човек се раководи од христијански принципи, друг – од хигиенски, трет – од социјални. Сегашниов конфликт се случува не меѓу Христијанството и „природата“, туку меѓу христијанските принципи и принципите за контрола на „природата“. Зашто „природата“ (т.е. природните желби) на еден или друг начин ќе треба да се контролираат, доколку не сакаме да си го уништиме животот. Да, христијанските принципи се построги од другите. Но, самото Христијанство на верникот му помага да ги запазува нив, додека пазејќи ги другите принципи, вие нема да добиете никаква помош однадвор.
Како второ, многумина ги плаши самата мисла за тоа, сериозно да го прифатат христијанското целомудрие, бидејќи мислат (уште пред да се обидат) дека тоа е невозможно. Но, што и да практикуваш, не треба да размислуваш дали тоа е возможно. Човекот не размислува над испитната задача, туку се обидува да стори сè што може (за да ја реши). Дури и најнесовршениот одговор некако ќе го оценат; но ако не се одговори на прашањето, нема да има ниту оцена. Не само на испити, но и во војна, на лизгалиште, на планина; кога учиме да пливаме или да возиме велосипед, дури и кога закопчуваме тесна јака со замрзнати прсти честопати го правиме она што изгледало невозможно, пред да се обидеме. Чудесно е на што сè сме способни, кога неопходноста ќе нè натера.
Можеме да бидеме уверени во тоа, дека совршеното целомудрие, како и совршеното милосрдие, не може да се достигне само со човечки усилби. Ќе треба да се побара Божјата помош. Дури потоа, откако ќе ја побараме, долго време можеби ќе ви изгледа дека не ја добивате таа помош или ја добивате многу малку. Не паѓајте со духот; секој пат кога ќе паднете, барајте прошка, соземете се и направете нов обид. Многу често Бог на почетокот не ја дава самата добродетел, туку сили за нови обиди. Колку и да е важна добродетелта на целомудрието (или храброста, или праведливоста, или кое било друго достоинство), самиот процес во нас развива такви душевни навики, коишто се уште поважни. Тој процес нè ослободува од илузиите и нè учи во сè да се потпираме на Бога. Се учиме на тоа, дека не можеме да се потпираме на самите себеси дури и во нашите најдобри моменти, дека при најужасните неуспеси не треба да очајуваме, бидејќи се простени. Единствена фатална грешка ќе биде да се помириме со тоа какви сме и да не се стремиме кон совршенство.
Како трето, луѓето често погрешно го разбираат она што во психологијата се нарекува „потиснување“. Психологијата учи дека „потиснатите сексуални инстинкти“ претставуваа сериозна опасност. Но, зборот „потиснат“ е технички термин. Тоа не значи „пренебрегнат“ или „отфрлен“. Потиснатата желба или мисла се отфрла во потсвеста (обично многу рано) и може да возникне во сознанието (свеста) само видоизменета што нема ни да се препознае. Потиснатите сексуални инстинкти можат да се пројават така, да немаат никаков однос со сексот. Кога момчето или возрасниот човек се спротивставува на некоја осознаена желба, тој во никаква мера не ја „потиснува“ неа. Напротив, оние што сериозно се обидуваат да го запазат целомудрието, подобро ја осознаваат сексуалната страна на својата природа и знаат за неа многу повеќе од другите. Тие ги знаат своите желби, како што Велингтон го познавал Наполеон или како што Шерлок Холмс го познавал Моријарти; тие се разбираат во нив, како ловџијата во ловот, водоводџијата во цевките. Добродетелта – макар и да не е достигната, туку само посакувана – донесува светлина; прекумерностите само го замаглуваат сознанието.
Толку многу говорев за сексот, но сакам јасно да разберете: центарот на христијанскиот морал не е овде. Ако некој мисли дека недостатокот на целомудрие христијаните го сметаат за најголемо зло, тој е заблуден. Телесните гревови се многу скверно нешто, но тие се најмалку сериозни од сите гревови. Најужасните и штетни задоволства се чисто духовни: тоа е задоволството да ги наведуваш другите на зло, да ја наметнуваш својата волја на други, да клеветиш, да мразиш, да се стремиш кон власт. Во мене живеат два принципа, кои соперничат со оној „внатрешен човек“, којшто сакам да бидам – животинскиот принцип и демонскиот. Вториот е многу полош. Еве зошто ладниот, самодоволен педант, кој редовно оди во црква е многу поблиску до адот, отколку проститутката. Но, секако, најдобро е да не се биде ниту едниот, ниту другиот.
Клав Стејплс Луис, (2), (3)
*******************************************
Християните в древния Йерусалим се подготвяли за великия празник Въздвижение на Честния Кръст Господен. От ранно утро кривите и тесни улици се изпълнили с поклонници, странници, просяци и множество народ. Цялата тази тълпа се движела към храма “Възкресение Господне”, като постепенно ставала все по-голяма с приближаването до голямата църква, за да се поклони на Животворящия Кръст. Ясното небе и ярките, изгарящи слънчеви лъчи още повече оживявали и украсявали картината на пъстрата тълпа, представляваща смесица от всички народности и възрасти, обединени от молитвено настроение, чувство на благоговение и силна вяра в своя Спасител, доброволно разпънал се за човечеството. Около храма се виждало цяло море от глави с различни покривала, и само присъствието на колибите, шатрите и палатките, белеещи се по площада, показвало, че светът е внесъл със себе си житейската суета и дисхармония в тези свети чувства на народа. Край шатрите минавали весели младежи измежду местните жители, а пред тях вървяла проста египтянка с необикновена, поразителна красота. Стройна, с висок ръст, с шал на главата, с много дълги коси, тя привличала към себе си вниманието на тълпата. Въпреки че свободното й поведение с младежите, резките й движения и дръзките й думи да предизвиквали осъждане у поклонниците, всички неволно се заглеждали в поразително красивите черти на лицето й.
Когато настъпил часът на духовното тържество, вратите на храма широко се отворили. Целият народ се устремил към храма и египтянката, увлечена от общото движение, от любопитство решила и тя да отиде там. Като увила дългия си шал около врата си така, че да закрива лицето й наполовина, тя се смесила с тълпата. От навалицата и голямото блъскане не можело да се диша, и жената, след много усилия и голям труд се приближила към вратите на храмовия притвор. Наблюдавайки оттук влизащите, видяла как народът отдясно и отляво прониквал в притвора, но тя оставала все на същото място. Няколко пъти напрягала всичките си сили, за да се приближи към входа, но всеки път тълпата, отдръпвайки се назад, я повличала със себе си. Приписвайки това на своята женска слабост, тя се опитала да се присъедини към друга тълпа и, действително, достигнала с нея до притвора, но и тук се повторило същото. От притвора имало стълба, водеща нагоре към Голгота, и затова трябвало да се добере до вратата. Кракът й няколко пъти се докосвал до прага на храма, но всеки път някаква сила я отблъсквала. Египтянката се смутила. Три-четири пъти се опитвала да се придвижи напред, но безуспешно. Накрая, обезсилена от блъскането в тълпата и съвсем изнемогнала, тя отстъпила и застанала в ъгъла на притвора, облягайки се на стената. Тук се пробудила духом и ясно осъзнала, че станалото с нея не е случайност, а някаква свръхестествена сила не я допуснала да се приближи до великата светиня. От срам в нея заговорила съвестта, тя осъзнала своето недостойнство, своята порочност и нечистота, и в един миг си спомнила целия си греховен живот – минал и настоящ. Увлечена от своята ужасна страст, самоволно напуснала родителите си, предала се на разврат и цели 17 години нито веднъж не си спомнила за Бога, за своята душа, за бъдещия живот. Тя също така дошла в Йерусалим не за поклонение на светите места, а пристигнала от Александрия на кораб с поклонници, сред които имало много младежи. Нито видът на светия храм, нито земята, осветена от стъпките на Христос, нито духовното настроение на поклонниците не я спрели да осъществи порочните си намерения. Едва в тази минута нейното безумие и безсрамие се разкрили пред очите й с цялата си тежест.
Потресена от това чудо и от своето прозрение, жената заплакала, заридала, започнала да се бие в гърдите и, ужасена, изпаднала в изстъпление. Вглеждайки се неволно в недостъпния за нея път към Голгота, на височината на няколко стъпала на стълбата тя видяла иконата на Божията майка, изписана на стената. Нейният открит, ясен и строг взор поразил грешницата, а добрата усмивка в крайчеца на устните й я обнадеждила, че ще бъде чута. Тя се хвърлила към иконата, тъй като вече нямало много народ, паднала на колене пред нея и, кършейки ръце от ужас и отчаяние, възкликнала: „Майко Божия, Ти знаеш всичко и виждаш всичко! Аз съм достойна да бъда отхвърлена и дори наказана! Оставих родителите си, забравих Бога, оскверних себе си с ужасен живот, но Христос, Твоят Син, дойде на земята, за да спаси грешниците. Ти виждаш, че вече съм наказана, оставена съм от всички почтени хора, опозорена, излъгана и самотна! Спаси ме. Изпроси ми позволение да вляза в храма, за да видя онзи Животворящ Кръст, на който Спасителят Христос се разпъна и за мен! Бъди моя Ходатайка, аз не искам да продължавам с този позорен живот, посочи ми пътя, по който да се спася!”.
Укрепена от дългата, искрена и гореща молитва, Мария станала. Влезлият в това време народ, като по нечия повеля, не давайки й да отстъпи назад, я присъединил към себе си и я довел на Голгота. От страх и вълнение тя едва стояла на краката си, когато видяла Честния Кръст Господен. Не обръщайки внимание на теснотата и навалицата, с цялото си сърце и с пламенна молба за прошка се устремила към Христос, Когото мислено си представила разпънат! Като че по нечия заповед духовните й очи на мига се отворили и тя започнала да разбира Божиите тайни. Ясно разбрала, че Синът Божи чрез Своите кръстни страдания й свидетелства за това, че Той е взел със Себе Си на Кръста всичките й грехове, че тя вече е изкупена и опростена, стига само завинаги да се отрече от предишния живот и да стане Христова. Тогава страхът изчезнал от сърцето й и се сменил не само с надежда за спасение, но и с неизказана радост. Чувство на безпределна преданост и благодарност обзело цялото й същество. Тя не забелязала как времето минало в молитва и дошъл нейният ред да се поклони на Светия Кръст. С трепет паднала пред него и го целунала. Но народът, стоейки на опашка, не й дал да се опомни и тя отново била въвлечена в тълпата. Почувствала веднага не само облекчение, но и приток на необикновена сила, тази грешница побързала да се върне при иконата на Божията майка, с благодарствена молитва за оказаната й помощ.
Тя продължила да се моли, стоейки на колене пред тази чудотворна икона, Ходатайка за грешните, и със сълзи молела за указания как да изпълни дадения обет. И внезапно, сякаш отдалече, чула глас, който й казвал: „Ако преминеш през Йордан, ще намериш пълно успокоение!” – „Владичице, не ме оставяй!” – възкликнала в отговор. И, повтаряйки тази молба, излязла от притвора. Бързо тръгнала по площада, закривайки цялото си лице с шала и не знаейки къде, в каква посока се намира река Йордан. Неочаквано някой я хванал за ръка и, подавайки й три монети, казал: „Вземи!”. Тя веднага решила да си купи три хляба за тези пари и се възползвала от случая да попита за пътя към Йордан. Продавачът й посочил градските порти, които трябвало да я изведат на пътя. Цял ден вървяла, ту плачейки, ту радвайки се, и накрая по залез слънце видяла кръста на храма на свети Йоан Кръстител, намиращ се на брега на реката. Помолила се в църквата, после отишла да се умие в Йордан и се върнала в храма, за да се причасти със Светите Тайни. Като утолила глада си с половината от единия хляб, тя заспала, лежейки на голата земя. Като се събудила рано на другата сутрин, намерила малка лодка и преминала на другия бряг. Пред очите й се открила безкрайна пустиня! Струвало й се, че в нея не само не можела да срещне човек, но тук и зверовете нямало с какво да се хранят. Излязла на едно високо място, свалила шала от главата си, разпуснала разкошните си коси, които се спускали по гърба й и стигали до петите й, и, като преклонила колене, с издигнати към небето ръце започнала със сълзи да се моли на Божията майка. По тихата вода дълго се носели нейните въздишки и вопли: „Владичице, не ме оставяй!”. След това се скрила от човешките очи. Едва след като изминали 47 години, старецът-монах Зосима веднъж я срещнал в пустинята през нощта – тази велика праведница от най-великите грешници – преподобната Мария Египетска, и с очите си видял как тя по време на молитвата си се издигнала във въздуха, а след това как преминала при него по водата, когато той я чакал на другия бряг на Йордан със Светите Дарове, за да я причасти.
В Петата неделя на Великия пост Светата Църква прославя преподобната и за поучение ни припомня нейния живот. Днес има много повече хора, които възползвайки се от свободата си, подобно на нещастната Мария, не се спират пред нищо и безстрашно се хвърлят в неизвестните за тях вълни на житейското море, увличани от страсти и мечти за волен живот, наслаждения, безгрижие и слава. Това море е просторно, изглежда величествено, дълбоко, красиво, тайнствено и неволно привлича към себе си човешките сърца. Почти никога не е тихо, спокойно, лазурно, а много повече – развълнувано и бурно. Непрестанно издигащите се вълни, сякаш преследвайки се една друга, се борят помежду си, шумят, надвикват се, спорят и се пенят, обзети от някаква злоба и ненавист. Стремейки се да разрушат всичко, което е чуждо на техните стихии, тези вълни се приближават към брега, към неподвижните камъни и скали, и яростно, страстно се нахвърлят върху тях. Но разбивайки се в тях като в непристъпни крепости, като в несъкрушимата вечност, те изчезват в морето на беззаконието, подражавайки със своя шум, кипене и стон на ропота и недоволството на безбройната човешка тълпа. Хората, отдали се на волята на това бушуващо житейско море, обезсилени от стихията, неволно биват увлечени от неговите страсти, от вечната борба и злоба. Те дори не престават да мислят за това, което е противно на тяхното пленяване, унижение и погълнатост от чувственото; приспиват се, незабележимо за себе си, от движението и плясъка на вълните и губят съзнание за опасността, за близката гибел и неизбежността на Божия съд. Мнозина са потънали в духовен сън ден и нощ, цял живот, от люлката до гроба! Живеещите само с чувственото не забелязват как тези вълни, издигайки ги на своите върхове заради славата и лъжата, после ги спускат все по-надълбоко и по-надълбоко, готови да ги погълнат, унищожат и погубят, изхвърляйки ги като ненужни, мъртви трупове на каменистия пуст бряг.
В това житейско море хората са самотни. И колко трудно стигат до съзнанието, че имат само Един, Който искрено ги обича, прощава им всичко, неизменен и всесилен Покровител, истински Приятел и милосърден Спасител Христос! Те не разбират Божията истина и правда и, не можейки да преодолеят своя духовен сън, подобно на слепци, не виждат Христос, стоящ близо до тях, по-близо до грешниците, отколкото до праведниците. Спасителят Христос, без да насилва човешката воля, но действайки чрез привличащата Божия благодат, буди сънените, спящите духовно, призовава ги да станат, да се възродят чрез покаяние, да се вразумят, и то точно тогава, когато хората вече започват да погиват във вълните на житейското море. Благодатта, като дихание на безпределната любов, със своята живителна топлина сгрява охладнялото човешко сърце; тя не оставя и най-окаяния от грешниците. Няма човек, духовно роден чрез Тайнствата на Църквата, когото Божията благодат да не призовава видимо, осезаемо към осъзнаване на собствената греховност и опасност от близка гибел. Но ако дори тези чудесни Божии призовавания, тези свръхестествени действия на Духа на благодатта, тази безгранична Христова любов остават безсилни и безплодни за оживяването на умъртвеното човешко естество, то какво да кажем за такива хора, които погиват в своята непрестанна разсеяност и ожесточение? Ако примерът на Мария Египетска на някои може да изглежда изключителен поради това, че тя за един час се пробудила духовно и е преминала от един свят в друг, от света на мечтанията в действителния свят, то малко ли живеещи на земята хора ще се намерят между нас, свидетели на тайните и явни Божии призиви към покаяние и вразумление?!…
За да разкажем на света за явните и тайни прояви на Божията благодат, ще трябва да напишем хиляди книги, разкриващи не само историите на такива хора, каквито са били светите апостоли, християнските мъченици, стълбовете на Църквата, светителите и преподобните, или фараонът, Илия, Давид, Саул, блаженият Августин, Константин Велики, чийто живот пак бихме признали за изключителен, но и тяхното спасение чрез съновидения, чрез всевъзможни изпитания, чрез удивително стечение на обстоятелствата, чрез една казана навреме дума, чрез четене на Свещеното Писание и особено на Евангелието, чрез тежка болест, чрез мисълта за любимата благочестива майка, чрез тайнствено пробуждане по време на богослужение, чрез чута в Църквата проповед, чрез поглед към чудотворна икона, чрез присъствието на смъртта на близък или необикновен човек, чрез искрено приятелство, чрез благодатна беседа и пр. Всички хора, разбрали Божия призив и пробудили се от духовен сън, подобно на дивната Мария, мигновено преминават от света на мечтанията в действителния свят, и не е необходимо да ги търсим далече, защото всеки от нас, дълбоко вярващ и предан на Църквата и Божията правда, може да разкаже на съмняващия се в Божиите призовавания своята история, която го е пробудила от съня, която го е разтърсила и преобразила.
„Горко на онези” – е казал Христос – „които не узнават времето на Моето посещение!”. Те поради своето жестокосърдечие не желаят да разберат Господния призив нито от Евангелието, нито от собствения си размислящ ум, нито от съвестта, независимо откъде идва той; призив към Божието дело, към делото на вярата и добродетелта, към молитва, към укротяване на плътта, към отхвърляне на суетата. И този глас, дълбоко проникващ в тяхното сърце и говорещ, че Христос невидимо минава и гледа към тях, те насмешливо приемат за собствената си мечта! Горко им поради това, че подобен призив от Бога може повече да не се повтори! Както горчиво заплакал Христос, говорейки на Йерусалим: Да беше и ти узнал поне в този твой ден, какво служи за твой мир! Но сега това е скрито от очите ти (Лук. 19:42). Амин. | http://www.pravoslavie.ru
**********************************
Всяка от неделите на Великия пост има определено посвещение. Първата неделя е посветена на Православието, тоест на вярата; Втората – на свети Григорий Палама или на молитвата, защото този светец ни е научил на най-висшата молитва – умно-сърдечната. Третата неделя е посветена на Светия Кръст, или на саможертвата; Четвъртата неделя си спомняме за св. Йоан Лествичник, или за аскезата, защото стъпалата на описаната от светеца стълба към небето изобразяват всички добродетели, които сме призвани да придобием. А Петата неделя е посветена на покаянието.
Но по какъв начин тази неделя Църквата ни припомня какво е истинско покаяние? Като изправя пред нас образите на две жени – две грешници, които са пример за покаяние за всички нас. Едната от тях е блудницата*, спомената в Евангелието според Лука (7:36-50), която донесла миро в алабастрен съд и с него помазала нозете на Спасителя и „почна да облива нозете Му със сълзи; и ги изтриваше с косата си, целуваше ги…“. Както четем от Евангелието, това се случило в къщата на фарисея Симон, Като видял това, фарисеят си помислил: „Тоя ако беше пророк, щеше да знае коя и каква е жената, която се допира до Него, че е грешница.“. Но Господ узнал скритата му мисъл – чрез кратка притча дал отговор на Симоновото недоумение, и опростил греховете на блудницата.
Другата жена, за която си спомняме днес, е света Мария Египетска. Още когато била само на 12 години, напуснала дома си и от 17-годишна прекарвала дните си в разпътен живот, съблазнявайки мъжете и предлагайки им тялото си, до момента, в който стигнала до Светите места в Йерусалим – това бил мигът на нейната изначална промяна. Тръгнала след множеството поклонници към Божи гроб, за да целуне Светия Кръст, на който е бил разпънат Христос. На влизане в църквата обаче, някаква невидима сила я избутала назад. Помислила си, че това е съпротивлението на напиращата тълпа; Мария направила втори опит да влезе в църквата, но получила същия „отказ“. Всички влизали, само тя по някакъв тайнствен начин била отблъсквана и не успявала да влезе в църквата. Внезапно я връхлетяло просветлението – всъщност това било знак за нейното недостойнство да се поклони и да целуне с грешните си устни пречестния Христов Кръст. Започнала да плаче, да моли и да се зарича, че ако Господ я приеме обратно при Себе Си и й позволи да се поклони на Кръста, тя завинаги ще скъса с греха и ще последва Божия път. И така, докато се молела и давала това свято обещание, тя направила за трети път опит да влезе в църквата и успяла, защото „онази мистериозна сила” вече не я спирала.
След като се поклонила пред Христовия Кръст и излязла от храма, тя вече знаела своето призвание – да тръгне по пътя на пустинничеството. И така, прекарала в Йорданската пустиня цели 47 години в отшелничество, оплаквайки греховете си. Такова било преобразяването й, че св. Зосима се удивил как една жена, която имала такова тежко минало, в покаянието си стигнала дотам, че докато се молела, да се издига с тялото си над земята. Толкова много тялото й било одухотворено и пречистено от светостта на нейния пустиннически живот.
Житейската история на две жени и на нас, съвременните християни, ясно ни показва, че няма грях, който да надвие Божията милост; няма беззаконие, което да може да „откъсне” Господ от нас. Това е урок за онези, които говорят по следния начин: „Толкова грехове съм натрупал, че Господ вече не може да ми прости!”. Подобни мисли са начин сами да си подпишем присъдата си за ада.
Тези два примера показват на всички ни, че колкото и ужасни грехове да сме извършили на земята, ако със сълзи се оставим в нозете на Иисус – така, както е направила грешницата от Евангелието в къщата на Симон фарисея, Христос „няма да ни изгони навън”. Защото казано е: „… който дохожда при Мене, няма да го изпъдя вън“ (Йоан 6:377). А по всичко се вижда, че всяка от тези жени по свой начин и с цялата си воля е била решена да се срещне с Господа. Блудницата от Евангелието е рискувала непоканена да влезе в къщата на един знатен човек, без значение какво ще говорят хората за нея. Тя взела съда с мирото и отишла да отдаде своята символична жертва, Господ не само че я е приел, но дори я похвалил пред фарисея Симон за нейното гостоприемство, докато домакинът сам очаквал похвала за това, че приел Христос в къщата си. Младата Мария пък не се отказала да влезе в храма, за да се поклони на Кръста, дори след като осъзнала недостойнството си, тя не обърнала гръб на храмовите порти…
Въздигането на двете леки жени до степен да бъдат рисувани на църковните икони, ни показва, че и най-нещастният човек може да се нареди сред светците, ако се покае и има желание да изправи греховете си. Какво са направили тези двете, за да стигнат от разпътния си живот до страниците на Свещеното Писание и до изписването им на икони в храма? Преди всичко, те не са се поколебали да потърсят Иисус; да дойдат при Господа.
Ето колко е важно да дойдем при Него, да търсим с всичките си сили тази Среща, вместо да се оставим в ръцете на отчаянието или на вкаменяването на сърцето! Каквото и да сме вършили, трябва да сложим точка, да отидем на изповед, да изплачем греха си и да поставим ново начало.
Тази Пета неделя на Великия пост отправя към нас призив за покаяние, за вяра в Божието милосърдие, дори и когато вълните на безнадеждността ни залеят, защото „врагът” ни изкушава да мислим като онези, за които казах по-горе – които смятат, че всичко е изгубено .
Знаем и че не са само те; има още светии, които са извършвали ужасни престъпления, които са били разбойници и убийци, като свети Варвар Лукански, покаялия се разбойник, св. Мойсей Мурин и др.
Нека се помолим на Бога, когато падаме в капана на греха, Той да ни дари и нас със силата на покаянието, с което е дарил двете жени, които честваме тази неделя. За да се изправим и да станем едно с Господа, за да живеем с Него както тук, на земята, така и в Неговото небесно царство во веки веков. Амин!” | http://www.cuvantul-ortodox.ro
* Евангелският епизод за жената, която „възливаше върху главата Му“ миро, си припомняме на Велика сряда (Мат. 26:7)
Текстът е публикуван със съкращения
Всеки християнин има две раждания, старото и плътско, и духовното и ново, и всяко се противопоставя на другото. Плътското раждането е плът, а духовното раждане е дух. „Роденото от плътта е плът, а роденото от Духа е дух“ (Йоан 3:6).
Тъй като всяко едно от тези раждания се противопоставя на другото, от това възниква противопоставяне и борба между плътта и духа на християнина. „Защото плътта желае противното на духа, а духът – противното на плътта; те се противят един другиму, за да не правите онова, що бихте пожелали“ (Гал. 5:17). Плътта желае да умъртви духа и обратно – духът жела да умъртви плътта. Плътта желае да подчини духа, а духът да подчини плътта. Плътта силно желае да властва над духа, а духът – над плътта. Плътта желае да бъдем горди, превъзнесени и тщеславни, но духът не желае това, той иска да бъдем смиреномъдри. Плътта силно желае да бъдем гневни, злобни, зложелателни, да се караме и да си отмъщаваме на дело или с думи, но духът не желае това, той желае да прости всичко с кротост.
Плътта силно желае да блудства и да прелюбодейства, но духът се погнусява от това и желае да бъде целомъдрен. Плътта желае да си присвои това, което е на друг, да краде и да граби по всякакъв начин, но духът се отвращава от това и желае да дава на другите от своето. Плътта желае да бъде злонамерена, да ласкае, да лъже, да хитрува, да мами и да бъде лицемерна, но духът мрази всичко това и желае да бъде честен и откровен за всички дела. Плътта желае да мрази хората, но духът желае да ги обича. Плътта желае да живее в безделие, да бъде ленива, но духът се отдалечава от това и иска да се упражнява в благословени трудове. Плътта желае да се скита насам-натам, да се напива и да организира банкети и празници, но духът се отдалечава от това и желае да живее или умерено, или в пост.
Плътта желае да търси слава, чест и богатство в този свят, но духът презира всичко това, и се стреми само за вечното блаженство, и така нататък. По този начин „плътта желае противното на духа, а духът – противното на плътта“. Като осветен, християнинът не трябва да живее по плът, но по дух, и трябва да подчинява плътта на духа, според предписанието на Апостола: „живейте духом, и не ще изпълнявате прищевките на плътта“ (Гал. 5:16). И това е да „разпнали са плътта си със страстите и похотите“ (Гал. 5:24). „Грижите за плътта не превръщайте в похоти“ (Рим. 13:14). „Възлюбени! Моля ви, като пришълци и странници, да отбягвате от плътските похоти, що воюват против душата“ (1 Пет. 2:11). „тъй и ние да ходим в обновен живот “ (Рим 6:4). Нека не позволяваме на греха да царува в нас, но да живеем за Христос „Който е умрял за нас и възкръсна“ (2 Кор. 5:15).
Възлюбени християни, нека да видим дали имаме тази борба, дали взимаме участие в тази спасителна борба, дали ходим в обновен живот, дали се противопоставяме на наклонностите и желанията на плътта, и дали не допускаме греха да царува над нас и да ни владее. Защото само тези, които са „разпнали плътта си с нейните страсти и похоти“ са християни. Каква е ползата от това да се наричаме християни, ако все още не сме наистина християни? Не името християнин показва истинския християнин, но борбата срещу плътта и срещу всеки грях. Ние не трябва да позволяваме на плътта всичко, което тя иска. Тя иска храна, тя иска питие, тя иска облекло, тя иска почивка, и т.н.: нека да й дадем това, което е потребно, но когато тя желае това, което е в противоречие с волята на Бога и с Неговия закон, нека да не й го позволяваме, така че да бъдем християни не само по име, но и в действителност.
ОМИЛИЈЕ
ВЕЛИКИ ПОСТ – НЕДЕЉА ПЕТА
Јеванђеље о служби и страдању Сина Божјега
Марко, 10, 32-45. Зач. 47.
Смирења Господа нашега Исуса Христа исто је онако за дивљење као и Његова чудеса, укупно са васкрсењем, чудом над чудима. Обукавши Себе у скрушено и ропско тело човечје Он је постао слуга слугама Својим.
Зашто се људи праве већи и бољи него што су? Гле, ни трава у пољу не прави се већа него што је, нити се рибе у води ни птице у ваздуху праве боље него што су. Зашто се људи праве већи и бољи него што су? Зато што су у истини негда били већи и бољи него што су сада, па их тамно сећање о томе нагони да се величају и уздижу, ма на конопцу што га сами демон затеже и опушта.
Од свих ствари које се могу учинити и научити смирење је најтежа наука за човека. Зато је Господ Исус изразио науку о смирењу јасно прејасно као сунце, како речју тако и примером, да нико никад не би могао посумњати у неизмерну и неизбежну важност смирења у делу спасења човека. Зато се и јавио у телу људском, које је дошло Адаму као казна после греховнога пада. Обукао се у дебелу и грубу одећу осуђеника безгрешни Господ и Творац прозрачних и светлосних херувима – није ли само то јасна и довољна лекција о смирењу грешних људи? Но ту исту лекцију Господ је поновио тиме што се родио не у царском двору него у овчарској пећини; и тиме што се дружио са презреним грешницима и сиромасима; и тиме што је прао ноге Својим ученицима; и тиме што је драговољно примио на Себе сва страдања испивши најзад и најгорчу чашу у мукама на Крсту. Па ипак људи су најтеже схватали и најнерадије усвајали очигледну лекцију о смирењу. Чак и сами ученици Христови, који су посвакодневно гледали кротког и смиреног Господа, нису могли разумети Његову кротост нити усвојити Његову смиреност. Њихова занетост самим собом и брига о њиховој сопственој части, слави и награди, испољавала се чак и у страшним тренуцима када је она најмање смела доћи до израза. Но она је долазила до израза и у тим тренутцима по попуштењу Божјем, да би се пред вековима и покољењима очитовала сва слабост, сва греховна палост, раслабљеност и ништавност човечје природе. Тако например када је Господ изрекао страшну реч о богаташима: лакше је камили проћи кроз иглене уши него ли богатоме ући у царство Божје Петар поставља Господу питање личне награде ученика: шта ће дакле бити нама (Мат. 19, 27)? Другом приликом опет када је Господ изрекао ученицима предсказање о издаји, о мучењу и убиству Сина Божјег, ученици су продужили пут за Њим препирући се мећу собом ко је највећи.Познавши мисли и чујући тајне разговоре њихове Христос је том приликом узео једно дете, ставио га међу њих и загрливши га укорео дететом препираче о првенство (Мк. 9. 31-37). Опет тако приликом Свог последњег путовања у Јерусалим када је Господ још исцрпније говорио о Своме страдању предсказујући да ће Син Човечји бити предан незнабошцима, и наругаће му се, и биће га, и попљуваће га, и убиће га, и трећи дан устаће – у том свечаном и страшном тренутку, дакле, када Господ Славе предсказује Своје крајње понижење, змија гордости опет диже своју главу и покреће двојицу од првих ученика на такво заискивање какво личи више на ругање часноме и страшноме страдању Господњем. О овом последњем случају говори данашње јеванђеље.
У време оно узевши Исус дванаесторицу поче им казивати шта ће му се догодити. Ово није прво, ни друго, но последње предсказање Спаситељево о Његовом скором мучеништву. Идући из Галилеје за Јерусалим, да се више у смртном телу не врати истим путем у немоћном телу људском, Господ понавља Својим ученицима оно што им је већ више пута говорио. Зашто им ту исту ствар толико понавља? Зато да би код њих ишчупао и последњу клицу гордости, коју је Он у њима још увек видео и која се баш и овом приликом показала. Даље и зато да им ови страшни догађаји не би дошли изненадно и сасвим их разочарали и сваку наду у срцима њиховим убили. Овако, Његова јасна видовитост у предсказању свега што ће се збити светлиће им као тајанствена и чудна луча и осветљавати и загревати душе њихове онда када наступе ти мрачни тренуци привремене победе грешника над Праведником. Најзад још и зато да би и њих припремио за њихово страдање и њихов крст, јер кад се овако ради од сирова дрвета, шта ће бити од суха (Лк. 23, 21)? И ако мене изгнаше и вас ће изгнати, рекао је Господ (Јов. 15, 20). Он иде први на страдање, Он даје пример свима. На овом последњем путовању за Јерусалим Господ је то изрекао ученицима Својим не само речима него и симболички. Јер код јеванђелиста Марка налази се пред данашњим јеванђељем ова чудна напомена: а кад иђаху у Јерусалим, Исус иђаше пред њима, а они се чуђаху, и за њим иђаху са страхом.Изгледа да је Он преко обичаја био измакао напред испред њих, да им тиме покаже како Своје драговољно хитање на страдање и покорност вољи Очевој тако и Своје првенство у страдању. И ученици треба, дакле, да следују божанском Првенцу у страдању, и да драговољно, као Он, похитају своме мученичком крају. А ученици се чуђаху, јер не разумеваху понижење и смрт Онога који се толико пута показао на њихове очи моћнији од људи, од природе и од легиона демона. И иђаху за Њим са страхом, јер и ако не разумеваху ипак предосећаху да ће се морати збити све оно страшно и непојамно, о чему им је Он говорио, толико пута говорио.
Ево узлазимо у Јерусалим, и син човечји биће предан главарима свештеничким и књижевницима, и осудиће га на смрт, и предаће га незнабошцима; и наругаће му се, и биће га, и попљуваће га, и убиће га, и трећи дан устаће. Све ово збило се од речи до речи, и тачка по тачку, само на неколико дана доцније. Овакво тачно предсказање могао је дати само Онај, пред чијим очима нема завесе између садашњости и будућности, Онај који види оно што ће се догодити исто онако јасно као и оно што се већ догађа. Узвишен над стихијама природним Господ Исус био је узвишен над временима. Догађаји свих времена били су пред Њим откривени као обичном гледаоцу оно што бива на улици. Он који је могао видети сву прошлост жене Самарјанке и сву будућност света до краја времена, могао је и лако и јасно видети шта ће се с Њим самим догодити у размаку неколико дана од овога дана када је последњи пут узлазио са Својим ученицима уз брда Јудејска ка Јерусалиму. Док су ученици очекивали од Њега све већа и већа чуда и све већу и већу славу на свој људски начин, дотле је Он Себе гледао усред многољудне гомиле везана, поругана, попљувана, искрвављена и на Крст распета. Пред последње и највеће чудо Он је морао постати сметлиште света и попљувана играчка најгаднијих грешника у свету. Пре уздизања у небо Он се морао спустити далеко испод земље, испод гроба, до у дно Ада. Пре уласка у небесну славу и заузимања престола Судије неба и земље Он је морао проћи кроз шибу и срам. Не може зрно пшенично родити род многи ако паднувши на земљу не умре (Јов. 12, 24). Без страдања нема васкрсења, без понижења нема узвишења. Кроз три пуне године Он је то објашњавао Својим ученицима и ево пред сам растанак с њима показало се да Га нису разумели. Јер ево с каквим искањем излазе пред Њега двојица од првих апостола.
И пред њега дођоше Јаков и Јован, синови Зеведејеви говорећи: учитељу! хоћемо да нам учиниш што те замолимо. А он им рече: шта хоћете да вам учиним? А они му рекоше: дај нам да седнемо један с десне стране теби а други с леве у слави твојој. Ето какве мисли и жеље испуњаваху ове ученике на самом предвечерју велике трагедије њиховог Учитеља! Ето како је отврдла и огрубела људска природа коју је Господ Исцелитељ тежио да облагороди и обоготвори! После толиког Његовог силног наглашавања да ће први бити последњи а последњи ирви; после толико понављаног учења о избегавању светске славе и првенства; после толико пута примером показаног смиривања пред вољом Божјом; и најзад после страшног предсказања Свога крајњег унижења и незаслуженог страдања, – ова двојица ученика, и то двојица од првих, усуђују се искати од Господа своју личну награду и своју личну славу! Гле, они се не задржавају мислима својим на предсказаним мукама Господа него само на предсказаној слави Његовој. Они захтевају за себе лавовски део те славе: један од њих да седне с десне а други с леве стране царствујућег Господа! Какви су то пријатељи које не муче пре свега предстојеће муке њиховог пријатеља? Ви сте пријатељи моји (Јов. 15, 14), рекао је Господ њима. А они се сада немарно односе према мукама Његовим и захтевају свој део, и то врло крупан део, оне славе коју Он има тек да стекне понижењем, знојем, крвљу, муком и болом. Они не нуде своје учешће у страдањима Његовим но само у слави Његовој. Али нашто оптуживати ову двојицу браће? Гле, све се ово збило, да би се открила дубока развраћеност природе људске. Јаковљево и Јованово искање славе, без мука, јесте искање свих Адамових потомака – увек исто искање славе без мука. Кад год је Господ говорио о Својој будућој слави стално је наглашавао и муке предходеће тој слави. Но апостоли Његови, као и сви други људи, желели су некако прескочити муке и ускочити у славу. Људима непосвећеним у тајну Христовог страдања ни до дан данас некако није јасна веза између страдања и живота, између муке и славе. Они би увек некако хтели да одвоје живот и славу од страдања и муке, и оно прво да благослове и усвоје а ово друго да прокуну и одбаце. То исто су покушали у овом случају Јаков и Јован. И овим својим покушајем они нису испољили само своју личну слабост но слабост човечјег рода уопште. А Господ је баш и желео, да ниједна слабост Његових ученика не остане неоткривена због опште користи целог човечјег рода, коме је Он и дошао као Лекар и Источник Здравља. Кроз апостоле је откривена слабост; на апостолима показан је метод Христовог лечења; на апостолима најзад објављено је и Христово здравље и сила. Овом приликом Господ је поново изнео пред ученике Своје слику страдања Свога и слику славе Своје. За синове Зеведејеве то је било искушење коме су они подлегли. Наиме: они су изабрали славу а одбацили страдање. Господ је хтео да исцеди и последњу кап гноја из душе Својих ученика пре него што се уздигне на Крст. Његове речи о страдању и прослављању дејствовале су као тежак притисак на душе ове двојице, и од тог притиска исцедио се последњи гној гордости из њихових душа. Ту духовну операцију Господ је вршио над Својим најомиљенијим пријатељима ради здравља њиховог и ради здравља нашег. Да нико од нас не помисли, да је већ исцељен од греховне раслабљености своје, ако се неко време уздржавао од зла, постио и чинио милостињу призивајући Господа Исуса у помоћ. Гле, ова два апостола су три године нераздвојно ходили с Господом у телу, гледали у Његово лице, слушали науку из Његових уста, посматрали Његова чуда, с Њим јели и пили, па ипак на крају крајева показали су код себе још неизлечене ране сујете, и самољубља, и земног телесног мудровања, и духовног непоимања. Они су још увек мислили не по хришћански него по јеврејски, тј. увек су још веровали у земаљско царство Месије, у Његову земаљску победу над непријатељима и у Његову светску славу и моћ, сличну слави и моћи Давида и Соломона. О, хришћанине, помисли и забрини се: како ћеш ти излечити себе од ових рана и како ћеш достићи савршенство смирења и покорности вољи Божјој кад ова два дивна брата нису могли то постићи ни кроз три године дана у непрекидном личном општењу са Живим Господом? Они су то постигли доцније када је огњени Дух Божји сишао у срца њихова и разгорео их љубављу према Христу. Тада они нису жудели за славом мимо страдања него су са стидом од своје раније сујете учествовали свим бићем у мукама Господа свога прикивајући драговољно срца своја на крст Пријатеља свога.
Но ослушнимо шта Господ одговара овим ученицима на њихову молбу: а Исус им рече: не знате шта иштете: можете ли пити чашу коју ја пијем, и крстити се крштењем којим се ја крстим? А они му рекоше: можемо. А Исус им рече: чашу дакле коју ја пијем испићете, и крштењем којим се ја крстим крстићете се; али да седнете с десне стране мени и с леве, не могу ја дати него којима је уготовљено. Како је преблаг и кротак Господ! Сваки обичан смртни учитељ испунио би се гнева према таквим својим ученицима, и викнуо би: идите од мене, јер сте неспособни за духовну науку! Три године вам говорим и објашњавам, а ви још увек говорите као неразумни! Међутим Господ им одговара јасно но ипак кротко и благо: не знате шта иштете. То јест: ви не мислите духовно но телесно; и не тражите славу Божју но славу своју. Ви још нисте начисто ко сам Ја и какво је царство Моје. Ви Мене још сматрате Месијом само народа израиљског, и Моје царство сматрате царовањем над тим народом. Зато се и усуђујете тражити првенство у таквоме царству. Но, гле, Ја сам Месија свих народа, и Спаситељ живих и мртвих, и Цар једнога царства невидљивог, у коме би сав човечји род представљао само један део истог. Безбројне ангелске војске радују се што се само могу назвати слугама у том царству. Серафимима и херувимима у подножју престола Божјег не пада ни на ум да ишту првенство у том царству. Последњи у царству Моме већи је и величанственији од највећих и најславнијих царева овога света. Не знате, дакле, шта иштете. Кад би ви знали царство Моје, ви не би мислили о своме рангу у њему него једино о путу који води истоме: о страдању и мукама о којима вам Ја и говорим увек и увек кад год говорим о царству. Зато да вас ја упитам о оном што је важније и корисније од ваших сујетних брига и жеља: можете ли пити чашу коју ја пијем, и крстити се крштењем којим се ја крстим! Господ овде мисли на чашу смрти и на крштење крвљу, тј. мучеништвом. Ово је треће крштење; прво је Јованово крштење водом, друго је Христово – водом и духом, а само некима даје се крштење крвљу, тј. мученички венац. Несумњиво да је крштење крвљу скопчано с највећом жртвом, али и с највећом славом. Овим крштењем имали су се крстити и апостоли Христови. Зато Господ и управља главну пажњу ученика на предстојеће им мучеништво. Јер ништа нема страшније ни душегубније него поклецнути у мукама и одрећи се Христа. Тек што је Јуда намирисао понижење и страдање свога Учитеља, он се Овога одрекао, и тиме погубио себе заувек. Јер и он је узалуд очекивао зацарење Христа у Јерусалиму, а с тиме и своју славу и добит, па кад је осетио да ће место круне Христос пре понети трнов венац, он се измакао и удружио са онима који су изгледали богатији и славнији у овом свету од Спаситеља.
На питање Христово Јаков и Јован без оклевања одговарају: можемо. Овај одговор доказује ипак, да је љубав њихова према Господу била велика. Несумњиво да је и ово страшно питање Христово о чаши и крштењу утицало на ову браћу, као горак лек на болесника, да се убрзо отрезне и да се убрзо застиде својих мисли о слави онда када је требало мислити о страдању. Недостижно вешт у руковању душама људским Господ је тако рећи тренутно обрнуо душе Јакова и Јована упутивши их од чежње за славом на припремање за муке и смрт. Како дивна и узвишена поука и за све нас хришћане! Кад год се ми уображењем дижемо у бесмртно царство Христово и лутамо мислима по њему тражећи у њему своје место и свој ранг, Господ нам упућује оно исто питање које је упутио синовима Зеведејевим, наиме: можете ли пити чашу Моју и крстити се крштењем Мојим? Он нас увек трезни и упућује да бринемо не о граду небесном у који још нисмо стигли него о путу који још стоји непређен између нас и тога града. Прво се морају чесно издржати све муке, па онда се тек улази у славу. Залуд сви наши снови о слави, ако нас неприправљене нападну муке и ми се одречемо Господа. Тада нас чека срам место славе, и вечна пагуба место живота. Блажени су сви они између нас који на питање Христово, да ли могу испити чашу муке за Њега, стоје у сваком часу готови с одговором: Господе, можемо! А о томе ко ће сести с десне стране Његове а ко с леве није важно за нас да знамо. Смирени Господ говори: то не могу ја дати. Тек кад васкрсне и вазнесе се Он ће као Бог бити Судија живим и мртвим. Сада пак док је још у смртном и непрослављеном телу, у скромном положају слуге целога света; и сада када тек стоји пред главном пробом Свога смирења и Своје савршене покорности вољи Очевој, пред ужасима понижења и страдања, Он не ће да опредељује и распоређује места и части у Своме будућем царству. Као човек Он неће да отима од Себе оно што Њему припада као Богу. Тек кад је испио Своју горку чашу и крстио се крвавим крштењем, пред самим Својим издисајем на Крсту, Он се усудио обећати Рај покајаном разбојнику. Да би таквим Својим држањем научио људе смирењу, и увек само смирењу, без кога би цела зграда спасења била саграђена без темеља. Изјава Господња не могу ја дати не може се никако тумачити у том смислу као да је Син Божји нижи од Оца по божанству у царству небеском, како су је неки јеретици тумачили. Јер Онај који је рекао ја и отац једно смо (Јов. 10, 30) није могао Себе опорицати. Речи не могу ја дати, могу се правилно протумачити само кад се тумаче по времену а не по вечности. У времену и у Своме пониженом чину телесног човека, и то још у тренутку пред највеће Своје понижење Господ Исус, по Својој доброј вољи и ради наше поуке и нашег спасења, није хтео притежавати сва она права и сву ону моћ коју је после, као васкрсли и прослављени Господ Победилац објавио. Тек кад је васкрсао, кад се прославио телесно, и кад је победио Сатану, свет и смрт, Господ је објавио Својим ученицима: даде ми се свака власт на небу и на земљи (Мат. 28, 18). Но целом овом тумачењу мора се додати још нешто што показује премудру и свевидовиту обазривост Господа у домостроју људскога спасења. Он хоће да покаже да у Бога нема пристрашћа, нема лицепријатија, јер Бог не гледа ко је ко (Рим. 2, 11). Хоће Господ да каже да апостоли не треба да буду толико самоуверени у своје спасење и прослављање само због тога што су се назвали Његовим апостолима. Јер и мећу самим апостолима може се наћи неко ко ће пропасти. Царство је уготовано свима онима који се у овом животу покажу достојни царства, без икаква обзира на звање и на спољашњу приближеност Христу, или на какву сродничку везу с Њим по телу, какву су имала ова два брата, Јаков и Јован. Смирење до самопрезрења и страдање до смрти – то су две лекције које Господ хоће да усади у срца Својих ученика почупавши из њих коров гордости, самомњења, самопрецењивања и сујете.
И чувши то десеторица почеше се срдити на Јакова и Јована. Срдња десеторице на ону двојицу није долазила због њиховог духовнијег и узвишенијег поимања царства Христовог од поимања Јаковљева и Јованова него из просте људске зависти. Јер зар би се дало и замислити да је Јуда издајник имао узвишенији појам о Христу и Христовом царству него ли Јаков и Јован? Зашто Јаков и Јован да уздижу себе над нама осталим? То је било притајено питање, то и главна побуда срдње и протеста десеторице против двојице. Својом завидљивом срдњом десеторица апостола и нехотично су се показали једномишљеници са Јаковом и Јованом у поимању, односно непоимању, духовног царства Христовог и Христове небеске славе. Но познато је, да Господ Исус није бирао најмудрије од мудрих овога света за своје ученике него, напротив, готово најпростије од простих. Он је то намерно чинио, да би се и у томе показала сила и величина небесног Јунака. Он је изабрао најмање, да од њих направи највеће; изабрао је најпростије, да од њих направи најмудрије, изабрао је најслабије, да од њих направи најмоћније; изабрао је најпрезреније, да од њих направи најславније. И у томе тешком задатку Господ је успео исто онако сјајно као у свему осталоме. И у томе се показала не мања Његова сила и чудотворство него и у стишавању буре и умножавању хлеба. Откривајући нам слабост ученика Христових богодухновени јеванђелисти постижу тиме двојак циљ: прво, кроз то они откривају и наше сопствене слабости; и друго, показују величину силе Христове и мудрост Његовог метода у лечењу и спасавању људи.
Сада када су и осталих десет ученика пројавили своје непоимање славе Христове и у исто време своју неизлеченост од обичне земаљске завидљивости, Господ искоришћује прилику да их све једанпут више поучи смирењу.
А Исус призвавши их рече им: ви знате да они који се сматрају да владају народима господаре над њима, и великаши њихови владају над њима. Али међу вама да не буде тако; него који хоће да буде већи међу вама, нека вам служи. И који хоће да буде први међу вама, нека буде свима слуга. Ево новог поретка ствари! Ево новог друштвеног устава, непознатог и нечувеног у паганском свету пре Христа! Међу незнабошцима господари су господарили силом и великаши владали ауторитетом своје власти, или порекла, или богатства. Они су господарили и владали, а остали сви њима се покоравали из страха и служили са трепетом. Они су се сматрали првим и старијим и узвишенијим и бољим зато само што су се положајем, и влашћу и чашћу уздизали над осталим људима. Положај и сила и богатство били су мерилом првенства међу људима. То мерило Господ Исус одбацује и установљава служење као мерило првенства међу Својим верним. Није први онај кога на узвишењу највише људских очију виде но онај кога највише срдаца људских по добру осећају. Круна не даје првенства сама по себи нити богатство и сила дају старешинство у хришћанском друштву. Звања и положаји празне су форме, ако нису испуњени корисном службом људима у име Христово. Сви спољашњи знаци и симболи првенства представљају само шаренило за гледање, ако првенство није заслужено службом и правдано службом. Ко се силом држи на врху, држаће се за мало, а кад падне само ће се на дну моћи задржати. Ко богатством искупљује своје старешинство, примаће почасти са језика људског и из руку људских, но заједно с тим и презрење из срдаца људских. Ко силом стоји узвишен над људима, стојаће над вулканом мржње и зависти, док се вулкан не провали и он у њему не пропадне. Али међу вама да не буде тако, заповеда Господ. Јер такав поредак није од добра него од светлости; а ви сте синови светлости. Међу вама нека царује првенство љубави и нека влада старешинство љубави. Онај између вас ко највише служи браћи својој из љубави тај је први у очима Божјим, и његово је првенство трајно и у овом и у оном свету. Смрт нема власти над љубављу нити над тековинама љубави. Ко љубављу стекне првенство у овоме животу, тај ће га задржати и у оном; и неће му се одузети него ће се још увећати и потврдити потврдом која не гине.
Ко иоле зна колико је зла свету донела, и дан данас доноси, борба о првенство, тај ће схватити како је благотворна ова наука Христова. Њом се уноси највећи и најблагословенији преврат у друштво људско од када друштво људско постоји. Удубите се само у мисао, како би било људима, кад би се равнали и врстали по величини службе и љубави наместо што се равнају и врстају по сили, богатству, раскоши и спољашњем знању? О, колико би и колико оних који се сматрају последњим постали првим! О каква би радост завладала срцима људским, и какав ред и мир и хармонија! Свак би се утркивао да послужи другима место да завлада над другима. Свак би пожурио да да и помогне место да отме и одмогне. Свако срце било би испуњено радошћу и светлошћу место злурадости и таме. Тада би ђаво са свећом тражио по свету безбожника, и не би га нашао. Јер где љубав царује, ту је Бог видан и јасан за свакога. А да ова наука није утопија и неостварљива сањарија, показују Христове завршне речи у данашњем јеванђељу: јер син човечји није дошао да му служе него да служи, и да даде душу своју у откуп за многе. Господ наш није дао људима ниједну заповест коју Он сам није до савршенства испунио, и тако оставио пример за углед свима. Заповест о служби људима Господ је испунио целим животом својим на земљи, не, него чак и начином доласка Свога на земљу, па Својом смрћу, па најзад Својом несусталом човекољубивом делатношћу за људски род кроз Духа Светога после Своје смрти и Свога преславног васкресења. Својом смрћу Он је дао живот у откуп за многе. Он не каже за све него за многе, што значи, да Његову љубав неки неће прихватити нити Његово жртвовање оценити. Његова служба из љубави иде до страдања и до смрти. Јер ко служи из љубави, а не по некој нужди, тај не преза ни од смрти. И зато што Христова служба људима није ограничена ни временом, ни страдањем, ни смрћу, – зато она има карактер савршене откупне жртве. Таквом Својом службом Господ је искупио људе од власти ђаволске, од греха и смрти. Но такву службу Господ не би могао ни отпочети ни свршити без превеликог и ненадмашног смирења Свога. Будући први од вечности Он је себе учинио последњим, јавивши се у свету као слуга и роб, да би кроз службу људима дошао опет до Свог ненадмашног првенства и тиме показао људима пут ка истинитом првенству, ка благородном и трајном старешинству. Једни су људи примили к срцу овај пример Сина Божјега, и по Његовом примеру а у Његово име потпуно се предали служби људима из љубави, а други су презрели Његов пример и Његову науку. Шта је било са првима а шта са другима? О томе нас учи историја Христових апостола.
Јуда је одбацио и науку и пример Христов и завршио је овај живот срамно и стидно, обесивши се, а осталих једанаест који примише к срцу речи данашњег јеванђеља о смирењу и пођоше подражавати Учитељев пример службе из љубави прославише се и на земљи и на небу, и у времену и у вечности. Као Јуда прошли су и сви они који су одбацили науку и пример Христов; а као осталих једанаест апостола прошли су и сви они који спасоносну науку усвојише и ненадмашни пример подражаваше. Хиљаде Јуда однеговала је земаљска историја човечанства, но и хиљаде хиљада православних и верних ученика и следбеника Господа нашег и Спаса Исуса Христа. И као што је Господ победио на крају Своје кратковремене земаљске историје, тако ће Он победити и на крају целокупне и дуготрајне историје света. Војска спасених и прослављених следбеника Његових биће несравњиво већа од војске Његових противника а ђаволских пријатеља и богоборника. О, да би се и ми нашли у војсци спасених и прослављених! О, да би се и на нас смиловао Господ Исус у последњи дан, када сунце земаљско једном зажмури, да никад више не прогледа! Сладосни и животворни, Господе, опрости нам грехе наше пре тога дана! Презри сва наша дела као нечиста и ништавна и спаси нас само по Твојој неизмерној милости, по којој си и дошао на земљу да нас недостојне спасеш. Теби нека је слава, Господе Велики и Дивни, заједно са Оцем и Духом Светим – Тројици једнобитној и неразделној, сада и навек кроза све време и сву вечност. Амин.
**********************************
Аудио библиотека: Плодот на постот
**************************************
Christian Kresall 
You must be logged in to post a comment.